Morgunblaðið - 24.11.1992, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. NÓVEMBER 1992
43
Hann hét fullu nafni Willy Franz
Olav Arnet, en tók sér nafnið Vil-
hjálmur Ríkharðsson er hann fékk
íslenskan ríkisborgararétt. Hann
fæddist í Rússlandi árið 1915 í bæn-
um Kainsk austan Úralfjalla og var
skírður í bænum Tobolsk sem stend-
ur við fljótið Tobolsk. Móðir hans var
Matthilde Olavssen danskrar ættar,
en faðir hans var Richard Adolf
Georg Arnet þýskrar prússneskrar
og franskrar ættar, sútari og skinna-
kaupmaður hjá Kgl. dönsku skinna-
verksmiðjunum, en ástæða þess að
þau dvöldu í Rússlandi var að þar
var bestu skinnin að fá.
Árið 1917, í nóvemberbyltingunni
þegar keisaranum var steypt af stóli,
flúði móðirin með son sinn frá Rúss-
landi til Danmerkur, en Richard Ar-
net týndist og kom ekki heim fyrr
en löngu seinna. Willy ólst upp í
Danmörku og líka í Þýskalandi að
hluta, fetaði í fótspor föður síns og
lærði sútun og varð að sögn flinkur
í sínu fagi og náði víst frábærum
árangri við sútun á steinbítsroði.
Hann kvæntist í Danmörku danskri
konu og bjuggu þau á Jótlandi þar
málakunnáttu og afréð í miðri heims-
styijöldinni að fara til London til
enskunáms og Öðlast réttindi sem
löggiltur skjalaþýðandi. Hún lét ekki
sprengjuárásimar á stórborginni
aftra sér. Utan hélt hún og lauk því
námi sem hún hafði stefnt að. Braeð-
umir Jakob og Þorsteinn fylgdust
með fréttum utan úr hinum stríðs-
hijáða heimi og biðu bréfa frá litlu
systur, oft vikum saman. Umhyggja
þeirra var mikil.
Alla ævi var María mikill tónlist-
amnnandi. Hún stundaði tónlist,
naut hennar og samdi lög. Mörg laga
Maríu hafa verið flutt opinberlega,
bæði af karlakórum og einsöngvur-
um. Sjaldnast birtust lög hennar
undir eigin nafni; Kolbrún frá Ár-
bakka er höfundur nokkurra og á
unga aldri greip hún til karlnafna —
taldi það vænlegra til viðurkenning-
ar. í fyrravetur var lag Maríu, Litli
fossinn, við ljóð Páls Ólafssonar flutt
á samkomu í Lönguhlíð 3. Hún hafði
þá nýyfirfarið útsetningu lagsins.
Þegar heilsan fór að gefa sig sótti
hún tónleika í hjólastól. Ljóðatónleik-
ar voru henni hugstæðastir síðari
árin, heymin hafði gefið sig og tón-
amir þar skiluðu sér best.
Listasýningar voru Maríu mikill
fengur. Muggssýningin í Listasafni
íslands var minnisstæð. Sagan að
baki myndarinnar af dansmeyjunni
sem hékk fyrir ofan píanóið var þá
Gísli Eiríksson tók þátt í því ævin-
týri að gera heiðloftið tæra og feg-
urð og frelsi óbygðanna að eign og
yndi íslenskra og erlendra borg-
arbúa, ef þeir vilja njóta þess, og
koma þeim í snertingu við ógn og
unað hreggbarinna íjalla og djúpra
dala. Þess minnast nú áreiðanlega
margir af hlýjum hug í hans garð.
Fjarri öðmm heimildum en brigð-
ulu minni treysti ég mér ekki að
rekja ætt og uppmna Gísla Eiríks-
■ sonar fram yfir það að Lilja móðir
* hans var Skagfirðingur, systir hins
þjóðkunna merkismanns, séra Sig-
I urbjamar Á. Gíslasonar. Hana man
* ég aldraða konu í Reykjavík og virt-
ist hún bera með sér að hafa ekki
Iverið físjað saman. Faðir Gísla, Ei-
ríkur Kolbeinsson, var hins vegar
Ámesingur, enda átti Gísli fjöl-
mennan frændgarð í Hreppunum,
og skulu aðeins nefnd tvö bæjar-
nöfn: Stóra-Mástunga og Hamars-
heiði. Foreldrar Gísla bám ekki
gæfu til langra samvista, og hefur
það sjálfsagt mótað uppeldi hans
að einhveiju leyti, en á yngri ámm
var hann alllengi hjá Bergsteini föð-
urbróður sínum sem borist hafði
norður á land og íslenst þar, löngum
kenndur við Kaupang í Kaupangs-
sveit. Frá Akureyri og úr Eyjafírði
átti Gísli þess vegna margar minn-
ingar frá því skeiði ævinnar sem
hann ferðaðist oftar á hestum en
| bílum. Eitt sumarkvöld á æskuámm
mínum fyrir norðan heyrði ég hann
og Stefán Steinþórsson póst rifja
| upp sögur af mönnum og skepnum
og mörgu öðru af þeim slóðum. Það
var í kjallara lítils húss við Brekku-
k götu, og dálítilli bijóstbirtu hafði
verið lætt í kaffíbollana. Nú dettur
mér í hug, þótt seint sé, að ekki
hefði verið með öllu ónýtt að eiga
þetta tveggja manna tal á segul-
sem hann vann að iðn sinni og átti
sitt eigið fyrirtæki. Þar eignaðist
hann tvö böm, Flemming Amet, f.
árið 1942, og Birgit Amet, f. 1943.
Þau hjón slitu samvistir.
Það var á ámnum eftir stríð sem
Willy kom tij íslands til að vinna við
og kenna íslendingum sútun. Þá
kynntist hann Evu, þau felldu hugi
saman og giftu sig. Willy vann einn-
ig í mörg ár við verslun tengdaföður
síns sem hét Versl. B.H. Bjamason
og var búsáhaldaverslun í Aðalstræti
7. Árið 1963 var Willy svo boðið starf
við sútunarverksmiðjuna á Akureyri
og flutti þá öll fjölskyldan þangað
og bjó þar til ársins 1968 er þau
urðu fyrir því mikla áfalli að Willy
veiktist er hann var í veiðitúr og lést
hann í faðmi sonar síns er heim var
komið langt fyrir aldur fram, aðeins
53 ára gamall. Flutti þá Eva með
drengina sína aftur til Reykjavíkur
og hóf störf í Útvegsbankanum.
Því miður urðu samvistir okkar
ekki eins miklar og við vildum báðar
hin síðari ár, en við hugsuðum hvor
til annarrar og ég hafði spurnir af
„strákunum mínurn". Ég vil þakka
sögð: María og vinkona - hennar
bjuggu saman á Gmndarstíg. Mugg-
ur var góðvinur Maríu og kom oft í
heimsókn. Vetrarkvöld eitt ætluðu
þær vinkonur að halda grímuball og
vom ekki búnar að gera upp við sig
hveiju þær skyldu skrýðast. Muggur
settist þá niður og málaði tvær mynd-
ir af dansmeyjum. Þetta var önnur
þeirra.
Þjóðmálaumræðan, jafnréttismál-
in og stjómmálin — allt vakti jafnm-
ikinn áhuga Maríu. Mér er minnis-
stætt að hún reiddist ákvörðun borg-
arstjómar Reykjavíkur um staðsetn-
ingu Ráðhússins og tveir hringir vom
keyrðir í kringum Tjömina til að hún
gæti fullvissað sig um að mat henn-
ar á rangri ákvörðun borgarstjómar
væri rétt. Perlan vakti líka efaáemd-
ir. En útsýnið þaðan hlyti að vera
stórbrotið. Þaðn yrði að fara í vett-
vangskönnun. Hin umdeilda bygging
var nývígð þegar 95 ára afmæli
Maríu bar upp. Hún bauð okkur
tveimur vinkonum sinum til afmælis-
verðar í Perlunni — útsýnið var stór-
brotið!
Brot minninganna em mörg. Mar-
ía var lífskúnstner. Hún tókst á við
lífið og enginn kunni betur en hún
að mæta ellinni. Það gera eingöngu
sannir listamenn.
Blessuð sé minning Maríu Thor-
steinssonar.
Guðrún K. Þorbergsdóttir.
bandi, svo fjörlegt sem mér finnst
það hafa verið í endurminningunni.
Sá Gísli Eiríksson sem ég kynnt-
ist var víllaus maður og góðgjam.
Hveiju verki sem hann tók að sér
var vel borgið í hans höndum. Dugn-
aður og seigla vom honum í blóð
borin. Hann fékk margt að reyna á
langri leið, en lét hvorki basl hvers-
dagslífsins smækka sig né þung
áföll ræna sig lífsgleðinni. Angur
sitt og áhyggjur bar hann ekki á
torg, en var lengst af glaðbeittur á
svip og glettinn í orðum við vini
sína og kunningja.
Langt er nú síðan Gísli og Krist-
ín fluttust af Hraunteignum í Boga-
hlíð 20 þar sem hún á enn heimili
ásamt yngri dóttur sinni. Eftir að
Gísli hætti akstri og öræfaferðum
mætti segja mér að æði oft hafi
honum orðið hugsað út fyrir höfuð-
borgarmörkin og hann hafí þá
stundum getað sagt eins og Halla
í þjóðsögunni: „Fagurt er á fjöllum
núna!“ Oðm hveiju dvaldist hann
þá sér til ánægju og tilbreytingar
norður 5 Reykjadal hjá dóttur sinni
eða í sumarbústaðnum í landi Ásólf-
staða þar sem tijáplöntumar sem
hann gróðursetti setja æ meiri svip
á umhverfið og Heklutindur blasir
við og sýnist furðu nærri þegar
gott er skyggni.
Síðasta árið var Gísla Eiríkssyni
erfitt vegna heilsubrests, enda gat
hann þá ekki lengur verið heima.
Nú þegar hann er allur og hafin sú
eina ferð sem ráðin er frá upphafi
fylgja honum þakkir og kveðjur
margra sem lengur eða skemur urðu
honum samferða á lífsleiðinni. Krist-
ínu frænku minni, börnum þeirra
öllum, bróður Gísla og öðmm sem
honum stóðu nærri votta ég samúð
mína úr fjarlægð.
Hjörtur Pálsson.
henni samfylgdina. Blessuð sé
minnig hennar. Ég votta ykkur, elsku
Siggi, Olav, Már, Ari og Eva litla
og fjölskyldum ykkar mína dýpstu
samúð.
Vinur þinn er þér allt. Hann er
akur sálarinnar, þar sem samúð
þinni er sáð og gleði þín uppskor-
in. Hann er brauð þitt og arineld-
ur. Þú kemur til hans svangur og
• í leit að friði.
(Kahlil Gibran.)
Sigríður Kristjánsdóttir.
Með nokkmm orðum langar mig
til að minnast ömmu minnar, Evu
Sigurðardóttur.
Alltaf var gott að hitta ömmu og
vera nálægt henni. Þegar við Harpa
systir komum í heimsókn til hennar
vomm við miðja alheimsins sem hún
snerist í kringum. Það var sama
hvað hún var að fást við, alltaf lagði
hún það til hliðar og gaf okkur alla
sína athygli. Hún málaði með okkur
mjmdir, málaði á okkur neglumar
og við fengum að skreyta ökkur með
skartgripunum hennar. Meira að
segja fengum við að handfjatla brot-
hætta skrautmuni og vegna óendan-
legs trausts hennar á okkur
skemmdu klaufskar krakkahendur
aldrei neitt.
Allt sem við bjuggum til handa
henni hengdi hún upp og dáðist að,
þannig að okkur fannst við vera hin-
ir mestu listamenn og uxum í eigin
augum. Þegar ég svo saumaði púða
í skólanum í fyrravetur saumaði ég
stórt E í hann, því ég vissi að henni
myndi þykja vænt um að fá hann frá
mér.
Sjálf var amma listamaður í sér
og kom það best í ljós í fatasaumi.
Öll fötin sem hún saumaði á okkur
systur þegar við vorum litlar voru
meistaraverk og hátískuvara. Hún
L
gat fundið frumlegustu efni og sett
saman af mikilli smekkvísi. Ef hún
saumaði útigalla fylgdi honum a.m.k.
taska og húfa í stíl, jafnvel vettling-
ar og allt var einstaklega vandað og
mikið í það lagt. Já, amma var dug-
leg kona og listræn. Mikið var erfitt
fyrir hana að horfast í augu við tilver-
una þegar kraftamir minnkuðu og
hún gat ekki sinnt áhugamálum sín-
um eins og hún vildi.
Síðustu tvö árin kom hún heim til
okkar systra einu sinni í viku og sat
hjá okkur kvöldstund á meðan
mamma skrapp út. Ekki kveikti hún
á sjónvarpinu, heldur spjallaði við
okkur eða las fyrir okkur og kenndi
okkur bænir.
Ég vil fyrir mína hönd, Hörpu
systur og mömmu, Hjördísar Fenger,
þakka ömmu fyrir samfylgdina í líf-
inu. Blessuð sé minning hennar.
Vaka Másdóttir.
|V«L V.
HAYMAN
BEVERLY HILLS
snyrtivörulínan er komin til íslnnds
■BfVfRIV HlffS'
PERFUME • MRKE-UP • SHIN CRRE • BRTH
Heiðar Jónsson kynnir Gale Hayman í
snyrtivöruversluninni Spés, Háaleitisbraut,
fdag milli kl. 14og18.
Reykjavik:
Spés, Hóaleitisbraut.
Tískuhús
Heiöars lónssonar,
Vesfurgötu, kynning
26. nóv. kl. 14-18.
Garöabær:
Snyrtihöllin,
kynning 3. des.
kl. 14-18.
6
íi
S
vr
í;