Morgunblaðið - 16.05.1993, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. MAÍ 1993
FÆRRIDEY JA11
HJARTASJÉKDÓMll
eftir Guðrúnu Guðlaugsdóttur
RANNSÓKNIR Hjarta verndar staðfesta að samfara minnkandi
reykingum, lækkandi blóðfitu ogblóðþrýstingi eigi nýfæddur
meðal-Islendingur nú í vændum fjórum árum lengra líf heldur
en hann gat vænst áður en þróunin varð þessi. I samtali við blaða- -
mann Morgunblaðsins sagði Nikulás að útkoma úr rannsókn sem
hafin var þegar Hjartavernd tók til starfa árið 1967 sýni svo ekki
verður um villst að helstu áhættuþættir hjarta og æðasjúkdóma",
há blóðfita, hár blóðþrýstingur og reykingar, væru í rénun. Aðrir
áhættuþættir sem hefðu minni áhrif hefðu einnig breyst á þessu
tímabili. „Þegar rannsóknir Hjartaverndar á 15 þúsund körlum
og 16 þúsund konum á íslandi hófust árið 1967-68 var ástandið
hreint ekki gott, hvað neitt af þessu varðaði," sagði Nikulás. „Af
hundrað manna hópi vissu 75 menn ekki að þeir væru með hækkað-
an blóðþrýsting og aðeins 3 af þeim 25 sem hðfðu vitneskjuna
fengu almennilega meðhöndlun. Aðeins 2 til 3 prósent karla um
fimmtugt stunduðu þá reglulega líkamsþjálfun. Reykingar voru
býsna algengar, þá reykti rösklega helmingur karla og fast að
helmingi kvenna. Þá var ekki almennt farið að mæla blóðfitu.
Áróður okkur beindist að þvi að breyta þessu og það hefur tekist
vel."
Þetta starf hefur borið
þann giftusamlega
árangur að dánartíðni
af völdum hjarta- og
æðasjúkdóma meðal
karla hefur lækkað um
36 prósent en um 20
prósent hjá konum. „Konur fá þessa
sjúkdóma nær fjórum sinnum sjaldn-
.ar en karlar," sagði Nikulás. „Það
er ekki aðeins að færri deyi, rann-
sóknir okkar sýna að þessir sjúkdóm-
ar eru að verða sjaldgæfari, nýgengi
kransæðasjúkdóma hefur lækkað
um 12 prósent, sem er mikill sigur.
Meðferð hjartasjúkdóma hefur líka
batnað. Allt er þetta á mjög góðri
leið.
Hópnum, sem við hófum rann-
sóknir á fyrir 25 árum, skiptum við
upp í sex litla hópa eftir sérstöku
afmælisdagakerfi. í hverjum hóp
voru nálægt þrjú þúsund manns,
einn hópurinn kom til rannsóknar
sex sinnum, annar hópur tvisvar, en
hinir einu sinni á mismunandi tíma-
Nikulás Sigfússon
yfirlæknir seqir rann-
sóknir Hjartaverndar
sýna að helstu
áhættuþættir hjarta
og æðasjúkdóma
séu mjög írénun
Nikulás Sigfússon.
Morgunblaðið/Sverrir
bilum. Niðurstðður úr þessum athug-
unum leiddu í ljós að óverulegur
munur var á heilsufari fólks í þessum
hópum, fólk í hópnum sem oftast
kom reyndist ekki til þeirra muna
heilsuhraustara en fólk í hinum hóp-
unum, sem við höfðum búist við.
Þetta sýnir hins vegar að áróðurinn
sem hafður var í frammi í fjölmiðlum
og manna á meðal hefur skilað sér
vel út í samfélagið. Fólk hefur breytt
lífsmynstri sínú til samræmis við það
sem það sannfrétti að væri hollt og
heppilegt.
200 mannslífum
bjargað árlega
Við skoðuðum einnig hvort fólk
Beint frá
hjartanu
í BIÐSTOFU fyrir framan rannsóknarstofur Hjartaverndar s i i jum
við fjðgur saman og bíðum eftir viðtali við lækni, íklædd h vítum
kyrtlum, eins og englar án vængja, - heimsókn okkar hingað á
einmitt að tefja fyrir að við fáum þá. „Maður hefur gott af að
k í kja hingað, þvi ekki að láta skoða sjálfan sig úr því maður lætur
skoða bílinn árlega," segir maðiír sem situr á móti mér. „Maður
tekur það miklu rólegar að láta skoða sjálfan sig en bflinn," svar-
ar maðurinn við hliðina á mér. „Það er líka eins gott, ef blóðþrýst-
ingurinn væri tekinn af manni upp í bifreiðaeftirliti væri maður á
dauðaslættinum," bætir hann við. Við þessi fjðgur bíðum þess að
læknir skoði okkur og greini okkur frá niðurstððum rannsókna
sem við vorum í viku áður. Þær miða að því að leiða í Ijós hvort
viðkomandi einstaklingur eigi á hættu að fá hjartasjúkdóma og
geti gert eitthvað tíl að afstýra þvi. Sú árvekni sem við íslending-
ar hðfum sýnt í þessum efnum hefur leitt til þess að hjartasjúkdóm-
ar eru hér á undanhaldi. Hjartavernd á stóran þátt í þeirrí þróun
með umfangsmiklum rannsóknum sínum og forvarnarstarfi.
f
ráðum heimsóknum mínum
tók ég lyftuna upp á sjöttu
hæð í húsi númer 9 við Lágm-
úla, þar sem Hjartavernd á
þrjár hæðir. Þau kaup gerði
fólkið í landinu möguleg með því að
bregðast rausnarlega við í söfnunar-
herferð sem gerð var þegar samtök-
in voru stofnuð árið 1964. Þegar ég
kom í fyrra skiptið hafði ég meðferð-
is spurningalista sem ég svaraði
kvöldið áður, eftir að hafa kyngt
síðasta matarbitanum og hafið fyrir-
skipaða föstu. Ég fékk afhentan
hvitan kyrtil og sokka með hjörtum
og var vísað inn til Valborgar Jóns-
dóttur.
Valborg situr við skrifborð með
spurningalistann minn í höndunum
og tekur þegar til við að yfirheyra
mig. „Nú ert þú búin að svara öllu
sem þér ber," segir hún loks og
stendur upp. „Gera það ekki allir?"
spyr ég. „Flestir svara öllum þessum
spurningum góðfúslega," svarar
hún. „Ef fyrir kemur að fólk vill
ekki svara, eru það yfirleitt spurn-
ingar félagslegs eðlis," bætir hún
Frá rannsókn í Hjartavernd.
við og vísar mér til Bjarkar Snorra-
dóttur meinatæknis. Sú réttir mér
plastglas. „Ætlarðu að gera svo vel
og pissa í þetta," segir hún. Ég tek
við glasinu og horfi á það með efa-
semdasvip. „Og hafðu það miðbunu-
þvag," bættir hún við með uppör-
vandi röddu. „Hvað gerist ef fólk
er búið að pissa heima," spyr ég.
„Það er nú ekki gott, nema þá að
fólk komi með þvagprufu með sér.
Flestir passa að halda í sér og pissa
hér, fáir koma með prufur með sér."
Ég fer með glasið inn á klósett og
fer í einu og öllu eftir fyrirmælum
Starfsemi
Hjartavemdar
er tuttugu og
fimm ára um
þessar mundir
Morgunblaðið/Sverrir
Bjarkar. „Hvað gerirðu við þetta,"
spyr ég svo þegar ég afhendi glasið.
„Við gerum á þessu sérstakt próf,"
segir Björk. „Við notum Stix, ræmu
með efnabíöndum sem svara
ákveðnu áreiti. Ef í þvaginu er t.d.
eggjahvíta, sykur eða blóð þá breyta
efnablöndurnar um lit. Þetta er
næmasta prófið af þessu tagi sem
við höfum í dag. Við athugum átta
atriði, þar á meðal bakteríur. Mæld
eru úrgangsefni, ef þau fara yfír
ákveðið mark er tekin ný þvagprufa
og send í ræktun til að ganga úr
skugga um hvaða meðul eru heppi-
I i
!