Morgunblaðið - 19.06.1994, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 19. JÚNÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
LÝÐVELDIÐ ÍSLAIMD
50 ÁRA
Haraldur V Noregskonungur
Við Norðmenn
erum stoltir
af að vera
af sömu ætt
HER, á þessum sögulega stað, verð ég
var hið sérstaka og sterka í íslendingum,
það sem gerir það að verkum að við Norð-
menn erum stoltir af því að vera af sömu
ætt.
Norski rithöfundurinn Nordahl Grieg
fékk innblástur á milli þessara fjalla. I
kvæðinu „Á Þingvöllum" lýsir hann „brún
Lögbergs“, þar sem fólk kom saman fyrir
þúsund árum með, eins og hann lýsir því,
„vilja til að láta andann ráða lífsins ferð
fremur en sverðshögg bráðlætisins".
Þennan anda nýsköpunar, með sterkum
sögulegum tengslum, hafa íslendingar
ávallt haft til að bera og kraftur þessa
anda nær langt út fyrir mörk ríkisins og
tímabil stuttrar ævi.
Svo snúið sé aftur til ljóðsins segir þar
áfram: „Nú er hér autt og aldrei ríða
vopnaðir hópar til þings“.
I dag er hér ekki autt, því líkt og á öllum
öðrum stórum stundum í sögu íslands hafa
menn og konur þessa lands „riðið“ hingað.
Við þökkum fyrir að hafa einnig fengið að
„ríða“ til „brúnar Lögbergs", þó svo að
önnur hestöfl hafi verið virkjuð í því sam-
bandi en á árum áður. Við erum hingað
komin til að heiðra þjóð er lætur andann
ráða lífsins ferð.
Fyrir fimmtíu árum átti sér aftur stað
sögulegur atburður á Þingvöllum. Þessi
slétta varð að tákni fyrir þörf íslands til
að verða sjálfstæð þjóð. Þessi sama þörf
veitti Norðmönnum sjálfstæði á friðsamleg-
an hátt.
Ég minnist nú þess sem ég las sem ung-
lingur og mikilvægi íslensku fornsagnanna
svo við getum fengið þekkingu um fyrri
sögu okkar. Með þeim hafa íslendingar lagt
ómetanlegan skerf af mörkum fyrir þróun
okkar eigin þjóðarvitundar.
í dag gleðjumst við yfir þvi að geta sýnt
þakklæti okkar í verki þar sem á þessu ári
verður stofnaður norsk-íslenskur menn-
ingarsjóður. Tilgangur sjóðsins er að styrkja
og þróa tengsl ríkja okkar og þá sérstak-
Martti Ahtisaari forseti Finnlands
Þið eruð friðsöm
þjóð sem hikar
ekki við að standa
á rétti sínum
VIRÐULEGUR forseti íslands, forseti
Alþingis, forsætisráðherra, jðar hátignir.
Virðulega samkoma. Góðir Islendingar.
„Eigi skal víkja“ var orðtak þjóðhetju
íslendinga, Jóns Sigurðssonar. Siík staðfeta
varðaði þann veg sem síðar lá til sjálfstæðis-
yfirlýsingar og stofnunar lýðveldisins ís-
lands hér á Þingvöllum 17. júní 1994.
Það er mér mikill heiður á þessum sögu-
lega degi og þessum sögufræga stað að
flytja íslensku þjóðinni og lýðræðislega
kjömum fulltrúum hennar kærar kveðjur
frá finnsku þjóðinni.
Fundur Alþingis hér í dag undirstrikar
samfelldnina í sögu þjóðarinnar. í árdaga
hafa íslendingar einnig fjölmennt til hins
fyrsta Alþingis til þess með nærveru sinni
að tjá samheldni sína og lýðræðislegar hug-
sjónir.
Það er eiginkonu minni og mér ógleyman-
leg lífsreynsla að fá tækifæri til að upplifa
og fá tilfinningu fyrir slíkri tjáningu varð-
andi samheldni þjóðar.
Ræru tilheyrendur.
Á þeim fimmtíu árum sem liðin eru síðan
lýðveldið ísland var stofnað hér á Þingvöll-
um hafa íslendingar orðið virtur aðili í sam-
félagi fijálsra þjóða. Atorka íslensku þjóðar-
innar til að afla sér lífsviðurværis úr hafinu
og jörðinni og leggja grundvöll að nútíma
velferðarsamfélagi er allrar aðdáunar verð.
Menningarvilji ykkar er staðfastur. Þið eru
friðsöm þjóð, sem hikar þó ekki við að
standa á rétti sínum til hafsins og fiskimið-
anna umhverfis landið.
Við metum mikils framlag íslendinga til
norrænnar samvinnu. Sambúð Norður-
landaþjóðanna er með miklum ágætum.
Tími kalda stríðsins í tvískiptri Evrópu var
mikill prófsteinn á norræna samvinnu. Það
er undir okkur sjálfum komið hvernig slíkri
samvinnu verður hagað í framtíðinni. Ég
er sannfærður um að norræn samvinna og
þátttaka í einingarþróun Evrópu geta vel
farið saman. Engin önnur ríki hafa hag af
lega með þá kynslóð í huga, sem er að
vaxa úr grasi.
Ég minnist einnig náinnar samvinnu okk-
ar á fjölmörgum sviðum á þessum fimmtíu
árum. Skoðanaágreiningi hefur ekki verið
leyft að skyggja á vinskap systkina. Ég er
sannfærður um að atburðir síðustu daga
muni ekki breyta því og að sameiginlega
getum við fundið lausn er þjónar hagsmun-
um beggja ríkja. Við höfum staðið saman
í flestum málum. Hin gömlu ættartengsl
okkar eru traust. Þannig mun það verða
áfram.
Á vegum frænda íslendinga í Noregi, og
þfeir eru rúmlega fjórar milljónir! — færum
við Sonja drottning og ég íslensku þjóðinni
kærar kveðjur og hamingjuóskir á fimm-
tugsafmælinu.“

því að við drögum úr samvinnu okkar á
milli. Það yrði aðeins okkar eigin skaði.
í dag er stór dagur fyrir Lýðveldið ísland
og íslenska þjóð. Á þjóðhátíð koma vinir
íslands hvaðanæva úr heiminum. Við óskum
íslandi og íslensku þjóðinni til hamingju
með allt það sem áunnist hefur með miklu
starfi, staðfestu, bjartsýni og trú á framtíð-
ina.
Lengi lifi Lýðveldið ísland.
Ólafur Skúlason biskup Islands
Farsæld í
fylgd með Kristi
NÁÐ SÉ með yður og friður frá Guði
föður vorum og drottni, Jesú Kristi. Amen.
Maður var sendur til að leita. Hann lagði
land undir fót. Fór vítt um nýnumið land,
skoðaði og virti fyrir sér möguleika. Þar
kom, að hann var ákveðinn. Nam staðar
og kvaddi aðra til fundar. Á Þingvöllum
skyldi þjóð eiga stað. Svo hefur verið síð-
an. Hingað er litið og fylgja sterk hug-
hrif. Ekki aðeins vegna fegurðar staðar
með tignarlegum fjöllum, skínandi tindum,
fallandi fossi og vatni víðfeðma. Þingvöllur
varð höfuðstaður ungrar þjóðar í nýju
landi. Hér voru ráð ráðin. Hér voru dómar
upp kveðnir. Hingað gengu bestu hugsuð-
ir og mildustu ráðgjafar og í hvívetna
skyldi að iögum farið.
Maður lagði upp í ferð og fann stað.
Það eru Þingvellir. Og hafa verið í hugum
þjóðar alla tíð síðan merkur staður, fagur
og helgur. Því veldur sagan. Ástæður í
örlögum skráðar vegna vona manna, sem
rættust, eða vonbrigða, sem þeim örlögum
ollu, að skaði fylgdi.
Maður kom fram. Ekki til að leita stað-
ar. Hafði þó vissulega næmt auga fyrir
fegurð himins, dýrð jarðar og möguleikum
alls þess, er á fold stígur eða vængjum
beitir til flugs. Hann var kominn til að
kalla menn. Helga staði þekkti hann og
mat mikils. Saga þjóðar var honum vel
kunn. Ekki síður vonbrigði en heilladrjúgar
stundir. En ofar öllu í huga hans var viss-
an um útvalningu og köllun.
Grímur fann stað og kallaði Þingvelli.
Jesús gekk fram og kallaði menn til fylgd-
ar. Hann var útvalinn til að vinna það
verk, sem öllum mundi vel gagna, án til-
lits til fæðingarstaðar og án þess að upp-
eldi eða viðfangsefni réðu úrslitum. Hann
lagði í ferð til að kalla alla menn, allra
þjóða og virti göfuga hugsun og fagurt
verk í kærleika unnið, hver svo sem sá
var, sem vann.
Og fund átti hann, Jesús með þjóð vorri
á helgum stað og vel virtum og vel völd-
um. Þá var hætta í hvers manns huga, er
af því stafar, að óvild og tortryggni veldur
ófriði. Og þar sem engin vopn skyldu bor-
in, var farið að huga að því að sækja sverð
og spjót og bera skjöld fyrir bijóst.
Af því varð ekki, svo sem sagan greinir
og örlög vor bera gleggst vitni. Staðurinn
helgi bætti því við í rósfagra festi merkra
atburða, sem af öllu öðru ber og mestu
hefur valdið um heill þjóðar, sjálf kristnita-
kan.
Skírt var í nafni Krists og skyldi þjóð
öll honum lúta. Frá staðnum, sem helgað-
ur var og útvalinn, bárust þau boð, að
allir skyldu útvöldum Hvíta Kristi fylgja
og honum einum þjóna.
Á þetta var lögð áhersla og varðveitir
sagan glögg dæmi um heill, þegar eftir
var fylgt, en hættu, ef út af var brugðið.
Á helgum stað var lýðveldi stofnað og
er hálf öld liðin. Þá var þess einnig minnst,
er gert hafði stað frægan, göfugan og
öðrum betri. Þann stað, sem vér nú sækj-
um. En gleymdist engu að síður ekki að
þakka það verk, sem af ber um ljóma og
af skín sem af heiðri sólu. Þegar kristni
var ekki aðeins boðuð heldur og tekin af
lýð og útvalning eins varð öllum til heilla.
Á fimmtíu ára afmæli endurheimts lýð-
veldis hljómar bæn á helgum stað í nafni
hins heilaga: Skíni á Þingvöllum og svo
vítt um land friðarljós til frelsis öllum
heimi. Slíkt má verða, er einstaklingar
lúta honum, sem útvalinn er og kallaður
og þjóð öll tekur af mót og svo heimur
gjörvallur.
Blessi Guð í Jesú nafni þennan ginhelga
stað og þjóðina íslensku. Blessi Guð sköp-
un sína alla, börn sem fullorðna og leiði
til farsældar í fylgd með Krist. Leggi svo
hver og einn fram sinn skerf íslandi til
heilla, íslenskri þjóð og svo sjálfum sér,
að hér „verði gróandi þjóðlíf með þverr-
andi tár, sem þroskast á Guðs ríkis braut“.