Morgunblaðið - 28.05.1993, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. MAÍ 1993
íslandsbanki
Nafnvext-
ir lækka
um 0,7%
Aðrar innláns-
stofnanir ákveða
í dag hvort vöxt-
um verður breytt
ÍSLANDSBANKI lækkar vexti á
öllum óverðtryggðum skulda-
bréfum um 0,7% um mánaðamót-
in. Vextir á verðtryggðum inn-
og útlánum verða hins vegar
óbreyttir og í fréttatilkynningu
frá bankanum er ástæða þess
sögð sú óvissa sem ríki um þróun
raunvaxta á næstunni. Ekki hafði
verið tekin ákvörðun um það í
gær hjá Landsbanka, Búnaðar-
banka eða sparisjóðunum hvort
einhverjar breytingar verða
gerðar á vöxtum um þessi mán-
aðamót. Innlánsstofnanir haf
frest til hádegis í dag til að til-
kynna um vaxtabreytingar fyrir
mánaðamótin.
Kjörvextir á óverðtryggðum
skuldabréfalánum í íslandsbanka
verða eftir breytinguna 10,95%.
Vextir á algengustu lánum með fast-
eignaveði verða 12,95% eftir breyt-
ingamar. Vextir á innstæðum spari-
leiðar 2 lækka um 0,5% og á spari-
leið 3 um 1%. Hins vegar verða
ekki gerðar breytingar á forvöxtum
víxla eða á yfirdráttarlánum en bent
er á í fréttatilkynningu bankans að
vextir á yfírdráttarlánum hafi að
undanfömu verið lægri en hjá flest-
um öðrum innlánsstofnunum og
kjörvextir víxla séu nú þegar 10,2%.
---------♦ ♦ ♦
Flugvirkjadeilan
—-------------------
Árangiirs-
laus samn-
ingafundur
SAMNINGAVIÐRÆÐUR hófust
á nýjan leik á milli samninga-
nefndar Flugvirkjafélags íslands
og VSÍ í húsnæði ríkissáttasemj-
ara síðdegis í gær án þess að
nokkuð miðaði í samkomulags-
átt. Guðlaugur Þorvaldsson ríkis-
sáttasemjari sagði að staða
kjaradeilunnar væri óbreytt.
Flugvirkjar halda sig við óbreytta
kröfugerð og samninganefnd VSI
veitir aðeins þau svör að ekki verði
samið um annað en um samdist
milli ASÍ og VSí í síðustu viku.
Ekki hefur verið ákveðið hvenær
næsti samningafundur verður hald-
inn og er málið í biðstöðu að sögn
Guðlaugs.
Óskað eftir viðræðum um
atvinnumál
í gær sendu formenn BSRB,
BHMR, Kennarasambands íslands
og Sambands íslenskra banka-
manna bréf til Davíðs Oddssonar
forsætisráðherra, þar sem samtökin
óska sameiginlega eftir fundi og
viðræðum við ríkisstjómina vegna
yfírlýsingar hennar og skuldbind-
inga í tengslum við kjarasamninga
ASÍ og vinnuveitenda. Óska sam-
tökin sérstaklega eftir að ræða at-
vinnumál, kjör og réttindi félags-
manna sinna í Ijósi aðildar ríkisins
að samningum á almennum vinnu-
markaði.
í gær undirrituðu fulltrúar Fé-
lags ísienskra kjötiðnaðarmanna
nýjan kjarasamning og einnig var
gengið frá samkomulagi við Bif-
reiðastjórafélagið Sleipni í húsnæði
ríkissáttasemjara. Eru samningam-
ir í öllum meginatriðum samhljóða
kjarasamningunum sem náðust í
síðastliðinni viku á milli ASÍ og
samtaka vinnuveitenda.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
AGNES BRAGADÓTTIR
Að ávaxta sitt pund
Ferlið
HÉR AÐ ofan er það sýnt á mynd, með tímasetningum, á hvaða hátt hægt var, þar til í ársbyijun 1992,
að hagnast á spákaupmennsku með millifærslum á milli innlendra gjaldeyrisreikninga. Tekið skal fram
að uppsetning dæmisins er mikil einföldun á því ferli sem átti sér stað, því alla jafna voru sveiflur ekki
jafn miklar og þetta dæmi sýnir. Enda var það svo, að þeir sem högnuðust hvað mest á millifærslunum
fylgdust daglega með Reuters-upplýsingum um gengisþróun, og voru með daglegar millifærslur. Gátu
þeir að sögn þannig náð um 3% til 5% ávöxtun á viku.
ÞEIR sem hafa reynt að ávaxta
sitt pund undanfarin ár, aðallega
á áninum 1987 til ársbyijunar
1992, með því að fylgjast með
upplýsingum Reuters um geng-
isbreytingar, hafa í kjölfar slíkr-
ar upplýsingaöflunar ,getað
hagnast stórkostlega á tilfærsl-
unum, og jafnvel náð því á árs-
grundvelli, að þrefalda höfuðstól
sinn. Þeir munu skipta tugum
þeir aðilar, fyrirtæki og ein-
staklingar, sem sáu þessa leið til
ávöxtunar, og gátu fram á
síðastliðið ár stundað slíka spá-
kaupmennsku, iðulega með mjög
góðum árangri.
Gengissveiflur á milli erlendra
mynta innbyrðis hafa getað
verið á bilinu 3% til 5% á viku.
Þannig sést að þeir sem fylgdust
grannt með sveiflunum frá degi til
dags og færðu á milli reikninga í
samræmi við upplýsingar Reuters,
gátu náð 3% til 5% ávöxtun á einni
viku, ef þeir færðu alltaf rétt á
milli. Þannig gátu þeir á ársgrund-
velli náð því að tvöfalda eða jafn--
vel þrefalda höfuðstólinn, sem er
hreint ekki svo lélegt, sérstaklega
þegar horft er til þess að iðulega
var verið að færa milljónir eða tugi
milljóna á milli reikninga.
Þessi tegund spákaupmennsku
með millifærslum á milli innlendra
gjaldeyrisreikninga mun hafa náð
hámarki fyrri helming árs 1991, eða
eftir að Persaflóastríðið skall á.
Þeir sem flármögnuðu hemaðar-
kostnað Bandaríkjamanna og ann-
arra sem voru virkir þátttakendur
í stríðinu, greiddu sinn hluta í doll-
urum og við það urðu gífurlegar
sveiflur á dollar. Því hófust mjög
miklar tilfærslur á milli reikninga,
þar sem veðjað var á sveiflur dollars.
Brotalamir uppgötvaðar
Það mun hafa verið seint á árinu
1991, sem það varð ljóst bæði í
íslandsbanka og Búnaðarbanka
íslands, að töluvert var um það að
fyrirtæki og einstaklingar væru að
flytja á milli gjaldeyrisreikninga
og gátu samkvæmt þágildandi
reglum verið að flytja allan daginn
á milli gjaldeyrisreikninga á mið-
gengi, þar til rétt fyrir lokun. Bank-
inn gat á hinn bóginn ekki varið
sig, með gagnstæðum samningum
í Seðlabanka, nema fram að hádegi
og í lengsta lagi til kl. 14. Það var
því bankinn sem jafnan tók á sig
alla gengisáhættuna.
Stjómendur bankanna héldu
með sér sérstakan samráðsfund,
þar sem farið var yfír þessa brot-
alöm í kerfínu og það hversu bank-
amir væru vamarlausir gagnvart
spákaupmennsku af þessu tagi á
innlendum gjaldeyrisreikningum. í
kjölfar þessa, eða þann 30. janúar
1992, vom samdar reglur í íslands-
banka um millifærslur á milli inn-
lendra gjaldeyrisreikninga, sem eru
svohljóðandi:
„Millifærslur framkvæmdar
fyrir kl. 11.00.
Skulu færðar á skráðu gengi
Seðlabanka íslands.
Úttekt skal reiknuð á kaupgengi.
Innlegg skal reiknað á sölugengi.
Millifærslur framkvæmdar
eftir kl. 11.00.
Útibú ska! hringja í Fjárstýringu
í höfuðstöðvum, og fá uppgefíð
gengi, bæði úttektargengi og inn-
leggsgengi.
Útibú upplýsir viðskiptavin um
þetta markaðsgengi. Viðskiptavin-
ur getur þá valið hvort hann kýs
að fá millifærsluna framkvæmda á
uppgefnu gengi, eða hvort hann
vill fá millifærsluna framkvæmda
á gengi næsta dags en með vaxta-
dagsetningu dagsins í dag.“
Um svipað leyti tók Búnaðar-
bankinn upp svipaðar reglur hjá
sér, nema viðmiðunartíminn var
kl. 10.30 að morgni og enn síðar
með örlítið öðrum hætti. Þó voru
svipaðar reglur teknar upp í Lands-
banka íslands og hjá sparisjóðun-
um.
Daglegar millifærslur
Menn hafa velt því fyrir sér, hvort
mikla þekkingu og fæmi hafí þurft
til þess að standa í slíkum millifærsl-
um og hagnast með svo afgerandi
hætti á þeim. Svarið mun vera nei-
kvætt, að minnsta kosti staðhæfa
fjármálasérfræðingar það í mín
eyru. Segja einfaldlega sem svo, að
síðdegis þann dag, sem millifærsla
átti að fara fram, þá lá það ljóst
fyrir, hver gengisþróunin yrði, sam-
kvæmt Reuters-upplýsingunum. Því
hafi verið mjög einfalt að færa á
milli, samkvæmt Reuters-upplýs-
ingunum.
Viðkomandi hafí þá þegar getað
gert sér í hugarlund hversu mikilli
ávöxtun hann næði með millifærsl-
unni og ef þróunin héldi áfram eft-
ir kl. 16, þegar bankinn hafði lok-
að, og jafnvel fram til kl. 9 næsta
dag, þegar ný gengisskráning hafði
tekið gildi, þá gat viðkomandi
hagnast um enn hærri upphæð en
hann hafði gert sér vonir um, laust
fyrir kl. fjögur deginum á undan.
Aðalvinna þeirra sem stóðu í
þessum millifærslum virðist því
hafa verið fólgin í því að fylgjast
grannt með Reuter á hveijum ein-
asta degi og Ijúka síðan millifærsl-
unum áður en bankamir lokuðu.
Líka hægt að tapa
Ekki hafa allir orðið milljóna-
mæringar á slíkum millifærslum
og spákaupmennsku, því það hefur
jú gerst, að þrátt fyrir ákveðnar
vísbendingar um gengisbreytingar,
þegar bankar loka, þá getur dæm-
ið snúist við og gjaldmiðillinn sem
var á uppleið hrapað aftur niður
og kannski niður fyrir það sem
hann var. Þá hafa menn einfaldlega
þurft að bíta í það súra epli að
hafa tapað ákveðinni upphæð.
Ýmsir munu hafa farið flatt á
ofurtrú sinni á bandaríkjadollar á
sínum tíma, þegar hann síðan snar-
féll. En staðhæft er að vísbending-
ar Reuters síðdegis gefí í miklum
meirihluta tiifella svo ákveðna vís-
bendingu um gengisþróunina, að
mönnum hafí nánast verið óhætt
að veðja á Reuter gegn bankanum,
sem var í öllum tilvikum dæmdur
til þess að tapa sömu upphæð og
hinir heppnu spákaupmenn högn-
uðust um á millifærslum sínum.
10 milljarðar á reikningunum
Um síðustu áramót voru inn-
stæður á innlendum gjaldeyris-
reikningum í Landsbanka, Búnað-
arbanka og íslandsbanka um 10
milljarðar króna — tíu þúsund millj-
ónir króna, sem er hreint ekki svo
lítil upphæð. í Landsbanka var
þessi upphæð hæst, eða um 5,4
milljarðar króna, í Islandsbanka
um 3 milljarðar króna og í Búnað-
arbanka um 1,6 milljarður króna.
Það hlýtur raunar að teljast með
ólíkindum hversu langan tíma það
tók bankana að átta sig á þessari
brotalöm í kerfínu og hversu ber-
skjaldaðir þeir voru gagnvart
henni, þegar haft er í huga hversu
miklir hagsmunir voru hér í húfí
fyrir bankana. Það mun hafa verið
á árunum 1987 og 1988 sem Reut-
ers-skjáir með gengisþróunarupp-
lýsingum urðu nokkuð algengir hér
á landi, þannig að aðgangur að
gengisþróun og stöðu gjaldmiðl-
anna innbyrðis varaði allan sólar-
hringinn. Líkast til prísa bankamir
sig sæla nú yfír þeirri staðreynd
að einungis örlítið brot þeirra sem
eiga innstæður á innlendum gjald-
eyrisreikningum skuli hafa áttað
sig á því hvaða hagnaðarvon gat
legið í millifærslum af þeirri gerð
sem hér hefur verið lýst.
En tækifæri slíkra millifærslna
heyra til liðinni tíðj og hafa gert
um nokkurt skeið. I dag, 28. maí,
tekur markaðsskráning gengis
gildi, og þar með eru engir mögu-
leikar til slíkrar spákaupmennsku
lengur, en ef að líkum lætur, munu
einhverjir einhvern tíma fínna
brotalamir á markaðsgengisskrán-
ingunni.
Þórður Ólafsson forstöðumaður Bankaeftirlits Seðlabankans
Ókunnugt um gj aldeyrismálið
ÞÓRÐUR Ólafsson, forstöðumaður Bankaeft-
irlits Seðlabankans, segist ekki þekkja hið til-
tekna mál sem fjallað var um hér í Morgunblað-
inu í gær, um ákveðinn yfirmann Búnaðar-
banka íslands, sem hagnast hefur um tugi
milljóna króna á kostnað Búnaðarbankans,
með því að stunda millifærslur á gjaldeyris-
reikningum, í samræmi við upplýsingar sem
hann hafði frá Reuter um gengisþróun.
Þórður var spurður í gær, hvort hann teldi það
vera eðlilegt að slíkt mál kæmi upp innan eins
viðskiptabankanna og á því væri tekið, án þess
að það kæmi til kasta Bankaeftirlitsins, eða því
bærust fregnir af máiinu: „Ég þekki ekki þetta
mál og get því ekki svarað því,“ sagði Þórður.
Hann sagði að erlendis væri almenna reglan, að
ef um væri að ræða mál, sem kæmu upp innan
bankakerfísins, sem væru þess eðlis að um brot-
alöm væri að ræða í innra eftirliti eða í starfsemi
hlutaðeigandi banka, væri hlutaðeigandi eftirlits-
aðilum gerð grein fyrir því máli.
„Síðan er það eftirlitsaðilans að meta hvort
hann telur ástæðu til þess að gera eitthvað frekar
í málinu, heldur en stjómendur hlutaðeigandi stof-
unar hafa gert. Tilgangurinn er sá, fyrst og fremst,
að stjómendur stofnunarinnar og eftirlitsaðili komi
málum í sameiningu í það horf, að slíkir atburðir
geti ekki endurtekið sig,“ sagði Þórður.
Bar að tilkynna
Þórður sagði jafnframt að ef yfirmenn viðkom-
andi stofnunar ættu hlut að máli, þá væri það
augljóst mál, að slíkt bæri að tilkynna eftirlitsað-
ila. „Við höfum í tilvikum, sem við höfum talið
þess eðlis að við þyrftum að skoða, óskað sérstak-
lega eftir upplýsingum,“ sagði Þórður og aðspurð-
ur hvort það yrði gert í þessu tilviki sagði hann
að það hefði enn ekki verið skoðað.