Morgunblaðið - 23.09.1993, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. SEPTEMBER 1993
SLÓÐASKAPUR í
ÖRY GGISMÁLUM
eftir Jóhann Pál
Símonarson
Það ferét smábátur, sjómaðurinn
er í gúmmíbát í 30 klukkustundir (í
slæmu veðri), en bjargast til allrar
hamingju. Hann hafði ekki sinnt til-
kynningarskyldu síðan í mars, eins
og fram hefur komið í fjölmiðlum
og samkvæmt Tilkynningarskyld-
unni.
Það koma fram upplýsingar um
það í fjölmiðlum að þrýstihylki sem
opna gúmmíbáta tærast. Fyrir liggur
að ekki er óalgengt að gúmmíbátum
er ekki hægt að koma í sjóinn með
losunargálganum sem komið hefur
verið fyrir í flestum bátum og skip-
um. Dæmi eru um að gálgar eru
bundnir aftur með spotta og koma
að engu gagni vegna þess að vara-
hlutir fást ekki keyptir. Undirritaður
hefur oftsinnis vakið athygli á því,
að til skamms tíma að minnsta kosti
voru gölluð reykköfunartæki af gerð-
inni Fenzy 5000 á markaðnum þrátt
fyrir innköllun Siglingamálastofnun-
ar ríkisins og Brunamálastofnunar
ríkisins.
Falskt öryggi - slóðaskapur
Það er stundum talað um að sjó-
menn búi við falskt öryggi vegna
þess að það er ekki 100 prósent
trygging fyrir því að öryggistækin
um borð séu í lagi. Þetta er slóða-
skapur og veldur fölsku öryggi.
Framkvæmdaleysi og virðingarleysi
opinberra aðila fyrir lífi, limum og
starfi sjómannsins.
Flugleiðir áttu á dögunum í deilum
við flugvirkja félagsins út af ein-
hveijum smáaurum. Afleiðing deil-
unnar varð meðal annars yfirvinnu-
bann flugvirkja. Það kom niður á
rekstri félagsins með þeim hætti að
verulegar seinkanir urðu í fluginu.
Þetta var vegna þess að flugvélamar
verða að fara í reglubundna skoðun
og fara ekki í loftið nema skoðun
hafi verið framkvæmd. Hún var unn-
in í dagvinnu og því var um seinkan-
ir að ræða.
Þetta nefni ég vegna þess að ég
hef aldrei heyrt um seinkun á skipa-
eða bátsferðum vegna þess að reglu-
bundin skoðun hafi ekki farið fram.
Sjóslys - flugslys
Þegar flugslys verður heyrir mað-
ur alltaf um flugslysanefnd. Hún er
óðar mætt á staðinn, framkvæmir
nákvæma rannsókn á tildrögum
slyssins og skrifar vandaða skýrslu
um sérhvert mál. Þetta er jafnvel
gert þótt flugvél hlekkist lítillega á
við dreifingu sælgætis 17. júní.
Markmiðið er að koma í veg fyrir
að sagan endurtaki sig, en föst tök
flugslysanefndar eru einnig til að
halda ákveðnum „standard" í örygg-
ismálum og fluginu. Flugmenn og
fyrirtæki taka öryggismálin alvar-
lega í fluginu. Svo alvarlega að
reyndir flugmenn hafa jafnvel verið
sviptir flugstjórnarréttindum ef þeim
verður á í starfi. Þessi vinnubrögð
eru til fyrirmyndar.
Sjómenn hljóta að spyija sig
hvernig á því stendur að aðrar reglur
skuli gilda á sjó en í lofti. Af hveiju
opinberir aðilar hafa komið því þann-
ig fyrir að flugmaðurinn getur verið
öruggur um að vélin sé í lagi og að
reglubundið sé fylgst með henni, en
sjómaðurinn ekki. Ætli þetta sé
vegna þess að sjómenn eru almennt
minna metnir en flugmenn? Eða
ætli það sé fínna að vera í fluginu
en á sjó?
Málið snýst um líf og limi þeirra
sem um ræðir. Það er óþolandi að
sjómönnum skuli búið falskt öryggi.
Sjóslysanefnd
Til marks um áhuga opinberra
aðila á öryggismálum sjómanna er
Sjóslysanefnd, hún ætti að vinna í
líkingu við flugslysanefnd. Sjóslysa-
nefnd mætir ekki alltaf á staðinn
þegar óhöpp verða á sjó. Skýrslur
Sjóslysanefndar eru gefnar út eftir
hendinni og virðist útgáfan fara eft-
ir því hvort ráðherra þóknast að
sletta einhveijum hundrað þúsund
köllum í verkið eða ekki. Sem dæmi
eru skýrslur fyrir árin 1991 og 1992
enn ekki komnar út. Sjómenn sem
sýna málaflokknum áhuga og vilja
afla sér frekari upplýsinga verða að
ganga fyrir ráðherra eins og betlarar
til að afla sér frekari upplýsinga um
ákveðna þætti í skýrslum nefndar-
innar þegar þær loksins koma út.
Hér má spyija: Hveija eru yfir-
völd að vemda með þessu fyrirkomu-
lagi? Er verið að spara útgerðunum
kostnað í öryggis- og tryggingarmál-
um? Er verið að gera ríkisstarfs-
mönnnum sem vinna hjá Siglinga-
málastofnun eða sitja í Sjóslysanefnd
lífíð þægilegra og losa þá við gagn-
rýni og óþægindi? Eða ber það vott
um kæruleysi stjórnvalda til sjó-
mannastéttarinnar að þeir skuli vera
annars flokks þegar öryggismálin
eru annars vegar?
Skoðun - samræming
Skoðunarmenn gúmmíbjörgun-
arbáta viðurkenna í einkasamtölum
að ástand björgunarbáta sé oft ansi
slæmt. Gúmmíið er stundum farið
að morkna þótt bátarnir séu ekki
komnir á tíma. Sumir eru eins og
gatasigti, svo illa eru þeir farnir.
Ætli nokkrum manni dytti í hug að
hafa ónýtt .björgunarvesti í flugvél-
um? Það væri þá til lítils fyrir flug-
freyjumar að kynna notkun þeirra
„Sjómenn hljóta að
spyrja sig hvernig á því
stendur að aðrar reglur
skuli gilda á sjó en í
lofti. Af hverju opinber-
ir aðilar hafa komið því
þannig fyrir að flug-
maðurinn getur verið
öruggur um að vélin sé
í lagi og að reglubundið
sé fylgst með henni, en
sjómaðurinn ekki.“
eins 'og gert er í upphafi hvers flugs
og er til fyrirmyndar.
Ótrúlega oft fylgir það fréttum
af sjóslysum, að gúmmíbátur hafi
ekki opnast, eða þá að báturinn hafi
lent á hvolfi í sjónum, eða þá að
hann hafi ekki losnað frá skipinu.
Þegar Dalaröstin SH fóst við Hús-
flögur var til dæmis haft eftir skip-
stjóranum í Morgunblaðinu 9. mars
1993: „Þessi andskoti kom úr skoðun
eftir áramót, þetta eru því góð hand-
brögð eða hitt þó heldur."
Bara þessi ummæli ættu að hafa
orðið til þess að Siglingamálastofnun
rannsakaði sérstaklega eftirlit með
gúmmíbátum á öllu landinu, samd-
ræmdi skoðunarferðir og færi ofan
í saumana á því hvort einhver brögð
séu að því að skoðunarmenn taki
starf sitt ekki nógu alvarlega. Getur
til dæmis verið að eigendur báta og
skipa komist upp með að skipta út
hluta af öryggisbúnaði þegar kominn
er tími til að endurnýja allan búnað-
inn og spara sér með því smáaura á
kostnað þess öryggis sem mennirnir
ættu að búa við? Getur verið að
ákveðnir skoðunarmenn séu liðlegri
í þessum efnum en aðrir? Hér skal
ekkert fullyrt í þessum efnum, en í
ljósi upplýsinga sem fram hafa kom-
ið væri kannski ekki úr vegi að nýr
siglingamálastjóri léti kanna málið.
Neyðarsendir
Ungi sjómaðurinn sem lenti í
hrakningum á Vestfjarðamiðum á
dögunum getur að hluta til kennt
sjálfum sér um hve lengi hann var
í bátnum, en það er önnur spurning
sem vaknar. Hvernig má það vera,
að maður er 30 tíma í gúmmíbát og
báturinn sendir ekki frá sér neyðar-
merki. Var enginn neyðarsendir í
bátnum? Af hveiju ekki? Hvenær var
gúmmíbáturinn skoðaður? Hver
skoðaði hann? Ætli hinnn nýi for-
maður Sjóslysanefndar, skrifstofu-
stjórinn í samgöngumálaráðuneyt-
inu, sem fer með alræðisvald varð-
andi rannsókn sjóslysa, muni svara
því?
Það er svo út af fyrir sig annað
mál, en er ekki óheppilegt að ráðu-
neytiskona skuli vera formaður sjó-
slysanefndar, þegar haft er í huga
að niðurstöður og tillögur nefndar-
innar til úrbóta gætu þýtt veruleg
útgjöld ogjafnvel óvinsældir ráðherr-
ans sem embættismaðurinn þjónar
undir?
Höfundur er sjómaður.
Óvandaðar veiðifréttir
eftir Kristján
Gíslason
Tiunda september sl. mátti líta
eftirfarandi fréttaklausu í þættinum
„Eru þeir að fá ’ann?“ í Morgun-
blaðinu.
— Mikil veiði hefur verið á Ið-
unni að undanförnu og hæst ber
er það komu tæplega 40 laxar á
land einndaginn, en þar af fregnað-
ist að fluguhnýtarinn Kristján
Gíslason hefði veitt^um 20 stykki
og marga stóra. Þennan dag veidd-
ust nokkrir um og yfir 20 pund og
margir 14 til 18 pund. —
Því miður fyrir blaðamanninn,
sem mun heita Guðmundur Guð-
jónsson, vill svo til að nær engin
setning í fréttinni er sannleikanum
samkvæm. Hann lætur sig hafa það
að birta óskiljanlegar frásagnir til-
tekins „áhorfanda" að því sem gerð-
ist, eins og hann tjáði mér í símtali.
Úr því farið er að birta veiðifrétt-
ir af mér frá Iðusvæðinu er rétt að
láta þess getið, að í sumar hef ég
komið alloft á þennan veiðistað,
eins og mörg undanfarin ár. Veiðin
hefur gengið misjafnlega eins og
„Það orð hefur lengi
legið á veiðifréttum, að
þær væru ekki ætíð
sannleikanum sam-
kvæmar. Eg hef ekki
getað sannreynt þetta
— fyrr en núna.“
verða vill; en fram að hinum mikla
„fréttadegi", 5. september, hafði
ég veitt alls 7 laxa þarna á sumrinu.
Umræddan dag veiddust 22 lax-
ar, og er það mesti afladagur sum-
arsins að því er ég held. Þennan
dag var ég sérlega heppinn, veiddi
10 laxa. Vóg einn þeirra 21 pund,
annar 10 pund, en' afgangurinn 3
til 8 pund. Aðrir laxar veiddir þenn-
an dag voru smáfiskar, að einum
undanskildum, sem vóg 14 pund.
Þetta er sannleikurinn, og var
kannski fréttaefni, enda þótt ekki
væri tvöfaldaður laxafjöldinn og
þyngdin margfölduð.
Tvö simtöl átti ég við Guðmund
út af þessu klúðri hans.
í því fyrra tilgreindi hann heim-
ildarmanninn — lofaði leiðréttingu,
og bað mig afsökunar á ósannind-
unum.
í síðara samtalinu taldi hann sig
hafa efnt loforðið um leiðréttingu,
vísaði til hennar í bland við tapað
fundið, nafnabrengl og önnur vand-
ræði! Sagði hann það ritstjórnar-
reglu að birta allar leiðréttingar
einmitt þarna, en alls ekki í viðkom-
andi föstum þáttum. Þetta skildi
ég ekki, en fannst aftur á móti sjálf-
sögð kurteisi að leiðrétta rangar
veiðifréttir í þætti blaðsins um þau
mál, enda væri ella allt eins hægt
að birta slíkt í Lögbirtingarblaðinu,
eða hvar sem væri annars staðar
þar sem menn ættu síst von á slík-
um leiðréttingum. Er ég bað blaða-
manninn að bera umkvörtun mína
og ósk um raunverulega leiðrétt-
ingu fram við ritstjóra sína, svaraði
hann á þann einkar athyglisverða
hátt að hann „kvartaði ekki fyrir
aðra“!
Það orð hefur lengi legið á veiði-
fréttum, að þær væru ekki ætíð
sannleikanum samkvæmar. Ég hef
ekki getað sannreynt þetta — fyrr
en núna. Nú hef ég kynnst veiði-
fréttamanni sem matreiðir tilhæfu-
lausar rokufréttir, án þess að leit-
ast við að sannreyna þær — birtir
síðan „leiðréttingu" þar sem vita
má að að einungis örfáir veiði-
áhugamenn sjá hana — treystandi
því að sem allra flestir þeirra sem
upphafleg lásu lygafréttina, haldi
að hún sé sannleikur. Þess er varla
að vænta að slíkur blaðamaður fari
að „kvarta fyrir aðra“ við ritstjóra
sína og ábyrgðarmenn, sem ég taldi
að ættu nokkurn metnað gagnvart
blaði sínu, kysu fremur það rétta
en hið ranga.
Með þökk fyrir birtinguna.
Höfundur er veiðimaður.
Athugasemd
blaðamanns
Því miður er það rétt sem Krist-
ján Gíslason segir í grein sinni, að
frétt af stórveiði hans á Iðunni
snemma í september var stórlega
orðum aukin. Heimildarmaður að
fréttinni var talinn traustur. Þekkir
sá vel til á Iðunni og til Kristjáns,
auk þess sem hann var þar eystra
umræddan veiðidag. Þrátt fyrir það
reyndust upplýsingarnar rangar.
Eins og Kristján bendir á, hefur
hann verið beðinn velvirðingar á
mistökunum símleiðis og leiðrétting
var birt í leiðréttingadálki Morgun-
blaðsins laugardaginn 11. septem-
ber. Að athuguðu máli get ég vel
fallizt á það sjónarmið Kristjáns,
að' umrædd leiðrétting hefði betur
átt heima í veiðiþættinum sjálfum.
Guðmundur Guðjónsson.
Upplýsingar um brottfarar- og komutíma Flugleiðavéla í
millilanda- og innanlandsflugi. Alltaf nýjustu upplýsingar.
Sjálfvirk símsvörun allan
FLUGLEIÐIR
sólarhringinn alla daga. Tmusturíslenskurferðafélagi
Upplýsingalína Flugleiða
HARÐVIÐARVAL HF.
KRÓKHÁLSI 4 R. SlMI 671010