Morgunblaðið - 25.11.1993, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1993
27
Til í slaginn
STARFSMAÐUR rússneskrar prentsmiðju lagar til stafla af veggspjöldum fyrir þingkosningarnar
sem fram fara í landinu 12. desember nk. Spjöldin prýðir mynd af umbótasinnanum Jegor Gajdar
en hann er efstur á lista Valkosts Rússlands.
• •
Oryggi bifreiða kannað í Þýskalandi
Notuðu barnslík
við tilraunirnar
Bonn. Reuter.
YFIRVOLD í Þýskalandi eru nú að láta kanna hvort vísindamenn
hafi brotið lög er þeir notuðu lík fullorðinna og barna í staðinn
fyrir brúður til að rannsaka hvernig hægt væri að draga úr líkams-
tjóni í bílslysum. Tilraunirnar fóru fram í Heidelberg og hafa fulltrú-
ar kaþólsku kirkjunnar í landinu mótmælt þeim, þeir segja að líkams-
leifunum hafi verið sýnt virðingarleysi. Talsmenn bílaframleiðenda
svara því til að með þessu hafi tekist að fækka dauðsföllum af völd-
um bílslysa um helming á 20 árum.
Kirkjugest-
ir greiði að-
gangseyri
Lundúnum. Reuter.
PRESTUR í Gloueester í
Englandi vill að söfnuður-
inn greiði fyrir aðgang að
kirkjunni svo hún geti
staðið undir skuldum sín-
um. Þá hyggst annar
prestur, Robin Gamble, í
Bradford, nota Bítlalög til
að laða fólk að kirkjunni.
Presturinn í Gloucester,
Derek Sawyer, segir að söfn-
uðurinn leggi ekki fram nógu
mikið fé í samskotabauka í
kirkjunni. „Við söfnum skuld-
um upp á 40 pund [rúmar
4.000 krónur] á viku hverri
og margar aðrar kirkjur eru
í sömu sporum,“ sagði Sawy-
er.
Sawyer lagði til í fyrra að
kirkjugestir kæmu sjálfir með
brauð og vín fyrir altaris-
gönguna svo kirkjan gæti
sparað. Leggur hann nú til
að hver fjölskylda greiði 12
pund til kirkjunnar á mánuði.
Háskólinn í Heidelberg hefur við-
urkennt að notuð hafi verið um 200
lík. Kannað verður hvort ávallt hafi
verið leitað samþykkis aðstandenda
barnanna áður en líkin voru notuð
með áðurnefndum hætti, einnig
hvort hinir fullorðnu hafi verið bún-
ir að gefa leyfi til að jarðneskar
leifar þeirra yrðu notaðar við rann-
sóknirnar.
Guðfræðingur dagblaðs Páfa-
garðs fordæmdi í gær tilraunirnar,
lýsti „óstjórnlegri hneykslun“ sinni
og sagði útilokað að veija þær frá
siðferðislegu sjónarmiði. Helstu
samtök bílaáhugamanna í Þýska-
landi, ADAC, segja að tilraunirnar
séu „ómennskar“ og þær verði að
stöðva. Talsmaður þeirra sagði þó
að nota mætti lík fullorðinna ef
fólkið hefði gefið samþykki sitt til
þess arna áður en það lést.
Dagblaðið Bild skýrði fyrst frá
tilraununum og rakti eina þeirra í
smáatriðum. Lík 47 ára gamals
karlmanns var bundið við bílstjóra-
sætið í Opel Kadett og voru mæli-
tæki fest við höfuðið, bringuna,
mjaðmirnar og lungun. Öðrum bíl,
fjarstýrðum, var síðan ekið inn í
bílstjórahlið Opelsins á 50 km hraða
og olli áreksturinn því að lungun
sprungu, rifbein brotnuðu og lifrin
rifnaði.
Tryg-g-ir sjálf-
stæði seðlabanka
lága verðbólgu?
KROFUR uni aukið sjálfstæði seðlabanka hafa verið mjög hávær-
ar í Evrópu undanfarið ár. Talsmenn slikra hugmynda segja
algjört sjálfstæði seðlabanka frá hinu pólitíska valdi vera for-
sendu lágrar verðbólgu og vaxta. Er oft bent á Þýskaland og
hinn sjálfstæða Bundesbanka til sönnunar slikum staðhæfingum.
Ekki eru þó allir á sama máli og upp á síðkastið hafa ýmsir
sérfræðingar bent á að margt annað verði að koma til en sjálf-
stæði eigi að ná þessum markmiðum.
Rökin fyrir sjálfstæði seðla-
banka eru tiltölulega einföld. Ef
stjórnmálamenn ráða ekki yfir
seðlabankanum geta þeir ekki
nýtt sér hann í pólitísku skyni,
t.d. með því að knýja fram vaxta-
lækkun skömmu fyrir kosningar.
Þá er almennt talið að sjálfstæður
seðlabanki geri baráttuna gegn
verðbólgu trúverðugri. Reynslan
virðist líka styðja þessa kenningu.
Verðbólga í ríkjum þar sem seðla-
bankar eru mjög sjálfstæðir (s.s.
Þýskaland, Sviss, Bandaríkin og
Svíþjóð) er oftast lægri en í ríkj-
um þar sem seðlabanki lýtur póli-
tískri stjórn. Lægri verðbólga
virðist heldur ekki hafa verið á
kostnað minni hagvaxtar í þess-
um ríkjum.
Ekki síst í Bretlandi eru marg-
ir þeirrar skoðunar að gera beri
seðlabankann sjálfstæðari. Ríkis-
stjórnin hefur þó hingað til verið
alfarið á móti slíkum breytingum
á Englandsbanka. í næsta mán-
uði mun nefnd þing- og embættis-
manna skila áliti um þetta mál
og er almennt búist við því að
niðurstaða skýrslunnar verði
sjálfstæðum seðlabanka í hag.
Þá hefur óháð nefnd undir for-
ystu Roll lávarðar, stjórnarform-
ann bankans S.G. Warburg og
bankastjóra Englandsbanka á
árunum 1968-1977, sent frá sér
skýrslu þar sem komist er að
sömu niðurstöðu.
Ekki eru þó allir sammála í
þessum efnum. Adam Posen,
hagfræðingur við Haivardhá-
skóla, vann önnur verðlaun í sam-
keppni Amex Bank Review á
þessu ári með ritgerð þar sem
hann færir rök fyrir því að tengsl-
in milli sjálfstæði seðlabanka og
lágrar verðbólgu séu tálsýn. Pos-
en segir sjálfstæðan seðlabanka
einungis geta framfylgt stefnu,
sem byggi á lágri verðbólgu ef
hann njóti verndar breiðrar fylk-
ingar hagsmunaaðila í viðkom-
andi ríki. Þau tengsl sem hægt
sé að sýna fram á milli lágrar
verðbólgu og sjálfstæði seðla-
banka stafa að mati Posen fyrst
og fremst af því að þau ríki þar
sem fjármálaheimurinn er hvað
mest andsnúinn verðbólgu eru
einnig þau ríki, sem vilja hafa
hvað sjálfstæðasta seðlabanka.
Það sé því fyrst og fremst hið
almenna viðhorf í viðkomandi
þjóðfélagi gagnvart verðbólgu,
sem ræður úrslitum. Posen segir
viðhorf mjög andsnúin verðbólgu
fyrst og fremst vera að fínna í
ríkjum með alhliða bankakerfi
(s.s. í Þýskalandi og Sviss) þar
sem seðlabanki hefur ekki eftirlit
með bönkunum. Þar byggist stór
hluti fjármálakerfisins á útlánum
og menn eru viðkvæmari fyrir
verðbólgu. í t.d. Bretlandi bygg-
ist hins vegar meginuppistaða
fjármálakerfisins á verðbréfum
og þar hafi seðlabankinn eftirlit
með bönkunum.
Sumir sérfræðinga segja að
vissulega hafi Posen margt til
síns máls. Það sé ekki hægt að
ná fram lágri verðbólgu án þess
að það kosti minni hagvöxt og
atvinnuleysi til skamms tíma.
Hins vegar sé rangt af honum
að hafna mikilvægi sjálfstæðis
seðlabanka.
En hvernig á það sjálfstæði að
vera? I skýrslu nefndar Roll lá-
varðar er þýsku leiðinni hafnað.
Þar í landi hefur seðlabankinn
algjört sjálfstæði og enginn sér-
tæk markmið. Nefndin segi það
geta átt við í Þýskalandi, þar sem
sé fyrir hendi djúpstæður ótti við
verðbólgu, en ekki í Bretlandi,
þar sem kjósendur muni aldrei
bera sama traust til seðlabank-
ans. I staðinn telur nefndin (og
að því er talið er einnig nefnd
þing- og embættismannanna) að
nýsjálenski kosturinn sé mun
fýsilegri en þar setur ríkisstjórnin
seðlabankanum ákveðin verð-
bólgumarkmið. Það væri þó að
hennar mati rangt að láta ríkis-
stjómina setja markmiðið. Mun
æskilegra væri að bankinn gerði
það sjálfur.
Byggt á The Economist.
LANDKÖNNUÐIR NÚTÍMANS Á LEIÐ
„ AUGLYSING
KRINGUM HNGTTINN
60 MANNA HÓPUR FRÁ
HEIMSKLÚBBI INGÓLFS VIÐ
ÓPERUHÚSIÐ FRÆGA í SYDNEY:
Þau kemba fegurstu staði og búa á glæsihótelum alla
leiðina í kringum hnöttinn. „Hvert ævintýrið rekur
annað frá degi til dags með endalausri fjölbreytni og
tilbreytingu. Samt höfum við alltaf tíma inn á milli til að
slaka á. Ferðin fer langt fram úr okkar björtustu vonum
og allt hefur staðist eins og stafur á bók, viðtökur alls
staðar líkt og um frægðarfólk væri að ræða,“ sögðu
nokkrir viðmælendur eftir að hafa lagt að baki
Bangkok, töfraeyjuna Bali, borgirnar Melbourne,
Sydney og Cairns að ógleymdu Stóra kóralrifinu þar
fyrir utan ströndina, „og nú blómstrum við eins og
blómin hér í Auckland á Nýja Sjálandi, því hér er sumar
og þess njótum við í allri ferðinni í rúman mánuð.
Næst liggur leiðin til Fiji-eyja.“
Viðtökur ferðarinnar eru slíkar hjá þátttakendum að í
ráði er að Heimsklúbbur Ingólfs efni til annarrar slíkrar
á næsta ári.