Morgunblaðið - 26.05.1993, Page 41

I
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
>
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. MAÍ 1993
41
Lyfjaverð á Norðurlöndum
Frá Þorkatli Helgasyni:
Á 23. síðu Morgunblaðsins sl.
fimmtudag, 20. maí, er skýrt frá
blaðamannafundi vegna skýrslu
OECD um heilbrigðismál á íslandi.
Eru þar höfð eftir mér orð sem
þarfnast frekari skýringa.
OECD bendir á að mikil heil-
brigðisútgjöld á íslandi eigi að veru-
legu leyti rætur að rekja til hás
verðs lyfja, sem m.a. stafar af hárri
álagningu í heildsölu og smásölu.
Síðan er í Morgunblaðsgreininni
vitnað í undirritaðan þess efnis að
gerð hafi verið verðkönnun á lyfjum
á Norðurlöndum sem sýni að smá-
söluverð lyfja hérlendis sé 11%
hærra en í Noregi, 26% hærra en
Frá Jóni Magnússyni:
SUNNUDAGSKVÖLDIÐ 2. maí
1993 var í ríkissjónvarpinu fluttur
1. þáttur af fjórum í flokki, sem
ber yfirskriftina „Þjóð í hlekkjum
hugarfarsins" og var þessi fyrsti
þáttur kallaður „Trúin á moldina“.
Ymsar greinar um sama efni hafa
á undanfömum árum birzt í blöðum,
tímaritum og bókum. í þættinum
var orðið vistarband gert útlægt,
þar sem það væri ekki sannyrði,
en vistaránauð tekið upp í staðinn,
og þar með gefið í skyn, að vinnu-
hjú bænda hafi ekki verið frjálsbor-
ið fólk heldur ánauðugt, þ.e. þrælar.
Mestur hluti þáttarins fjallaði um
hina svokölluðu ánauð vinnuhjúa,
og illa meðferð bænda á vinnufólki
fyrr á öldum. Ýmis dæmi voru tek-
in og gefið í skyn, að svipuð tilfelli
hafi verið miklu fleiri, og jafnvel
daglegt brauð á flestum, ef ekki
öllum bæjum. Þá var langur kafli
um förukonur, og gefið í skyn og
líka beinlínis sagt, að þær hefðu
verið ungar stúlkur, sem bóndinn
hefði bamað og síðan rekið af heim-
ilinu strax og ljóst varð að stúlkan
var með barni, eða strax og barnið
fæddist eða skömmu síðar. Ekki var
minnst á aðrar ástæður fyrir slitum
á vistarbandi, og ekki minnst á
fömmenn. Þar gefið í skyn, ef ekki
beinlínis sagt, að bændur hefðu
komið í veg fyrir borgamyndun hér
á landi vegna þess, að borgir hefðu
orðið til þess að bæta kjör fólks og
gefið því sjálfstæði.
Árið 1000 var kristni lögtekin
hér á landi og útburður barna bann-
aður. Fólki fjölgaði ört, hvort sem
það var vegna útburðarbanns eða
af öðrum ástæðum. Árið 1096 voru
sett tíundarlög, sem m.a. voru ætl-
uð til hjálpar fátækum. Illa gekk
að innheimta tíund, eða fá bændur
til þess að borga, og fjöldi bænda
borgaði ekki. Fátæklingar fóru í
hópum um landið. Fólk þetta sótti
til biskupsstólanna þar, sem helzt
var von til þess að þ_að gæti fengið
sinn skerf af tíund. Á Hólum þraut
vistir, sem vonlegt var. Guðmundur
biskup Arason, hinn góði, brá á það
ráð að fara sjálfur með förumanna-
flokkana milli bæja mestu bænda-
höfðingjanna og setjast þar upp,
og láta bændur skaffa mat uppí
tíundarskuldir. Þegar allt var komið
í óefni sáu allir, að svona ástand
gat ekki viðgengist. Þá voru sett
fyrstu lögheimilislög á íslandi. All-
ir, sem ekki áttu sér staðfestu,
skyldu vistast hjá einhveijum
bónda. Þetta var fyrst og fremst
gert til þess að sjá vistmönnum
fyrir fæði, húsnæði og klæðum. Á
móti kom vinnuskylda. Þetta var
hið svokallaða vistarband, af því
að það batt báða aðila. Orðið vist-
aránauð er ósvífin fölsun. Ef um
ánauð var að ræða var hún fyrst
og fremst á bændum, sem voru
skyldaðir til þess að taka við fólki,
þó að þeir kærðu sig ekki um að
fjölga í heimili. Fleiri munnar þýddu
meiri mat. Þá var farið að senda
vinnumenn í verið og afla þannig
fiskmetis. Aflabrögð voru misjöfn,
þá eins og nú. Vistarbandið varð
til þess að ástand fátæklinga stór-
batnaði, því að umrenningahópar
eða flökkufólk hvarf að mestu leyti,
í Danmörku og 63% hærra en I
Svíþjóð. Að sjálfsögðu er virðis-
aukaskatti sleppt í þessum saman-
burði. Tölumar eru rétt eftir hafðar
en fyrirvarar ýmsir komu fram á
fundinum sem nauðsynlegt er að
lesendur Morgunblaðsins viti einnig
af.
í fyrsta lagi var hér ekki um
samnorræna könnun að ræða eins
og álykta mátti af fréttinni. Tölurn-
ar vom þannig fengnar að tekin
voru 16 söluhæstu lyfin hérlendis,
sem ná til um 10% Íyfjaveltunnar.
Kannað var hvað af þessum lyfjum
er á markaði í grannlöndunum og
hvert verð þeirra þar er. Á norska
markaðinum fundust um 90% af
eða alveg, og öllum var tryggð lífs-
afkoma, að svo miklu leyti, sem
unnt var. Og það þarf enga sagn-
fræðinga, lífs eða liðna, til þess að
segja Islendingum hve lífsafkoma
þjóðarinnar var erfið og fátækt
mikil öldum saman. Og að halda
því fram, eða gefa í skyn, að bænd-
ur hafi stolið verkkaupi hjúa sinna
er auðvitað hrein firra. Vistráðin
voru þau, að auk vinnu á býlinu
sjálfu gat bóndinn sent viðkomandi
til vinnu annars staðar. Afli eða
tekjur af slíkri vinnu rann til bús-
ins, eins og vinna á býlinu sjálfu.
Megintilgangurinn var auðvitað sá,
að allir heimilismenn hefðu eitthvað
að bíta og brenna allt árið um kring.
Það er mjög í anda kommúnískra
sagnfræðinga að allt þjóðfélagið
gangi út á arðrán, og bændur þar
auðvitað engin undantekning. Og
þar sem enginn sannur íslendingur
trúir slíkri fjarstæðu, þarf að gefa
fjölsuninni aukið vægi með því að
bæta inn í myndina, að bændur
hafi verið glæpamenn og misyndis-
menn af versta tagi. Þetta er marx-
ísk söguskoðun, sem hvergi er við-
urkennd lengur, og 70 ára saga
Sovétríkjanna sálugu hefur staðfest
að er röng.
Að halda því fram, eða gefa í
skyn, að bændur hafi vistráðið hjú
til þess að misþyrma þeim og drepa
þau, er aðeins til í hinni nýju sagn-
fræði og úreltu söguskoðun, sem
þessir „sagnfræðingar" halda fram
að sé nú viðurkennd. Viðurkennd
af hveijum? Þessi ósannindi og rugl
hafa þeir endurtekið svo oft, hver
eftir öðrum í bókum og í greinum
í blöðum og tímaritum, að þeir telja
sér óhætt að halda því fram, að hér
sé um viðurkennda söguskoðun og
sagnfræði að ræða. í þessum
dæmalausa sjónvarpsþætti var aldr-
ei getið um þau fjölmörgu tilfelli
þegar bændur gerðu vel við hjú sín.
Þá var heldur ekki getið um það
er hjú voru hyskin eða nenntu ekki
að vinna eða rægðu húsbændur sína
eða stálust í matargeymslur að
kvöld- og næturlagi.
Ég mótmæli þeirri fölsuðu sögu-
skoðun og ósönnu lýsingu, sem
kemur fram í margumræddum sjón-
varpsþætti. í þættinum er gefið í
skyn, að bændur hafi amast við
dvöl kaupmanna hér á landi að vetr-
arlagi. Vera má að rétt sé, þó að
draga megi það í efa. Kauptíð var
að sumarlagi og engin ástæða fyrir
kaupmenn að dveljast hér að vetrin-
um. íslendingar hafa e.t.v. óttast
að dvöl útlendinga hér allt árið um
kring, hefði slæm áhrif á þjóðlífið,
þeim myndi fjölga smám saman og
yrðu þá nokkurskonar yfirþjóð í
landinu. Enn í dag er amast við
offjölgun útlendra manna hér á
landi. Að því leyti eru nútíma ís-
lendingar þá ekki frábrugðnir for-
feðrum sínum. Og víst er það rétt,
að erlend áhrif gætu í dag orðið
sjálfstæði þjóðarinnar hættuleg.
Kannski voru forfeður okkar fram-
sýnir og þá er rétt að minnast þeirra
með virðingu, en ekki gera lítið úr
þeim og vanvirða þá. Þeir eru jú
forfeður okkar.
JÓN MAGNÚSSON,
Bókhlöðustíg 7,
Stykkishólmi.
þessari íslensku lyijakörfu, 79% í
Danmörku og 61% í Svíþjóð. Fyrr-
greindar tölur um verðmun á lyfjum
eru byggðar á þessu takmarkaða
úrtaki. Vitanlega fæst ekki mikið
annað en vísbending með þessu
móti. En nú hefur verið ákveðið,
sumpart í kjölfar þessa máls, að
norræna lyfjanefndin geri ítarlegan
samanburð á lyfjaverði á Norður-
löndum.
Ofangreindur verðsamanburður,
aðrar upplýsingar svo og álit OECD
benda ótvírætt til að verð lyfja hér
á landi sé hátt og eftir miklu að
slægjast takist að ná fram lækkun.
Spurt var á blaðamannafundinum
hvað heildarútgjöld þjóðarinnar
vegna heilbrigðismála gætu lækkað
mikið ef lyfjaverð hér færi alfarið
niður í það sem fýrrgreindur sam-
anburður við Svíþjóð sýnir. Gefið
var það bráðabirgðasvar á fund-
inum að útgjaldalækkunin gæti orð-
ið 7-8% og birti Morgunblaðið þá
tölu. Nú hefur verið farið nánar út
í saumana á þessu og er nákvæm-
ara svar nokkru lægra, eða því sem
næst 6%. í samræmi við spurning-
una er þá gert ráð fyrir að umrædd-
ur verðmunur í lyfjaúrtakinu hér
og í Svíþjóð taki til allrar lyfsölu.
Ekki er víst að svo sé. M.a. er
megnið af lyfjum til sjúkrahúsa
keypt í heildsölu, þannig að sá hluti
verðmunarins, sem á rætur að rekja
til hærri smásöluálagningar hér, á
þar ekki við.
Heilbrigðisútgjöld þjóðarinnar
nema nú um 8,4% af vergri lands-
framleiðslu. Svo vill til að 6% lækk-
un þeirra færði það hlutfall í 7,9%
sem setti okkur í meðaltal OECD-
ríkjanna.
ÞORKELL HELGASON
aðstoðarmaður heilbrigðisráð-
herra, Heilbrigðisráðuneytinu
Laugavegi 116.
LEIÐRÉTTIN G AR
Fossaá,
ekki Fossá
Við vinnslu fréttar af banaslysinu
í Fossaá í Kjós, rétt ofan við Kiða-
fell, þar sem stúlka beið bana er
bíll hennar fór út af vegi, var stafur-
inn „a“ felldur úr nafni árinnar
þannig að skilja mátti að slysið
hefði orðið við Fossá í Hvalfirði.
Svo var ekki heldur var um að
ræða Fossaá milli Kiðafells og Eyr-
ar í Kjós.
Morgunblaðið biðst velvirðingar
á mistökunum.
Listakona
rangfeðruð
í rammanum Um helgina sem
birtist síðastliðinn fimmtudag, 20.
maí, var listakonan Lísa K. Guð-
jónsdóttir ranglega sögð vera Pét-
ursdóttir, og eru hlutaðeigendur
beðnir velvirðingar á þessum mis-
tökum.
Vortónleikum
lokið
Á blaðsíðu 37 í Morgunblaðinu í
gær segir að vortónleikar Lúðra-
sveitar Laugarnesskóla verði haldn-
ir fimmtudaginn 30. maí. Þessi tón-
leikar voru haldnir fimmtudaginn
20. maí, á uppstigningardag. Frétt-
in er því röng og er beðist velvirð-
ingar á mistökunum.
Hestamót Sörla
Myndatexti við mynd frá hesta-
móti Sörla á bls. 44 í Morgunblað-
inu í gær varð óskiljanlegur, þar
sem myndin var í umbroti síðu
klippt með þeim hætti að dreng-
hnokki, sem var fremst á myndinni
sást ekki. Þá skal þess og getið í
sambandi við sama mót að í 150
rrtetra skeiði sigraði Þeyr frá Akra-
nesi á 16,0 sek. Eigandi og knapi
er Ragnar E. Ágústsson.
Vistarband - ánauð
Reiðskólinn Hrauni
Grímsnesi

Útreiðar og bókleg kennsla
um hesta og hestamennsku
Sundloug - gufubað - golfvöllur - mini golf
- borðtennis - leikvöllur - fótboltovöllur
- skemmtikvöld - grillveislo - o.fl. o.fl.
9 daga nómskeið með fullu fæði:
Verð kr. 25.800,-
júlí ágúst
30.6-8.71 4.-12. I
11.-19.1 17.-25.ll-
22.-30. I/II
ll/l
ll/lll framhaldsnemendur
|um
7.-15.1
UPPSELT 18.-26.
I/II
FERDABÆR
Aðalstræti 2 (Geysishús)
Sími 623020 -Telefax 25285
Greiðslu-
skilmálar
REYKJAVÍKURHÖFN
HAFNARHÚSI TRYGGVAGÖTU 17
101 REYKJAVÍK SiMI (91)28211
Hafnarhúsið
í undirbúningi er breyting á hluta Hafnarhússins
við Tryggvagötu til útleigu fyrir verslunar- og
þjónustufyrirtæki.
Húsið er í eigu Reykjavíkurhafnar og er nú aðal-
lega leigt undir skrifstofur og vörugeymslur í
þágu verslunar og þjónustu.
Hér með er leitað eftir fyrirtækjum eða einstakl-
ingum sem hafa áhuga á rekstri í húsinu. Gert
er ráð fyrir að væntanlegir leigjendur taki þátt í
að fjármagna nauðsynlegar breytingar.
Til greina kemur að stofna rekstrarfélag væntan-
legra leigjenda um rekstur húsnæðisins.
Stefnt er að því að sett verði þak yfir port húss-
ins og hliðum þess lokað árið 1995.
Nánari upplýsingar eru gefnar á skrifstofu
Reykjavíkurhafnar í Hafnarhúsinu (ekki í síma).
Tilboðum sé skilað fyrir 20. júní.
Reykjavíkurhöfn.
SunnudagareruKompudagar
íKolaportinu!
Okkar vantar alltaf meira afþessu
sívinsæla kompudóti og nú bjóðum við
30% afslátt áleiguverði slíkra sölubása.
Sölubásarnir kosta þá aðeins
kr. 2.450, og3.150.-
Drífið í vorhreingerningunum og búið til
tugþúsundir króna úr gamla kompudótinu! .
KOLAPORTIÐ
MARKAÐSTORG
Sími 62 50 30