Morgunblaðið - 20.10.1992, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTÓBER 1992
+

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Vímuefnavandi og
úrræði
Fíkniefnaneysla verður stöðugt
stærra vandamál hér á landi,
eins og annars staðar. Áhrif vand-
ans eru farin að setja svip sinn á
þjóðfélagið í aukinni tíðni glæpa.
Varla líður sá dagur, að fjölmiðlar
flytji ekki fréttir af drukknum
ökumönnum, innbrotum, mis-
þyrmingum og þjófnuðum á með-
an ávísanamisferli er ekki lengur
fréttnæmt.
Þetta er myndin sem blasir við
hinum almenna borgara, á meðan
framlög til löggæslu eru skorin
niður samhliða niðurskurði til
meðferðarúrræða fyrir alkóhólista
og aðra fíkniefnaneytendur. Með
þeim aðgerðum er vegið að öryggi
samfélagsins í heild, á meðan fíkl-
amir sjálfir eiga stöðugt í færri
hús að venda.
Staðreyndir sem þessar er að
fínna í úttekt Morgunblaðsins á
meðferðarúrræðum fyrir unglinga
síðastliðinn sunnudag. í þeirri út-
tekt er kannað ástandið í þeim
hópi, sem er utan við skólakerfið
og fellur því ekki inn í könnun á
vímuefnaneyslu unglinga, sem
gerð var hér á dögunum. Þeir
unglingar sem fjallað var um í
Morgunblaðinu í fyrradag eru í
vanda; þeir eru utangarðs í samfé-
laginu, fársjúkir af vímuefna-
neyslu og fátt til bjargar.
Á bak við hvem ungling er fjöl-
skylda, sem hingað til hefur þurft
að grípa til örþrifaráða, eins og
að vísa 13-17 ára bami sínu af
heimilinu, svipta þau sem em orð-
in 16 ára sjálfræði til að leggja á
geðdeild og það án þess að fá
nokkra fræðslu um eðli og ein-
kenni þess sjúkdóms sem stjóm-
laus vímuefnaneysla er.
En það em ekki aðeins fjöl-
skyldur unglinga sem eiga um
sárt að binda. í dag er áætlað,
að um 19.000 vímuefnaneytendur
séu hér á íslandi. Einnig er áætl-
að, að um 28.000 böm séu að
alast_ upp á alkóhólískum heimil-
um. í velferðarþjóðfélagi því sem
við búum í,. er þetta há tala og
ljóst, að á vandanum verður að
taka.
Á meðferðarstofnuninni Tind-
um er ekki einungis endurhæfing
fyrir unglinga, heldur er foreldr-
um og systkinum hjálpað til að
skilja vímuefnavandann og hvaða
áhrif neyslan hefur haft á heimil-
islífíð, án þess að verið sé að leita
sökudólgs. Þar er því unnið að því
að koma sáttum á í fjölskyldum
þessara ungu afvegaleiddu barna.
í fíkniefnameðferð er fólki
kennt að bera virðingu fyrir sjálfu
sér og öðram. Meðferðin byggir á
tóif spora kerfi AA-samtakanna
þar sem neytandanum er ráðlagt
að reyna ekki að ná sjálfur stjóm
á fíkninni heldur leita sér hjálpar,
horfast óttalaust í augu við gerðir
sínar hversu sárar og niðurlægj-
andi sem þær eru. í framhaldi af
því er fíklinum kennt að ræða af
heiðarleika við þá, sem þeir hafa
gert rangt til og leita til síns
æðri máttar eftir hjálp til að tak-
ast á við vanda sinn. Æðri máttur
er eins og hver og einn vill skil-
greina hann, hvort heldur sem er
Guð, eða innri styrkur viðkom-
andi. Með þessum styrk getur svo
fíkillinn lært að þiggja það sem
aðrir vilja gera honum gott, það
er að hjálpa honum til heilbrigðs
lífemis.
Það er mikill sársauki og reiði
í fjölskyldum vímuefnaneytenda.
Þar er einnig tortryggni og van-
traust og á þessum neikvæðu for-
sendum þefur fjölskyldan haldið
saman. í fjölskyldunni era allir
fómarlömb neyslunnar. Athygli
allra einstaklinganna snýst um
neytandann og hver og einn fjöl-
skyldumeðlimur tekur að sér visst
hlutverk í þeim sársaukafulla leik
sem á sér stað. Það kemur fram
í frásögn foreldra 17 ára neytanda
í sunnudagsblaðinu, að allt heimil-
isfólkið hafi verið upptekið af
ástandi hans, þörfum annarra fjöl-
skyldumeðlima, óskum og vonum,
hafi lítið verið sinnt. Foreldrarnir
vora með stöðugar áhyggjur af
afdrifum neytandans og í viðtali
við Sigrúnu Hv. Magnúsdóttur,
meðferðarfulltrúa á Tindum, kem-
ur fram, að oftast séu hjónabönd
foreldranna í slæmum farvegi.
Það hefur borið æ meira á
þeirri umræðu á seinustu árum,
að mikil upplausn sé í íslenskum
fjölskyldum. Skilnaðartíðni er há
og böm einstæðra foreldra era í
meirihlutahóp í grannskólum.
Stjómmálamenn hafa mikið talað
um að treysta verði fjölskylduna
í sessi sem grandvallarstofnun
þjóðfélagsins, um leið og grafið
er undan henni. Auk þess sem
minna fjármagni er veitt til lög-
gæslu og meðferðarúrræða, er
skorið niður í skólakerfinu, þrengt
að heilbrigðisþjónustunni og era
þá stofnanir sem annast endur-
reisn þeirra sem ánetjast vímuefn-
um í hættu að verða lagðar niður.
Verði sú afdrifaríka ákvörðun
tekin er Ijóst að þeim mun fjölga
til muna hér sem kallaðir era
„langt gengnir neytendur“ og
Snorri Welding lýsir í viðtali í
sama blaði. Það era þeir, sem tap-
að hafa siðferðismati sínu og skilja
ekki refsingar eins og réttarkerfið
skilgreinir þær í dag. Það er
óhugnanleg framtíðarsýn fyrir þá
foreldra, sem þurfa að horfa á
eftir bömunum sínum í eyðingar-
gin vímuefnanna, bamanna sem
þurfa að horfa á eftir foreldrum
sínum þangað og mökunum, sem
þurfa að velja á milli þess að lifa
með þessum sjúkdómi þar til yflr
lýkur eða sundra fjölskyldu sinni
til að reyna að létta henni sársauk-
ann.
Vímuefnavandinn er ekki
einkamál hvers og eins. Aðeins
með sameiginlegu átaki og sam-
hjálp getum við dregið úr vandan-
um og til þess þarf sterkar og
vandlega mannaðar meðferðar-
stofnanir.
Frá setningu 51. Fiskiþings sem hófst í húsnæði Fiskifélags íslands í gær. Morgunbiaðið/Ámi Sæberg
51. Fiskiþing sett í gær
Tímabundnir erfiðleikar
leiði aldrei til uppgjafar
- sagði Þorsteinn Gíslason fiskimálastjóri við setningu þingsins
ÞORSTEINN Gíslason fiskimála-
stjóri tilkynnti í ræðu sinni við setn-
ingu 51. Fiskiþings í gær að hann
gæfi ekki kost á sér áfram sem
fiskimálasljóri, en kjörtímabili
hans sem fiskimálastjóri og stjórn-
arformaður Fiskifélags íslands Iýk-
ur á yfirstandandi Fiskiþingi. Þor-
steinn hefur gegnt starfi fiskimála-
stjóra í 10 ár, en áður var hann
varafiskimálastjóri í 12 ár. Með
nýjum samþykktum sem settar
voru á 50. Fiskiþingi verður á þing-
inu nú kosinn formaður stjórnar
Fiskifélagsins, en stjórnin mun síð-
an ráða félaginu framkvæmda-
stjóra sem jafnframt ber starfsheit-
ið fiskimálastjóri.
Fiskiþing stendur fram á næstkom-
andi föstudag. Á þinginu í dag flytur
Jakob Magnússon erindi um úthafs-
karfa og nýtingu djúpslóðarinnar og
Siguijón Arason flytur erindi um nýja
vinnslumöguleika. Þá flytur Einar
Hreinsson framsögu um stjóm fisk-
veiða, Pétur Bjarnason um nýtingu
fiskistofna og fískveiðilögsögunnar
með tilliti til hinna ýmsu veiðarfæra
og skipagerða, Guðjón A. Kristinssson
um störf Hafrannsóknastofnunar,
Hjalti Einarsson um EES-samninginn,
Helgi Laxdal um öryggi, fræðslu- og
tæknimál sjávarútvegsins og Tryggvi
Gunnarsson flytur framsögu um nýt-
ingu á hval og sel. Þá flytur Þorsteinn
Gíslason skýrslu fiskimálastjóra.
Úrkast afla frá
veiðiskipum
Talið að um
1% afla
netabáta
sé hent
SAMRÁÐSHÓPUR um bætta um-
gengni um auðlindir sjávar telur
að þegar niðurstöður mælinga úr
1.370 róðrum netabáta hafi verið
yfirfærðar á netavertíðina í heild
gæti verið að um 1% af afla eða
um 500 tonnum af fiski hafi verið
hent. Þetta kom fram í ræðu Þor-
steins Pálssonar sjávarútvegsráð-
herra við setningu Fiskiþings í
gær, en hann sagði að hins vegar
hefðu fengist vísbendingar um að
tiltölulega meiru væri hent af neta-
bátum undir 30 tonnum.
Þorsteinn sagði að sambærilegar
samanburðarmælingar væru nú í
gangi varðandi togskip, en léleg afla-
brögð og annir veiðieftirlitsmanna
Hafrannsóknastofnunar hefðu tafíð
það verk. Þá hefði verið safnað miklu
af gögnum með trúnaðarmönnum um
borð í 6-8 togskipum víðsvegar að.
Áætlað væri hversu miklu væri hent
frá borði í hveiju einasta togi þegar
trúnaðarmenn væru við störf, og hefðu
niðurstöður verið teknar saman frá
mars til júlí. í ljós hefði komið að litlu
af kvótabundnum tegundum væri
fleygt, eða 2,3%. Langmest bæri þar
á smáum karfa, eða 10,5% af heildar-
karfaafla, sem væntanlega væri mest
svonefndur litli karfí, sem væri verðlít-
ill eða óseljanlegur. Af þorski væri
úrkastið 0,4%, af ýsu 1,3% og 2% af
skarkola.
Fagiia frumkvæði af hálfu forystu-
manna launþega og vinnuveitenda
- sagði sjávarútvegsráðherra í ræðu við setningu Fiskiþings
í ræðu sinni sagði Þorsteinn Gísla-
son meðal annars, að það mætti aldr-
ei henda að tímabundnir erfiðleikar
leiddu til uppgjafar og hvatti hann
þingfulltrúa til að láta ekki þann böl-
móð sem alltof víða heyrðist ná tökum
á þeim. „Þið komið á þingið með gott
veganesti. Það má aldrei henda að
tímabundnir erfiðleikar leiði til upp-
gjafar. Það er ykkar að leita leiða og
benda á þær. Aðsteðjandi erfiðleikar
verba aldrei leystir nema á þeim sé
tekið. Ósk mín er sú að sem fyrr komi
fram styrkur ykkar og samstaða sem
ævinlega hefur einkennt Fiskiþing við
meðferð og afgreiðslu þeirra mála sem
lögð eru fyrir þingið," sagði hann.
ÞORSTEINN Pálsson sjávarútvegsráðherra sagði í ræðu sem hann flutti
við setningu Fiskiþings í gær, að í ljósi þess að hann hefði lýst þeirri
von sinni á aðalfundi Samtaka fiskvinnslustöðva í síðasta mánuði að
aðilar vinnumarkaðarins myndu líta á afkomu útflutningsatvinnuveg-
anna sem næsta þjóðarsáttarverkefni, hlyti hann að fagna því frum-
kvæði sem fram hefði komið af hálfu forystumanna launþega og vinnu-
veitenda siðustu daga. „Á þessari stundu verður ekkert um það sagt
hvort það getur leitt til niðurstöðu. En hitt er víst að hér er á ferðinni
markverð og lofsverð tilraun til þess að takast á við flókið úrlausnar-
efni því að árangur sérhverrar aðgerðar í þessum efnum getur ráðist
af því hversu almennur skilningur og hversu víðtæk samstaða er um
það sem gert verður,“ sagði sjávarútvegsráðherra.
Þorsteinn Pálsson sagði að það
væri skoðun sín að um alltof langan
tíma hefði neysluhagsmunum verið
þjónað í miklu ríkari mæli en fram-
leiðsluhagsmunum, og verðbólgu-
tíminn hefði ruglað alla mælikvarða.
Ofan á þennan grundvallarvanda
kæmi síðan samdráttur í afla á undan-
fömum árum, þrengingar á helstu
mörkuðum og óhagstæð gengisþróun,
og í þessari stöðu væru ekki til einfald-
ar lausnir. Vandi sjávarútvegsins væri
þar að auki svo margþættur að sam-
staða væri mikilvæg forsenda fyrir
því að varanlegur árangur næðist.
„Það eru miklir hagsmunir í húfi
og alvarlegir atburðir framundan verði
ekkert að gert. Það eru engin úrræði
auðveld, en atvinnubrestur er það
versta sem við þekkjum. Við hljótum
því að binda vonir við að víðtæk sam-
staða geti tekist með stjórnvöldum og
aðilum vinnumarkaðarins um nauð-
synlegar viðreisnaraðgerðir um leið
og stöðugleikinn verður treystur í
sessi, sem vissulega er fyrst og fremst
árangur af samstöðu launamanna og
atvinnurekenda," sagði Þorsteinn.
Afkoma fiskiskipaflotans verri en áður var talið
Halli á rekstri frystitogara
verður 1,8 prósent á þessu ári
TALIÐ er að 1,8% halli verði á rekstri frystitogara á þessu ári að
frádregnum verðbreytingartekjum, og að hallinn á næsta ári verði
2,8%. Þetta kom fram í framsöguerindi Árna Benediktssonar fyrir
hönd fjárhagsnefndar á Fiskiþingi í gær, en tölur sem hann kynnti
um afkomu fiskiskipa eru samandregnar úr reikningum um það bil
70% fiskiskipaflotans. Hann sagði útreikninga sem sýndu stórfelldan
hagnað á frystitogurum vera ranga, og ástæða þess væri sú að gert
væri ráð fyrir verðbreytingartekjum sem ekki væri rétt að reikna
með. Á þessu ári yrðu verðbreytingartekjur nánast engar, eða aðeins
brot úr prósenti miðað við tekjur, og á næsta ári yrðu þær væntan-
lega enn minni.
Árni sagði að til þess að fá réttan
framreikning fyrir árið í ár og það
næsta væri nauðsynlegt að nota
granntölur án verðbreytinga, en við
þær grunntölur væri síðan bætt mati
Þjóðhagsstofnunar um breytingar
milli ára. Sagði hann að að öðru
óbreyttu yrði því halli á hráefnisöflun-
arskipunum sem næmi um það bil
11,8% á því ári sem nú er að líða og
14% halli yrði árið 1993.
„Að undanförnu hafa menn haft
háar hugmyndir um afkomu frysti-
togara. Það er enginn vafi á því að
frystitogarar eiga rétt á sér, afkoma
þeirra hefur verið betri en annarra
veiðiskipa. Jafnframt verður sam-
keppnin við þá til þess að knýja ftek-
vinnslu í landi til að gera betur. En
það breytir ekki því að nauðsynlegt
er að huga að því hvort þróunin sé í
rétta átt og á réttum tíma, eða hvort
hún er komin út í öfgar. í þessu sem
öðru verður að nota réttar forsendur.
Á undanförnum mánuðum hafa
margir útgerðarmenn, og einnig þeir
sem eru bæði í útgerð og fiskvinnslu,
komist að þeirri niðurstöðu að þeim
sé aðeins einn kostur vænn, sá að
flytja vinnsluna út á sjó. Þeir útreikn-
ingar sem þetta hefur byggst á sýna
stórfelldan hagnað af frystitogurum,
eða allt upp í 10-15% af tekjum, jafn-
framt því sem tap er á veiðum ísfisk-
togara. En þessir útreikningar stand-
ast ekki, þeir eru einfaldlega rangir,"
sagði Árni.
Hann sagði að sér sýndist augljóst
að meðaltalshalli frystitogara á þessu
ári verði 1,8%, en þegar reiknað væri
með greiðslu úr Verðjöfnunarsjóði
yrðu nokkrir frystitogarar gerðir út
með hagnaði en aðrir með þeim mun
meiri halla. Árið 1993 yrðu færri
frystitogarar með hagnað og halli
hinna yrði meiri. Jafnframt sýndist
sér augljóst að þeir togarar sem héð-
an í frá yrði breytt í frystitogara og
þeir frystitogarar, sem héðan í frá
yrðu keyptir nýir eða smíðaðir, yrðu
með stórfelldan hallarekstur, eða
áþekkan og hjá hráefnisöflunarskip-
unum.
Jón Sigurðsson viðskiptaráðherra
fjallaði um sjávarútveginn og Evr-
ópska efnahagssvæðið í ræðu sem
hann flutti við setningu Fiskiþings.
Sagði hann að góður samningur hefði
náðst fyrir sjávarútveginn, en hins
vegar væri aðgangur að markaði ekki
nóg. Gæta yrði þess að skattakjör og
önnur starfsskilyrði atvinnuveganna
hér á landi væru samræmd því sem
gengur og gerist innan EES, og í því
sambandi nefndi hann sérstaklega að
lækka yrði launatengd gjöld og að-
stöðugjaldið. í tengslum við breytingu
á skattkerfínu í þá átt yrði að hans
áliti einnig að samræma skattmeðferð
fjármagnstekna og eignatekna þannig
að sanngirni ríkti í skattlagningunni.
„í meðförum Alþingis á fjárlaga-
frumvarpinu verður að huga sérstak-
lega að lækkun kostnaðarskatta at-
vinnuveganna til að tryggja sam-
keppnisstöðu þeirra. Það má hins veg-
ar ekki verða til að auka fjárlagahall-
ann. Því verður að koma til lækkun
útgjalda eða hækkun neysluskatta.
Mikilvægt er að breiö samstaða náist
nú um virka atvinnu- og efnahags-
stefnu milli stjómvalda, fjármála-
stofnana og samtaka atvinnuvega og
á vinnumarkaði. Þar á eitt megin-
markmiðið að vera að varðveita stöð-
ugleikann í efnahagslífínu, glatist
hann er samkeppnisstöðu íslensks at-
vinnulífs teflt í tvísýnu,“ sagði við-
skiptaráðherra.
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 20. OKTÓBER 1992
29
Sparisj óðakeppnin
TR tók enga áhættu
____________Skák________________
Margeir Pétursson
TAFLFÉLAG Reykjavíkur hefur
uy'ög örugga forystu í fyrstu
deild eftir fyrri hluta Sparisjóða-
keppninnar í skák sem fram fór
um helgina. A-sveit TR hefur 25
vinninga af 32 mögulegum, en
sveit Skákfélags Akureyrar kem-
ur næst með 17V4 v. íslandsmeist-
ararnir í Taflfélagi Garðabæjar
eru í þriðja sæti með I6V2 v. Fjór-
ir stórmeistarar tefldu fyrir A-
sveit TR um helgina, en hinar
sveitirnar gátu ekki stillt upp
neinum slíkum. I annarri deild-
inni eru sveitir Taflfélagsins
Hellis í Reykjavík og C-sveit TR
jafnar og efstar.
TR varð að láta sér nægja þriðja
sætið í fyrstu deildarkeppninni í
fyrra, en stillti þá upp tveimur jafn-
sterkum sveitum og stórmeistarar
tefldu sárafáar skákir fyrir félagið.
Nú er hins vegar raðað í sveitirnar
eftir styrkleika og er A-sveitin lang-
efst sem áður segir, en B-sveitin
neðst og í mikilli fallhættu. Nú tókst
TR miklu betur en áður að fá stór-
meistara sína til þátttöku. Þijár
umferðir eru eftir í keppninni og
verða þær tefldar í vor. A-sveit TR
hefur þegar sigrað Skákfélag Akur-
eyrar 6-2.
íslandsmeistaramir urðu fyrir
þungu áfalli þegar þeir töpuðu
2'/2-5‘/2 fyrir Ungmennasambandi
Austur-Húnvetninga.
Metþátttaka er í deildakeppninni
í ár, 30 sveitir mættu til leiks og
hátt á þriðja hundrað skákmenn
sátu að tafli í húsakynnum TR í
Faxafeni 12.
Staðan í 1. deild:
1. TR, A-sv. 25 v.
2. SA, A-sv. 17'/2 v.
3. TG, A-sv. 16'/2 v.
4. Skáks. Vestfjarða, A-sv., 16 v.
5. Skákfél. Hafnarfj., A-sv., 15 v.
6. USAH, A-sv., 14'/2 v.
7. Taflfél. Kópavogs, A-sv., 12l/z v.
8. TR, B-sv., 11 v.
Staðan í 2. deild:
1.-2. Taflfél. Hellir, A-sv., 17 v.
1.-2. TR, C-sv., 17 v.
3. SA, B-sv., I6V2 v.
4. TR, D-sv., 12*/2 v.
5. Taflf. Akraness, A-sv., llVi v.
6. SA, C-sv., 8>/2 v.
7. -8. Ungmennasamb. Eyjafj. 6V2 v.
7.-8. Skáks. Vestfj., B-sv., 6V2 v.
Úrslit í 3. deild, A-riðli:
1. Tf. Vestmannaeyja 13 v.
2. Skáks. Austurlands 10 v.
3. Sf. Selfoss og nágr. 8V2 v.
4. Tf. Garðabæjar, B-sv., 4'/2 v.
Úrslit í 3. deild, B-riðli:
1. TR, F-sv., 11 v.
2. Sf. Keflavíkur 10 'h v.
3. USAH, B-sv., 9 v.
4. Sf. Hafnarfj., B-sv., 5'/2 v.
Staðan í 3. deild, C riðli:
1. TR, G-sv., 11 v.
2. Tf. Kóp., B-sv., IOV2 v.
3. Tf. Seltjarnarness 10 v.
4. Tf. Hellir, B-sv., 9V2 v.
5. -6. Tf. Kóp., C-sv., 5'/2 v.
5.-6. TR, E-sv., 5>/2 v.
Vestmanneyingar, F-sveit TR og
sigurvegararnir í C-riðlinum munu
í vor tefla til úrslita um sæti í ann-
arri deild.
Átta eftir í Tilburg
Keppendunum á útsláttarmótinu
í Tilburg fækkar stöðugt. Óvænt-
ustu úrslitin í fjórðu umferðinni um
helgina urðu þau að Ilya Smirin frá
ísrael vann Nigel Short 2-0. Mich-
ael Adams, Englandi, vann Rússann
Kovalev U/2-V2, Viktor Kortsnoj
vann Rússann Tivjakov 1V2-V2 og
Boris Gelfand, Hvíta-Rússlandi,
vann Kengis frá Lettlandi 1V2-V2.
Fjórum viðureignum lauk með jafn-
tefli, 1-1, og voru tefldar styttri
skákir til úrslita í gær. Ungi Banda-
ríkjamaðurinn Gata Kamsky bar
þá sigurorð af Artúr Júsupov, Vass-
ilí Ívantsjúk, stigahæsti keppandinn
á mótinu, lagði Yasser Seirawan,
Bandaríkjunum, að velli, Predrag
Nikolic, Bosníu-Hersegóvínu, vann
Rússann Vyzmanavin og Rússinn
Jevgení Svesjnikov sigraði landa
sinn Vassilí Smyslov, fyrrum heims-
meistara.
Bjórðungsúrslitin hefjast í dag.
Þá mætast: ívantsjúk og Kamsky,
Kortsnoj og Gelfand, Nikolic og
Smirin, Adams og Svesjnikov.
Fyrstu verðlaun á mótinu eru eitt-
hundraðþúsund hollensk gyllini, eða
sem svarar 3,4 millj. ísl. króna.
Sigur Fischers í sjónmáli
Bobby Fischer þarf nú aðeins tvo
sigra í viðbót til að tryggja sér sig-
urinn í einvíginu við Boris Spasskí
í Belgrad í Serbíu. Fischer vann 21.
skákina í 67 leikjum eftir langa og
stranga baráttu, en 22. skákin varð
hins vegar jafntefli í 26 leikjum.
Staðan er nú 8-4 Fischer í vií, en
tíu sigra þarf til að sigra og hreppa
sigurlaunin, u.þ.b. 170 milljónir ísl.
króna. Sá þeirra sem tapar fer held-
ur ekki slyppur og snauður frá
borði, í hans hlut koma rúmar 100
milljónir. Það ætti nú að fara að
styttast í útborgun hæsta verð-
launasjóðs í sögu skáklistarinnar.
Skákimar um helgina vora líflegar
eins og venja er til í einvíginu. Á
laugardaginn var tefld mikil bar-
áttuskák þar sem nákvæmni skorti
þó á báða bóga á köflum.
Hvítt: Bobby Fischer
Svart: Boris Spasskí
Sikileyjarvöm
I. e4 - c5 2. Rf3 - Rc6 3. d4
Loksins hættir Fischer sér út í
opin afbrigði Sikileyjarvamarinnar.
3. - cxd4 4. Rxd4 - e6 5. Rb5 -
d6 6. c4
Á árum áður hafði Fischer mikið
dálæti á framh'aldinu 6. Bf4 - e5
7. Be3 - Rf6 8. Bg5, en það hefur
síðan fallið í ónáð hjá fræðimönn-
um. Fischer beygir sig fyrir tísk-
unni, en áttundi leikur hans, sem
er nýr af nálinni, sýnir þó að hann
hefur eigin hugmyndir um það
hvemig tefla skuli þetta afbrigði.
6. - Rf6 7. R5c3 - Be7 8. g3!?
- 0-0 9. Bg2 - a6 J0. 0-0 - Hb8
II. Ra3 - Dc7 12. Be3 - Bd7
13. Hcl - Re5 14. h3 - Hfc8 15.
f4 — Rg6 16. Dd2 - Be8 17.
Hfdl - b6 18. Df2 - h6 19. Kh2
- Da7 20. De2 - Dc7 21. Bf3 -
Bc6 22. Rabl - Db7 23. Rd2
Miklar þreifingar hafa átt sér
stað í þessari svonefndu „broddg-
altarstöðu, eins og það er oft nefnt
þegar svartur stillir upp til varna
með peð á a6, b6, d6 og e6. Nú
telur Spasskí rétta tímann kominn
til að opna taflið, en Fischer reyn-
ist við öllu búinn.
23. - b5 24. cxb5 - axb5 25. b4
- Da8 26. Hc2 - d5!?
Þessi leikur felur í sér peðsfóm
og næstu leiki teflir Fischer af
miklum krafti og hirðir peðið hvergi
banginn
27. e5 - Re4 28. Bxe4 - dxe4
29. Bc5! - Bxc5 30. bxc5 - Hd8
31. Hel - Re7 32. Rcxe4 - Rf5
33. Rb3 - Rd4 34. Rxd4 - Hxd4
35. Rd6 - Da4 36. f5! - Ha8
36. - exf5 væri auðvitað ekki
svarað með 37. Rxf5? - He4 held-
ur 37. e6! með sterkri sókn. Nú
lendir Spasskí í vandræðum með
peðið á b5 og ákveður að fórna því
líka.
37. Hb2 - Da3 38. fxe6 - fxe6
39. Rxb5 - Bxb5 40. Dxb5 - Hd3
41. Hg2 - Dc3 42. Hee2?!
Með tveimur peðum meira ætti
vinningurinn að vera tæknilegt at-
riði en þetta er fremur óvirkur leik-
ur, sem gefur Spasskí tíma í gagn-
sóknina. Hér kom einnig vel til
greina að leika 42. Hbll? eða 42.
Dc6I?
42. - Ha3 43. Hc2 - Dxe5 44.
Hce2 - He3 45. Hxe3 - Hxe3
46. a4 - Hc3 47. c6 - Dd6 48.
c7 - Hxc7 49. Db8+ - Kh7 50.
a5 - h5 51. h4
51. - Dc5?
Það er furðuleg ákvörðun að
skorða ekki hvíta frípeðið á a5 í
staðinn fyrir a6. Skýringin á þess-
um kæruleysislega leik er annað-
hvort þreyta eða þá að Spasskí
hefur talið öruggt jafntefli í höfn.
Rétt var 51. - Hc6!
52. a6 - Hf7 53. Dbl+ - Kh6
54. Da2 - He7 55. Dd2+ - Kg6
56. He2! - Kh7 57. Dc2+ - Dxc2
58. Hxc2 - Kg6 59. Ha2! - Ha7
60. Ha5!
Lokin eru eins og kennslubókar-
dæmi úr hróksendataflsfræðunum.
Það gerir gæfumuninn að hvíta frí-
peðið er komið upp á a6. Eftir að
hafa neglt svarta hrókinn niður
takmarkar Fischer einnig frelsi
svarta kóngsins.
60. - e5 61. Kg2 - Kf6 62. Kf3
- Ke6 63. Ke3 - Kf5 64. Kf3 -
g6 65. Ha3 - g5 66. hxg5 - Kxg5
67. Ke4 og Spasskí gafst upp.
Hvítt: Boris Spasski
Svart: Bobby Fischer
Sikileyjarvöm
I. e4 - c5 2. Re2 - Rf6 3. Rbc3
- d6 4. g3 - Rc6 5. Bg2 - g6
6. 0-0 - Bg7 7. d3 - 0-0 8. h3 -
Hb8 9. f4 - Bd7 10. Be3
Eftir fremur óvenjulega leikjaröð
er komin upp staða sem er dæmi-
gerð fyrir lokaða afbrigðið í Sikil-
eyjarvöm. Það er þó galli á stöðu
Spasskís að kóngsriddari hans
stæði mun betur á f3 en e2.
10. - b5 11. a3
Annaðhvort hér eða í næsta leik
átti Spasskí að leika Dd2 til að
geta hörfað til dl með riddarann á
c3.
II. - Re8 12. d4?! - cxd4 13.
Rxd4 - b4!
Sýnir fram á galla í áætlun hvíts.
Fischer stendur nú síst lakar að vígi.
14. Rxc6 - Bxc6 15. axb4 - Hxb4
16. Hxa7 - Hxb2 17. e5
Eins og oft áður í einvíginu er
Spasskí byijaður að róa lífróður til
jafnteflis.
17. - Bxg2 18. Kxg2 - Rc7 19.
exd6 - exd6 20. Ra4 - Ha2 21.
Bb6 - De8 22. Hxc7 - Dxa4 23.
Dxd6 - Hxc2+ 24. Hxc2 - Dxc2+
25. Bf2 - De4+ 26. Kgl og eftir
þessi miklu uppskipti var samið
jafntefli.
23. skákin verður tefld á morg-
un, miðvikudag, sú 24. á fimmtudag
og þær næstu á laugardag og
sunnudag, ef með þarf.
Ráðstefna um menningn á landsbyggðinni
Sendiráð landsbyggðar
í lístum verði í Iðnó
Laugarvatni.
RÁÐSTEFNAN „Menning um landið“ sem haldin var á Flúðum 16.-17.
október og fjallaði um menningu og listir á landsbyggðinni, komst
að þeirri niðurstöðu að setja þyrfti á stofn nokkurskonar sendiráð
landsbyggðarinnar í listum á höfuðborgarsvæðinu. Í þessu sambandi
var sterklega bent á Iðnó sem hentugt húsnæði.
Ráðstefnan var samstarfsverk-
efni Mermtamálaráðuneytisins.
Sambands íslenskra sveitarfélaga
og Baadalags íslenskra listamanna.
Helsta markmið hennar var að
skoða menningarflutning á lands-
byggðinni í víðu samhengi, hvemig
efla mætti samstarf menningar-
stofnanna úti um land og tengsl
þeirra aðila sem fást við menning-
arstarfsemi í hinum ýmsu sveitarfé-
lögum.
I hópumræðum þar sem fjallað
var um fjölmiðla, kynningarstarf
og tengsl milli landshluta var niður-
staða starfshópsins sú að listafólki
gengi örðuglega að ná athygli fjöl-
miðla. Svæðisútvarp getur þjónað
kynningarstarfinu í næsta nágrenni
viðburðanna en nær ekki til allrar
landsbyggðarinnar og getur þvíekki
tekið að sér skyldu landsmiðlanna
að fylgjast með og greina frá því
sem fram fer á landsbyggðinni.
Benti starfshópurinn á nauðsyn
þess að Qölmiðlamir réðu sérstaka
menningarfréttaritara líkt og
íþróttafréttaritarar eru nú.
Leggur hópurinn til að komið
verði á sendiráði landsbyggðarinnar
í Reykjavík. Þar verði rekin upplýs-
ingamiðstöð, þar sem hægt verði
að nálgast allar upplýsingar um
menningarviðburði á landsbyggð-
inni, einstök félög og listamenn, á
einum stað. Sendiráðið hafí yfir að
ráða húsi til leiksýninga fyrir leikfé-
lög af landsbyggðinni, og til tón-
leikahalds og listsýninga. Hópurinn
vekur sérstaklega athygli á Iðnó í
þessu sambandi sem upplögðu hús-
næði til að hýsa sendiráð lands-
byggðarinnar.
Hópurinn leggur jafnframt til að
ráðinn verði sérstakur sendiherra
sem hafi umsjón með starfseminni.
Hugmynd kom einnig fram um að
sendiherrann hefði konsúla út um
landið sér til ráðuneytis og upplýs-
ingamiðlunar.
Menntamálaráðherra, Ólafur G.
Einarsson sat ráðstefnuna og tók
virkan þátt í umræðum. Olafur
sagðist vera ánægður með ráð-
stefnuna, umræður hefðu verið
málefnalegar og góðar, og ekkert
vol né væl á fólki.
Greinilegur vilji hefði komið fram
gestum að haida áfram M-hátíðum.
Þó skoða þyrfti framkvæmd þeirra.
Til dæmis hefði verið bent á mikil-
vægi' þess að tengja þær meira
skólastarfí. „Nú tekur við úrvinnsla
þeirra tillagna sem fram komu i
hópstarfmu, síðan verður haft sam-
band við samstarfsaðila ráðuneytis-
ins að þessari ráðstefnu og farið
yfir hvemig unnið verður úr þessum
upplýsingum.“
Kári.