Morgunblaðið - 11.08.1994, Blaðsíða 20

20 FIMMTUEMGUR 11. ÁGÚST '1994
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Samræmd próf
í nýju frumvarpi til laga um
framhaldsskóla sem menntamála-
ráðherra hefur kynnt segir í 23.
grein: „Lokapróf úr framhalds-
skóla er veitt geta rétt til frekara
náms eða réttindi til starfa skulu
vera samræmd í tilteknum grein-
um ..." Þótt ég sé enginn aðdá-
andi þessa frumvarps fínnst mér
hugmyndin um samræmd próf allr-
ar athygli verð.
Við höfum litla reynslu af sam-
ræmdum prófum á framhalds-
skólastigi. Hins vegar er áratuga
reynsla af samræmdum prófum í
grunnskólum. í Skólastefnu Kenn-
arasambands íslands er fjallað um
samræmd próf á blaðsíðu 34. Þar
segir: „Þar sem nemendur búa við
ólíkar félagslegar og menningar-
legar aðstæður er óeðlilegt að taka
námsefni alls staðar sömu tökum
- og jafn óeðlilegt að meta starf
og árangur allra nemenda með
sömu mælistiku ... Núverandi skip-
an samræmdra prófa við lok
grunnskóla setur skólastarfi elstu
Stretsbuxur
kr. 2.900
Mikið úrval af
allskonar buxum
Opið á laugardögum
kl. 11 -16

Nýbýlavegi 12, sími 44433.
árganganna þröngar
skorður og hefur nei-
kvæð áhrif á starfið."
Þetta orðalag bendir
til þess að reynsla
grunnskólakennara af
samræmdum prófum
sé slæm. Ætli sam-
ræmd próf í framhalds-
skólum reynist eitthvað
betur? Ef til vill hjálpa
rökin sem færð eru
gegn samræmdum
prófum í Skólastefnu
Kennarasambandsins
okkur að svara þessari
spurningu.
Lítum fyrst á seinni
rökin, að samræmd próf setji
skólastarfinu þröngar skorður.
Eftir því sem ég kemst næst skorða
þau starfíð með tvennu móti. í
fyrsta lagi stuðla þau að meiri
áherslu á þau fjögur fög sem próf-
að er í heldur en aðrar námsgrein-
ar. í öðru lagi stjóma þau því hvaða
námsefni er notað í þessum fjórum
Atli Harðarson.
Ljósmyndastofa
Gunnars Ingimarssonar
avaroc
ÓTRÚLEGA HAGSTÆTT VERÐ
LEITIÐ TILBOÐA
BYGGINGAVÖRUR
hÞOMRÍNISON &CO
verdun, Ármúla 29 - 108 Reykjavik - símar 38640 - 686100
Miðnætursýning
Laugardagskvöldið 13. ágúst kl. 23:00
(Engar pantanir teknar á miönætursýninguna)
Miðasalan hefst í dag
Súsanna Svavarsdóttir
Morgunblaöinu
99
2121212t«121<12> <121
_sa i■ i■ 1 autil
hó standa upp
«»;o- li rópa ose iileeja ok
daiiNa osc: syn^Ja með
þelm livöld eltir
kTÖld i allt suxuar".
Friörika Benónýs
Pressunni
fögum.
Þessi rök eru hreint
ekki léttvæg og séu
samræmd grunnskóla-
próf undanfarinna ára
skoðuð sést að þau
hitta nokkuð vel í
mark. Eitt einkenni
þessara prófa er hvað
þau taka til fárra
greina og eru bundin
tilteknu námsefni.
Þetta þarf ekki að vera
svona. Það er hægt að
hafa samræmd próf án
þess að stuðla að ofurá-
herslu á fáeinar náms-
greinar á kostnað
hinna eða fastnegla um of náms-
efni í þessum greinum.
Seinni rökin sem tíunduð eru í
stefnuskrá Kennarasambandsins
eru semsagt ekki rök gegn sam-
ræmdum prófum almennt og yfír-
leitt heldur gegn tilteknum gerðum
samræmdra prófa. Ég held að rétt
sé að vara við samræmdum prófum
sem eru bundin fáum greinum og
tilteknu námsefni. Slík próf koma
í veg fyrir að kennarar geti hrint
eigin hugmyndum í framkvæmd,
mótað sinn eiginn kennslustíl og
lagt áherslu á efnisatriði sem þeir
eru sérfróðir um, lætur vel að
kenna eða höfðar sérstaklega til
nemenda þeirra. Þetta útilokar
ekki að samræmd próf af öðru
tagi geti átt rétt á sér.
Lítum nú á fyrri rökin í Skóla-
stefnu Kennarasambandsins. Þessi
rök eru á þá leið að það sé óeðli-
legt að mæla starf og árangur allra
á sama kvarða. Ég á satt að segja
dálítið bágt með að skilja hvaða
hugmynd býr hér að baki. Tvær
virðast helst koma til greina. Ann-
ars vegar að það eigi ekki að setja
öllum nemendum sömu náms-
markmið og hins vegar sú hug-
mynd að það eigi ekki að nota
sömu aðferð til að meta hvort Pét-
ur hafí náð tilteknu markmiði og
notuð er til að meta hvort Páll
hafí náð sama markmiði.
Það er töluvert til í fyrri hug-
myndinni. Ef kennarar ætla að
koma hveijum og einum sem
lengst áfram í námi þá hljóta þeir
að gera að nokkru leyti ólíkar kröf-
ur til nemenda og setja þeim ólík
markmið. Þetta útilokar þó ekki
að sum námsmarkmið séu sameig-
inleg öllum. Við hljótum til dæmis
að krefjast þess af öllum, eða
Samræmd próf gera
mögulegt, segir Atli
Harðarson, að bera
saman árangur ólíkra
skóla og kennsluað-
ferða.
næstum öllum, að þeir læri lestur
og skilji íslenskt ritmál, geti synt
200 metra og kunni reikniaðgerð-
imar fjórar. Ef samræmd próf
reyna aðeins á kunnáttu sem við
ætlum öllum að ná valdi á þá er
ástæðulaust að amast við þeim á
þeim forsendum að við ætlum sum-
um að læra meira. Við getum því
gengið út frá því að það sé ekki
þetta sem er átt við í Skólastefnu
Kennarasambandsins þegar sagt
er að það sé óeðlilegt að meta starf
og árangur allra nemenda með
sömu mælistiku.
En hvað með seinni hugmynd-
ina? Getur verið að þegar við ætl-
um tveim ólíkum nemendum að
læra sama efni, t.d. reglur um
hvenær á að skrifa y og hvenær
i, þá sé óeðlilegt að leggja sama
próf fyrir þá báða til að komast
að því hvort þeir hafa lært þetta?
Jú það kann að vera: Ef annar
nemandinn er handlama þá er
varla sanngjarnt að skylda hann
til að leysa prófið mec venjulegum
skriffærum. En það er örugglega
ekki þetta sem átt er við. En hvað
þá? Mér kemur helst í hug að þeir
sem sömdu þessa skólastefnu líti
á einkunn á prófí sem einhvers
konar heildstætt mat á kostum og
verðleikum nemandans. Þeir hugsi
sem svo að ef tveir nemendur ná
svipuðum árangri, annar býr við
bágar aðstæður en er iðinn og
samviskusamur og hinn er latur
en nýtur þess að foreldrar hans
aðstoða hann á alla lund og kaupa
handa honum námskeið og auka-
tíma, þá eigi sá fýrrnefndi meira
hrós skilið og þar með betri vitnis-
burð.
Ef við álítum að vitnisburður eða
einkunn sem nemandi fær í skóla
eigi ekki aðeins að segja hversu
gott vald hann hefur á tilteknu
námsefni heldur líka eitthvað um
verðleika hans eða þroskastig þá
kann þessi hugmynd að eiga tölu-
verðan rétt á sér og þá getur eng-
inn gefið nemandanum sanngjarn-
an vitnisburð nema þekkja hann
mjög vel - sennilega enginn nema
guð almáttugur. Að mínu viti er
öldungis fráleitt að ætla einkunn-
um svona víðtækt hlutverk svo ef
þetta er hugsunin á bak við hin
fyrri rök gegn samræmdum próf-
um í Skólastefnu Kennarasam-
bandsins þá eru þau léttvæg fund-
in. ^
Ég hef nú litið ofurlítið á þau
rök sem helst eru færð gegn sam-
ræmdum prófum og komist að því
að þau gefa ekki tilefni til að vísa
öllum slíkum prófum í ystu myrkur
þótt þau bendi til þess að vissar
gerðir samræmdra prófa geti sett
skólastarfi óeðlilega þröngar
skorður.
En þótt engin rök mæli gegn
samræmdum prófum er ekki þar
með sagt að það eigi að taka þau
upp. Það dugar ekki að sýna fram
á að þau séu skaðlaus. Þeir sem
vilja samræmd próf verða að færa
rök fyrir því að þau séu gagnleg.
Hvaða rök ætli séu til fyrir gagn-
semi samræmdra prófa? Þau sem
mér koma helst í hug eru:
1. Aldrei fer hjá því að almenn-
ingsálitið telji suma skóla betri
en aðra og fólk hneigist til að
álíta nemendur úr þeim betur
að sér. Ef allir gangast undir
sömu próf þá getur nemandi
úr skóla sem nýtur lítillar virð-
ingar sýnt öðrum það svart á
hvítu að hann hafí staðið sig
vel og sé enginn eftirbátur ann-
arra í námi.
2. Samræmd próf gera það mögu-
legt að bera saman árangur
ólíkra skóla og ólíkra
kennsluaðferða og komast
þannig að því hvaða kennsluað-
ferðir og hvers konar skólar
duga best.
3. Samræmd próf geta gagnast
við inntöku nemenda á næsta
skólastig fyrir ofan. Þannig
hjálpa samræmd grunnskóla-
próf framhaldsskólum að meta
hveijir þurfi að fara í hægferð
eða fornám. Ég býst við að sam-
ræmd lokapróf úr framhalds-
skóla geti gagnast háskólum á
svipaðan hátt og samræmd
lokapróf úr grunnskóla gagnast
við inntöku nemenda í fram-
haldsskóla.
4. Samræmd próf kalla á skýr
námsmarkmið og geta því
stuðlað að markvissri kennslu.
Það að markmið náms séu skýr
og öllum ljós er að vísu lítils
virði nema þau séu líka þess
virði að keppa að þeim og til
sé námsefni og aðstaða til að
þau náist. Ef samræmd próf
eiga að gagnast að þessu leyti
þurfa því ýmsir aðrir þættir
skólastarfs að vera í góðu lagi.
Höfundur er kennari við
Fjölbrautaskóla Vesturlands á
Akranesi.
íþróttafélagið Hamar í Hveragerði
tekur búningsklefa í notkun
FIMMTUDAGINN 11. ágúst
verður tekið í notkun nýtt búnings-
klefahús við Grýluvöll í Hvera-
gerði. Forsaga málsins er sú að í
kosningabaráttunni fyrir sveitar-
stjórnarkosningarnar í maí lofuðu
sjálfstæðismenn í Hveragerði úr-
bótum í húsnæðismálum við völl-
inn en fram að þessu hefur aðstað-
an verið engin. Eftir að sjálf-
stæðismenn náði hreinum meiri-
hluta var samþykkt í bæjarstjórn
að kaupa 150 fermetra hús af
fþróttafélaginu ÍR í Reykjavík.
IR-ingar fengu nýtt og glæsilegt
hús sem stendur við völlinn þeirra
í Mjóddinni. Um leið og samþykkt
var að kaupa húsið var ákveðið
að húsið skyldi afhent íþróttafé-
laginu Hamri til eignar. Þar með
verður það á ábyrgð íþróttafélags-
ins að sjá um rekstur og viðhald.
Þá fékk íþróttafélagið eina og
hálfa milljóna króna til að flytja
húsið frá Reykjavík til Hveragerð-
is, koma því fyrir og dytta að því.
23. júní var byijað að grafa
fyrir sökklum hússins, 27. júní
rann steypan í mótin, 13. júlí var
húsið svo flutt í tvennu lagi austur
í Hveragerði og núna 11. ágúst
verður það tekið í notkun. Þessi
vinna hefur gengið mjög vel og
er það aðallega að þakka hversu
vel Hvergerðingar og Selfyssingar
hafa hjálpað okkur í Hamri með
sjálfboðavinnu og efnisgjöfum.
Eftir að hafa leitað til allnokkurra
fyrirtækja í Hveragerði og á Sel-
fossi og fengið jákvæð svör hjá
Access 2.0 námskeið
94048
Tölvu- og verkfræöiþjónustan
Tölvuskóli Halldórs Kristjanssonar
Grensásvegl 16 • © 68 80 90
þeim öllum þá hefur okkur tekist
að flytja húsið og dytta að því og
lítur út fyrir að kostnaðurinn verði
um ein og hálf milljón eins og
áæýlað var í upphafi.
í húsinu er einnig um 60 fer-
metra fundarsalur þar sem félags-
aðstaða íþróttafélagsins verður til
staðar. það vita allir sem hafti
komið nálægt íþrótta- og félags-
málum hversu mikilvægt það er
hveiju félagi að hafa slíka að-
stöðu. Þarna geta allar deildir fé-
lagsins (sem eru sjö) fundað, sjón-
varp og myndbandstæki eru í saln-
um til að horfa á íþróttaviðburði
o.fl.
Öllum þeim sem hafa aðstoðað
okkur við þessa vinnu þakka ég
kærlega fyrir þeirra framlag. Án
þessara jákvæðu undirtekta hefði
þetta aldrei verið framkvæman-
legt. Og það skemmtilega við þetta
mál er að það var alveg jafn auð-
sótt að fá aðstoð frá einstaklingum
og fyrirtækjum á Selfossi og frá
einstaklingum og fyrirtækjum í
Hveragerði. Það hefur nefnilega