Morgunblaðið - 09.05.1993, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. MA{ 1993
KVIKWIYNDIR/Háskólabíó hefur tekið til sýninga kvikmyndina Lifandi,
Alive, sem byggist á sönnum atburðum og Qallar um ótrúlegar mannraunir 16 ungra manna
sem lifðu á mannakjöti meðan þeir biðu björgunar eftjr flugslys í AndesQöllum
Aðlifaafhvað
I
sem það kostar
SAGAN ura einhverjar hræðilegustu mann-
raunir sem þekktar eru á okkar tímum hefst
síðdegis föstudaginn 13. október 1972 í flugvél
á leið yfir Andesfjöllin með rugby-lið háskólans
í Montevideo í Uruguay, sem var á leið til
Chile að keppa við lið þarlendra stúdenta.
Veðurskilyrði voru slæm og útsýni lélegt. Yfir
fjallgarðinum rakst annar vængur vélarinnar
í fjallshlíð og rifnaði frá skrokknum, vélin sner-
ist um sjálfa sig og um leið og seinni vængur-
inn rifnaði frá skrokknum rufu skrúfublöðin
gat á farþegarýmið. Vélin þeyttist í stjórnlausu
falli niður fjallshlíðina uns hún nam staðar í
tæplega 4 þúsund metra hæð á snævi þöktu
eldfjalli sem heitir Tiguiririca.
Ungir og svangir
Þeir sem eftir lifðu sammæltust um erfiða ákvörðun.
Þær 10 vikur sem liðu frá slysinu að björguninni ein-
kenndust af hverri þolrauninni á fætur annarri.
Tólf farþeganna fjörutíu
og fimm biðu bana í
brotlendingunni eins og
þorri áhafnarinnar en flestir
sem um borð voru lifðu af
með brotin bein og blóðug
sár. Fólkið bjó um sig til
bráðabirgða, reyndi að veij-
ast kuldanum og bíða komu
hjálparliðs. Tíminn leið og
ekki barst hjálpin.
Taldir af í útvarpi
Að liðnum átta sólar-
hringum á ísköldu og næð-
ingssömu fjallinu heyrðu
farþegamir í útvarpi til-
kynningu um að skipulagðri
leit að flaki flugvélarinnar
hefði verið hætt og allir sem
í henni voru væru taldir af.
Rúmri viku síðar féll snjó-
flóð á hópinn og varð átta
þeirra sem eftir lifðu að
bana.
Senn vora naumar mat-
arbirgðirnar, sem treindar
höfðu verið til hins ítrasta
eftir flugslysið, þrotnar. Við
aðstæður sem virðast á
mörkum raunveruleikans
héldu eftirlifendurnir lífi
með því að grípa til ráðs sem
virðist handan þess sem
ímyndunarafl flestra spann-
ar; þeir nærðust á líkum
vina sinna.
Sögðu allt af létta
Eftir tíu vikna vist á fjall-
inu bjuggust tveir úr hópn-
um, liðlega tvítugir
rugby-spilarar, til að
bijótast ofan af íjallinu og
til byggða. Á Þorláksmessu
1972 komust þeir í chileskt
fjallaþorp og sögðu þar til
sín, fólki sem trúði vart
eigin augum. Chilesku
læknarnir sem hlúðu fyrstir
að sextánmenningunum
trúðu heldur ekki eigin
eyrum þegar þeir fengu
skýringarnar á kraftaverk-
inu og ráðlögðu sjúklingun-
um eindregið að halda
mannátinu leyndu fyrir um-
heiminum. Þær ráðlegging-
ar voru hafðar að engu,
hópurinn var sammála um
að segja söguna eins og hún
var. Rithöfundurinn Piers
Paul Read skráði frásögnina
og Alive seldist í stórum
upplögum.
Athygli en engin
kvikmynd
Þrátt fyrir að sögur af
mannáti vektu gríðarlega
athygli fyrst í stað varð bið
á því að sagan yrði kvik-
mynduð, og töldu sumir
skýringuna þá að sagan
væri of óhugnanleg og of
sönn fyrir Hollywood. Sá
sem loks kom því í verk að
festa söguna á filmu heitir
Frank Marshall, leikstjóri
myndárinnar. Hann er ann-
ars þekktastur sem fram-
leiðandi og fyrir samstarf
við Steven Spielberg. Meðal
fyrri mynda hans sem fram-
leiðanda eru Color Purple,
Poltergeist, Hook, Raiders
of the Lost Ark og Back to
the Future.
í nóvember 1991 hófst
Marshall handa um gerð
myndar eftir sögu mannæt-
anna í Andesfjöllum ásamt
framleiðendunum Robert
Watts og . Kathleen
Kennedy, sem ekki er
ókunnug Spielberg heldur.
Myndin er gerð eftir hand-
riti Óskarsverðlaunahafans
John Patrick Shanley (Mo-
onstruck), sem byggir á bók
P.P. Read. Marshall og fé-
lagar tóku strax þann pól í
hæðina að leita samstarfs
við þá sem höfðu gengið í
gegnum þessa reynslu og
nýta krafta þeirra. Það gekk
eftir og fjölmargir úr hópi
þeirra lögðu sig fram um
að miðla Marshall og leikur-
unum af þessari reynslu
sinni og flugu til Kanada
meðan á kvikmyndatökum
stóð til að fylgjast með og
endurlifa atburðina.
Aðalsöguhetjurnar eru
kornungir menn og í aðal-
hlutverkum eru ungar og
upprennandi stjörnur. Með
aðalhlutverkið, hlutverk
Nando Parado, fer Ethan
Hawke, 21 árs leikari sem
margir kannast við sem að-
alleikarann í mynd Peters
Weir, Dead Poets’ Society.
Önnur stærstu hlutverk eru
í höndum Vincent Spano
(Rumble Fish) og Josh
Hamilton, sem hér fer með
sitt stærsta hlutverk í kvik-
mynd.
Tíu stærðir af
hverri flík
Myndin var tekin í réttri
tímaröð, býijað á upphafs-
atriðinu og endað á lokaatr-
iðinu. Það er ekki algengt.
Tökur fóru fram í Kanada,
í stúdíói í Vancouver og í
fjalllendinu í British Col-
umbia.
Brotlendingin ótrúlega
raunveruleg
Marshall lagði geysilegan
metnað í að gera flugslysið
sjálft sem raunverulegast
með þeim árangri að því
atriði í upphafi myndarinnar
hefur verið hælt í hástert
og er að mati flestra tíma-
móta-flugslysa-atriði í kvik-
mynd. Raunar hefur myndin
öll fengið afbragðsgóðar
viðtökur gagnrýnenda í
helstu kvikmyndatímaritum
sem seld eru hérlendis.
Mannát eða mannsandi?
Sú staðreynd að
sextán-menningarnir drógu
fram lífið á mannakjöti
hefur eðlilega sett mest
mark sitt á umfjöllun um
myndina Lifandi. Þó eru þau
atriði myndarinnar sem um
þetta viðkvæma mál fjalla
talin gerð af nærgætni án
tilrauna til að gera sér mat
(!) úr óhugnaðinum. Frank
Marshall leikstjóri reynir
svo jafnan í viðtölúm að
árétta að í raun og veru
telji hann að myndin snúist
alls ekki um mannát og er
mikið í mun að forðast hryll-
ingsstimpilinn. Hann segir
að þetta sé engin hryllings-
mynd heldur mynd um
mannsandann og ódrepandi
vilja til að lifa af við óþol-
andi aðstæður.
í tímaritinu Empire er rifjað
upp að þegar fyrsta kvik-
myndin sem hann leikstýrði
var frumsýnd, sagði Mars-
hall: „Arachnophobia
(Köngulóarfælni) er alls
ekki mynd um köngulær.“
Þar var hann á öðru máli
en flestir þeir sem horfðu á
þá kvikmynd með opin augu
og viðbúið er að a.m.k. ein-
hverjir þeirra sem fara að
sjá Lifandi telji að myndin
sú fjalli einmitt fyrst og
fremst um mannát.
„Eins konar lífíæraílutn i ngark k
„MÉR finnst myndin komast frábærlega vel frá
þessu með matinn.“ Þetta er skoðun Nando Mannætur
Parrado, 43 ára Uruguaya, eins þeirra 16 sem
komust lífs af úr flugslysinu; mannsins sem að
lokum gekk niður af fjallinu ásamt félaga sín-
um og landa, Roberto Cane, og sótti hjálp.
Parrado var sérstakur ráðgjafi við gerð mynd-
arinnar Alive og Carrado, sem nú er fertguur,
kom einnig á tökustaðinn að fylgjast með. Báð-
ir láta sér annt um að í myndinni sé sögu sext-
ánmenninganna gerð sem nákvæmust skil.
Hvorugur ber kinnroða fyrir því sem gerðist
á fjallinu.
af þeim 16 sem lifðu'
þessar hörmungar af
búa í dag í Carrasco-hverf-
inu í útjaðri Montevideo-
borgar í Uruguay, hver í um
það bil mílu fjarlægð frá
öðrum. Nando Parrado er
járnvörukaupmaður og sjón-
varpsmaður; framleiðir viku-
lega frétta- og fræðsluþætti.
Roberto Canessa er læknir,
með hjartasjúkdóma barna
sem sérgrein. „Þetta með
matinn var ekki það versta
sem við þurftum að ganga í
gegnum,“ segir Nando
Parrado, „en ég geri mér
grein fyrir að það er beitan
sem er ætlað að lokka fólk
til að koma og sjá myndina."
Roberto Canessa segir:
„Þetta er svo lítill hluti af
sögunni að ég held að þeir
sem sjá myndina muni ekki
minnast þess atriðis sérstak-
lega heldur muni myndin í
heild hafa áhrif á þá.“
Það segir. sig sjálft að
þessi reynsla hefur sett var-
anlegt mark sitt á þessa
menn. Strax eftir björgun
þeirra urðu viðbrögð margra
Roberto Canessa í dag og
daginn sem honum var
bjargað eftir flugslysið.
ofsafengin. Þeir sem töldu
lík ættingja sinna hafa verið
vanhelguð á fjallinu báðu
Nando Parrado þá og nú.
þeim örgustu bölbæna,
dauða og djöfuls. Að nokkr-
um tíma liðnum veitti páfí
sextánmenningunum, sem
eiga það sameiginlegt að
vera kaþólskir en lítt trú-
ræknir, syndaaflausn.
„Þótt þetta hafi verið af-
skaplega erfið og sársauka-
full reynsla, má draga af
henni gagnlegan lærdóm,"
segir Canessa. „Þetta kennir
hvers virði lífið er. Nú kann
ég betur að meta það sem
mér er gefið; það að skrúfa
frá krana og geta drukkið
vatn og að eiga mat að
borða, þetta er mér dýr-
mætt. Kannski væri best að
ég héldi því bara fyrir mig
en það væri eigingirni af
mér að deila ekki með öðrum
þessari reynslu minni af lífi
og dauða, vináttu og hug-
rekki.“
Engar afsakanir
Canessa er virtur maður
í sínu heimalandi og stefnir
á forsetaembættið í Urugu-
ay, að því er fullyrt er í tíma-
ritinu Empire. Hann biðst
ekki afsökunar neinu: „Mér
varð hugsað til móður
minnar sem vænti þess eins
að fá að fylgja látnum syni
sínum tii grafar," segir hann
um líðan sína á fjallinu.
„Hún þjáðist en fékk svo
loks þær gleðifréttir að sonur
hennar hefði lifað af. Það
að sonur hennar héldi lífi var
það sem öllu skipti og þá
skipti ekki máli hvað var
etið,“ segir maðurinn sem á
sínum tíma fræddi félaga
sína á því að lifur úr manni
væri bæði næringarrík og
auðug af vítamínum.
Líffæraflutningur
Canessa leitar frekari rök-
semda í fagi sínu, læknis-
fræðinni: „Eg held að það
hljóti að vera auðveldara
fyrir fólk að skilja þetta nú
á tímum þegar líffæraflutn-
ingar eru orðnir algengir.
Hver er munurinn á hjarta-
ígræðslu og því sem við
gerðum? Þetta er sami
hluturinn nema í öðru
tilfellinu fer líffærið inn í gat
á btjóstkassanum en ekki
inn um munninn. Fyrirokkur
var þessi ákvörðun fljóttekin
og hún var auðveldari en þú
getur ímyndað þér,“ segir
Roberto Canessa.