Morgunblaðið - 05.09.1993, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. SEPTEMBER 1993
B 21
Veginn Ólafur helgi,
Stiklarstöðum gengu Pálnatókavinir
þar um völlu með alvörusvip, í hugum
margra fornsagnalesenda stendur
Heimskringla næst Biblíunni. Sumir
úr hópnum lögðu leið sína í kirkju
staðarins, þar sem steinn sá sem
Olafur hallaðist upp að á dauða-
stundinni er múraður inn í altari.
Helgi dauðans varnaði mönnum inn-
göngu, frammi fyrir umræddu altari
lá hvít og blómskreytt kista, jarðaför
var að hefjast og syrgjendur að
streyma að. Menn sneru við og tóku
að. tínast inn í rútuna og senn var
ekið af stað áleiðis að Þrándheimi.
Þar er hin fræga Niðaróssdómkirkja
með gröf Ólafs helga undir háaltari.
Ástríðan mikla
Leiðin lá gegnum Lifangr, þar sem
er mikilvægur sögustaður í Gunn-
laugs sögu ormstungu, einni áhrifa-
mestu ástarsögu sem skráð hefur
verið á íslensku. Helga in fagra elsk-
aði skáldið Gunnlaug ormstungu,
hinn glæsilegasta mann og gerðist
heitkona hans til þriggja vetra. Hann
fór utan en kom ekki aftur á tilsett-
um tíma svo Hrafn Önundarson, sem
einnig var glæstur og skáldmæltur,
fékk hennar. Hjónabandið var mis-
heppnað. Gunnlaugur gaf Helgu
skikkju sem konungur hafði gefið
honum í kvæðalaun, en skoraði
Hrafn á hólm. Þeir börðust á Alþingi
en voru skildir að. Seinna fóru þeir
félagar til Noregs og hugðust gera
út um mál sín þar, enda hólmgöngur
þá bannaðar á íslandi. Gunnlaugur
elti Hrafn til Lifangurs allt þar til
þeir komu þar sem heitir Dinganes.
Þar sló í bardaga og hjó Gunnlaugur
undan Hrafni fótinn. „Þá mælti
Gunnlaugur: „Nú ertu óvígr,’“ segir
hann, „ok vil ek eigi lengr berjast
við þik, örkumlaðan mann.“ Hrafn
bað Gunnlaug að færa sér vatn.
„Gunnlaugur svarar: „Svík mik þá
eigi,“ segir hann, „ef ek færi þér
vatn í hjálmi mínum.“ Hrafn svarar:
„Eigi mun ek svíkja þik“. Gunnlaug-
ur sótti vatnið en Hrafn hjó hann í
höfuðið þegar hann færði honum
það. „Þá mælti Gunnlaugur: „Illa
sveiktu mik nú, ok ódrengiliga fór
þér, þar sem ek trúða þér“. Hrafn
svarar: „Satt er þat, segir hann, „en
þat gekk mér til þess, at ek ann þér
eigi faðmlagsins Helgu innar fögru.“
Dóu þeir þama báðir en Helga var
gefín Þorkatli, vöskum manni og
auðugum, sem hún unni ekki en átti
þó með mörg börn. „Þat var helzt
gaman Helgu, at hún rekði skikkjuna
Gunnlaugsnaut ok horfði þar á löng-
um. Ok eitt sinn kom þar sótt mikil
á bæ þeira Þorkels ok Helgu, ok
krömðust margir lengi. Helga tók
þá ok þyngð ok lá þó eigi. Ok einn
laugaraftan sat Helga í eldaskála ok
hneigði höfuð í kné Þorkatli, bónda
sínum, ok lét senda eftir skikkjunni
Gunnlaugsnaut. Ok er skikkjan kom
til hennr, þá settist hon upp ok rakði
skikkjuna fyrir sér ok horfði á um
stund. Ok síðan hné hon aftr í fang
bónda sínum ok var þá örend.“
Hörð örlög
Þrándheimur er hinn fomi Niðar-
ós, sem Ólafur Tryggvason lagði
grunn að. Niðaróssdómkirkja var
grundvölluð á 11. öld, yfír gröf Ólafs
konungs helga. Eftir stofnun erki-
stóls í Niðarósi var henni breytt í
gotneska stórkirkju, hina mestu á
Norðurlöndum. Erkibiskup í Niðarósi
og kórsbræður hans réðu miklu um
málefni íslensku kirkjunnar, einkum
á 13. og 14. öld. Fyrir framan þessa
mikilfenglegu kirkju flutti Baldvin
Halldórsson leikari og vinur Pálnat-
óka þijú erindi úr Geisla, helgikvæði
Einars Skúlasonar, sem flutt var við
vígslu Niðaróssdómkirkju árið 1153.
Aðrir Pálnatókavinir hlustuðu með
athygli og sama virtust úthöggnir
dýrlingar á vestur vegg kirkjunnar
gera. Eftir að hafa skoðað hina fornu
kirkju fór fyrmefndi hópurinn upp á
hæð eina við ána Nið. Þar þreyttu
þeir Ólafur Tryggvason og Kjartan
Ólafsson leik fyrir hartnær þúsund
ámm. Lesin var lýsing Laxdælu á
viðureign þeirra, er hefst svo: „Þat
var um haustit einn góðan veðrdag,
at menn fóru ór bænum til sunds á
ána Nið.“ Þeir Kjartan og Bolli fóst-
bróðir hans, sem seinna kepptu um
ástir Guðrúnar Ósvífursdóttur, fóm
líka í sund og tóku þá eftir manni
einum sem „lék þar miklu bezt“.
Bolli treysti sér ekki til að etja kappi
við hann en „Kjartan fleygir sér nú
út á ána ok at þessum manni, er
bezt er sundfærr, ok færir niðr þeg-
ar ok heldr niðri um hríð. Lætr Kjart-
an þenna upp. Ok er þeir hafa eigi
lengi uppi verit, þá þrífr sá maðr til
Kjartans ok keyrir hann niðr, ok eru
niðri ekki skemr en Kjartani þótti
hóf at, koma enn upp.
Engi höfðust þeir orð við. It þriðja
sinn fara þeir niðr, ok eru þeir þá
miklu lengst niðri. Þykkist Kjartan
nú eigi skilja hversu sjá leikr mun
fara, ok þykkist Kjartan aldri komit
hafa í jafnrakkan stað fyrr. Þar kemr
at lykðum, at þeir koma upp og leggj-
ast til lands.“ Eftir að bæjarmaður
hafði spurt Kjartan í þaula sagði
hann: „Það skiptir nökkm, við hvem
þú hefir átt, eða hví spyrr þú mik
engis?“ Kjartan mælti: „Ekki hirði
ek um nafn þitt.“ Bæjarmaður segir:
„Bæði er, at þú ert gerviligr maðr,
enda lætr þú allstórliga. En eigi því
síðr skaltu vita nafn mitt eða við
hvem þú hnefir sundit þreytt. Hér
er Óláfr konungr Tryggvason.“ Síðan
gaf konungur Kjartani skikkju sína
og tókst í framhaldi af því að snúa
þeim félögum til kristinnar trúar.
Ekki dugði boðskapur hennar þó til
að forða þeim frá illdeilum og mann-
vígum. Ástin til Guðrúnar yfir-
skyggði allt annað í hugum þeirra
svo þeir voru hreint ekki í skapi til
að rétta fram hinn vangann, því fór
sem fór. í svona sögum er hlutskipti
helstu persónanna harmsögulegt,
karlhetjurnar ýmist dóu eða drápu
besta vin sinn en konurnar eru því
óheppnari sem þær eru eftirsóknar-
verðari, þær missa nær alltaf þann
sem þær elska og dæmast til að verða
gamlar við hlið manns sem þær gift-
ust af skynsemi.
Vindurinn á bökkum Niðar var
hvass og kaldur, enda er Þrándheim-
ur á sama breiddarbaug og ísland
og því miður enginn þar lengur sem
tekur skikkjur af herðum sér og legg-
ur yfír skjálfandi Islendinga. Leið
okkar lá um fjallvegi, yfír Dofrafjöll
og Jötunheima, það tók ekki að hlýna
fyrr en við komum í gamla staf-
kirkju í Borgund, sunnan við
Sognsæ. Heitara hefur þó verið í
sumum slíkum kirkjum siðustu mán-
uði, meðan þær hafa staðið í ljósum
logum eftir að djöflatrúarmenn
kveiktu í þeim. Þessar kirkjur voru
reistar á miðöldum úr tijám sem
höggvið hafði verið af lauf og lim
og þau síðan látin standa á rót sinni
í tíu ár og draga upp í sig fúavörn
um leið og þau þornuðu.
Enn ókum við Pálnatókavinir
áfram, nú á vit þess ævintýris þegar
rútan festist á mótum malbiks og
malarvegar rétt hjá hinum fræga
Vangrúnasteini. Allir þustu út, bíl-
stjórinn klæddi sig í bláan samfesting
og karlmennimir spörkuðu í dekkin
og komu með skynsamlegar tillögur
um hvernig ætti að losa bílinn. Þeir
sóttu graftré í kirkjugarð handan
vegarins og brutu þau undir hjólum
bílsins, sem samt vildi ekki losna úr
prísund sinni. „Þótt maður sé á sögu-
slóðum er ekki þar með sagt að allt
gangi eins og í sögu,“ sagði einn
Pálnatókavinurinn og beit í hrein-
dýrapylsu, félagar hans sátu í skjóli
við lítið timburhús og átu sams kon-
ar pylsu með birkibrauði og tómöt-
um. Meðan því vatt fram var sóttur
kranabíll sem losaði bílinn á tveimur
mínútum. Við vorum komin í sið-
menninguna á ný. Nútíminn herti tak
sitt á okkur eins og krókur kranabíls-
ins, því §ær sem við færðumst
Þrándheimi. Ólafur helgi, Gunnlaug-
ur ormstunga og Kjartan Ólafsson
hurfu inn í fortíðina, endurómurinn
frá röddum hennar varð æ daufari
og drukknaði loks alveg í djasslögum
næturklúbba Óslóar.
NÝ NÁMSKEIÐ
IMÆTTI!
EINKARÁÐGJÖF
Markmib:
Leitast er vib ab hjáipa fólki ab abiagast mataræbi
sem samræmist manneldismarkmibum:
Fyrirkomulag:
Fyrsti rábgjafartíminn stendur í u.þ.b. 1 klst.
Vibkomandi er kennt ab nota "Stigakerfi Máttar"
sem gerir honum kleift, á aubskilinn hátt, ab læra
um mataræbi sem samræmist manneldis-
markmibum.
Eftir fyrstu heimsóknina gefst kostur á vibtali vib
næringarfræbing sem fylgist síban meb mataræbi
og þyngd, meb reglulegu miflibili.
KJÖRÞYNGDARNÁMSKEIÐ
Markmiö:
Námskeibib er ætlab þeim sem þurfa ab grennast.
Áhersla er lögb á ab veita þátttakendum stubning,
bæbi meb einstaklingsrábgjöf og samskiptum
innan hópsins. Fjallab verbur um ýmsa þætti
varbandi mataræbi, megrun og atferli sem hefur
áhrif á neysluvenjur.
Fyrirkomulag:
Fjöldi í hverjum hópi takmarkast vib 10 - 12
einstaklinga. Þátttakendur verba vigtabir einu
sinni í viku og þannig fylgst meb árangri.
Einnig eru innifaldar mælingar eins og húbfitu-,
blóbþrýstings- og þolmælingar- \ upphafi og í
enda námskeibsins.
Námskeibib stendur yfir í 12 vikur og er undir
stjórn næringarfræbings. Ásamt honum munu
sálfræbingur og íþróttafræbingur veita upplýs-
ingar, meb fyrirlestrahaldi.
Frjáls mæting er í stöbina.
KJÖRÞYNGDARNÁMSKEIÐ
FYRIR UNGLINGA
Markmiö:
Ab abstoba unglinga (of feita sem of granna) ab
læra um mataræbi og temja sér þjálfunar-
prógram sem hjálpar vibkomandi ab ná kjör-
þyngd og halda henni.
Fyrirkomulag:
12 vikna námskeib undir stjórn næringarfræbings
og íþróttafræbings.
Fjöldi þátttakenda er 12 -15.
í fyrsta tíma mætir unglingur ásamt foreldri/
foreldrum til næringarfræbings sem rábleggur
honum um mataræbi.
Strangt þjálfunarprógram undir stjórn íþrótta-
fræbings.
Mælingar í upphafi og enda námskeibs; þol, blób-
þrýstingur, húbfita.
Vikuleg mæting til næringarfræbings í vigtun og
farib yfir matardagbók.
Umsjón: Ólafur Sæmundsson næringarfræbingur og
Jenny Ólafsdóttir leiðbeinandi.
SSSVEGNA
FAXAFENI 14 SlMI 689915