Morgunblaðið - 29.03.1992, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ SKOÐUIM SUNNUDAGUR 29. MARZ 1992
25
sveita og þjóðir sem hugsanlega
mundu njóta aðstoðar þeirra.
Útkallsskrá UNDRO
Annar afrekstur samstarfsins
var opinber skráning þeirra alþjóða-
björgunarsveita sem UNDRO hefur
upplýsingar um og uppfylla þær
kröfur sem UNDRO gerir til slíkra
sveita. Þessar kröfur eru í stuttu
máli eftirfarandi:
1) Kunnátta og geta til leitar- og
björgunarstarfa í húsarústum.
2) Geta starfað sjálfstætt hvað
varðar aðbúnað, tæki og mat í
a.m.k. 14 daga.
3) Hafa innra skipulag er tryggir
hraðvirka boðun og brottför úr
heimalandi.
4) Hafa leitarflokk, björgunarflokk
og sjúkrahjálparflokk með sérþjálf-
uðu fólki.
5) Samvinnu við aðrar alþjóðabjörg-
unarsveitir og virðing fyrir menn-
ingu og siðum annarra þjóða.
23 sveitir frá 18 löndum eru í
fyrstu opinberu skránni, en þær eru
Austurríki, Bandaríkin, Bretland,
Koiombía, Danmörk, Ecuador,
Finnland, Frakkland,_ -Þýskaland,
Honduras, Indónesía, Ítalía, Japan,
Pólland, Singapore, Svíþjóð, Sviss
og Tyrkland. Tekið er fram í for-
mála að nauðsynlegt sé að endur-
bæta skrána reglulega. Sumar
þessara sveita voru ekki tilbúnar í
útköll þegar skráin var gefin út.
Danska sveitin á t.d. að vera tilbú-
inn i janúar 1992.
í þessa skrá komast allir sem
segjast geta uppfyllt skilyrði
UNDRO og útfylla þar til gert eyðu-
biað varðandi mannskap, tæki,
reynslu og fleira. Enn sem komið
er eru engir aðilar sem taka sveit-
irnar út. Reynslan mun skera úr
um ágæti sveitanna.
Störf Bandaríkjamanna
Greinarhöfundur hefur dvalið
síðustu tvö og hálft ár í Bandaríkj-
unum og hefur m.a. starfað með
alþjóðabjörgunarsveit Bandaríkja-
manna. Kjarni þeirrar sveitar eru
slökkviliðsmenn frá Virginíu og
Flórída. Læknar, verkfræðingar,
hundar og þjálfarar þeirra og aðrir
sjálfboðaliðar sem hlutverki gegna
innan sveitarinnar koma víðs vegar
að af austurströnd Bandaríkjanna.
Sveitin er utan hersins en nýtur
aðstoðar hans við flutninga á milli
staða þegar aðrar leiðir reynast
ekki færar. Sveitin hefur farið í
fjögur útköll, til Mexíkó, San
Salvador, Armeníu og Filippseyja.
„Jafnframt er kominn
tími til að við tilnefnum
fleiri svæði á Ramsar-
listann. Svæði sem eru
mikilvæg, t.d. fyrir vot-
lendisfugla sem fara
um ísland vor og haust,
eða þá svæði sem eru
mikilvæg á annan máta
sem varpsvæði eða felli-
stöðvar fugla.“
ig gengið var fram í framræsingu
á Islandi síðustu áratugina, sem
var meira af kappi en forsjá. Við
framræsingu er fótunum kippt
undan því lífríki sem þar hefur
þróast í þúsundir ára. Eftir standa
framræst og hálf-framræst land-
svæði með skurði sem eru eins og
flakandi sár á landinu. Oftar en
ekki endar svo með því að þessi
framræstu svæði eru lítið sem
ekkert nýtt eftir uppþurrkunina.
í inngangsorðum Ramsar-sam-
þykktarinnar segir að aðilar samn-
ingsins virði gagnkvæm og óijúf-
anleg tengsl manna og umhverfis
og að votlendi séu náttúruauðlind
og missir þeirra óbætanlegur.
Aðilar samþykktarinnar leggja
áherslu á mikilvægi votlendis fyrir
dýralíf og gróður. Eru sérstaklega
nefndir í því sambandi votlendis-
fuglar. Samningsaðilar leitast við
að sporna við og stöðva eyðingu
Mótun sveitarinnar er enn ekki lok-
ið.
Mikil þróun hefur orðið í Banda-
ríkjunum í viðbrögðum við náttúnj-
hamförum innanlands síðan Loma
Prieta-jarðsjálftinn reið yfir Norð-
ur-Kaliforníu í október 1989. Yfir-
völd áttuðu sig á því að til væri
þokkalega vel skipulögð björgunar-
sveit til aðstoðar erlendis en hvorki
þessi né aðrar björgunarsveitir inn-
an Bandaríkjanna gætu aðstoðað
utan heimafylkja vegna lagalegra
og tryggingarlegra ákvæða. Sama
gildir um fleiri alþjóðabjörgunar-
sveitir. Til að mynda getur svissn-
eska alþjóðabjörgunarsveitin ein-
göngu starfað utan Sviss og kant-
ónurnar sjá um sín eigin björgunar-
mál. Þegar þessi vandkvæði urðu
ljós var ákveðið innan Federal
Emergency Management Agency
(FEMA, alríkis neyðarstofnun
Bandaríkjanna) að stofnsetja 25
„þjóðar“-sveitir víðs vegar um
Bandaríkin. Þessar sveitir áttu að
uppfylla kröfur FEMA, yrðu fjár-
hagslega styrktar og lagalega
tryggðar • og gætu farið í útköll
hvert sem er innan Bandaríkjanna.
Fyrsta skrefið var að skilgreina
kröfur FEMA. Það var gert í riti
sem var á annað ár í sjníðum og
var gefið út sl. haust. I ritinu er
greint frá tilgangi og uppbyggingu
sveitanna, störfum, menntun og
þjálfun sveitarmanna svo og nauð-
synlegum búnaði. „Þjóðar“-sveitun-
um er skipt í fjóra flokka: leitar-
flokk, björgunarflokk, sjúkrahjálp-
arflokk og tækniflokk. Til þess að
skilgreina kröfurnar voru settar á
laggirnar margar nefndir, þar á
meðal tækninefnd sem greinarhöf-
undur sat í. Flestir nefndarmanna
voru tengdir alþjóðabjörgunarsveit-
inni eða voru björgunarmenn frá
Kaliforníu. Segja má að alþjóða-
björgunarsveitin sé fyrirmynd
„þjóðar“-sveitanna. Eini munurinn
á alþjóða- og „þjóðar“-sveitunum
er sá að öllu því sem viðvíkur
þungavinnuvélum er sleppt úr þeirri
fyrrnefndu.
Þátttaka íslenskra
bj örgunar s veita
Tilgangurinn mekð hugsanlegri
þátttöku íslendinga í alþjóðlegu
björgunarstarfi er þríþættur:
1) Að aðstoða við björgunarstörf
erlendis.
2) Að fá reynslu í björgun úr rústum
og nýta hana hér heima.
3) Að kynnast erlendum sveitum
sem hugsanlega gætu hjálpað hér
á íslandi.
Það er að sjálfsögðu alfarið í
höndum yfirvalda hvort og hverjir
verða fengnir til aðstoðar erlendis
frá vegna náttúruhamfara hér á
landi. En vafalaust kæmi það björg-
unarstarfinu til góða ef samvinna
er á milli íslenskra björgunarsveita
og erlendra sveita áður en áfall
verður.
Vofið 1988 sendi Landssamband
hjálparsveita skáta (LHS, nú í
Landsbjörg) í fyrsta skipti fulltrúa
á hina árlegu ráðstefnu hjá Nation-
al Association for Search and
Rescue (NASAR), systursamtaka
LHS í Bandaríkjunum. Á þessari
ráðstefnu komust fulltrúar LHS
fyrst í kynni við alþjóðabjörgunar-
sveitir. Haustið 1988 fór LHS
markvisst að kynna sér stöðu al-
þjóðabjörgunarsveita. Fulltrúar
LHS sátu áður umrædda fundi um
alþjóðlegt björgunarstarf í Banda-
ríkjunum, heimsóttu höfðustöðvar
UNDRO í Genf og nokkrar alþjóða-
björgunarsveitir bæði í Evrópu og
Bandaríkjunum. Upp úrþessu starfi
hafa myndast tengsl milli LHS (nú
Landsbjargar) og erlendra björgun-
arsveita. Nú er svo komið að tölu-
verð þekking hefur safnast hérlend-
is um stöðu alþjóðabjörgunarsveita
og hefur hugsanleg stofnun ís-
lenskrar alþjóðabjörgunarsveitar
verið kynnt meðal annarra slíkra
sveita og meðal fulltrúa UNDRO.
Sambönd hér innanlands hafa
styrkst og við stofnun Landsbjargar
í haust var gerður sérstakur samn-
ingur milli Landsbjargar og Rauða
kross íslands um samvinnu um al-
þjóðlegt björgunarstarf. Með þess-
um samningi er verið að sameina
krafta og ólíka reynsluog vonast
er til að samstarfið verði árangurs-
ríkt.
í stuttu máli sagt var niðurstaða
könnunarverkefnis LHS sú, að sam-
vinna alþjóðabjörgunarsveita væri
komin á töluvert skrið og að halda
bæri áfram að vinna að þátttöku
íslendinga að þessu mikilvæga
verkefni.
Höfundur er byggingnr-
verkfræðingur frá HI með
sérmenntun í sveiflufræði
mannvirkja (vegna jarðskjálfta og
vindálags) frá jobns Hopkins
University í Bandaríkjunum. Hún
hefur langa reynslu af
björgunarstörfum og.er nú
ráðgjafi Landsbjargar um
alþjóðlegt björgunarstarf.
og röskun votlendis. Samþykktin
tekur tillit til þess að votlendisfugl-
ar ferðast oft yfir landamæri ríkja
og teljast því til alþjóðlegra nátt-
úruverðmæta. Aðilar samningsins
eru þess fullvissir að verndun vot-
lendis, gróðurs og dýralífs verði
aðeins tryggð með samvinnu og
framsýni þjóða. Ramsar-sam-
þykktin skiptist í tólf greinar, þar
sem ákvæði hennai' eru nákvæm-
lega útlistuð. Þeim sem hafa
áhuga að kynna sér nánar efni
samþykktarinnar er bent á að
hægt er að nálgast eintak hjá
Náttúruverndarráði, einnig hefut'
samþykktin verið birt í riti Land-
verndar, Votlendi. Í Ramsar-sam-
þykktinni er votlendi skilgreint á
þann hátt að til þess teljast „hvers
konar mýrar, flóar, fen og vötn,
bæði náttúruleg og tilbúin, varan-
leg og óvaranleg, með kyrru vatni
eða rennandi, fersku, hálfsöltu eða
söltu, og þar á meðal sjór allt að
sex metra dýpi um fjöru“. Tvö
svæði á íslandi eru á skrá sem
Ramsar-verndarsvæði, þ.e. Mý-
vatn og Þjórsárver sem alls þekja
þau um 57.000 hektara. Bæði
svæðin hafa átt undir högg að
sækja, Þjórsárver vegna virkjunar-
framkvæmda og Mývatn vegna
iðnaðar og annars ágangs manna.
Hætta er á að þessum svæðum
verði alvarlega spillt. Hér er sér-
staklega átt við Mývatn og og
kísilgúrnám úr vatninu. Stöðva ber
þar núverandi atburðarás og
vernda svæðið í raun og veru og
standa við þær skuldbinöingar sem
við erum aðilar að, áður en það
verður um seinan. Vistkerfi þess-
ara tilnefndu svæða verður að
vernda, ekki einungis í orði heldur
í raun, slíkt var samþykkt af Al-
þingi. Jafnframt er kominn tími
til að við tilnefnum fleiri svæði á
Ramsar-listann. Svæði sem eru
mikilvæg, t.d. fyrir votlendisfugla
sem fara um ísland vor og haust,
eða þá svæði sem eru mikilvæg á
annan máta sem varpsvæði eða
fellistöðvar fugla. Hér má til dæm-
is nefna Eyjabakka en þar er um
að ræða einstakt votlendi hátt yfir
sjávarmáli. Um 10.000 heiðagæsir
hafa fellt þar flugfjaðrir sínar
hvert sumar nú síðustu ár. Eyja-
bakkar hafa þar með alþjóðlegt
verndargildi, því að meira en 1%
af deildarstofni tegundar byggir
afkomu sína á einhvern hátt á til-
vist svæðisins. Augljóst er að
Eyjabakkar munu fara í kaf og
glatast ef af fyrirhugaðri Fljóts-
dalsvirkjun verður.
Höfum við þann rétt að ger-
breyta og eyðileggja náttúru
landsins á þennan rnáta, með
framræsingu, uppfyllingum, uppi-
stöðulónum, stóriðju og námagr-
eftri. Við erum hluti af náttúr-
unni, okkar þáttur ætti að vera
að lifa í sátt við hana og vera sem
eining í þessu flókna „spili“ sem
náttúran er, ekki vinna gegn
henni.
Höfundur er líffræðingur og
stundar framhaldsnám í
dýrafræði við Háskólann íBristol.
TILBOÐ
ÓSKAST
í Nissan King Cab P/U SE 4x4, árg. '88 (ekinn
26. þús. mílur), Dodge Raider 4x4 2,6, árg.
'87, Dodge Shadow, árg. '87 og aðrar bifreiðar
er verða sýndar á Grensásvegi 9 þriðjudaginn
31. mars kl. 12-15.
Tilboðin verða opnuð á sama stað kl. 16.
SALA VARNARLIÐSEIGNA
Afmælishátíð
Kolaportsins
laugandaginn fynip páska - IS.apníl
Þennan dag verður GLAMPANDISÓL og
skemmtileg stemning í miðbænum þegar
við höldum upp á afmælið íkarnivalstíl,
mætum í skrautlegum búningum og
allan daginn.
Við erum að leita að þérl
Við viljum komast í samband við einstaklinga
og hópa sem vilja taka virkan þátt í
hátíðarhöldunum með okkur.
Lumar þú á einhverju sem þú vilt koma á
framfæri? Spilar þú á hljóðfæri, ertu söngvari,
dansari, leikari, töframaður?
Við viljum hafa uppákomur allan daginn og
fá þig í lið með okkur.
Hafðu samband við okkur sem fyrst
ísíma 687063.
KOLAPORTIÐ
MtfRKa-Ð^íO&f