Morgunblaðið - 09.09.1993, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. SEPTEMBER 1993
Sjúkrahótel - heimili
eftir Ólaf Ólafsson og
Ástu S. Ólafsdóttur
Á tímum minnkandi þjóðartekna
er aðhaldssemi og spamaður í heil-
brigðisþjónustu nauðsynlegur. Besti
kosturinn er að koma við hagræð-
ingu og aðhaldssemi án þess að þjón-
ustan eða gæði hennar minnki.
í kjölfar þróunar í skurð- og
svæfingarlækningum ásamt lyfja-
meðferð, stórauknum utanspítala-
aðgerðum, rekstri 5-daga deilda
og aukinni heimaþjónustu hefur
legutími sjúklinga styst mjög á
bráðadeildum. Rúmum hefur
fækkað milli 20-30% t.d. í Skand-
inavíu og Bretlandi.
Á einni skurðdeild í Reykjavík
hefur rúmum fækkað yfir 20%.
Nú er útlit fyrir að enn megi fækka
rúmum á bráðadeildum, þ.e. með
tilkomu sjúkrahótela/heimila. Þó
að biðlistar á sumum deildum hafi
styst, eru þó biðlistar enn Iangir
og þess vegna má ekki draga úr
þjónustu.
Starfsemi sjúkrahótela
Svokölluð sjúklingahótel hafa
verið rekin um áratuga skeið en
yfirleitt í nokkurri fjarlægð frá
sjúkrahúsum, þangað leita helst
sjúklingar sem koma langt að en
síður bráðasjúklingar. Nú er farið
að reka sjúkrahótel inni á lóðum
sjúkrahúsanna og jafnvel breyta
deildum í „hótel deildir“.
í Danmörku og Svíþjóð hefur
komið í ljós að verulegur hluti inni-
liggjandi bráðasjúklinga þarfnast
vart nema fárra sólarhringa dvalar
á sjúkrahúsum og geta vistast á
sjúkrahótelum verulegan hluta
vistunartímans. Á sjúkrahótelum
vistast sjúklingar frá handlækn-
ingadeildum, lyflækningadeildum,
háls-, nef- og eyrnadeildum, húð-
og kynsjúkdómadeildum og
krabbameinsdeildum. Sjúkrahótel
er valkostur, en ekki viðbót við
sjúkradeild.
Sjúkrahótel eru nú rekin víða á
Norðurlöndum, t.d. á Lasareettet
í Lundi, Ríkisspítalanum í Kaup-
mannahöfn, í Malmö, Uppsölum,
Umeá, Örebro og á yfir 30 öðrum
stöðum á Norðurlöndum. Fjöldi
plássa er u.þ.b. 10-180 á hótelum.
I Bandaríkjunum og Kanada hafa
sjúkrahótel verið rekin lengi og er
þar skýringin að nokkru fengin á
stuttum meðallegutíma þar.
Athyglisvert er að í Lundi fara
um 70% mæðra nýfæddra bama á
sjúkrahótelið 4 klst. eftir fæðingu
og dveljast þar í 2-3 sólarhringa.
Eftir að sjúkrahótelið var tekið í
notkun var einni fæðingadeild lok-
að og sparnaður var því umtals-
verður. Höfundar hafa kynnt sér
rekstur þar svo og í Uppsölum og
Winnipeg í Kanada. Auk þess hafa
fengist upplýsingar um rekstur
sjúkrahótela í Kaupmannahöfn,
Ólafur Ólafsson
Malmö, Örebro og 12 öðrum stöð-
um á Norðurlöndum.
Staðsetning og starfsfólk
Yfir 90% af sjúkrahótelum í
Skandinavíu era rekin inni á lóðum
sjúkrahúsanna og þau nýtast mun
beetur en þau sem eru fjarri
Ásta S. Ólafsdóttir
sjúkrahúsum. Góður hótelstaðall
er á herbergjum ásamt síma. Sjúk-
lingar geta haft aðstandendur hjá
sér. í nokkrum tilfellum hefur eldri
sjúkrahúsdeildum verið breytt í
hótel.
Hjúkrunarfræðingar sjá gjarnan
um faglegan rekstur á sjúkrahótel-
„í Winnipeg og í Lundi er kostnaður við vistun
á sjúkrahóteli helmingur af kostnaði við vistun
á deildaskiptum sjúkrahúsum.“
unum og hjúkrunarfræðingar eru
móttökustjórar eða hótelstarfsfólk.
Læknar sjúkrahúsanna sjá um
að sinna sjúklingum ef út af ber.
Ef sjúklingi versnar er honum
tryggð endurkoma á sjúkrahúsið.
Kostnaður
I Winnipeg og í Lundi er
kostnaður við vistun á sjúkrahóteli
helmingur af kostnaði við vistun á
deildaskiptum sjúkrahúsum, vegna
mun færra starfsfólks. Heildar-
kostnaður hefur því lækkað veru-
lega og stangast það á við fullyrð-
ingar manna um hið gagnstæða.
Slíkar fullyrðingar stafa af ókunn-
ugleika. Athyglisvert er að helst
verður vart mótstöðu gegn rekstri
sjúkrahótela meðal heilbrigðis-
starfsfólks og stjórnenda sjúkra-
húsa og þess vegna hefur hin nýja
sjúkrahótelaþróun gengið hægar
en búist var við.
Lokaorð
Forsenda fyrir rekstri sjúkrahót-
ela á íslandi er að úttekt verði
gerð á þörf fyrir slíka starfsemi.
Nú þégar er vísir að sjúkrahóteli
rekið á Fæðingarheimili Reykja-
víkur. Áhugi hefur vaknað á Ákur-
eyri. Trúlega mætti reka 15-20
rúma sjúkrahótel í tengslum við
FSA. Þeim mun frekar er áríðandi
að kanna þann möguleika nú, þar
eð uppi eru hugmyndir um við-
byggingu við sjúkrahúsið. í
Reykjavík mætti reka fleiri sjúkra-
hótel. En mikilvægt er að sjúkra-
hótel sé „hluti“ af sjúkrahúsum svo
að sjúklingur finni fyrir öryggi.
Ólafur er landlæknir og Ásta
hjúkrunarfræðingur.
ÚTSALA 20-60% AFSLÁTTUR
Síðustu dagar »hummel^
Íþróttaskór, íþróttagallar, bolir, sundíatnaður, dúnúlpur, regntatnaður o ■ fl« Ármúla 40 ■ Simi 813555 og 813655
McDonald's í umhverfismálum
Á undanförnum dögum hefur spurningum verið beint til Lystar hf., leyfishafa McDonald's á íslandi, varðandi stöðu
McDonald’s í umhverfismálum og öflun hráefnis. Við fögnum því að til okkar skuli vera leitað með spurningar og rnunum
gera okkar besta til þess að svara þeimjafnóðum og þær berast. McDonald’s telur sér skylt að stefna í hvívetna að góðri
umgengni við náttúruna og framfylgja þeirri stefnu sinni á óllum stigum framleiðslunnar. McDonald's hefur ætíð látið
n sig varða náttúruvernd um heim allan, þar með talda verndun regnskóganna.
Spuming: Hvaða stefnu hefur McDonald's í umhverfis-
málum?
Svar: McDonald's telur sig hafa mikilvægu hlutverki að gegna í
því að vernda umhverfið og skila því sem óspilltustu til
komandi kynslóða. Ástæðan er einfóld: McDonald's á afar
stóran hóp viðskiptavina um víða veröld, sem lætur sig annt
um umhverfið. McDonald's finnst ekki síður að nú á tímum
verði fyrirtæki, sem er leiðandi í viðskiptum, einnig að vera
leiðandi í umhverfismálum. McDonald's hefur einsett sér m. a.
að endurvinna umbúðir og draga úr umfangi þeirra.
McDonald's notar sífellt meira af endurunnum pappír og hefur
tekið í notkun ílát úr pappa og umbúðapappír. Minna efni fer
nú í umbúðir en áður vegna þess að þær eru léttari og þynnri.
Þar af leiðandi hefur tekist að draga úr úrgangi.
Tökum dæmi: Á Bretlandi taka nú hundrað og sextíu
veitingahús þátt í átaki til að endurnýta pappakassa. 1991 gaf
McDonald's þeim kassagerðum sem þeir skipta við fyrirmæli
um að nota að minnsta kosti 35% endurunnar trefjar í
pappakassa. Þetta takmark hefur nú náðst. 1992 hækkuðu þeir
hlutfallið í 50% og eru þeir framleiðendur sem tök hafa á þegar
farnir að nota svo mikið af endurunnu efni við gerð kassanna.
Þær vörur sem McDonald's á íslandi fær sendar erlendis frá eru
í slíkum umbúðum.
Spurning: Hvaða aðferðir notar McDonald's til þess að
koma í veg fyrir að framleiðslan skaði umhverfið?
Svar: A umliðnum árum hefur McDonald's farið að ráði
umhverfisverndarmanna og breytt umbúðum sínum og bætt í
samræmi við ráðleggingar þeirra. Á áttunda áratugnum fóru
fréttir um þynningu ósonlagsins af völdum hættulegra
kolefnissambanda að valda fólki um heim allan æ meiri
áhyggjum. Vegna þessa hafði fyrirtækið frumkvæði að því að láta
kanna hvernig best væri að búa til umbúðir án þess að nota slík
kolefnissambönd. í apríl 1988 var takmarkinu náð og eru nú allar
frauðumbúðir McDonald's án þeirra og merktar í samræmi við
það.
Allar frauðumbúðir sem notaðar eru hjá McDonald's á
Islandi eru af nýrri gerð, lausar við skaðleg kolefnis-
sambönd.
í stefnuskrá fyrirtækisins í umhverfismálum er það markmið sett
að í júní 1995 verði umbúðirnar sem fleygt er 50% minni að
umfangi en áður. Að þessu marki eru ýmsar leiðir. McDonald's
hyggst ná því með því að létta umbúðirnar og þynna, endurnýta
og endurvinna þær ásamt því að nota æ meira endurunnið efni í
umbúðir.

LYSTHF., er leyfishafi McDonald's á íslandi. Ef frekari upplýsinga er óskað,
skrifið þá góðfuslega til: LYST hf. Pósthólf 8540 128 Reykjavík