Morgunblaðið - 30.01.1994, Blaðsíða 15

táÓRGUNBLÁÐIÐ SÍJÍÍNÚtiAGUR 30. JANÚÁR 1304'
15
ir halda um kirkjuna, þá er fólk
ekki skotið fyrir að vera á annarri
skoðun. Maður reynir að leyfa eins
mikinn skoðanamun og mögulegt
er án þess að allt fari úr böndunum.
Það eru til kaþólikkar sem nota
getnaðarvamir, sumir gera það af
vanþekkingu, aðrir vegna þess að
þeir hafna kenningu kirkjunnar.
Sumir vegna áhrifa frá guðfræðing-
um sem em þessu • ósammála eða
vegna áróðurs almennt talað. Það
verður að viðurkennast, án þess að
dæma nokkum, að fólk notar getn-
aðarvamir vegna þess að þjóðfélag
okkar er orðið svo eigingjamt. Við
viljum njóta lystisemda án þess að
bera ábyrgð á afleiðingum þeirra.
Þetta er enn ein afleiðing erfðasynd-
arinnar og þeirrar menningar sem
leggur svo mikla áherslu á svokölluð
„réttindi einstaklingsins" og svo
litla áherslu á ábyrgð einstaklings-
ins. Ég get fullyrt að það er ekki
slíkur kenningaágreiningur innan
kaþólsku kirkjunnar í Bandaríkjun-
um, á neinu sviði guðfræðinnar, að
hætta sé á að kirkjan sundrist innan
frá.“
Kardínálinn líkir kaþólsku kirkj-
unni í Bandaríkjunum við líkama
og telur að almennt talað sé hann
við góða heilsu. „Heilbrigður líkami
getur vel staðist veikindi upp að
vissu marki. Það er munur á því
að í'á kvef með smá hitasótt sem
dregur úr þrótti og því að fá krabba-
mein sem tortímir líkamanum."
Mótmæli og örþrifaráð
Fóstureyðingar em mikið hitamál
í Bandaríkjunum. Lífsverndarsam-
tök hafa í tilvikum gripið til rót-
tækra aðgerða gegn fóstureyðinga-
stöðvum, jafnvel beitt ofbeldi. Hvað
sýnist kaþólsku kirkjunni um slíkar
baráttuaðferðir?
„Þegar þú segir að lífsverndar-
samtök hafí gripið til róttækra að-
gerða, þá er rétt að benda á að
sumt sem fjölmiðlar hafa blásið upp
gerist mjög sjaldan. Þá er öll lífs-
verndarhreyfíngin dæmd sem öfga-
hreyfíng. Einn læknir hefur verið
myrtur. Ég held að enginn dragi í
efa að maðurinn sem framdi þann
verknað hafí verið tmflaður á geði.
Hann var ekki á neinn hátt fulltrúi
lífsvemdarsamtaka og lífsverndar-
hreyfingin fordæmdi þennan verkn-
að með það sama. Ég fordæmdi
verknaðinn sjálfur, bæði í ræðu og
riti. Talsmenn fóstureyðinga hafa
notað sér þetta atvik til að gefa í
skyn að allir í hreyfíngunni séu
ekki með öllum mjalla."
Öflugustu aðgerðimar gegn fóst-
ureyðingum hafa verið það sem
kallað er Björgunaraðgerð (Operati-
on Rescue). Þátttakendur í þeim
leggjast niður framan við fóstureyð-
ingastofur til að hindra aðgang að
þeim. Kardínálinn segir kirkjuna
ekki hafa tekið neina formlega af-
stöðu til aðgerðanna.
„Mannréttindahreyfíngin í
Bandaríkjunum, sem naut forystu
dr. Martins Luthers Kings, notaði
sömu baráttuaðferðir og Björgunar-
aðgerð," segir kardínálinn. „í dag
er dr. King hetja í Bandaríkjunum,
næstum allir blökkumenn og flestir
hvítra, ljúka miklu lofsorði á dr.
King vegna baráttuaðferðarinnar
sem kölluð var andstaða án ofbeld-
is. Þegar blökkumönnum var mein-
að að matast á veitingastöðum
hvítra, þá fóm þeir þar inn og fengu
sér sæti. Lögreglan varð að bera
þá út. Björgunaraðgerð beitir sömu
aðferðum. Þátttakendur beita ekki
ofbeldi heldur leggjast niður fyrir
framan stöðvamar og lögreglan
verður að bera þá á brott. Flestir
sem taka þátt í aðgerðum hindra
ekki aðgang að fóstureyðingastöðv-
um heldur standa og fara með bæn-
ir. Aðrir taka tali konur sem em á
leið í fóstureyðingu og reyna að
telja þeim hughvarf.
Það er persónuleg skoðun mín
að við séum að fást við mesta hryll-
ing sem við höfum nokkm sinni
upplifað í Bandaríkjunum. Róttæka
tortímingu mannlegs lífs. Dag einn
mun heimurinn líta með velþóknun
á þá sem reyna að stöðva fóstureyð-
ingar. Dag einn mun heimurinn for-
dæma þá sem létust ekki
sjá vandamálið og höfðust
ekkert að.“
Náttúruleg tímgun og
tækni
Undanfarin ár hafa orðið stór-
stígar framfarir í líffræði og læknis-
fræði varðandi glasafijóvganir.
Hvað fínnst kirkjunni um þá tækni?
„Ratzinger kardínáli í Róm, sem
álíta má hinn opinbera guðfræðing
kirkjunnar, gaf út ritsmíð fyrir
nokkrum ámm um tækni og mann-
legt líf. Hann fordæmdi aðgerðir á
borð við glasafijóvganir og sér-
hveija aðra aðferð sem byggir á
meðvitaðri íhlutun í náttúmlegar
aðferðir tímgunar. Þessi íhlutun, í
hina náttúrulegu aðferð æxlunar
sem Guð ákvað, er ástæða fordæm-
ingarinnar. Kirkjan kennir ekki að
hjón verði að eignast eins mörg
börn og þau mögulega geta. Kenn-
ing kirkjunnar er að hjónum beri
sú ábyrgð að sjá fyrir þeim börnum
sem þau eignast. Það em aðeins
hjónin sem geta ákveðið hvenær
þau vilja eignast böm, hversu
mörg. Én þau verða að koma til
með náttúrulegum aðferðum, en
ekki stýrt með getnaðarvörnum
eða tæknífijóvgun."
Kardínálinn nefnir fóstur-
tilraunir til dæmis um alvar-
legt vandamál .þessu tengt.
segir að Guð einn viti hversu mörg-
um fijóvguðum eggjum hafí verið
fómað fyrir þau sem skilað hafí
árangri.
„Það sem kirkjan óttaðist er að
gerast eins og sjá má í tilraunum
með fósturvef. Sýnt hefur verið
fram á að mögulega má nota fóstur-
vefí með árangri til að hjálpa fólki
með Parkinsonveiki. Þar með verður
fósturvefur að verslunarvöru. Sú
hætta er fyrir hendi að konur verði
barnshafandi í viðskiptalegum til-
gangi og ófæddu baminu eytt til
að hægt sé að færa fósturvefinn í
heila Parkinsonsjúklinga. Þá er
mannlegt líf orðið verelunarvara."
Kardínálinn dregur ekki dul á að
margar þessara tæknilegu uppgöt-
vana eru gerðar í góðum tilgangi.
Það að geta hjálpað barnlausum
hjónum að eignast bam með glasa-
frjóvgun hljómi mjög vel og læknar
og aðrir geri þetta í góðum til-
gangi. En það verði að
skoða þessi mál í
breiðara sam-
hengi og taka til-
lit til grandvallar-
atriða.
Mannræktun í
hernaðartilgangi
„Nú er rætt um einræktun (clon-
ing), það er ógnvekjandi hujrtak.
Er eitthvað gott við hana? Já, vissu-
lega. Segjum að við séum með ein-
stakling með afburðahæfíleika sem
gæti unnið heiminum mikið gagn.
Með því að einrækta þennan ein-
stakling gætum við fengið tvo ein-
staklinga, eða 10 eða 20, sem gætu
gert heiminum enn meira gagn. Það
búa oft góðar ætlanir að baki og
þær geta leitt gott af sér, en manni
óar við að hugsa um hið illa sem
fylgir í kjölfarið.
Einu sinni hélt ég fýrirlestur um
hvernig hemaðarvopn gætu mögu-
lega litið út á 21. öldinni og las
mér mikið til um erfðaverkfræði og
einræktun. Menn hafa skrifað af
fullri alvöm um að skapa mannver-
ur með mismunandi líkamlega eig-
inleika, sem yrðu hæfar til að fara
út í heiminn og gegna þar störfum
sem venjulegir menn eru ekki færir
um. Það eru til bækur skrifaðar af
fullri alvöru um að breyta mönnum
erfðafræðilega í hernaðarlegum til-
gangi. Ég er ekki að gefa í skyn
að virðulegir vísindamenn í banda-
ríkjaher eða annars staðar séu að
framkvæma þetta núna. En innan
vísindaheimsins veltu menn þessu
fyrir sér i fullri alvöm. Það er ógn-
vekjandi að hugsa sér að mannlegar
verur verði notaðar á þennan hátt.“