Morgunblaðið - 25.11.1993, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1993
41
SJONARHORN
Hollustuhættir og fískneysla
Á síðari árum hefur áhugi fólks á hollustu og næringargildi
fæðunnar aukist mjög hér á landi sem annars staðar. Enda hafa
rannsóknir sýnt fram á að beint samband getur verið á milli
fæðu og heilsufars.
Hjarta- og æðasjúkdómar, of-
fita, krabbamein og aðrir erfiðir
sjúkdómar hafa oft verið tengdir
vestrænum matarvenjum. Fjöldi
leiðbeininga hefur verið gefinn
um fæðuval þar sem fram kemur
hvað megi borða og hvað skuli
forðast til að viðhalda góðri
heilsu, en eins og flestum er
kunnugt hafa sjúkdómar eins og
hjarta- og æðasjúkdómar og jafn-
vel krabbamein m.a. verið raktir
til of mikillar fituneyslu.
í neysluleiðbeiningum hefur
áhersla verið lögð á að hvetja
fólk til að minnka fitu í mat, þ.e.
aðal málsverði, en minni áhersla
verið lögð á að vara við neyslu
á fituríku snarli á milli mála, en
það er oft margfalt fituríkara en
aðal máltíðirnar. Má þar nefna
kökur og krem, nasl eins og kart-
öfluflögur, ídýfur og ís svo ekki
sé minnst á súkkulaði, hnetur og
smákökur í pökkum sem inni-
halda herta fitu. Þessi fituríka
fæða hleður sennilega meiri
fituklumpum inn í æðarnar og
aukakílóum um miðlínuna en
nokkurn tíma aðal máltíðirnar,
jafnvel þó að sósur fylgi með.
Þegar slík ofuráhersla er lögð á
fitusnauða málsverði er hætt við
að fólk bæti sér þá upp með
aukabitum af og til án þessa þó
að gera sér fulla grein fyrir hinu
mikla fituinnihaldi góðgætisins.
Stöðugt nart getur oft leitt til
ofneyslu og afleiðingin verður
offita. Offita er víða orðin vanda-
mál og til að ná tökum á henni
hefur í hinum vestrænu löndum
risið upp blómlegur megrunar-
iðnaður. Hann býður upp á alls
konar aðgerðir til að ná burtu
aukakílóunum, m.a. íjölskrúðugu
megrunarfæði. Ótal megrunar-
kúrar hafa verið settir fram sem
einhverjar allsherjar lausnir.
Margir þeirra hafa þótt nokkuð
einhæfir, sem dæmi hefur einn
innihaldið próteinauðugt fæði en
annar próteinsnautt, einn krafist
mikillar ávaxtaneyslu en annar
engra ávaxta, einn er fitulaus og
annar kolvetnasnauður o.s.frv.
Flestir sem eru í megrun hafa
prófað þá alla, sem sýnir vel hve
árangursríkir þeir eru.
Bent hefur verið á að fólk taki
sér sjaldnast tíma til að kanna
næringarinnihald þessara megr-
unarkúra, en megrun getur vald-
ið heilsuvandamálum ef skortur
verður á nauðsynlegum nær-
ingarefnum í fæðuna. Nú er í
boði alls kyns umbreytt fæða eins
og gei-visykur, þ.e. sykurlaus
sætuefni, og gervifita eða kalor-
íusnauð fita sem lausn í barátt-
unni við aukakílóin. Margir eru
tortryggnir, sérstaklega þar sem
langtíma áhrif þessara um-
breyttu efna á líkamann eru ekki
þekkt.
Til að viðhalda góðu líkamlegu
ástandi og fyrirbyggja ofan-
greinda sjúkdóma er fólki ráðlagt
að fylgja þeim næringarfræði-
legu markmiðum sem sett hafa
verið fram. Þau fela m.a. í sér
hvatningu til aukinnar neyslu á
ávöxtum, grænmeti og kornmeti,
en minni neyslu á sykri og fitu,
einnig fituminni mjólkurafurðir
og fitulítið kjöt, en meiri neyslu
á fiski.
Fiskur er kjörfæða, hann inni-
heldur lítið af fitu, en sú fita er
talin vera mjög heppileg fyrir
starfsemi hjartans og líkamans
alls. Fiskur er því settur mjög
ofarlega á lista yfir þau matvæli
sem fólki er ráðlagt að neyta til
að viðhalda hæfilegum holdum
og góðri heilsu. Bent hefur verið
á, að þegar íslendingar neyttu
hvað mest af fiski, eða allt fram
á sjöunda áratuginn, hafi offita
verið fremur fátítt vandamál hér
á landi. Þegar ungt fólk fór að
ferðast meira til annarra landa
og kynnast fjölbreyttari mat fór
það að gera körfur hér heima
um meiri fjölbreyttni í matarúr-
vali og bragðmeiri mat.
Á áttunda áratugnum var nau-
takjöt eina nýmælið sem bauð
upp á einhveija tilbreytingu í
mat. Soðinn fiskur þótti bragðlít-
ill og lítið spennandi, en upp úr
1980 má segja að unga fólkið
hafi enduruppgötvað fiskinn í
gegnum nýjar uppskriftir af
bragðgóðum fiskréttum sem þá
voru birtar m.a. hér í Morgun--
blaðinu. Fiskur í góðri sósu varð
mjög áhugaverður og ungu kyn-
slóðinni til mikillar undrunar —
ótrúlega bragðgóður matur. Vin-
sældir fisksins hafa aukist með
auknu framboði af góðum fisk-
réttauppskriftum. Annað hefur
ekki síður þótt mikilvægt, það
geta allir matreitt góða ódýra
máltíð úr fiski á aðeins 15-20
mínútum.
Fiskur er mjög hagkvæmur í
innkaupum og eitt ódýrasta
megrunarfæðið sem völ er á hér
á markaði. Fiskur þykir alls stað-
ar fínn matur og hann er ofar-
lega á matseðlum veitingastaða
víða um heim, ekki síst vegna
hollustunnar sem nú skiptir
miklu máli fyrir neytendur. Er-
lendir neytendur hafa sagt að
þeir myndu borða meira af fiski
ef upplýsingar um matreiðsluna
fylgdu með. Fiskurinn býður upp
á meiri ijölbreytni í matargerð
en flestar aðrar matartegundir.
Góðar fiskuppskriftir hafa gert
fiskneyslu áhugaverða fyrir ungu
kynslóðina hér á landi, þannig
væri einnig hægt að kynna ís-
lenska fiskinn á erlendum mörk-
uðum.
M. Þorv.

SIÐUSTU SÆTIN
TII DUBUNAR
■ ■■ .-v
AÞESSU ARI!

i

Nú er síðasta tækifærið að bregða sér til Dublinar, njóta þar Jólastemmningarinnar
og gera hagstæð jjólainnkaup!
Aðeins þessi sæti eru eftir til Dublinar:
Vtf'
, V-#
** Athugið!
Dublinarfarar
fá endurgreiðslu
á virðisaukaskatti -17%.
* 4 dagar/3 nætur 27. - 30. nóv.: 28.570 kr. staðgr. m/öllu
* 2 dagar/1 nótt 29. - 30. nóv.: 18.900 kr. staðgr. m/öllu
Dagsferð
1. des.: 16.900 kr. staðgr. m/öllu
4 dagar/3 nætur 29. nóv. - 2. des.: 26.945 kr. staðgr. m/öllu
UPPSELT
UPPSELT
2. des.
3. des.
4 dagar/3 nætur 6. - 9. des.: 26.945 kr. staðgr. m/öllu
Sértilboð til ATLAS-korthafa:
AFSLÁTTUR 6000 KR. í FERÐ 6. DES
Flogid heim að kveldi 30. nóv.
Ð ATLAS/S
EUROCARO
Smiii/iniiiifsPúiPtiiiiílsi/ii
Reykjavík: Austurstræti 12 • S. 91 - 691010 • Innanlandsferðir S. 91 - 6910 70 • Símbréf 91 - 2 77 96 / 6910 95 • Telex 2241 •
Hótel Sögu við Hagatorg • S. 91 - 62 22 77 • Símbréf 91 - 62 24 60 Halnarljörðun Bæjarhrauni 14 • S. 91 - 65 11 55 • Símbréf 91 - 655355
Kellavík: Hafnargötu 35 • S. 92 - 13 400 • Simbréf 92-13 490 Akranes: Breiðargötu 1 • S. 93 -1 33 86 • Símbréf 93 -1 11 95
Akureyri: Ráðhústorgi 1 • S. 96 - 27200 • Símbréf 96-1 10 35 Vestmannaeyjan Vestmannabraut 38 • S. 98 -1 12 71 • Símbréf 98 - 1 27 92