Morgunblaðið - 24.11.1992, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. NÓVEMBER 1992
7
Verjendur í málningarfötumálinu segja drátt málsins slikan að refsing yrði andstæð mannréttindasáttmála
Stærsta og alvarlegasta mál
sinnar tegundar segir sækjandi
MÁLNINGARFÖTUMÁLIÐ svokallaða var tekið til dóms í gær eftir
málflutning fyrir héraðsdómi Reykjavíkur. Egill Stephensen, saksókn-
ari, sagði það stærsta og alvarlegasta sakamál sinnar tegundar sem
komið hefði til kasta íslenskra dómstóla einkum vegna þess hve þaul-
skipulögð brotastarfsemi sakborninganna tveggja hefði verið. Fíkni-
efnainnflutningurinn hafi verið fullt starf beggja í allt að því tvö ár
og hagnaðurinn numið milljónum. Veijendurnir, Gísli Gíslason, hdl,
og Jón Magnússon, hrl, krefjast sýknu af kröfum ákæruvaldsins en
jafnvel þótt dómurinn telji mennina seka verði þeim ekki gerð refsing
þar sem meðferð málsins hafi dregist svo úr hömlu að andstætt sé 1.
mgr. 6. greinar Mannréttindasáttmála Evrópu, sem geri að verkum
að hugsanleg brot sem á mennina sannist beri að telja refsilaus.
. Egill Stephensen rakti í sóknar-
ræðu sinni að mennirnir, Hallgrímur
Ævar Másson og Stefán Einarsson,
hefðu verið handteknir eftir að mjög
umfangsmikil rannsókn, sem staðið
hafði í rúmt ár, hafði leitt í ljós stór-
felldan innflutning þeirra á hassi til
landsins. Mennimir eru ákærðir fyrir
að hafa flutt inn til landsins 67-70
kg. af hassi frá því um áramót 1985
til nóvember 1987 er þeir voru hand-
teknir og fyrir að hafa dreift allt að
56 kg. af efninu, einkum fyrir milli-
göngu ákveðinnar konu. Egill Steph-
ensen rakti ítarlega sögu málsins og
rannsóknarinnar hér og erlendis.
Egill benti á að ýmsir aðilar er-
lendis hefðu borið um ferðir ákærða
Stefáns Einarssonar erlendis á þeim
tímum sem kæmi heim og saman við
að tengst gætu þeim níu ferðum sem
talið er að hass hafi verið sent til
landsins í málningu. Hann hefði sést
hafa undir höndum og í bíl sínum
erlendis kassa þá sem í ljós kom að
innihéldu hasssendingar.
Þá rakti Egill að á öllum stigum
hefðu mennirnir lagt mikla á herslu
á Ieynd, leigt herbergi undir fölskum
nöfnum, flutt inn varning í nafni
manns sem búið hafði erlendis í 17
ár, og á allan hátt borið sig þannig
að erfitt yrði að ná heildarmynd af
umfangi starfseminnar.
Sækjandinn sagði að ákæra á
mennina fengi stoð í endurteknum
játningum þeirra fyrir lögreglu og
sakadómi í Ávana- og fíkniefnamál-
um. Þessar játningar væru marktæk-
ar andstætt fráhvarfi ákærðu frá
þeim fyrir héraðsdómi og tilhæfu-
lausum ásökunum þeirra í garð lög-
reglu um þrýsting og hótanir í gæslu-
varðahaldi. Sækjandi kvaðst telja að
framburður lögreglumanna sem
unnu að rannsókninni fyrir dómi
hefði eytt vafa sem verið hefði um
einstök atriði, styrkt rannsóknina,
sýnt fram á að hún hefði verið unn-
in með eðlilegum hætti og í samræmi
við lög. Þessar ásakanir ákærðu
væru jafnlítið marktækar og aðrar
algengar viðbárur brotamanna sem
setið hefðu í gæsluvarðhaldi og í al-
gjöru ósamræmi við gögn málsins.
Þá sagði hann ákærða Hallgrím gera
óþarflega lítið úr eigin hlut þegar
hann lýst sjálfum sér sem viljalausu
verkfæri Stefáns Einarssonar. Þótt
ýmislegt benti til að Stefán hefði átt
stærri þátt í skipulagningu brotanna
hefði Hallgrímur ljáð því samþykki
sitt með verkum sínum og mennirnir
hefðu haft fullkomin verkskipti um
aðild sína að málinu.
Loks vék sækjandinn að þeim
drætti sem orðið hefði á meðferð
málsins og ákærðu ættu enga sök
á. Hann kvaðst telja dráttinn óhæfi-
legan og að þá staðreynd ætti að
virða ákærðu til hagsbóta við ákvörð-
un refsingar en hins vegar leiddi það
ekki til sýknu enda þyrfti þegar
meta ætti áhrif slíks á úrslit máls
að meta eðli málsins og þá hags-
muni sem brot hefði beinst gegn.
Hér væri um stórfellt brot gegn mikl-
um hagsmunum að ræða.
Gísli Gíslason, hdl, veijandi Hall-
gríms Ævars Mássonar, krafðist
sýknu fyrir skjólstæðing sinn. Hann
sagði að allur sá dráttur sem orðið
hefði á meðferð málsins væri brot á
Mannréttindasáttmála Evrópu og
ætti að leiða til þess að skjólstæðingi
sínum yrði ekki dæmd refsing jafn-
vel þótt dómurinn teldi sök sannaða.
Hann kvaðst telja að ekki yrði
byggt á yfirheyrslum lögreglu í mál-
inu. Yafasamt væri að brot þau sem
mönnunum væru gefín að sök teljist
sönnuð og þann vafa bæri að virða
honum í hag. Hann sagði að skjól-
stæðingur sinn hefði játað á sig hluta
þess sem honum væri gefíð að sök,
þ.e.a.s dreifíngu á allt að 10 kg. af
hassi til tveggjá kaupenda eftir að
hafa í upphafí látið tilleiðast að taka
þátt í gjaldeyrisbraski með Stefáni,
sem hefði skipulagt brotastarfsemi
þeirra á öllum stigutn og hefði leitt
Hallgrím í þau afbrot sem hann hefði
gerst sekur um í málinu enda haft
á honum tangarhald.
Þá sagði lögmaðurinn að það
magn af hassi sem ákært væri fyrir
innflutning á ætti sér enga stoð í
raunveruleikanum. Eðlilegt væri að
komast að þeirfi niðurstöðu að rétt
tala væri um 18 kg af hassi. 10,7
hefði verið lagt hald á við handtöku,
en staðfesta mætti magnið að öðru
leyti með samanburði við dóma yfír
þeim tveimur aðilum sem dæmdir
hefðu verið fyrir dreifíngu efnanna.
Kona, sem í ákæru í þessu máli sé
talin hafa dreift 51-54 kg. af hassi,
hafí verið dæmd fyrir dreifingu á 6,5
kg. af hassi frá skjólstæðingu sínum
og maður sem í ákæru væri sagður
hafa keypt 2 kg. hefði fengið dóm
fyrir viðskipti með 1 kg.
í þessu sambandi rakti lögmaður-
inn að eftirlit lögreglu með Hallgrími
og Stefáni hefði hafíst um það bil
einu ári fyrir handtöku og með ólík-
indum væri ef tveimur mönnum sem
væru undir sérstöku eftirliti fíkni-
efnalögreglu tækist að flytja inn á
þessum tíma allt að 60 kg. af hassi
án þess að þess yrði vart hjá lög-
reglu með beinum eða óbeinum hætti
í auknu magni fíkniefna í umferð.
Hann rakti að telja bæri lögreglu-
mann þann sem annast hefði yfír-
heyrslur yfir skjólstæðingi sínum og
hefði ávallt yfírheyrt hann án við-
staddra votta, vanhæfan vegna
tengsla við fyrrgreinda konu sem
dæmd hefur verið fyrir aðild að því.
Hann rakti að auðvelt væri fyrir lög-
reglu að veijast ásökunum um að
óeðlilega væri staðið að yfirheyrslum
sem vottar væru ekki að. Lögreglan
gæti ávallt haft vott viðstaddan eða
ella tekið upp á band allar yfírheyrls-
ur. Tímabært væri að dómstólar
sendu lögreglu slík skilaboð.
Loks rakti lögmaðurinn dóma
Mannréttindadómstóls Evrópu þar
sem refsidómar hafa verið ómerktir
vegna dráttar á meðferð þeirra og
rökstuddi út frá því og áhrifum ný-
legra dóma Mannréttidnadómstólsins
á niðurstöður Hæstaréttar í ýmsum
málum að jafnvel þótt dómurinn teldi
skjólstæðing sinn sekan væri ekki
unnt að dæma hann til refsingar
fyrir þátt sinn í málinu án þess að
slík sakfelling yrði andstæð Mann-
réttindasáttmálanum.
Jón Magnússon hrl, veijandi Stef-
áns Einarssonar, krafðist einnig
sýknu fyrir skjólstæðing sinn sem
hafí staðfastlega neitað ákæruatrið-
um ávallt þegar hann hefði borið um
þau fyrir dómi. Hann hafi ávallt neit-
að vitneskju um aðild að innflutningi
fíkniefna þótt hann hefði í eitt skipti
haft milligöiigu um að koma send-
ingu til fyrirtækis Hallgríms Ævars
í skip. Lögmaðurinn mótmælti að
skjólstæðingur sinn gæti talist inn-
flytjandi fíkniefna því sendingarnar
hefðu verið fluttar inn af fyrirtækjum
Hallgríms Ævars og benti lögmaður-
inn á að þrátt fyrir að lögregla hefði
elt skjólstæðing sinn á ferðum hans
erlendis og fengið til þess aðstoð
erlendra lögreglumanna hefði ekkert
sannast á hann um kaup eða með-
höndlum eins einasta gramms af
fíkniefnum. Þá sagði lögmaðurinn
að jafnvel þótt talið yrði að faera
mætti rök að því að ýmis gjaldeyris-
viðskipti og utanlandsferðir skjól-
stæðings og einkaneysla hans væri
grunsamleg leiddi það ekki til þess
að álykta mætti að eina skýringin
væri fíkniefnamisferli. Ákæruvaldið
yrði að sanna^sekt en því hefði ekki
tekist það fyrir dómi.
Lögmaðurinn vísaði á bug tilraun-
um veijanda meðákærða til að láta
líta svo út að Stefán hefði verið höf-
uðpaur og skipuleggjandi afbrota-
starfsemi. Lögmaðurinn gerði loks
grein fyrir því hvers vegna hann teldi
að ákvæði Mannréttindasáttmála
Evrópu og niðurstaða Mannréttinda-
dómstólsins í málum sem dregist
hefðu úr hömlu í meðferð réttarkerfa
Evrópuríkja ætti að leiða til þess að
ákærðu yrðu ekki dæmdir til refsing-
ar í máli þessu. Óþarfur dráttur árum
saman eins og hér væri um að ræða
ætti að leiða til sýknu án tillits til
þess hvort sakarefni væri mikið eða
lítið.
Sverrir Einarsson héraðsdómari
lýsti því yfir er hann tók málið til
dóms að loknum málflutningi að dóms
væri að vænta um miðjan desember-
mánuð.