Morgunblaðið - 16.05.1993, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR '16. MAÍ 1993
ÓSÝNILEGA
FJÖLSKYLDAN
SAMVINNUADILI EÐA SYNDASELUR
eftir Elínu Pálmodóttur
„ÓSÝNILEGA fjöl-
skyldan“ er heiti á bók,
sem kom út í Svíþjóð á
síðustu bókamessu í
Stokkhólmi og hefur
vakið athygli í Svíþjóð.
Þar miðla sálfræðing-
urinn og lögfræðingur-
inn Karl Gustaf Piltz
og félagsráðgjafinn
Kristín Gústavsdóttir,
sem voru á ýmsan hátt
frumkvöðlar í fjöl-
skyldumeðferð bæði
hér og í Svíþjóð, af
langri hagnýtri reynslu
sinni á því sviði. Ósýni-
lega fjölskyldan er ekki
huldufólk heldur venju-
leg fjölskylda í sænsku
og íslensku samfélagi,
sem vegna vanda ein-
staklings innan hennar
kemst í snertingu við
stofnanir samfélagsins
og vísar undirfyrir-
sögnin „Samvinnuaðili
eða syndaselur“ til
galla á samskiptunum,
sem þau telja að ráða
þurfi bót á. Þau eru
ekki sátt við hvernig
þessi samskipti hafa
þróast, þar sem fjöl-
skyldan vill hverfa of
mikið út úr myndinni,
iðulega ýtt út ómeðvit-
að. Þau vilja draga
fram fjölskylduna og
gera hana að sam-
starfsaðila. Einmitt
þegar á bjátar telja þau
fjölskylduna afar mikil-
væga. Þegar Kristín
skrapp heim til íslands
nýlega notuðum við því
tækifærið til að ræða
við hana um þetta. En
þau hjónin telja það
mikinn feng í sinni
reynslu og fræðum að
þau koma úr svo ólíkum
samfélögum sem hið
sænska og hið íslenska
eru og kemur það víða
fram í bókinni að þau
nýta reynslu sína frá
báðum og vitna í þau.
Ósýnilega fjölskyldan. Bókarkápan eftir Krist-
jönu Samper.
Ekkert bendir til þess
að fjölskylduböndin séu
minni en áður. Mörg
merki um að unga
fólkið í Svíþjóð hallist
að hjónabandi og
fjölskyldulífi ogsamveru
í brúðkaupsveislum og
fölskylduboðum
umfram kynslóðina á
undan, sem nú er
miðaldra.
Félagsráðgjöf var lítt þekkt
á íslandi þegar Kristín
kom úr námi, en hún
starfaði hér á ýmsum
stofnunum fyrir börn og
fullorðna, m.a. á barnageðdeildinni
í Heilsuverndarstöðinni, var fyrsti
ráðgjafinn í Kleppsspítala og víðar.
Hún er menntuð í Svíþjóð og hélt
til framhaldsnáms í Bandaríkjun-
um, þar sem þau hjónin kynntust.
Karl Gustaf var menntaður lög-
fræðingur og síðan sálfræðingur. I
Bandaríkjunum komust þau bæði í
kynni við fjölskyldumeðferð, sem
þá var ný hreyfing, sem stefnir að
því að hafa alla fjölskylduna með í
hvers konar meðferð. Með sérfræð-
inám á því sviði kom Kristín til ís-
lands, þar sem hún hafði ætlað sér
að starfa, og byijaði að nota þessa
aðferð og kenna hana á Klepps-
spítalanum. En svo fór að hún gifti
sig og fluttist til Svíþjóðar, þar sem
þau hjónin tóku í samstarfi að nota
og kenna þetta méðferðarform. Þau
hafa nú um 20 ára skeið rekið sjálf-
stæða stofnun, Institutet för familj-
eterapi. Sérgrein þeirra er sállækn-
ingar (psykoterapi) og fjölskyldu-
meðferð. Bókin byggir því á langri
reynslu.
„Við byijuðum á að kenna fjöl-
skyldumeðferð og fórum sem ráð-
gjafar inn á stofnanir. Smám saman
fórum við að átta okkur á því að
þótt fagíólk læri slíka meðferð, þá
er ekki jafn auðvelt að koma henni
í framkvæmd inni á stofnunum,"
útskýrir Kristín.„Það er eins og fjöl-
skyldan vilji hverfa út úr myndinni
þegar einstaklingur er tekinn í
meðferð. Stofnanir samfélagsins
eru þannig upp byggðar að starfs-
fólki virðist ekki vera lagið að tala
eðlilega við aðra í íjölskyldunni án
þess að vera sérstaklega þjálfað til
þess. Boðskapurinn í bókinni okkar
er sá, að það eigi ávallt að gera ráð
fyrir fjölskyldunni, hvaða vandi sem
er á ferð, en ekki endilega að verið
sé að taka hana í meðferð. Allt sem
gert er við eða fyrir einstaklinginn
hefur áhrif á fjölskylduna og allt
sem fjölskyldan gerir hefur áhrif á
einstaklinginn. Hann er svo háður
fjölskyldu sinni og hún svo háð
honum, hvort sem aðilar eru sér
þess meðvitandi eða ekki. Þá erum
við að tala um að hafa fjölskylduna
alltaf með í ráðum og veita henni
jafnóðum upplýsingar, en ekki að
verið sé að taka hana í meðferð.
Við erum að benda á að fjölskyldan
vill verða út undan þar sem sérfræð-
ingar hafa völdin. Pjölskyldunni er
gjarnan hampað þegar vel gengur,
en þegar vandamál verða er henni
oft hafnað, hún gerð að syndasel."
gerð að syndasel."
Kristín segir að f þessari gagn-
rýni á samskipti stofnana, samfé-
lags og fjölskyldu eigi þau ekki við
að þetta sé endilega meðvitað, held-
ur að það byggist meira á því hvern-
ig þessi samskipti hafa þróast. Þau
eru orðin að hefð.„Starfsfólk á
stofnunum gerir sér ekki alltaf
grein fyrir hinum nánu böndum,
sem ávallt eru fyrir hendi í fjöl-
skyldu þótt þau séu oft dulin. Atta
sig ekki á því að allt sem gert er
hefur víðtækari áhrif inn í fjölskyld-
una og öfugt. T.d. ef móðir (eða
foreldri) liggur á sjúkrahúsi eða er
frá heimilinu í lengri tíma, þá kem-
ur hún að sjálfsögðu ekki að sömu
aðstæðum. Það er afar mikilvægt
að hún fái að halda hlutverki sínu.
Fjölskyldan er í stöðugri þróun og
i
«
i
«
I
I
<
i
\
I
1
i
i
i
i