Morgunblaðið - 09.01.1994, Side 12

12
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. JANÚAR 1994
Sögur frá
undarlegnm heimi
_________Leiklist____________
Súsanna Svavarsdóttir
Leikfélag’ Reykjavíkur -
Borgarleikhús
EVA LUNA
Höfundar: Kjartan Ragnars-
son og Óskar Jónsson
Byggt á samnefndri skáldsögu
Isabel Allende
Tónlist og söngtextar: Egill
Ólafsson
Dansar og hreyfing: Micaela
von Gegerfelt
Búningar: Guðrún Sigríður
Haraldsdóttir og Þórunn Elísa-
bet Sveinsdóttir
Leikmynd: Óskar Jónsson
Lýsing: Lárus Björnsson
Útsetningar: Rikharður Örn
Pálsson
Hljómsveitarstjóri: Árni
Scheving
Leikstjóri: Kjartan Ragnars-
son
Einkennileg uppvaxtarár Evu
Lunu, sem Isabel Allende skapaði
svo eftirminnilega í samnefndri
bók, er efniviðurinn í þessari
viðamiklu uppfærsliT Leikfélags
Reykjavíkur — og er stiklað á
markverðustu atburðunum í bók-
inni.
Leikurinn hefst á því að Eva
Luna situr við gröf móður sinnar
og talar við hana, eins og henni
er mjög tamt, því í hennar huga
er dauðinn ekki til. Það er hátíð
í bæ og í kirkjugarðinum birtist
sjónvarpsstjórinn Aravena og
kynnir söngkonuna og sjónvarps-
stjörnuna Mimi, sem hann kallar
hina latnesku Marilyn Monroe og
hún syngur fyrir hershöfðingjann
Rodriguez. Síðan hvetur hún Evu
Lunu til að segja honum sögu -
því Eva Luna er sagnakona. Mimi
reynir einnig að vekja áhuga
Aravenas á Evu Lunu og vill fá
hann til að gefa henni tækifæri;
leyfa henni að skrifa handrit að
sjónvarpsþáttum. Aravena er
ekki alveg viss um að sögur Evu
Lunu séu til þess fallnar - en
hershöfðinginn heillast af henni
og byrjar að stíga í vænginn við
hana.
Eva Luna býr hjá Mimi og er
undir hennar verndarvæng og
þangað fylgir hershöfðinginn
þeim og hættir ekki fyrr en hann
fær hina þvermóðskufullu Evu
Lunu til að samþykkja að fara
með sér út að borða. Mimi, sem
er kynskiptingur, hvetur Evu
Lunu tii að skrifa sjónvarpsefni
um eigið líf og Eva byrjar þar-
með að segja sögu sína - allt frá
því hún var sjö ára og móðir
hennar dó. Þá var Eva Luna skil-
in eftir hjá guðmóður sinni - sem
sendi hana í vinnu hjá efnuðu
fólki og hún gat hallað sér upp
að brjósti vinnukonunnar Elvíru
- á meðan guðmóðirin hirti laun-
in hennar. I því húsi dvaldi Eva
Luna til þrettán ára aldurs. Þá
hafði hún fengið nóg og stakk
af út á götu; götu sem hún var
þegar farin að þekkja. Þar var
hún undir vemdarvæng Hubert-
os, sem kom henni í hús hjá
Maddömunni, sem rak hórukassa
með mellum og kynskiptingum.
Þarmeð er Eva Luna komin í
innstu kviku heims átaka og spill-
ingar, þótt Huberto sjái til þess
að Eva Luna verði ekki gerð að
gleðikonu; fyrir honum er hún
lítil systir og hann krefst þess
að hún klæði sig sem slík. En
Adam er ekki lengi í paradís, eða
Eva í hórukassanum, því eftir
átök við yfirvöld, leysist hann upp
í slagsmálum og Eva Luna er
aftur stödd á götunni. Hún verð-
ur á vegi Tyrkja nokkurs, Ríads,
sem fer með hana burt úr borg-
inni og gerir hana að dóttur sinni
og Zulemu konu sinnar. Tyrkinn
er ákaflega góður og réttsýnn
maður og á þeim árum sem Eva
Luna dvelst á heimili hans, lærir
hún að lesa og skrifa. Tengslin
við Huberto rofna, en Evu Lunu
hefur aldrei liðið betur. Það kem-
ur þó að því að hún verði að yflr-
gefa litla þorpið - eftir að voveif-
legir atburðir eiga sér stað og
hún heldur aftur til borgarinnar,
þar sem hún hittir Mimi aftur.
Hún hittir einnig aftur þýskan
ljósmyndara, Rolf, sem hafði ver-
ið að snattast á hennar vígstöðv-
um þegar hún var krakki og
kemst að því í gegnum hann að
Huberto er orðinn skæruliðafor-
ingi í frumskógunum og þau tvö
eiga eftir að hittast aftur.
Sögum hennar er lokið, en við
tekur næsta tímabil í lífi Evu
Lunu - allt þar til hún þarf að
flýja land, ásamt Rolf. Hinn kost-
urinn í stöðunni er að verða ást-
kona Rodriguez.
Það éru mörg skemmtileg at-
riði í sýningunni og hún er mikið
„show,“ en ég verð að viðurkenna
leikgerð þessarar skrautlegu
sögu hreif mig ekki - þótt vissu-
lega hafi mér ekki leiðst. Þótt
persónurnar séu skrautlegar,
tapast eitthvað þegar tungumál-
inu sleppir. Styrkur Isabel All-
ende liggur helst í því hvernig
hún leikur sér með tungumálið í
persónulýsingum og sérkenni-
legri sýn á það samfélag sem hún
segir frá. Þegar þessar persónur
birtast svo á sviðinu, með hvers-
dagslegan texta, eru þær nánast
undantekningalaust einhliða og
íyrirsjáanlegar, án þess að vera
á nokkurn hátt fulltrúar fyrir
sjónarmið eða þau átök sem eiga
sér stað í landinu. Þær eru svipir
sem líða fram hjá lífsáhorfandan-
um, Evu Lunu; annaðhvort góðar
eða illar. Vissulega elst hún upp
við að horfa á eilíf átök góðs og
ills, en þau átök lifna ekki í leik-
gerðinni - ekki einu sinni sem
undirtónn. Maður hefur það
hvergi á tilfinningunni að Eva
Luna sé í neinni hættu, eða ver-
öld hennar sé ógnað á einhvern
hátt, því áherslan er á léttleikann
og hið góða - hið illa birtist helst
í gervi Rodriguez og lögreglunn-
ar, en það hyski virðist ekkert
ógnandi; þeir eru bara leiðinda
kúkalabbar sem trufla þennan
skemmtilega götuheim af og til.
Mér finnst höfundar leikgerðar-
innar líka of trúir sögunni og
taka sér heldur lítið skáldaleyfi.
Afleiðingin verður sú að „dram-
að“ rís ekki verulega og sýningin
flýtur áfram fremur lygn og mun
meira fyrir augað en eyrað, án
þess að bilið þar á milli sé brúað.
Með hlutverk Evu Lunu fer
Sólveig Amarsdóttir og kemst
mjög vel frá því. Þetta er mjög
vandasamt hlutverk, því Eva
Luna er í rauninni áhorfandi að
því sem er að gerast, sem og
sögumaður, og þótt sögur hennar
lifni á sviðinu, hefur hún alltaf
vissa fjarlægð við atburðarásina.
Hún er á löngum köflum
„passív“, aðalpersóna, sem þó
þarf að halda athyglinni. Það
tekst Sólveigu og sýnir einnig á
dramatískum augnablikum hvers
hún er megnug sem leikkona.
Hún hefur sterka nærveru á sviði,
góða rödd og skýra framsögn,
en á stöku stað er brotalöm í
raddbeitingu; eins og Sólveig
stilli röddina of hátt og nái því
ekki sannfærandi blæbrigðum í
frásögn Evu Lunu. Þrátt fyrir
það er þetta glæsileg frammi-
staða og óhætt að óska Sólveigu
til hamingju með hana.
Edda Heiðrún Backman leikur
kynskiptinginn Mimi/Melechio
og gerir það afbragðsvel. Söng-
rödd hennar nýtur sín mjög svo
í hlutverkinu og hún kemur ein-
staklega skemmtilega til skila
innra lífi þessarar persónu sem
hefur alltaf lifað tvöföldu lífi og
er eilíflega klofín; kona í karl-
mannslíkama, háskólaprófessor
sem stundar klæðskiptinga í
leynum, kona sem kynnst hefur
ofbeldi valdsins í svörtustu mynd
og þekkir það niður í skósóla -
sér í gegnum það og veit hvaða
leik hún á að leika.
Pétur Einarsson leikur Rodrig-
uez og er mun líkari vonsviknu
góðmenni en valdamanni úr ógn-
arveröld. Pétur nær hvorki að
sýna slægð hans né hrottaskap
og því miður kemur ekki fram
hvað þvermóðska og kjaftháttur
Evu Lunu ögrar honum og ríg-
heldur áhuga hans á henni. Hann
verður bara dasaður á að bíða
eftir henni og telur tímann til að
áhorfandinn viti hversu lengi
hann hefur gengið á eftir henni;
áhugi hans kemur bara fram í
því sem hann segir.
Steindór Hjörleifsson er frem-
ur sviplaus sem Aravena og
sleikjuskapur hans við valdið
kemur hvergi fram. Aravena,
sem er einhvers konar brú á milli
Evu Lunu úr götuheimi og Rod-
riguezar úr valdaheimi, virkar
ekki sem slíkur og þaðan af síður
sem hliðstæða Mimiar í því að
vita alltaf hvemig á að sneiða
hjá hættunum og halda sig réttu
megin valdsins.
Þór Tulinius skilar texta ljós-
myndarans Rolfs ágætlega, en
það skortir óþreyjuna og spenn-
una sem rekur Rolf stöðugt
áfram úr einni hættunni í aðra.
Það sama má segja um Ellert
A. Ingimundarson I hlutverk
Hubertos götustráks og skæru-
liðaforingja. Enda er aldrei eins
og þeir séu í neinni hættu, þótt
það sé sagt.
Margrét Ólafsdóttir á hins
vegar skemmtilegan leik sem
þjónustustúlkan Elvíra og Karl
Guðmundsson er árans góður í
hlutverki Maddömunnar sem rek-
ur hórukassann.
í öðrum hlutverkum eru Ása
Hlín Svavarsdóttir, sem leikur
Consuelo, hina látnu móður Evu
Lunu, Soffía Jakobsdóttir, sem
leikur guðmóðurina, Valgerður
Dan, sem leikur húsfreyjuna í því
húsi sem Eva Luna er látin vinna
frá sjö ára aldri, Sigurður Karls-
son, sem leikur bróðurinn í hús-
inu, Þröstur Leó Gunnarsson,
sem fer með hlutverk Krabba,
götuvinar Hubertos, Egill Ólafs-
son, sem leikurbæði „Velgjörðar-
manninn", æðsta vald landsins
og Tyrkjann Ríad, Ari Matthías-
son, sem leikur hverfisstjóra í
götubæ, Steinunn Ólafsdóttir,
sem Ieikur Zulemu, konu Ríads,
og Magnús Jónsson, sem fer með
hlutverk Kamals, frænda hans.
Þetta eru allt fremur smá og ein-
hliða hlutverk, en eru ágætlega
unnin sem slík.
Þótt mér finnist einhveijar
brotalamir í handritinu er margt
mjög skemmtilegt á sviðinu.
Leikmyndin er mjög haganlega
gerð og það er óvenjulega góður
heildarsvipur yfir útliti sýningar-
innar í samspili leikmyndar, bún-
inga, dansa og lýsingar. Dansat-
riðin eru með því besta sem ég
hef séð í leiksýningu hér um
nokkurt skeið, lýsingu er beitt
af mikilli vandvirkni og er mjög
afgerandi í að skapa andrúmsloft
atriðanna hveiju sinni og búning-
arnir fínnst mér nálgast hið
skrautlega inntak sögu Isabel
Allende meira en nokkuð annað
í sýningunni. Tónlistin er áheyri-
leg og vel leikin af þeim Árna
Scheving, Kjartani Óskars-
syni/Óskari Ingólfssyni, Kjartani
Valdimarssyni, Pétri Grétarssyni,
Richard Korn, Stefáni S. Stefáns-
syni og Vilborgu Jónsdóttur.
Leikstjórnin er ágæt og geng-
ur alveg upp á forsendum verks-
ins sem er síbreytilegt og at-
burðahlaðið „show“. Útkoman er
því fín skemmtun, þótt hún skilji
ekkert sérlega mikið eftir sig.