Morgunblaðið - 29.03.1992, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 29. MARZ 1992
17
lega gengið of langt. í fyrra til
dæmis vörðu aðstandendur frönsku
myndarinnar Cyrano de Bergerac
allt að fimmtán milljónum ísl.kr. til
að krækja í verðlaunin fyrir bestu
erlendu myndina. Herferðin þótti
ganga of langt og verðlaunin féllu
í skaut svissnesku myndarinnar
Vegur vonar.
Islenska ríkisstjórnin ákvað að
veita Friðrik Þór Friðrikssyni fimm
stórblaðið Los Angeles Times viðtöl
við Friðrik, Vigdísi Finnbogadóttur
forseta íslands og Sigurjón Sig-
hvatsson sem birtast munu nú um
helgina. Gefinn var út veglegur, lit-
prentaður bæklingur um Börn nátt-
úrunnar sem sendur var til félaga
í akademíunni og skipulagðar sýn-
ingar fyrir þá sem voru vel sóttar
og undirtektir góðar.
Ennfremur hafa sýnishorn úr
myndinni verið send sjónvarps-
stöðvum. „Við teljum þessa kynn-
ingu hafa tekist vel,“ segir talsmað-
urinn. Friðrik Þór segir: „Við fórum
kannski heldur seint af stað með
tilliti til þess að hafa áhrif á sjálfa
akademíuna, en ég tel að kynningin
hafi a.m.k. nýst vel til að vekja
athygli á myndinni almennt og á
íslenskri kvikmyndagerð. Menn vita
núna að hún er til. Við héldum líka
kokkteilboð fyrir akademíufólk þar
sem mér gafst tækifæri til að ræða
við það og ég varð var við mjög
jákvæðan hug til okkar og myndar-
innar. Margir voru raunar hissa á
að tiltölulega ungur maður hefði
milljónir króna til kynningarstarfs
fyrir Börn náttúrunnar. „Eg tel að
þessir fjármunir hafi nýst nokkuð
vel,“ segir Siguijón Sighvatsson hjá
Propaganda Films sem sá um að
ráða kynningarfyrirtæki til starfs-
ins. „Það vita allir af myndinni og
allir hafa haft tækifæri til að sjá
hana.“ Talsmaður kynningarfyrir-
tækisins segir í samtali við Morgun-
blaðið að lögð hafi verið áhersla á
að kynna myndina með auglýsing-
um í fagtímaritunum Variety og
Hollywood Reporter og viðtölum við
Friðrik Þór í sömu blöðum. Þá tók
gert mynd um þetta gamla fólk og
virtist hafa átt von á að leikstjórinn
yrði í hjólastól!“
Athöfnin
Atkvæðagreiðslunni lauk síðast-
liðinn þriðjudag og nú vinnur starfs-
fólk virts endurskoðunar- og ráð-
gjafafyrirtækis, Price-Waterhouse,
við að telja upp úr kjörkössunum.
Hvað upp úr þeim kom verður svo
tilkynnt við hátíðlega athöfn í Dor-
othy Chandler-höllinni á mánudags-
kvöld eða aðfaranótt þriðjudags að
islenskum tíma. Slegist er um miða
á athöfnina en aðeins eru 3.197
sæti eru til ráðstöfunar. Hver sá
sem tilnefndur er fær að meðaltali
tvo miða, en um þau 2.500 sæti sem
ekki er úthlutað fyrir fram bítast
5.431 akademíufélagi. Verð miða
til þeirra er á bilinu 50—200 dollar-
ar en í fyrra gengu þeir kaupum
og sölum á svörtum markaði fyrir
allt að 1.500 dollara. Aðeins 650
blaðamenn fá úthlutað_ blaða-
mannapössum og þar af verða um
200 að híma fyrir utan höllina.
Þeir sem öll kvikmyndagerð
byggist á, þ.e. hinir almennu áhorf-
endur, munu hins vegar fylgjast
með verðlaunaafhendingunni í sjón-
varpi. Eins og þeir vita sem fylgst
hafa með henni er hún einatt hin
besta skemmtun. Mikið vatn hefur
til sjávar runnið síðan verðlaunin
voru fyrst afhent í litlu einkasam-
kvæmi árið 1929 og afhendingin
tók aðeins fímm mínútur. Núna í
63. skiptið, tekur athöfnin um fjóra
klukkutíma með miklum skrautsýn-
ingum, flaðri og daðri. Johnny Car-
son sem var kynnir dagskrárinnar
fyrir nokkrum árum hafði á orði
að hún væri býsna skemmtileg
tveggja tíma athöfn sem yrði að
fjögurra tíma leiðindum! En það er
nú ekki alveg rétt. Þótt dagskráin
sé í eðli sínu snobbuð hafa aðstand-
endur hennar, bæði þeir sem kynna
og þeir sem afhenda verðlaunin,
blessunarlega tilhneigingu til að
gera grín að öllu saman. Grínistinn
Billy Crystal, sem verið hefur kynn-
ir undanfarin ár, stendur síst að
baki fyrirrennurum sinum eins og
Bob Hope, Carson („í kvöld leggjum
við í Hollywood smávægilega af-
brýðisemi okkar í milli til hliðar og
snúum okkur að alvöru afbrýði-
semi!“) og Chevy Chase („Gott
kvöld Hollywoodloddarar!").
Hvort sem óskarsstundin á
mánudagskvöld verður óskastund
Barna náttúrunnar eða ekki er svo
mikið víst að meiri landkynningu
fá íslendingar ekki í bráð: Um millj-
arður manna í yfir 90 löndum mun
fylgjast með athöfninni heima í
stofu.
Og sigurvegarinn er ...?
mannafundi nefndarinnar að ekkert
handrit lægi fyrir sem stæðist kröf-
ur. Eg heyrði frá einum nefndar-
manna að samtölin væru of hvers-
dagsleg!“
„Við Einar Már gerðum
1 QOQ þriðju atlöguna að handrit-
lwöif inu, settum meiri dulúð inn
í söguna, og ég henti inn nýrri um-
sókn í sjóðinn. Þá gekk þetta loks-
ins, enda komin ný úthlutunarnefnd
sem skynjaði sjónræna möguleika
handritsins. Það er nefnilega ekki
öllum gefið að lesa handrit sem í
eðli sínu er myndsýnir. Þessi nefnd
tók einnig upp þau vinnubrögð að
ræða við umsækjendur og gefa þeim
þannig kost á að rökstyðja handrit
sitt og svara fyrirspurnum og gagn-
rýni nefndarmanna. Við fengum út-
hlutað 25 milljónum króna, sem var
nákvæmlega það sem ég bað um.
Fjárhagsáætlunin var þá 45 milljón-
ir. Ég lokaði svo dæminu endanlega
á þremur dögum á kvikmyndahátíð-
inni í Cannes um vorið með samning-
um við Metro Film í Ósló (6 milljón-
ir) og MAX Film í Berlín (12 milljón-
ir). Þá hækkaði fjárhagsáætlunin
upp í 60 milljónir, til dæmis vegna
þátttöku þýska leikarans Bruno Ganz
og vegna þess að við ákváðum að
gera eins vandaða mynd og unnt
væri, sem krafðist betri tækjakosts.
Árið eftir og skömmu fyrir tökur
fékk ég svo fyrstu úthlutun til ís-
lenskrar myndar úr evrópska kvik-
myndasjóðnum, Eurimages, 12 millj-
ónir, og loks tók ég 5 milljóna bankal-
án. Börn náttúrunnar er það sem
kalla má meðaldýr mynd á íslenskan
mælikvarða; til samanburðar kostaði
ódýr eða „low-budget“ mynd eins og
Skytturnar helminginn af þessu og
nýjasta íslenska myndin, Svo á jörðu
sem á himni, mun kosta helmingi
meira.
„Við Ari Kristinsson kvik-
1 QQft myndatökumaður fórum í
ÍOOV maj 0gjúní að velja töku-
staði. Fórum til ísafjarðar og áfram
útá Hornstrandir, gengum Aðalvík-
ina og Látravíkina og uppá Straum-
nesfjall, og mynduðum allt á vídeó.
Síðan fórum við að Höfða, þar sem
myndin byijar. Þessi undirbúningur
skilaði sér mjög vel.
Þá var komið að því að ráða áhöfn-
ina. -Ég hafði alltaf Gísla Halldórsson
og Sigríði Hagalín í huga í aðalhlut-
verkin og var búinn að ræða við
þau. Við Einar Már fórum meira að
segja yfir handritið með Gísla og
hann benti okkur á hluti sem honum
fannst útúr karakter fyrir persónu
Þorgeirs. Ég hafði mjög litlar æfing-
ar fyrir tökur. Ég var svo öruggur
með þau tvö í aðalhlutverkunum að
mitt starf við leikstjórn var frekar
auðvelt.
Alls réðum við um 20 leikara í
myndina, og annað starfslið var
15-20 manns eftir því hvar við vor-
um hveiju sinni. Við vorum frekar
undirmönnuð en hitt. Það fylgdu
okkur jafnan 300 fermetrar af drasli,
fleiri tonn af tólum og tækjum sem
þurfti að bera inná tökustaði og í
og útúr þeim sjö bílum sem við höfð-
um til umráða.
Við hófum tökur 14'. ágúst og
byijuðum á flóttanum af elliheimil-
inu. Síðan fórum við vestur og tókum
lokaatriðin, þá Reykjavíkuratriðin,
síðan upphafið á Höfða og enduðum
um miðjan október á inniatriðum í
stúdíói í Reykjavík. Þá áttum við
eftir þyrluskot og sjávarskot fyrir
vestan og tókum þau ekki fyrr en
vorið eftir.
Allar kvikmyndatökur eru erfiðar
og reyna mjög á starfslið og þessi
var engin undantekning. Ekki síst
var erfitt að athafna sig á Horn-
ströndum; þar var ekkert rafmagn
og engar samgöngur nema með þyrl-
um og bátum. Við vorum öll alveg
búin þegar við snerum heim úr þess-
ari ferð.
Klipping hófst 10. október. Fyrst
var klippt á vídeói í Reykjavík og
síðan á filmu í Ósló; vídeóklippingin
þjónar þá sem eins konar vinnuplagg
fyrir filmuklippinguna. Um áramótin
vár myndin tilbúin grófklippt. Þá
hófst Hilmar Örn Hilmarsson handa
við að sernja tónlistina; hann fékk
grófklippið á spólu og við ræddum
um hvernig stemmning ætti að vera
í hvetju atriði fyrir sig. Hins vegar
kom hann mér sífellt á óvart með
tónum sem mögnuðu það sem fyrir
var á filmunni með alveg óvæntum
hætti."
„Á kvikmyndahátíðinni í
1001 Cannes um vorið hitti ég
íuuí franska konU) Joelle von
Effentesse, sem klippt hefur mikinn
fjölda bíómynda, þ.á m. myndir
Costa-Gavras eins og Betrayed og
The Music Box. Hún horfði á gróf-
klippið og kom með margar góðar
hugmyndir. Hún sagði mér að það
væri nánast sama hvernig myndin
væri klippt; hún yrði alltaf góð mynd.
Það var á þeim punkti sem ég fékk
gríðarlega trú á Börnum náttúrunn-
ar.
I júní og júlí hljóðlagði Kjartan
Kjartansson hljóðmeistari myndina á
tölvu í Noregi en Börn náttúrunnar
er með fyrstu myndum í heiminum
sem hljóðlagðar eru með þeirri að-
ferð. Við Kjartan hittum Hilmar Örn
og unnum að hljóðblönduninni í
Kaupmannahöfn. Og síðan fórum við
Ari til Berlínar þar sem filman var
litgreind.
Við höfðum lagt allt kapp á að
myndin yrði tilbúin til frumsýningar
fyrir 1. ágúst til þess að hún yrði
gjaldgeng í Felixinn, evrópsku kvik-
myndaverðlaunin þetta árið. Það stóð
mjög tæpt en hafðist með sameigin-
legu átaki. Ef ekki hefði verið búið
að breyta reglum keppninnar hefði
þetta starf verið unnið fyrir gýg, því
nel'ndin sem valdi íslenska fulltrúann
kaus að tefla frekar fram Ryði í
aðaldeildina. Hátíðin skipaði þá
Börnum náttúrunnar í flokk með
myndum ungra leikstjóra og hún var
því gjaldgeng til verðlauna. Engu að
síður skaðaði þetta möguleika mynd-
arinnar í Felixnum.
Við komum til landsins með film-
una nokkrum tímum fyrir prufusýn-
inguna á frumsýningardaginn, 31.
júlí. Viðtökurnar á frumsýningunni
um kvöldið hlýjuðu mér um hjartar-
æturnar og aðsóknin sem fylgdi í
kjölfarið kom þægilega á óvart. Ég
var viðbúinn 6.000 manns en núna
átta mánuðum síðar erum við í
30.000 hér innanlands.
í Noregi var myndin frumsýnd 22.
ágúst á kvikmyndahátíðinni í Hauga-
sundi, þar sem hún var valin ein af
sjö bestu erlendu myndunum. Aftur
á móti var aðsókn í norskum kvik-
myndahúsum dræm. Um miðjan ág--
úst var myndinni boðið á norræna
kvikmyndadagskrá á einni helstu
hátíð heims, The World Film Festival
í Montréal. Stuttu síðar sáu stjórn-
endur hátíðarinnar myndina á vídeói
og ákváðu að bjóða henni í aðal-
keppnina. Þar hlaut hún verðlaun
2. september sem besta listræna
framlagið. Viðtökur og velgengni
Barna náttúrunnar í Montréal hafa
lagt grundvöllinn að öllu því sem síð-
an hefur gerst.
5. nóvember hlaut Börn náttúr-
unnar verðlaun norrænu kvikmynda-
stofnananna á norrænu kvikmynda-
hátíðinni í Lúbeck. 1. desember tók
Hilmar Örn Hilmarsson við Felixnum
fyrir bestu kvikmyndatónlistina og
Sigríður Hagalín var tilnefnd fyrir
bestan leik í kvenhlutverki á evr-
ópsku kvikmyndahátíðinni í Berlín.
Þá var myndin sýnd á alþjóðlegum
kvikmyndahátíðum á Puerto Rico og
i Brussel undir lok ársins.“
„í janúar fékk Gísli Hall-
dórsson verðlaun fyrir
bestan leik í karlhlutverki
á kvikmyndahátíðinni í Tours í
Frakklandi. í febrúar var Börn
náttúrunnar opnunarmynd á norræn-
um kvikmyndadögum í Bonn, var
sýnd á kvikmyndahátíðinni í Gauta-
borg og valin til sýninga í úrvals-
deild (Forum) kvikmyndahátíðarinn-
ar í Berlín. 19. febrúar var síðan til-
kynnt að hún væri ein af fimm mynd-
um sem keppa um Óskarinn fyrir
bestu erlendu kvikmyndina í ár. Þá
tóku að streyma að tilboð um heims-
dreifingu sem við erum að vinna úr
núna. Og undanfarið hefur verið
unnið að kynningu myndarinnar í
Bandaríkjunum vegna Óskarsúthlut-
unarinnar fyrir 6 milljóna styrkveit-
ingu íslensku ríkisstjórnarinnar sem
ég er mjög þakklátur fyrir. Hvort
sem verðlaunin sjálf falla okkur í
skaut eða ekki mun þessi kynning
ekki aðeins nýtast við sölu myndar-
innar í Bandaríkjunum heldur einnig
við að vekja athyglj á íslenskri kvik-
myndagerð og íslandi almennt.
Myndin var svo sýnd nú í mars á
norrænu kvimyndahátíðinni í Rúðu-
borg í Frakklandi þar sem hún fékk
tvenn verðlaun, var kosin vinsælasta
myndin af áhorfendum og fékk verð-
laun kvikmyndahúsaeigenda. Síðan
á alþjóðlegu kvikmyndahátíðinni í
Bergamo á Ítalíu. Framundan eru
sýningar á hátíð ungra leikstjóra í
Lincoln Center í New York í apríl og
á hátíðum í Los Angeles, Jerúsalem
og Sydney í byijun sumars."
„Þegar ég lit um öxl yfir þessa
sögu Barna náttúrunnar er hún eins
og lygasaga, laxasaga. Verst hvað
þetta hefur tekið mann frá knatt-
spyrnunni! En það sem ég held að
standi upp úr í huganum eru áhorf-
endurnir í Montréal sem voru svo
ansi næmir og áhugasamir. Ég fékk
kikk út úr því að finna 1.700 manna
sal tryllast af gleði sýningu eftir
sýningu, þvi á þeim tima vissi ég
ekkert hvernig myndin' færi í útlend-
inga. Og þótt auðvitað sé í manni
núna ákveðin spenna yfir því hvemig
bandaríska kvikmyndaakademían
tekur myndinni hef ég fengið það
margfalt til baka sem ég gerði mér
vonir um þegar lagt var upp í þetta
ferðalag Barna náttúrunnar."
áþ