Morgunblaðið - 01.04.1993, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 1. APRÍL 1993
23
STJORNARTIÐ REAGANS
Einkenndist forseta-
tíð Reagans af skefja-
lausri eiginhyggju?
eftirHannes
Hólmstein
Gissurarson
4. grein
í kvikmyndum, fréttum og
leiðurum blaða er Bandaríkjun-
um oft lýst sem landi skefjalausr-
ar eiginhyggju, þar sem efnafólk
lokar sig inni í sérstökum hverf-
um á meðan fátæklingar híma
húsnæðislausir úti á götum. Hef-
ur Ronald Reagan ósjaldan verið
talinn fulltrúi bandarísks skeyt-
ingarleysis um náungann.
Auðveldara varð að
koma yf ir sig þaki
Staðreyndir leiða allt annað í
ljós. Auðveldara varð en áður
að útvega sér húsaskjól á meðan
Reagan var forseti. Árið 1981
kostaði meðalhúsnæði (hús eða
íbúð) 66.400 tali. Þá voru meðal-
árstekjur 22.388 dalir, en vextir
af húsnæðislánum 15,12%. Árið
1988, síðasta ár Reagans við
stjórnvölinn, kostaði meðalhús-
næði hins vegar 89.300 dali,
meðalárstekjur voru þá 32.191
dalir, en vextir af húsnæðislán-
um voru 9,31%. (Tölur eru á
verðlagi hvers árs.)
Þessar tölur — um meðal-
kostnað við húsnæði, meðaltekj-
ur og vexti af húsnæðislánum —
má nota til að reikna út eins
konar vísitölu um það, hversu
auðvelt er að eignast húsnæði.
Sú vísitala var 120,6 árið 1977,
68,9 árið 1981, komin upp í
122,0 árið 1988 og var 138,3
árið 1992.
Hvernig stendur á því, að fleiri
húsnæðisleysingjar sjást á göt-
um úti en áður, þótt auðveldara
hafi orðið að koma yfir sig þaki?
Ein meginástæðan er sú, að
bandarískir dómstólar kváðu í
stjórnartíð Reagans og eftir það
upp nokkra úrskurði, sem
tryggðu réttindi fólks til þess að
hafast við á götum úti. Lögregl-
an má því ekki fjarlægja flakk-
ara, auðnuleysingja og sérvitr-
inga af götum, eins og hún ger-
ir víðast í Evrópu. Þetta ógæfu-
fólk er sýnilegra en áður, en það
felur vitaskuld ekki í sér, að því
hafi fjölgað.
Fijáls framlög til líknar-
og mannúðarmála jukust
Þegar sagt er, að forsetatíð
Reagans hafi einkennst af kal-
drifjaðri eiginhyggju vaknar sú
spurning, hvernig meta megi þá
fullyrðingu eða mæla. Ekki næg-
ir að segja sögur. Einn eðlileg-
asti mælikvarðinn hlýtur að vera,
hversu mikið fé var þá lagt fram
til líknar- og mannúðarmála mið-
að _við önnur tímabil.
Árin 1955-1980 jukust heild-
arframlög Bandaríkjamanna
(einstaklinga, fyrirtækja og sam-
taka) til mannúðarmála úr 34,5
milljörðum dala í 77,5 milljarði
dala. Meðalaukning á ári var þá
3,3%. Árin 1981-1989 jukust
heildarframlögin í 121 milljarð
dala. (Allar tölur eru á verðlagi
ársins 1990.) Meðalaukning á
ári var þá 5,1%. Mælanleg mann-
úð stóijókst því í stjórnartíð Re-
agans. Sama niðurstaða fæst,
hvort sem miðað er við framlög
einstaklinga, fyrirtækja eða
samtaka og hvort sem miðað er
við fast verðlag (framlög borin
saman á milli ára) eða þjóðar-
tekjur (framlög borin saman við
þjóðartekjur).
Sýnilegur vandi
leysanlegastur
Auðvitað valda húsnæðislausir
fátæklingar og eiginhyggja efna-
fólks áhyggjum í Bandaríkjun-
um. En þótt slík úrlausnarefni
séu sýnilegri þar en víðast ann-
ars* staðar merkir það ekki, að
þau séu þar meiri eða alvarlegri.
Óðru nær. Meiri líkur eru ein-
mitt á því, að sýnilegur vandi
sé leystur en hinn, sem falinn
er inni í stofnunum eða vafinn í
fögur orð.
Heimildir: National Association of Re-
altors; greinar eftir Ed Rubinstein og
Carl F. Horowitz í National Review 31.
ágúst 1992; GivingUSA: 1990 (AAFRC
Trust for Philanthrophy, New York
1990); ritgerð eftir Richard B.
McKenzie: Was the Decade of the 1980s
a „Decade of Greed"? (Center for the
Study of American Business, St. Louis,
1992).
Höfundur er lektor.
Ida-
vélar
fyrir nútfma
eldhúsið
Seppelfricke eldavélarnar
eru vandaöar
þýskar úrvalsvélar
sem metnaður er lagöur í.
Útlit og notagildi er haft í
huga viö hönnun vélanna.
Fallegar eldavélar
og þægilegar í alla staöi.
Komdu til okkar
í heimsókn,
sjón er sögu ríkari.

Þú finnur örugglega
eldavél viö þitt hæfi.

maBBar
EF14
• Breidd 50 sm.
• Undir-, yfirhiti og grill.
• Geymsla undir ofni.
• Grind og bakki.
Verö kr. 40.990.-
Stgr.kr. 38.980.-

EV64K
• Breidd 60 sm
• Blástursofn.
• Undir-, yfirhiti og grill.
• Geymsla undir ofni
• Grind og bakki.
Verö kr. 58.900.-
Stgr.kr. 55.950,-

ÖBör
EF24K
• Breidd 50 sm.
• Blástursofn.
• Undir-,yfirhiti og grill.
• Geymsla undir ofni.
• Grind og bakki.
Verö kr. 48.250.-
Stgr.kr. 45.840.-

EV67K
• Breidd 60 sm.
• Blástursofn
• Keramikhelluborð
• Undir, yfirhiti og grill.
• Geymsla undir ofni
• Grind og bakki
Verö kr. 94.700.-
Stgr. kr. 89.960.-
EF64
• Breidd 60 sm.
• Undir-,yfirhiti og grill.
• Geymsla undir ofni.
• Grind og bakki
Verö kr. 49.950.-
Stgr.kr. 47.450.-
Heimilistæki hf
SÆTÚNI 8 SÍMI 69 15 00 ■ FAX 69 15 55
eigani
Saga úr
Kemur
kvaRAH
UAFSYÍÍN, BKUU I .rcðasi*rUrkolkraM..
HArai*
nn 00 SCHRW»
sem
4morgun,naðuþer. m