Morgunblaðið - 10.06.1994, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
FÖSTUDAGUR 10. JÚNÍ 1994 23
Helgi Hálfdanarson
Hínn kristilegi
lestur
OG ÉG sem var að halda að
hundleiðinlegu þvargi útaf kvæði
Steins um Jón Pálsson væri lok-
ið, þegar hver af öðrum hafði
upp vakizt gegn mér viku eftir
viku! Kemur þá ekki Sigfús
Daðason arkandi út á völlinn í
Morgunblaðinu 8. þ.m. Grein
hans kom mér reyndar ekki á
óvart í öllum atriðum, þó að sumt
vekti mér nokkra furðu.
Ef ég þættist ekki þekkja vin
minn Sigfús Daðason býsna
langt inn úr skinninu, kynni það
að flögra að mér sem snöggv-
ast, að nú væri hann að láta
Stein Steinar njóta skáldsnilli
sinnar og fyrirgefa honum
hneykslanlegan kveðskap í skjóli
hennar. En ég veit að það sem
Sigfúsi gengur til með grein
sinni er að halda uppi vörnum
fyrir prentfrelsið, sem við erum
sammála um að vernda beri, á
hveiju sem gengur.
En hér er ekki um það að
ræða, hvað skuli leyfilegt, heldur
hvað sé sæmilegt. Um það, og
um það eitt, hafa greinar mínar
snúizt, að minningarkvæði
Steins Steinars um Jón frá Hlíð
sé ósæmilegt háð. Þess vegna
hef ég hvatt til þess, að hætt
sé að klifa á því opinberlega, og
á það ekkert skylt við „ritskoð-
unar-ákall“ sem Sigfús er svo
djarfur að nefna. Vissulega hlyti
ég að hvetja kunningja minn til
að láta af því athæfi, sem ég
teldi ósæmilegt og honum til
vanvirðu en væri síendurtekið á
almannafæri vegna þess að það
væri ekki bannað.
Þarflaust er að láta eins og
ég sé einn um að hneykslast á
þessu minningarljóði. í þetta
sinn vitna ég í orð eins af vinum
Jóns Pálssonar í Lesbók Morg-
unblaðsins 21. f.m. Þar segir
Guðjón Halldórsson meðal ann-
ars: „Vinir Jóns urðu miður sín
þegar ljóðið birtist, enda fólst í
því harkalegur dómur.“
Sigfús Daðason tekur sér fyr-
ir hendur að leggja kvæði Steins
út á „kristilega“ vísu, sem hann
svo kallar, og segir síðan, að
ekki þurfi að lesa annað út úr
kvæðinu. Það var og. Sigfúsi
hefði ekki orðið skotaskuld úr
að sætta þá Magnús Stephensen
og Jón á Bægisá með því að
leggja kveðskap þeirra út á
kristilega vísu. En ef hann held-
ur, að hinn kristilegi skilningur
hans á kvæði Steins sé það sem
öllum hljóti að liggja í augum
uppi, ætti hann að minnast orða
Guðjóns Halldórssonar, þeirra
sem ég vitnaði til. Og mér er
spurn: Var Steinn Steinarr sá
klaufi til munnsins að hann gæti
ekki ort þokkalegt minningarljóð
um þennan mann nema á þann
veg, að vinir hans læsu það angri
slegnir sem harkalegt háð?
Lýsing Sigfúsar á kynnum
þeirra Steins og Jóns er ekki
beinlínis í samræmi við hinn
kristilega lestur hans á kvæðinu.
Og hvernig kunningsskapur
þeirra þróaðist síðar, kveðst Sig-
fús ekki vita. En hann segir Stein
hafa kunnað vel að leita sátta.
Ekki efa ég það. Slík er háttvísi
flestra manna, að minnsta kosti
þegar þeir sjá sínum hag eða
sínum málstað betur borgið með
því en öðru. Hitt er ljóst, að
Steini hefur því miður láðzt að
leita við Jón Pálsson þeirra sátta
sem komið hefðu í veg fyrir
minningarljóð sem vinir Jóns
skildu sem illkvittni. Það væri
til lítils að segja: „Ég veit að
Steini var ekki háð í hug þegar
hann orti þetta kvæði, því hann
var manna sáttfúsastur." Jafnvel
þótt svo hafi verið, kæmi sú sátt-
fýsi að engu gagni, því bókstafur
kvæðisins lifir á prenti, og hann
einn, því ekki er þar öðru til að
dreifa frá skáldsins hendi.
Sigfús lætur sem hann undrist
það, hvernig ég gæti í öðru orð-
inu hælt Jórunni Viðar sem
prýðilegum listamanni, en sakað
hana um það í hinu orðinu, að
stagazt sé á kvæði þessu opin-
berlega. Skyldi það ekki liggja í
hlutarins eðli, að manni sárni
slík yfirsjón því meir sem betri
listamaður er þar að verki.
Sigfús telur skilning minn á
þessu kvæði vera misskilning á
skáldskap þess. Það er nú svo,
að þegar um er að ræða skáld-
skap, sem 'undir slíku nafni rís,
er oft og einatt varasamt að
státa mjög glannalega af alger-
um skilningi. Hér er hins vegar
ekki um að ræða skilning á
skáldskap, heldur skilning á al-
mennu mæltu máli, sem er samt
við sig, hvernig sem því er skaut-
að. Á þetta hef ég verið að benda.
Sigfús tilfærir bókfest um-
mæli um Jón Pálsson; en svo
báglega vill til, að þau eru í sama
hæðnistón og kvæði Steins, og
skil ég ekki hvaða erindi Sigfús
ætlar þeim í grein sína. Hann
þarf jafnvel að bæta því við, að
þau muni vera „stílfærð".
Fornafns-fleirtoluna vér kall-
ar Sigfús Daðason „hálmstrá"
sem ég hafi gripið til í því skyni
að sanna mál mitt. Þessu var
reyndar öfugt farið. Annar mað-
ur kallaði svo í blaðagrein, að
þessi fleirtala sýndi, að kvæði
Steins ætti öðrum þræði við
skáldið sjálft. Meira að segja var
þriggja dálka fyrirsögn greinar
hans: Eintala og fleirtala. Ég
taldi mig sýna fram á það í
Morgunblaðsgrein minni 27. f.m.
að þetta væri misskilningur. Ég
hef áður látið þess getið, að mér
virtist þessi umræða vera komin
í hring. Og nú hlýt ég að vitna
til þessarar greinar.
Mér sárnar, að Sigfús Daða-
son lætur í það skína, að á bak
við skrif mín um þetta kvæði
muni eitthvað annað liggja en
hneykslun á því einu. Hvað það
gæti verið, er mér öldungis hul-
ið; og fullvíst er það, að hvorki
Sigfús Daðason né neinn annar
gæti bent á neitt slíkt fremur
en ég sjálfur.
Að öðru leyti þakka ég Sig-
fúsi Daðasyni fyrir málflutning,
sem bæði var vandaður og vin-
samlegur í garð okkar Jóns Páls-
sonar og Steins Steinars allra í
senn.
Ég gat þess hér í upphafi, að
mér þætti orðið meira en nóg
um þetta leiðinlega þvarg, og
því skulu þessi verða mín síðustu
orð um það kvæði Steins Stein-
ars, sem ég vildi óska að hann
hefði aldrei birt.
Ungir tónlistarmenn og ténlistarnemar!
Tónvakinn
Tónlistarverðlaun Ríkisútvarpssins 1994
í sumar efnir Ríkisútvarpið í þriðja sinn til keppni um Tónvakann, Tón-
listarverðlaun Ríkisútvarpsins, en keppnin er ætluð flytjendum sígildrar
tónlistar, hljóðfæraleikurum og söngvurum. í ár er sú nýbreytni tekin upp að
Tónvakeppnin verður jafnframt undankeppni fyrir Tónlistarkeppni ungra
norrænna einleikara og einsöngvara (Ung nordisk solistenbiennial) og verður
verðlaunahafi Tónvakans 1994 fulltrúi íslands í keppninni sem haldin verður á
næsta ári. Vegna þessa miðast þátttaka í Tónvakakeppninni í ár við 25 ára
hámarksaldur hlóðfæraleikara og 30 ára hámarksaldur söngvara.
Að öðru leyti verður Tónvakakeppni RÚV með líku sniði og verið hefur;
sigurvegarinn hlýtur keppnisfé að upphæð 250 þúsund og mun Ríkis-
útvarpið gera hlóðritanir með viðkomandi til útgáfu og koma á framfæri hér á
landi og í útlöndum. Að auki verður tónleikum verðlaunahafans með
Sinfóníuhljómsveit íslands næsta haust útvarpað um Norðurlönd.
Þeim, sem hyggja á þátttöku í Tónvakanum 1994, er bent á að senda snældu
með leik sínum eða söng, a.m.k. 15 mínútur að lengd, til Ríkisútvarpsins,
Efstaleiti 1, 150 Reykjavík, fyrir 12. júní nk.
Allar nánari upplýsingar veitir tónlistarstjóri Ríkisútvarpsins.
ráy
RÍK/SÚTVARPiÐ
TÓNLISTARDEILD
Sólstólar - sólbekkir
Sólstóll kr. 4.890,-
Sólbekkir frá kr. 3.470,-
5% staðgreiðsluafsláttur
einnig afpóstkröfum greiddum innan 7 daga
mmúTiLíFmm
GLÆSIBÆ . S/MI B12922
rVARANLEG~\
| VIÐGERt1! |
1 Þessa viðgerð framkvæmir 1
Þú best með ÞLASTIC PADDING |
CHEMICAL METAL!
I Rýrnar ekki, springur ekki I
Grimmsterkt á 10 mínútum.
| FYLLIR-LÍIVIIR-ÞÉTTIR
>knide"
ábæru
I er nú a
rnarefni.
naust
ilra efna, hvútfl
sjálfskiptivörni
i að ráði bensír
ÖMI smurfciti:
ærðu hja O