Morgunblaðið - 19.02.1993, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. FEBRÚAR 1993
29
Fyrri umræða um þingsályktunartillögu Alþýðubandalagsins um smábáta
Deilt um veiðikerfi
krókaleyfisbáta
ALÞÝðUBANDALAGSMENN mæltu í gær fyrir þingsálykt-
unartillögu um að sjávarútvegsráðherra undirbúi tillögur
um þróunarfosendur og starfsskilyrði til smábátaveiða með
það að markmiði að viðhalda frjálsum aðgangi þeirra inn-
an sóknartakmarkana. Vitað er að nokkrir stjórnarliðar
eru því fylgjandi að smábátar megi veiða áfram eftir sókn-
armarkskerfi. Alþýðuflokksmaðurinn Gunnlaugur Stefáns-
son (A-Al) lýsti þessu sem sínum vilja og hann telur sig
eiga enn fleiri skoðanabræður í sljórnarliði.
Vistvænar veiðar viðhaldist
Fyrsti flutningmaður og fram-
sögumaður fyrir tillögu alþýðu-
bandalagsmanna Hjörleifur
Guttormsson (Ab-Al) gerði grein
fyrir því að tillagan gerði ráð fyr-
ir að athugað yrði m.a. þjóðhags-
legt gildi smábátaveiða í saman-
burði við aðrar fiskveiðar, þýðingu
smábátaveiða fyrir viðhald byggð-
ar og atvinnu, áhrif á vistkerfí
sjávar í samanburði við aðrar veið-
ar, afkomu þeirra sem hefðu lífs-
framfæri sitt af smábátaveiðum
og öryggi þeirra sem stunduðu
smábátaveiðar. Við gerð tillagn-
anna skyldi haft náið samráð við
Landssamband smábátaeigenda,
Fiskifélag Íslands, Hafrannsókna-
stofnun og sjávarútvegsnefnd Al-
þingis. Tillagan gerir ráð fyrir að
niðurstöður verið kynntar Alþingi
fyrir 15. október 1993.
Framsögumaður sagði að þegar
tillagan hefði verið lögð fram í
síðasta mánuði hefði flutnings-
menn ekki órað fyrir því sem sem
nú væri fram að koma frá svo-
nefndri „tvíhöfðanefnd". Tillögur
þessarar nefndar hefði verið kast-
að út í umræðuna án þess að Al-
þingi fengi aðgang að þessum
hugmyndum. Ekki hefði verið hirt
um lögboðið samráð við sjávarút-
vegsnefnd þingsins um mótun til-
lagna. Það væri sannarlega kom-
inn tími til að Alþingi tæki þetta
mál í sínar hendur ef sögusagnir
fjölmiðla væru réttar.
Þorsteini Pálssyni var tillaga
og málflutningur alþýðubanda-
lagsmanna nokkurt furðuefni. Sá
flokkur hefði í tíð fyrri ríkisstjórn-
ar staðið að því að samþykkja
núgildandi lög um stjóm fiskveiða.
Bráðabirgðaákvæði í þessum lög-
um gerði ráð fyrir því að svokallað
krókaleyfi yrði afnumið 1. septem-
ber 1994. Sjávarútvegsráðherra
sagði að ekkert nýtt hefði fram
komið síðan þessi lög voru knúin
í gegn. Allar staðreyndir hefðu
verið ljósar þegar lögin voru sett.
Málmiðlun um
sambærilegar leikreglur
Sjávarútvegsráðherra sagði að
hann hefði í október á ársfundi
Landssambands smábátaeigenda
lýsti því yfir að hann teldi að
breyta yrði þessum lögum. Það
þyrfti að koma fram með mála-
miðlun. Tvíhöfðanefndin héfði
greint frá ákveðnum valkosti sem
myndi verða ræddur nánar við
hagsmunaaðila og sjávarútvegs-
nefnd þingsins. Sjávarútvegsráð-
herra benti á að málamiðlun til
hagsbóta smábátaútgerðum hlyti
að verða á kostnað stærri útgerða.
Ráðherra sagðist hyggja, að þegar
til lengdar léti væri farsælast að
við byggjum við stjómskipulag þar
sem allir sætu við sama borð og
að leikreglurnar væru sem svipað-
astar fyrir alla útgerðarflokka.
Skyndilokun
Sjávarútvegsráðherra var sann-
færður um, að þegar sambærileg-
ar leikreglur hefur verið tryggðar
myndu kostir smábátaútgerðar
njóta sín. Hann tók undir það að
smábátar kæmu vissulega með
gott hráefni að landi. Menn hefðu
á orði að línubátarnir kæmu með
gott hráefni. En það væri líka
nii>inci
áhyggjuefni að undanfarið hefði
undirmálsflskur verið mjög stór
hluti aflans, af 31 skyndilokun í
janúarmánuði vegna undirmáls-
fisks hefðu 25 verið vegna línu-
veiða.
Siðar í umræðunum sagði sjáv-
arútvegsráðherra, að það væri
rangt sem haldið hefði verið fram
að hugmyndir tvíhöfðanefndarinn-
ar þrengdu kost smábátaútgerða,
umfram það sem núverandi lög-
gjöf mælti fyrir um. Nú væri bund-
ið í lögum að krókaleyfið skyldi
afnumið og 4.000 lestum skyldi
jafnað milli smábátanna. Tví-
höfðanefndin gerði ráð fyrir að
slaka á þessari löggjöf. Hugmynd-
ir þær sem nefndin hefði sett fram
gerðu ráð fyrir að skipt yrði á
milli smábátanna afla sem væri
þrefalt meiri en núverandi löggjöf
mælti fyrir um.
Fjölmargir þingmenn héldu
ræður og héldu stjórnarandstæð-
ingar fram hlut smábáteigenda.
Valgerður Sverrisdóttir (F-Ne)
sagðist ekki mótmæla því, að
framsóknarmenn bæru mikla
ábyrgð á núgildandi lögum en
þeir hefðu aldrei haldið því fram
að fundin væri lausn sem allan
vanda leysti. Hún vitnaði til
flokksþings Framsóknarflokksins
m.a. um að afli yrði unninn í meira
mæli innanlands og að minnstu
bátarnir veiddu áfram samkvæmt
endurbættu banndagakerfi með
heildaraflahámarki.
Sóknarkerfi í stjórnarliði
Einar K. Guðfinnsson (S-Vf)
lýsti þeirri skoðun sinni að við-
halda ætti krókaleyfi í einni eða
annarri mynd. Hann taldi hins
vegar að óbreytt kerfi kæmi ekki
til greina. Það væri ákaflega vafa-
samt að þessir bátar væru að
sækja sjó við erfíðustu aðstæður
og líka hitt sem minna væri um
talað. Honum hefði verið tjáð að
nokkuð væri um það, að reglur
um hleðslumörk þessara báta
væru ekki fyllilega haldnar. Gunn-
laugur Stefánsson (A-Al) gagn-
rýndi það að tvíhöfðanefndin hefði
smásaman verið að greina frá nið-
urstöðum sínum í fjölmiðlum.
Þessi nefnd hefði verið kjörin af
Smábátaútgerð
Ráðherra telur farsælast að við búum við stjórnskipulag þar
sem allir sitja við sama borð og leikreglur eru svipaðar
fyrir alla útgerðarflokka.
þingflokkum ríkisstjómarinnar.
Gunnlaugur sagðist eiga erfitt að
heyra um niðurstöður þessarar
nefndar sem hann bæri ábyrgð á
án þess að hafa fengið að sjá nokk-
uð skriflegt um það sem nefndin
væri að gera.
Gunnlaugur taldi þessa þings-
ályktunartillögu alþýðubandalags-
manna vera gott innlegg þegar
sjávarútvegsnefnd tæki til við, að
ræða endurskoðun laganna um
stjórn fískveiða. Ræðumaður sagði
að tveir þingmenn Alþýðuflokksins
hefðu séð sig knúna til þess að
lýsa því yfír, að þeir myndu leggja
sig fram um það að veija fijálsar
veiðar; krókaleyfín í þeirri mynd
sem þau hefðu hingað til verið.
Gunnlaugur lýsti sig þann þriðja.
Ræðumaður sagði að tveir eða
þrír eða jafnvel fleiri þingmenn
Sjálfstæðisflokksins hefðu einnig
séð sig knúna til að gera þetta líka.
Bíður með yfirlýsingar um
óbirtar tillögur
Sturla Böðvarsson (S-Vl) taldi
að tæpast væri hægt að bíða eftir
niðurstöðum þeirra viðamiklu
rannsókna sem tillaga alþýðu-
bandalagsmanna gerði ráð fyrir.
Hann taldi að það væri óhjá-
kvæmilegt að þingið tæki afstöðu
til þess með hvaða hætti það vildi
að smábátar sæktu á miðin. Sturla
kvaðst hins vegar ætla að bíða
með allar yfírlýsingar um afstöðu
til tillagna tvíhöfða nefndarinnar.
Fyrst vildi hann sjá þær.
Jóhanna Signrðardóttir félagsmálaráðherra um vaxtahækkun í félagslega íbúðakerfinu
Nauðsynlegt var að hækka vextina
RÍKISSTJÓRNIN var harðlega gagnrýnd fyrir þá ráðstöf-
un að hækka vexti í félagslega íbúðakerfinu úr 1% í 2,4%.
Stjómarandstæðingar segja þessa vaxtahækkun vera kalda
vatnsgusu framan í verkalýðshreyfinguna. Jóhanna Sigurð-
ardóttir félagsmálaráðherra segir að vaxtabreyting hafi
verið nauðsynleg, annars hefði orðið að fækka nýbygging-
um félagslegra íbúða úr
verið gerð í nauðvörn.
500 í 300. Vaxtahækkunin hafi
Að beiðni Steingríms J. Sigfús-
sonar (Ab-Ne) var til umræðu utan
dagskrár ákvörðun ríkisstjórnarinn-
ar að hækka vexti á lánum á félags-
legum eignaríbúðum úr 1% í 2,4%
frá og með 1. mars næstkomandi.
Málshefjandi sagði að þess fyrir
utan ættu vextir á almennum kaup-
leiguíbúðum að hækka í 4,9% og á
seldum félagslegum kaupleiguíbúð-
um í 2,4%. Steingrímur sagði að
ein af forsendum síðustu kjara-
samninga hefði verið að ekki yrði
hróflað við vöxtum í félagslega
íbúðalánakerfinu. Steingrímur
sagði ríkisstjómina ekki hafa getað
ögrað verkalýðshreyfingunni með
beinni hætti. En þessi vaxtahækkun
segði ekki allt um þetta efni. Ríki-
stjómin hefði ákveðið í haust að
skerða vaxtabætur um 400 milljón-
ir frá og með árinu 1994. Honum
þótti ábyrgð félagsmálráðherra og
ríkisstjórnarinnar mikil með því að
ráðast úr tveimur áttum á tekju-
lægstu hópanna.
Jóhanna Sigurðardóttir félags-
málaráðherra vísaði ásökunum
Steingríms J. Sigfússonar harðlega
á bug. Ljóst hefði verið að Bygging-
arsjóður verkamanna hefði stefnt í
þrot. Það hefði verið skylda hennar
að bregðast við þessum vanda.
Þrennt hefði komið til greina. 1)
Stórauka ríkisframlag til að mæta
vaxtamismuninum. 2) Fækka fé-
lagslegum íbúðum úr 500 í 300.
3) Breyta vaxtakjörum til að
minnka vaxtamuninn.
Félagsmálaráðherra sagði það
hafa verið ljóst að vaxtabreytingar
hefðu verið á döfinni allt frá tíð
síðustu ríkisstjórnar, þótt þær væru
nú fyrst að koma til framkvæmda.
Valið hefði staðið á milli þess að
fækka félagslegum íbúðum um 200
eða breyta vaxtakjörum. Hún hefði
talið það mikilvægt að marka þá
stefnu að byggja 500 félagslegar
íbúðir á ári. Hún sagði að 8-10
umsækjendur væru um hveija fé-
lagslega íbúð sem úthlutað væri.
Henni var líka spurn, hvort það
væri skynsamlegt að draga úr
íbúðabyggingum með hliðsjón af
atvinnustiginu í landinu.
Félagsmálarráðherra sagði að í
sumum fjölmiðlum hefði verið dreg-
in upp mjög villandi mynd af áhrif-
um þessarar vaxtahækkunar. Stað-
reyndin væri sú að greiðslubyrði
fólks með undir 1,2 milljóna króna
árstekjum ykist ekki eftir fyrsta
árið, þegar tekið væri tillit til vaxta-
bóta. Félagsmálaráðherra lét þess
og getið að fjármálaráðherra myndi
væntanlega á næstunni skipa nefnd
til að endurskoða vaxtabótakerfíð
m.t.t. að tekjutengja það meira en
gert hefði verið.
Stjórnarliði gagnrýnir
Þingmönnum stjórnarandstöðu
þóttu svör félagsmálaráðherra
hvorki góð né fullnægandi. Þeir
töluðu um „kalda vatnsgusu framan
í fólk“ þetta verk væri „nöturlegt
framlag“ í þeirri umræðu sem væri
nú um að lækka vexti. Stjómarliðar
hins vegar kölluðu vaxtahækkunina
nauðvöm og spurðu eftir því hvers
virði gjaldþrota sjóður væri félags-
legum íbúðabyggingum.
Einn stjórnarliði Pétur Sigurðs-
son, formaður Alþýðusambands
Vestfjarða, sagðist skilja vel að fé-
lagsmálráðherra vildi standa við
það að byggja 500 félagslegar íbúð-
ir árlega. Fyrst ekki hefði fengist
fjármagn hjá ríkisstjóm reyndi hún
leið vaxtahækkunar. Pétur taldi að
athuga ætti þá leið betur að skoða
á nýjan leik tekjur þeirra sem
byggju í verkamannabústöðunum
og ákvarða vextina eftir því og
gera það með styttri viðmiðun en
þeirri 5 ára viðmiðun sem nú væri.
Pétur sagði útlokað að tala um
vaxtahækkun í félagslega kerfinu.
Það væri einmitt þetta fólk sem
hefði orðið fyrir mestu tekjurýmun-
inni á síðustu áram. Skattahækkan-
imar hefðu komið hlutfallslega
verst við þennan hóp. Og margir
úr þessum hópi hefðu nú misst at-
vinnu. Pétur Sigurðsson sagði að
bregðast yrði við fyrirsjáanlegu
gjaldþroti Byggingarsjóðs verka-
manna með öðru en vaxtahækkun.
Leita yrði annarra ijármögnunar-
leiða. Pétur benti sérstaklega á
hert skattaeftirlit.