Morgunblaðið - 05.09.1993, Blaðsíða 12

12 B
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. SEPTEMBER 1993
Yið erum
.
mam
■-V'
‘'M
0-MM
\ ■■■ ■1A' ‘ -
•■: í :Aí'fe aSíiii'siaWH
n){{ j 'jf,8'^6?V.íjS J
■ SáÆA ::S:
....., . '...., v.,l,. ,,,. ... 1
Leiksljórinn og leikarinn Morgunbiaðið/svemr
María Reyndal og Jóhanna Jónas ætla að taka sér stutt hlé frá Dario Fo, áður en glíman við einleiki hans hefst í vetur.
eftir Urði Gunnarsdóttur.
Mynd: Sverrir Vilhelmsson
Þegar hillir undir haustið
fara leikararnir á stjá. Stóru
leikhúsin hefja æfingar eftir
sumarfrí og leikhúsáhugafólk
byrjar að iða í skinninu. En
leiklistin var ekki í algjöru
sumarfríi þetta sumarið frek-
ar en venjulega. Atvinnuleik-
arar þeystu um landið með
sýningar og litlu leikhóparnir
spreyttu sig á sígildum verk-
um. María Reyndal leiksljóri
og Jóhanna Jónas leikkona
komu áhorfendum, gagnrýn-
endum og kannski mest sjálf-
um sér á óvart í sumar, er
þær settu upp einleik eftir
Dario Fo, „Við höfum öll sömu
sögu að segja“ á Óháðri lista-
hátíð. Gagnrýnendur luku
lofsorði á vinnu þeirra og það
hefur stutt við það takmark
þeirra að setja upp sýningu
með þremur einleikjum eftir
Dario Fo upp úr áramótum.
aría Reyndal er 22
ára og var nýskriðin
úr menntaskóla er
hún setti upp ungl-
ingasýningu í
Tónabæ á Slúðrinu
eftir Flosa Ólafsson,
1991/1992. Leikdómari biaðsins
sagði vinnu hennar með unglingun-
um hafa borið vott um mikla hæfi-
leika og óvenjulega næma sýn á
þann starfsvettvang sem leiksviðið
væri. Eftir þá sýningu hélt María
áfram að vinna með unglingunum í
Tónabæ, auk þess sem hún hefur
sótt námskeið í leiklist í Bretlandi
og á Ítalíu. Ætlun þessa unga leik-
stjóra er hins vegar og hefur ailtaf
verið að verða leikkona.
Leiklistaráhugi Jóhönnu Jónas er
hins vegar nýrri af nálinni. Hún lagði
stund á leiklist í Boston og starfaði
í Bandaríkjunum í tvö og hálft ár
eftir útskrift. Kom heim fýrir um ári
og hófst handa við að kynna sig fyr-
ir leikhúsfólki hér á landi. Það er
mikil vinna, ekki síst fyrir leikara
sem þekkti ekki til íslensks leiklistar-
lífs áður en hann hélt til útlanda í
nám.
í „Við höfum öll sömu sögu að
segja“ fer leikarinn með hlutverk
móður og er henni fylgt frá þvi að
maður hennar getur henni bam og
þar til að það er fætt. Auk þess
bregður leikarinn sér í hlutverk dótt-
ur, dúkku, kattar, dvergs, úlfs, tölvu-
fræðings og Ijósmóður í sögu sem
hún segir barninu sínu. Jóhanna var
ein á sviðinu allan tímann og sparaði
ekki orkuna við flutninginn enda var
haft á orði að hún væri leikkona með
þúsund andlit. „Ég nota andlitið
ómeðvitað, mér finnst ekki síður
skipta máli að nota líkamann en
röddina. Mér fínnst auk þess gaman
að bregða mér í hlutverk sem eru
ólík sjálfri mér.“ María segir einn
af kostum Jóhönnu sem leikkonu
vera að hún sé ekki hrædd við að
gera sig grófa og Ijóta þegar hún
sé að leika eins og hafi greinilega
komið fram í verki Dario Fo. „Við
erum engar teprur.“
Þriðja augað
Jóhanna og María kynntust fyrir
sex árum þegar þær léku eitt sumar
hjá Light Nights. Þær hittust svo
ekki svo ekki aftur fyrr en um síð-
ustu áramót og höfðu þá hvorug
hugmynd um hvað hin var að gera.
I vor kom hugmyndin um óháða iista-
hátíð upp og þá ákvað Jóhanna að
láta verða af því að setja upp einleik
Dario Fo með það að markmiði að
prufukeyra efnið og athuga hvort
ástæða væri til að setja upp sýningu
seinna. „Ég ætlaði í fyrstu að vera
ein en fannst það svo ömurlegt að
ég bað Maríu að vera nokkurs konar
þriðja auga, fylgjast aðeins með.
Þegar á fyrstu æfingunni fór hún
af stað með mjög góðar athugasemd-
ir og hugmyndir, svo að ég lagði til
að hún leikstýrði verkinu.“
María var til í tuskið og við tók
rúmlega mánaðarlöng og ströng
vinnutöm. „Við erum báðar vinnu-
sjúklingar og hentar vel að vinna
saman. En auðvitað vorum við stress-
aðar út af þessari uppsetningu, bæði
vegna þess að ég er ekki lærður leik-
stjóri og við vildum fara óvenjulegar
leiðir,“ segir María. „Það sem fleytti
okkur svona langt var ódrepandi
áhugi á því að gera þetta vel. í raun
finnst okkur það ótrúlegt hvað við
lögðum mikið á okkur fyrir aðeins
tvær sýningar. En með þessu móti
vorum við sáttar við sjálfar okkur,
við höfðum þá gert eins vel og við
gátum.“
Jóhanna segir einleikinn fyrst hafa
kveikt í ser þegar hún las hann í
leiklistarskólanum. „Þar tókst’ég lít-
illega á við hann en mig langaði allt-
af til að taka hann almennilega fyr-
ir. Mér finnst ég hafa gengið svo
lengi með þetta efni í höfðinu að það
verður ekki „klárað“ fyrr en ég hef
sett upp sýningu með tveimur ein-
leikjum til viðbótar, sem eru alveg
jafn spennandi. Að þetta skyldi tak-
ast svona vel á óháðu listahátíðinni
hefur ýtt undir þetta markmið, sem
er mjög ánægjulegt.“
„Þessi einleikur er í raun stíft pró-
gram í hlátri,“ segir María. „Áhættan
við uppsetningu hans er sú að annað
hvort nær maður áhorfendum þegar
í upphafi og heldur þeim út í gegn
eða maður nær þeim ekki. Hann
byggir á því að fáránlegu hlutirnir
virðast eðlilegir. Mér fannst því mik-
ilvægast að leggja áherslu á það
mannlega og vona að þannig lifði
efnið af sjálfu sér. Fólk fyndi til sam-
úðar og skilnings á persónunni. Þess
vegna talar leikarinn allan tímann
beint til áhorfenda.“
„Við höfum öll sömu sögu að
segja“ er afskaplega feminískt verk
og María óg Jóhanna segjast ekki
hafa viljað keyra áhorfendur í kaf
með boðskap. „Texti verksins er svo
þrunginn boðskap að við urðum að
vinna á móti honum svo að áhorfand-
inn hefði svigrúm til að skynja boð-
skapinn án þess að láta mata sig,“
segir María.
Hún segir það að setja upp gaman-
leik ekki vera frábrugðið því að setja
upp annars konar verk, í upphafi sé
leikstjórinn aðeins með texta í hönd-
unum. „Maður er alveg jafn blindur
í byijuninni, hvort sem um drama
eða gamanleik er að ræða. Við höfum
trú á að gott leikhús grípi áhorfend-
ur svo að þeir gleymi sér. Það er ef
til vill ástæðan fyrir vinsældum gam-
anleiks, að fólk getur frekar hlegið
smávegis að lélegum gamanleik held-
ur en að hrífast með léiegu drama.
En við teljum bæði leikformin geta
haft jafn sterk áhrif á áhorfandann.
Þeir þrír einleikir Dario Fo sem við
ætlum að setja upp eftir áramót eru
einmitt blanda óbeislaðs gamans og
djúprar alvöru. Þeir verða væntan-
lega settir upp í Héðinshúsinu, þar
sem leikhúsið Frú Emilía verður með
aðstöðu."
María Reyn-
dal leikstjóri
og leikkonan
Jóhanna Jón-
as fylla hóp
ungs og efni-
legs leikhús-
fólks, ekki síst
eftir sýningu
þeirra á ein-
leik eftir
Dario Fo fyrr
í sumar
Tími til að læra meira
í millitíðinni hverfa María og Jó-
hanna til ólíkra starfa, María fer á
leiklistamámskeið í Bretlandi en Jó-
hanna leikur m.a. hjá Þjóðleikhúsinu
og kvikmynd sem nú er verið að taka.
Áður en María heldur af landi brott
lýkur hún vinnu við uppfærslu á Lísu
í Undralandi sem hún setur upp með
unglingum í Tónabæ. „Við höfum
unnið sleitulaust að þessari sýningu
í tvo mánuði. Leikgerðin er eftir
Klaus Hagerup og er fullorðinsút-
gáfa af sögunni um Lísu. Við stefn-
um að frumsýningu 8. september."
í Bretlandi ætlar María að sækja
skóla hjá Desmond Jones en þar er
lögð aðaláhersla á líkamstjáningu og
látbragð. Síðasta haust sótti hún
námskeið í gamanleik á Ítalíu þar
sem farið var í gamanleikjahefð frá
upphafi og fram til dagsins í dag.
„Á Ítalíu var það fyrst og fremst öll
vinnan sem heillaði mig, það var
unnið frá því snemma á morgnana
og fram á kvöld. „í Bretlandi ætlar
María einnig að kynna sér leiklistar-
skóla, með það í huga að fara í
þriggja ára leiklistarnám. „Ég hef
stefnt mjög lengi að því að verða
leikari en leikstjórnin komið upp í
hendurnar á mér. Ég hef verið með
leiklistarhópinn í Tónabæ í tvö ár
og reynt að kenna þeim flest sem
ég kann. Nú er kominn tími til að
læra meira. I framtíðinni langar mig
bæði til að leika og leikstýra og vil
mennta mig í hvoru tveggja. Þá ligg-
ur náttúrulega beinast við að byija
í leiklistamámi. Hingað til hef ég
tekið drauminn í öfugri röð, byijaði
á leikstjórninni sem hefði í raun réttri
átt að koma í framhaldi af því að
leika.
Þegar ég leikstýri fer ég eftir því
sem tilfinningin segir mér án þess
að vita alltaf hvers vegna eitthvað
virki. Með því að læra leiklist vonast
ég til að fá aukinn skilning á því.
Mér er nauðsynlegt að fara utan, þar
er ekkert sem truflar, heldur er
hægt að einbeita sér algjörlega að
leiklistinni."
Umturnaðist í skólanum
Jóhanna lærði leiklist í Bandaríkj-
unum og segir að sér virðist sem
leikarar sem hafi lokið prófi þaðan