Morgunblaðið - 08.09.1994, Page 6

6 FIMMTUDAGUR 8. SEFfEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
A VEIÐUM I SMUGUNNI
Bragi Einarsson slasaðist um
borð í Júlíusi Geirmundssyni IS
Læknirinn
skipti sköpum
„ÞAÐ VAR ekki liðinn
hálftími frá því slysið
varð þar til ég var
kominn undir læknis-
hendur um borð I Óðni.
Eg tel að tilkoma lækn-
isins hér geti skipt
sköpum og það væri
hrein skömm ef við
hefðum ekki haft
hann,“ sagði Bragi
Einarsson, bátsmaður
á frystitogaranum Júi-
íusi Geirmundssyni frá
Isafirði. Hann slasaðist
við vinnu um borð að-
faranótt sunnudagsins.
Júlíus var að hífa
flottrollið og var Bragi
að taka gilsinn aftur þegar hann
klemmdist við stoð. Klemmdust
tveir fingur vinstri handar og segist
hann raunar hafa verið heppinn að
slasast þó ekki meira. Sigurður
Ágúst Kristinsson læknir á Óðni
gerði margra klukkutíma aðgerð
strax um nóttina og segist Bragi
vera ánægður með starf hans þrátt
fyrir bágbomar aðstæður. Hann
missti framan af tveimur fingrum.
Fer hann með Óðni til Noregs og
flýgur þaðan heim. Vonast hann til
að komast sem fyrst aftur til vinnu.
Bragi er 62 ára. Hann hefur verið
hjá Gunnvöru hf. sem gerir út Júl-
íus Geirmundsson í tuttugu ár og
á sjó í alls 45 ár. „Það fer að líða
að því að ég hætti,“ segir Bragi.
„Það er ákaflega mikilvægt að
Bragi Einarsson
hafa lækni hér, ekki
síst bæklunarlækni.
Það sýnir reynslan. Ef
ekki hefði verið læknir
hefði þurft að sigla að
lágmarki fimm tíma í
átt til lands á móti
þyrlu og einhvern tíma
hefði þurft til viðbótar
til að komast í land og
á sjúkrahús," segir
Bragi.
Þýðir ekki að vera
með græðgi
Júlíus Geirmundsson
kom í Smuguna 19.
ágúst og var léleg veiði
í botntroll fyrstu fjóra
dagana. Með í skipinu voru tvö
gömul flottroll, sem ekki höfðu ver-
ið notuð lengi og voru nánast kom-
in á haugana, að sögn Braga. Um
23. fór að veiðast í flottroll og eftir
það stöðvaðist vinnslan ekki um
borð fram á mánudag og mann-
skapurinn stóð frívaktir. Verðmæti
framleiðslunnar var 4,5 til 5 milljón-
ir á sólarhring.
Bragi segir að í aflahrotunni
hafi Gunnar Arnórsson skipstjóri
oft híft trollið úr mikilli veiði, svo
upp kærni hæfilega mikill fiskur í
vinnsluna. „Það var oft búið að
draga lengi uppi í sjó til að ekki
kæmi meira á meðan verið var að
vinna úr móttökunni. Það þýðir
ekkert að vera með græðgi í þessu.
Ég vildi ekki vinna fiskinn úr þess-
um stóru holum, 50-60 tonna, sem
menn voru að fá. Fiskurinn skemm-
ist bara,“ segir Bragi.
Allur smáfiskur sem kemur um
borð í Júlíus er hausaður og heil-
frystur, að sögn Braga.
Morgunblaðið/Erlingur Björnsson
Góð veiði
ÍSLENSKU togararnir hafa
veitt vel af þeim gula í Smug-
unni.
Rangt
varðskip
Skipstjórarnir hafa góða
samvinnu í Smugunni og
hjálpa hveijir öðrum eins og
þeir geta. Stundum getur
hjálpin gengið of langt, þegar
þeir ruglast á varðskipum, eins
og heyrðist í talstöðinni í gær-
morgun:
„Heyrðu félagi, sá grái er
að koma hér suðureftir á 20
mílna ferð.“
Tveimur mínútum síðar:
„Þú þarft ekki að beygja
alveg svona mikið, þetta er sá
íslepski!"
Dagbók úr Barentshafi
Flottrollsskipin fara
norður með norsku línunni
Flottrollsskipin hafa verið að færa
sig norður með norsku línunni,
þar sem lítð hefur veiðst á syðra
svæðinu. Á norðursvæðinu, sem
nær frá norsku fiskveiðilögsögunni
og 12-20 mílur norður með fisk-
vemdarsvæði Norðmanna við Sval-
barða, hafa undanfarna daga verið
sjö íslenskir togarar með botntroll
og fimm færeyskir og lifnaði aðeins
yfir veiðinni þar í fyrradag.
Skipin voru að fá þar 2-5 tonn
í botntrollið eftir 4-5 tíma tog. Barði
frá Neskaupstað fékk mest, eða 8
tonn. Fiskurinn er góður, betri en
á suðursvæðinu, að sögn Sveins
Benediktssonar, skipstjóra á Barða.
Um miðjan dag í gær voru skipin
byijuð að fá í flottrollin.
Sveinn segir að færeysku skip-
stjórarnir hafi farið mikið norðar
til að kanna svæðið, þeir séu vissir
um að þar fáist fiskur innan tíðar.
Óðinn með norskan fána
Óðinn hélt í gærmorgun áleiðis
til Hammerfest í Noregi með 6
sjúklinga, sem þurfa að komast á
sjúkrahús til rannsóknar eða heim
til íslands. Áður en Óðinn fór úr
Smugunni leituðu tveir sjómenn til
læknisins í Óðni og eru skjólstæð-
ingar hans nú orðnir 30 og sumir
hafa komið oft til hans éða dvalið
í „sjúkraskipinu". Kristján Jónsson,
skipherra er byijaður að taka til
norska fánann, sem hafður er uppi
Blaðamaður Morgun-
blaðsins, Helgi Bjarna-
son, fylgist nú með
veiðum íslenskra togara
í Smugunni og hefur
farið á milli skipa
á miðunum
ásamt þeim íslenska þegar siglt er
inn til hafnar í Hammerfest.
Sjómenn á úthafsveiðiflotanum
hér kunna vel að meta þjónustu
Óðins, ekki síst læknisins, og hafa
sumir skipstjóranna lokið Smugu-
ferð sinni með því að senda varð-
skipsmönnum þakklæti og kveðjur
um leið og þeir hafa haldið heim.
Barist við riturnar
Gríðarlega mikið af sjófugli fylg-
ir skipunum í Smugunni, enda flæð-
ir fæða til þeirra úr skipunum allan
sólarhringinn. Riturnar setjast mik-
ið á skipin og eru mikil óþrif af
þeim. Dritið er svo sterkt að það
leysir upp málninguna og skipin
fara að ryðga ef þau eru ekki þrif-
in og máluð. Skipveijar reyna ýmis-
legt til að losna við ófögnuðinn. Á
Sigurbjörgu er úðað vatni reglulega
yfír stefnið og heldur það fuglinum
frá. Einnig plasttætlur, sem skip-
veijar á Sjóla hafa bundið með
reglulegu millibili á band hringinn
í kringum skipið. Hins vegar sett-
ust riturnar strax á fuglahræðu,
sem sett var frammi á Baldvin Þor-
steihssyni.
Líka nóg að gera 1968
Bátsmaðurinn á Óðni, Kristinn
Hilmarsson, var messagutti á Óðni
1968 þegar hann fór sem aðstoðar-
skip með síldarflotanum til Bjarnar-
eyjar. Skipið fór tvo túra og segir
Kristinn að þar hafi verið mikill
fjöldi skipa, bæði íslensk og fær-
eysk. Læknir var um borð og við-
gerðarmenn og segir Kristinn að
viðgerðarmennirnir hafi alla vega
haft nóg að gera.
Vígvöllur í stríðinu
Skipalestir Bandamanna milli
Bretlands og Rússlands fóru yfir
Smugusvæðið í síðari heimstyijöld-
inni, stundum með viðkomu á ís-
landi. Flugvélar Þjóðveija með
bækistöðvar í Noregi og kafbátar
grönduðu miklum fjölda skipa á
þessari leið. Ánægðastir voru Þjóð-
veijar og Bandamenn jafnframt
vonsviknir með PQ17 skipalestina,
sem fór austur um í júní 1942. Þá
fóru 30-35 flutningaskip með vopn
og vistir undir herskipavernd úr
Hvalfirði og áttu að fara til Múr-
mansk og Arkhangelsk. Aðeins 11
náðu til áfangastaðar.
Sverrír Kjartansson, skipstjórí á Hegranesinu
Smugnveiðarnar
bjarga okkur
HEGRANESIÐ frá Sauðárkróki
saltar aflann um borð og á mánu-
dag þegar veiðin minnkaði þurfti
aðeins 30 tonn til að fylla skipið
og halda heim, en einhver bið varð
á því. Hegranesið er eitt af þeim
skipum sem hvað harðast hafa sótt
í Smuguna og á Svalbarðasvæðið
og stundum lent í útistöðum við
Norðmenn.
Sverrir Kjartansson skipstjóri
segir að skipið hafi með þessum túr
veitt um 1.100 tonn af þorski í 4
túrum og sé verðmæti saltfisksins
hátt í 90 milljónir. Drangey hafi
gert annað eins og Skagfirðingur
farið einn túr. Smuguveiðin hafi
bjargað miklu fyrir útgerð skip-
anna.
Sverrir segir að skipið hafi ein-
göngu stundað þessi fjarlægu mið
frá því á sjómannadag. Fyrsti túrinn
var norður fyrir Bjarnarey. Þar var
góð veiði meðan friður fékkst fyrir
Norðmönnum. Næstu tveir túrar
voru farnir í Smuguna og á Sval-
barðasvæðið og var komið heim
með fullfermi af saltfiski eftir þá
báða, eða vel yfir 300 tonn í hvort
skipti.
Gýs upp aftur
Fimmtán sólarhringar voru liðnir
frá því að Hegranesið lagði af stað
frá Sauðárkróki í þennan túr þegar
blaðamaður skrapp um borð á
mánudag. „Það hefur verið óheyri-
lega góð veiði í marga daga. Fiskur-
inn er aðeins við norsku línuna en
enginn veit hvers vegna,“ sagði
skipstjórinn. Hann sagði að veiðin
væri búin í bili en hún gysi upp
aftur, það sýndi reynslan.
Sverrir segir að frekar lágt verð
fáist fyrir saltfiskinn eins og er.
Hins vegar hefði aflinn náðst á
stuttum tíma, eða þremur vikum í
tveimur síðustu og það stefndi í
svipað nú. Þessir stuttu túrar komu
ágætlega út fyrir mannskapinn. Svo
væri lítið við að vera heima. Bátar
væru látnir veiða þorskkvóta skips-
ins og lélegt verð hefði fengist fyr-
ir karfann. „Smuguveiðamar hafa
algerlega bjargað okkur.“
Erfitt að semja
Sverrir sagðist ekki taka ákvörð-
un um það hvort haldið yrði til veiða
á Svalbarðasvæðinu. Útgerðin yrði
að taka þá ákvörðun. Þangað yrði
allavega ekki farið með fullt skip
af fiski, frekar væri að reyna að
byija þar. Annars segist hann ekki
hafa haft tíma til að hugsa mikið
um þetta meðan fiskaðist. „Maðui'
er að draga flottrollið alveg niður
við botn og verður að rýna stöðugt
í skjáinn til að missa það ekki í
botn enda er túrinn búinn ef svo
fer,“ segir Sverrir Kjartansson.
Hann segir að erfitt geti orðið
að semja um kvóta þegar svona vel
hafi veiðst. „Það verður erfítt fyrir
okkur að kyngja 5-10 þúsund tonn-
um við þessar aðstæður. Líklega
hefði það verið heilladrýgst fyrir
Norðmenn að vera búnir að semja,“
segir Sverrir.
Hann telur að mikil pressa hljóti
að vera á Norðmönnum vegna veiða
íslendinga og erfitt fyrir þá að
sætta sig við þær. Hins vegar væri
erfitt fyrir þá að beita sér hér vegna
þess hversu mörg skipin væru.
Slæmar minningar
frá veiðum í fyrra
SJÓMENNIRNIR, sem voru að
veiðum í Smugunni í nóvember í
fyrra, fá hroll þegar þeir minnast
verunnar hér. Skipin voru norðar-
lega í Smugunni þegar mikið norð-
an hvassviðri gekk yfír. Leituðu
mörg þeirra skjóls undir ísröndinni
og sum sigldu inn í vakir á ísnum.
ísing settist á skipin og þurftu
skipstjórar minni skipanna, eins og
til dæmis Runólfs frá Grundarfirði,
að senda menn út til að beija ísinn
af nokkrum sinnum til öryggis. ís-
birnir sáust þarna allmargir.
Áhætta að fara í Smuguna
Guðmundur Jóhannesson kokkur
á Runólfi segir að áhætta sé fyrir
sjómenn að fara í Smuguna, en
hásetamir seu aldrei spurðir og
ferðin í nóvember í fyrra hafi sýnt
að lítil skip hafí ekkert að gera
þangað seint á haustin. Hann viður-
kennir að þriðja kynslóðin sem hann
kallar, þ.e. ungu strákarnir um
borð, séu margir harðari af sér.
Þeir séu hörkuduglegir og sjái
þarna tekjumöguleika.
Sjómaður á frystiskipi sem var í
Smugunni á þessum tíma sagði að
ansi kalt hefði verið í kojunni þegar
sem kaldast var og erfitt að koma
sér í gang við vinnsluna.