Morgunblaðið - 19.05.1993, Blaðsíða 10

II
10
seei iam .er íiDOAOLOiivaiM <íkía.iímuujiom .
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. MAÍ 1993
Karlakór Reykjavíkur
Tónleikar til heiðurs Páli
Pamphichler Pálssyni
_________Tónlist_____________
Jón Ásgeirsson
Karlakór Reykjavíkur stóð fyrir
tónleikum í íslensku óperunni sl.
sunnudag til að heiðra og kveðja
stjórnanda sinn, sem látið hefur
af störfum sem stjómandi eftir um
það bil 30 ára starf. Með Karia-
kórnum komu fram einsöngvaram-
ir Ólöf Kolbrún Harðardóttir, Signý
Sæmundsdóttir og Sigurður Skag-
flörð Steingrímsson. Undirleikari
var Anna Guðný Guðmundsdóttir
og stjómendur Friðrik S. Kristins-
son og Páll Pampichler Pálsson.
Flutt voru nokkur þeirra laga er
voru á efnisskrá vortónleikanna,
Hraustir menn með einsöng Sig-
urðar en auk þess söng kórinn með
Ólöfu, La Vergine degli Angeli eft-
ir Verdi og Signý söng ein Tileink-
un eftir Strauss. I lok tónleikanna
bættust í hópinn eldri félagar og
þá stjórnaði Páll nokkrum íslensk-
um ættjarðarlögum eftir Sigfús
Einarsson og Sigurð Þórðarson og
síðast Heilig, heilig eftir Schubert.
Allir flytjendur stóðu vel fyrir sínu
og það var skemmtilegt að heyra
hvemig stóri kórinn tók við sér,
þegar Páll stjórnaði.
Við íslendingar búum við ein-
angrun, sem þrátt fyrir ferðafrelsi,
fjarskiptatækni og margþætta
íjölmiðlun, er enn í gildi. Það er
ekki nóg að vita hvað er að gerast
erlendis, öll handtök eru jafn ólærð
og það er ekki fyrr en sá sem kann
þau, kemur og kennir, að heima-
menn geta þjálfað hin réttu hand-
tökin. Þeir landar sem utan fara
skila sér oft ekki til baka en þeir
duga vel sem aftur snúa. Það er
nefnilega mjög hröð framvinda á
öllum sviðum meðal stóru þjóðanna
og það er því lífsnauðsynlegt, að
erlendir kunnáttumenn komi til
landsins, ekki síður en að innlendir
fari utan til að læra. _
Saga tónlistar á íslandi hefst
árið 1107, er franskur tónlistar-
maður kemur hingað til lands og
kennir sönglist við Hólaskóla. Það
líða nærri 700 ár og á sviði tónlist-
ar ríkir slík stöðnun, að íslensk
þjóðlög eru talin bera í sér elstu
menjar alþýðu söngs, sem til er í
veröldinni. Árið 1801 stuggar
Magnús Stephensen við mönnum
en hann var þá nýkominn heim frá
Danmörku og hafði meðal annars
séð og heýrt Töfraflautuna eftir
Mozart flutta á „konunglega“ í
Kaupmannahöfn. Lærði skólinn tók
upp merki Magnúsar og þar komu
tií leiks Pétur Guðjónssen og síðar
Jónas og Helgi Helgasynir. Margir
íslendingar fóru utan og 1930
stofnaði Páll ísólfsson Tónlistar-
skólann í Reykjavík. Til skólans
voru kallaðir margir erlendir tón-
listarmenn, er festu hér rætur,
menn eins og Victor Urbancic og
Róbert Abraham Ottósson og er
Sinfóníuhljómsveitin var stofnuð
(án lagaheimildar), fjölgaði erlend-
um tónlistarmönnum og þar í hópi
voru félagarnir Páll Pampichler
Pálsson, Hans Ploder og Herbert
Hriberschek Ágústsson.
Þessir menn og margir aðrir
fluttu með sér kunnáttu en ein-
kennilegast er þó, að þeir fundu
eitt og annað áhugavert í gamalli
íslenskri tónlist og í nokkrum til-
fellum kenndu okkur íslendingum,
að þar væri að finna ýmislegt, sem
vert væri að hlúa að. Er tímar liðu
var ekki hægt að finna mun þjóð-
ernis og það var dæmigert, að öll
lögin, sem Páll valdi sér til að
stjórna^ utan eitt eftir Schubert,
voru íslensk ættjarðarlög, Þú álfu
vorrar yngsta land; ísland, ísland,
ég vil syngja og Þér Iandnemar,
hetjur af konunga kyni.
Landneminn, Páll Pampichler
Pálsson, hefur skilað okkur Islend-
ingum dijúgum starfsdegi, sem
stjórnandi Lúðrasveitar Reykjavík-
ur, Karlakórs Reykjavíkur og Sin-
fóníuhljómsveitar Islands, í því
hljóðláta starfi sem kennari og síð-
ast en ekki síst sem tónskáld. Fyrr-
um þurftu menn að leysa þrautir
og vinna einhver afrek til að öðlast
þegnrétt meðal þeirra er þóttust
miklir fyrir sér og það hefur Páll
gert með glæsibrag en mest er þó
um vert, að þar sem Páll er, höfum
við, samferðamenn hans, lært að
meta góðan dreng og eigum þá
ósk, að við fáum enn um stund að
njóta samfylgdar hans og starfs-
krafta.
Ljóðasöngnr
__________Tónlist______________
Jón Ásgeirsson
Rannveig Bragadóttir Postl,
mezzosópran, söng á ljóðatónleik-
um í Gerðubergi. Ljóðatónleikar
þessir hafa verið skipulagðir á veg-
um Menningarmiðstöðvarinnar í
Gerðubergi en Jónas Ingimundar-
son, píanóleikari, hefur haft veg og
vanda af þessu merka starfi, bæði
sem píanóleikari og hugmynda-
fræðingur og fengið til liðs við sig
góða listamenn. Á efnisskrá tónleik-
anna að þessu sinni voru verk eftir
Schumann, Grieg, Poulenc og
Strauss.
Tónleikarnir hófust á söngvum
við kvæði eftir Maríu Stuart, sem
var bæði lífsfrek og óvægin. I ljóð-
um þessum má finna, að hún á í
raun erfitt með að krjúpa og gerir
kröfur í bæn sinni, síðasta kvæð-
inu. í kvæðinu til Elísabetar I kall-
ar hún hana systur sína og er í
raun að upphefja sig, tii jafns við
kvalara sinn. Lög Schumanns eru
sérlega ólík því sem hann er þekkt-
ur fyrir og einkum undirleikurinn,
enda eru þessi Iög sjaldan flutt.
Lagaflokkurinn er op. 135 og sam-
inn í desember 1852 og þá hafði
Schumann þjáðst af þunglyndi og
í fauninni að missa vitið, er síðar
leiddi til þess að hann varð að segja
starfi sínu lausu og var nokkru síð-
ar fluttur á geðveikrahæli.
Lagaflokkurinn Haugtussa eftir
Grieg og Málaraljóðin eftir Poulenc,
eru á margan hátt skemmtilegar
tónsmíðar. Lögin eftir Poulenc eru
þó á þann máta sérkennilegar tón-
smíðar, að textameðferðin minnir
oft á runubundið tónles. Þó var
nokkrum sinnum brugðið út af
þessu, t.d. í laginu um Braque og
því síðasta um Jaques Villon. Meist-
arinn í þessum hópi tónsmiða var
Richard Strauss en eftir hann voru
fluttir Fjórir söngvar op. 27. Þessa
fögru söngva samdi Strauss og
færði konu sinni, söngkonunni
Pauline Ahna sem brúðargjöf, er
þau gengu í það heilaga 10. septem-
ber 1894 fyrir rétt tæpum 100
árum. Þar í er perlan, Morgen, sem
er meðal mögnuðustu sönglaga
allra tíma.
Rannveg Bragadóttir er frábær
ljóðasöngvari, yfirveguð í túlkun og
listfeng og flutti öll viðfangsefnin
svo hvergi bar skuggann á, eða
m.ö.o. hún er mikill listamaður og
það er sama hvar er borið niður í
einstaka lögum, Málaralögunum
eftir Poulenc, allt var frábærlega
vel flutt þó glæsilegastur hafi söng-
ur hennar verið í lögum Strauss og
sérstaklega þó í laginu Morgen.
Langt forspilið, sem er í raun lítil
prelúdía, er leikið tvisvar sinnum
Rannveig Bragadóttir
og sönglagið spunnið utan um síð-
ara skiptið. Þessi formleikur er sér-
stakur fyrir Strauss en einnig, að
honum tekst að gæða sönginn ein-
stakri fegurð, svo að Morgen er sem
fögur mynd, íofin gulli viðkvæmn-
innar og dulartöfrum mikillar list-
ar. Þó ekki væri fyrir meira en
þetta eina lag, var flutningur Rann-
veigar og Jónasar slíkur viðburður
að vert er að geyma hann með sér
og vita, „Að morgni mun sólin aft-
ur skína“ og eins og kvæðinu lýkur
„yfir okkur leggjast orðvana þögn
hamingjunnar.“
----» ♦ ♦---
Hvammstangi
Orgeltón-
leikar í
kirkjunni
VETRARSTARFI Tónlistarfé-
lags Vestur-Húnvetninga lýkur
með orgeltónleikum Marteins H.
Friðrikssonar í Hvammstanga-
kirkju í kvöld.
Marteinn H. Friðriksson er org-
anisti í Dómkirkjunni í Reykjavík.
Á tónleikunum á Hvammstanga
leikur hann verk eftir Felix Mend-
elsohn, Johannes Brahms, Johann
Sebastian Bach, Pál ísólfsson og
Jón Nordal. Orgel Hvammstanga-
kirkju er 13 radda pípuorgel, smíð-
að í Danmörku 1985 af Bruno
Christiansen. Tónleikarnir í dag,
miðvikudag, hefjast klukkan 21.
Með þeim lýkur fjölbreyttu vetrar-
starfi tónlistarfélagsins.
MENNING/LISTIR
Vortónleikar Fílaharmóníu
Sú nýbreytni verður nú i 34 ára sögu
Söngsveitarinnar Fílharmóníu að efnt
verður til vortónleika með blönduðu
efni í lok starfsársins. Tónleikarnir
verða i Viðistaðakirkju i Hafnarfirði
fimmtudaginn 20. maí, uppstigningar-
dag, og hefjast klukkan 20.30. Sungin
verða íslensk lög af ýmsu tagi auk
kóra úr- Árstíðunum eftir Joseph
Haydn. Einsöngvari verður Elísabet
Erlingsdóttir sópransöngkona, en hún
er jafnframt raddþjálfari kórsins.
Píanóleik annast Hrefna Unnur Egg-
ertsdóttir, sem einnig hefur starfað
með söngsveitinni undanfarin ár.
Stjómandi er sem fyrr Úlrik Ólason
organisti. Veitingar verða að loknum
tónleikunum.
Aukasýningar á Rítu
Vegna fjölda áskorana efnir Þjóðleik-
húsið til fjögurra aukasýninga á gam-
anleikritinu Ríta gengur menntaveg-
inn, eftir Willy Russell. Sú fyrsta verð-
ur annað kvöld, 20. maí, og síðan á
sunnudag, miðvikudag og föstudag.
Ekki verða fleiri sýningar í Reykjavík,
en Ríta heldur í byijun júní I leikferð
til þrettán staða víða um landið, allt
frá Borgarfirði til Hornafjarðar. Tinna
Gunnlaugsdóttir leikur Rítu og Arnar
Jónsson kennarann.
Strompleikur á ferð
Leikfélag Dalvíkur sýnir Strompleikinn
eftir Halldór Laxness í Kópavogi á
uppstigningardag og í Vestmannaeyj-
um um helgina. Leikfélaginu var boðið
að sýna á þingi Bandalags íslenskra
leikfélaga í Vestmannaeyjum 20.-23.
maí og ákváðu félagar þess að koma
við á höfuðborgarsvæðinu. Sýningin í
Kópavogi verður í félagsheimili bæjar-
ins og hefst kl. 20.30 á morgun.
Strompleikur var frumsýndur í Þjóð-
leikhúsinu 1961 og síðar sýndur hjá
Leikfélagi Akureyrar. Þá var Þráinn
Karlsson einn leikenda, en hann er ieik-
stjóri verksins nú. Með helstu hlutvevk
fara María Gunnarsdóttir, Steinunn
Hjartardóttir, Birkir Bragason, Sigur-
bjöm Hjörleifsson, Þórarinn Gunnars-
son, Hjörleifur Halldórsson og Sigurð-
ur Lúðvígsson.
Myndlist
Antíksýning
I Gailerí Borg stendur nú yfir sýning
á fínni antik-munum, gömlu silfri og
myndum sem málaðar voru kringum
aldamótin á íslandi af erlendum Iista-
mönnum. Þær koma úr einkasafni hér-
lendis og eru nú sýndar opinberlega í
fyrsta sinn. Nefna má til dæmis
Reykjavíkurmynd frá 1889, mynd af
Siglufirði 1915, konungskomu 1907
og frá Akureyri fyrir aldamót. Hús-
gögn á sýningunni eru öll eldri en
hundrað ára, franskir rocoeo glerskáp-
ar frá 1860-90, maghoníhúsgögn frá
1840 og rococo borðstofusett, hvítmál-
að með blaðgyllingu. í kjallara gallerís-
ins er sölusýning á verkum gömlu
meistaranna.