Morgunblaðið - 13.11.1994, Blaðsíða 4

4 SUNNUDAGUR 13. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ

VIKAN 6/11 - 12/11
► HRAFN Gunnlaugsson
kvikmyndaleikstjóri vann
til verðlauna fyrir kvik-
mynd sina Hin helgu vé á
Norrænu kvikmyndadög-
unum í Liibeck síðastliðinn
sunnudag. Einnig hlaut
Friðrik Þór Friðriksson
baltnesku verðlaunin, sem
Eystrasaltslöndin veita,
fyrir kvikmynd sína Bíó-
daga, en um er að ræða
heiðursverðlaun.
► TOGARINN Vigri RE
landaði í vikunni í Reykja-
víkurhöfn 460-470 tonnum
af heilfrystum úthafskarfa
sem samsvarar 850-900
tonnum af fiski upp úr sjó.
Að verðmæti er aflinn
95-100 miiyónir króna og
eftir því sem næst verður
komist er þetta verðmæt-
asti afli sem nokkurt ís-
lenskt skip hefur komið
með að landi. Karfinn
fékkst mestmegnis út af
Víkuráli og Reykjanes-
hrygg og veiðiferðin stóð í
sex vikur.
► FRIÐRIK Sophusson
fjármálaráðherra hyggst
láta endurskoða lög um
skatt á tekjur barna og
unglinga undir sextán ára
aldri, þar á meðal merkja-
sölu- og blaðburðarbarna.
Samkvæmt lögum ber þeim
að greiða skatt af vinnu
Guðmundur Arni
baðst lausnar
GUÐMUNDUR Ámi Stefánsson
baðst lausnar frá embætti félags-
málaráðherra síðastliðinn fostudag.
Rannveig Guðmundsdóttir tók við
embættinu á ríkisráðsfundi daginn
eftir. Guðmundur Ámi sagði í skrif-
legri lausnarbeiðni til forsætisráð-
herra að opinber umræða um störf
sín hafi ekki snúist um málefni eða
efnisatriði heldur verið með blæ upp-
hrópana og ósannra fullyrðinga, óháð
málavöxtum. Skýrsla Ríkisendur-
skoðunar breytti engu þar um þrátt
fyrir afdráttarlausa staðfestingu á
að stjómsýsla hans hafí verið í sam-
ræmi við viðurkenndar stjómsýslu-
reglur og venjur. Því væri ljóst að
störf hans sem ráðherra, Alþýðu-
flokkurinn og ríkisstjómin myndu
ekki njóta sannmælis og var lausnar-
beiðnin lögð fram með vísan til þess.
Sjúkraliðar í verkfalli
VERKFALL sjúkraliða hófst á mið-
nætti síðastliðinn fímmtudag. Það
hefur víðtæk áhrif á sjúkrastofnunum
í Reykjavík. Sjúkraliðar höfnuðu til-
boði samninganefndar ríkisins, en
það fól m.a. í sér 3% launahækkun.
Mikil óvissa ríkir víða um fram-
kvæmd verkfalls og gætir kvíða og
ótta hjá sjúklingum og aðstandend-
um.
sinni, en ákvæðum skatta-
laga hefur ekki verið fram-
fylgt í öllum tilvikum.
► EIÐUR Smári Guðjohn-
sen knattspyrnumaður
gerði síðastliðinnn fímmtu-
dag samning til tveggja og
hálfs árs við hollenska fé-
lagið PSV Eindhoven. Varð
hann þar með yngsti at-
vinnuknattspyrnumaður
íslands frá upphafí. Eiður
Smári er sextán ára og 56
daga gamall, fæddur 15.
september 1978. Faðir Eiðs
Smára, Arnór Guðjohnsen,
gerðist einnig atvinnumað-
ur í knattspyrnu daginn
fyrir 17 ára afmælið árið
Olíufélög bjóði í lóðir
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir borg-
arstjóri segir eðlilegast að öll olíufé-
lögin fengju að bjóða í þær lóðir sem
ætlaðar væru undir bensínstöðvar í
borginni eins og þegar væri dæmi
um. Kanadíska fyrirtækið Irving Oil
hefur sótt um lóðir undir bensínstöðv-
ar í Reykjavík og jafnframt lýst
áhuga á að reisa að minnsta kosti
átta bensínstöðvar á höfuðborgar-
svæðinu. í viðtölum við forsvarsmenn
sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu
kemur fram að þar séu ekki fyrir
hendi skipulagðar lóðir undir bensín-
stöðvar.
1978.
Mikill kosningasigur
repúblikana
FLOKKUR repúblikana í Bandaríkjun-
um vann mikinn sigur er kosið var um
öll sæti fulltrúadeildarinnar auk rúm-
lega þriðjungs sæta í öldungadeild og
þriðjungs ríkisstjóraembætta sl. þriðju-
dag. í fyrsta skipti í 40 ár hafa repú-
blikanar nú meiri-
hluta í báðum
þingdeildum og
meirihluti ríkis-
stjóra er einnig
úr flokki þeirra.
Bill Clinton for-
seti sagðist axla
ábyrgðina á
ósigrinum að
hluta til en frétta-
skýrendur eru.
flestir á því að
óánægja almennings með stefnu forset-
ans hafí átt mestan þátt í úrslitunum.
Ljóst virðist að mikil átök muni verða
milli forseta og þings næstu tvö árin.
Möguleikar Clintons á endurkjöri þykja
hafa minnkað verulega en hann beitti
sér mjög í baráttunni síðustu dagana.
Aðrir telja að kjósendur hafí fyrst og
fremst verið að lýsa andúð á hefð-
bundnu stjórnmálalífi og spillingu,
einkum í Washington. Margir af þekkt-
ustu leiðtogum landsins féllu í kosning-
unum, þ. á m. forseti fulltrúadeildar
þingsins, Tom Foley.
Múslimar sækja fram
MÚSLIMAR í Bosníu héldu áfram að
treysta stöðu sína eftir mikla landvinn-
inga fyrir viku með aðstoð Króata en
þá tóku þeir borgina Kupres. Fregnir
bárust af því að tekið væri að sverfa
að Bosníu-Serbum sem ekki fá lengur
vopn og skotfæri frá þjóðbræðrum sín-
um í Serbíu-Svartfjallalandi.
Clinton
► CARL Bildt, leiðtogi
sænskra hægrimanna,
sagði á þriðjudag að samn-
ingurinn um EES myndi
veikjast ef EFTA-löndun-
um, sem aðild eiga að hon-
um, fækkaði. Hart hefur
verið deilt á jafnaðarmann-
inn Ingvar Carlsson, for-
sætisráðherra Svíþjóðar,
og sljórn hans fyrir að
beita sér ekki af nægileg-
um krafti fyrir aðild.
► FIMM ár voru liðin á
miðvikudag frá falli Berlín-
armúrsins og var þess
minnst víða um heim.
Helmut Kohl Þýskalands-
kanslari sagði ótækt að
þeir sem tekið hefðu þátt i
að reisa múrinn köiluðu sig
nú verndara austurhérað-
anna.
Þ ÞING íraks viðurkenndi
á fimmtudag landamæri
Kúveits en Irakar innlim-
uðu landið meðan herir
Saddams stjórnuðu Kúveit
um hríð 1990-1991. Talið
er að viðurkenningin geti
flýtt fyrir því að viðskipta-
banni á írak verði aflétt.
► GÍFURLEG flóð voru á
Italíu í vikunni og er talið
að um 60 manns hafi farist
auk þess sem eignatjón er
mikið. Ríkisstjórn Silvios
Berlusconis var gagnrýnd
á þingi fyrir að bregðast
of seint við en lýst var yfir
neyðarástandi þar sem tjón
varð mest.
ERLENT
Reuter
Hillary Clinton
ætlar að hafa áhrif
á stjórn mála
London. Reuter.
HILLARY Clinton forsetafrú Banda-
ríkjanna neitaði því í viðtali við
bresku sjónvarpsstöðina BBC að hún
hygðist hætta að skipta sér af stefnu-
mótun stjórnarinnar og leika í stað-
inn hefðbundið frúarhlutverk.
Viðtalið var tekið fyrir þing- og
ríkisstjórakosningamar sl. þriðjudag
þar sem flokkur Bills Clintons
Bandaríkjaforseta galt afhroð.
í viðtalinu sagðist Hillary Clinton
hafa sámað margt af þeirri gagnrýni
sem féll í garð andvana fæddrar
áætlunar hennar um uppstokkun
bandarískra heilbrigðismála.
Hún vísaði á bug þeim fullyrðing-
um stjórnmálaskýrenda að hún væri
tekin að minnka afskipti af stjórn-
málum og hygðist leika forsetafrúar-
hlutverkið með svipuðu sniði og hefð-
ir segðu til um.
„Nei, nei, alls ekki. Þeir hafa aldr-
ei haft rétt fyrir sér. Ályktanir frétta-
skýrendanna koma mér alltaf til að
hlæja,“ sagði forsetafrúin.
Um afskipti af stefnu stjómar
Bills Clintons forseta sagði hún: „Ég
mun taka þátt í störfum stjórnarinn-
ar að svo miklu leyti sem ég hef
áhuga og þekkingu til og forsetinn
biður mig um.“
„Þau mál sem mér eru hugleikn-
ust eru menntamál, fjölskyldumál og
heilbrigðismál," sagði frú Clinton.
Hillary Clinton sagðist aldrei hafa
snúið sér að stjómmálum þar sem
menn gætu orðið þjóð sinni að gagni
og haft áhrif á gang mála með öðrum
hætti. „Þar fyrir utan er ég gift
merkasta stjómmálamanni aldarinn-
ar,“ sagði forsetafrúin.
Fundur
íPale
YASUSHI Akashi, sendimaður
Sameinuðu þjóðanna í Bosníu,
ræðir við fréttamenn í Pale,
höfuðstað Bosníu-Serba, en
með honum er Radovan
Karadzic, leiðtogi Bosníu-
Serba. Warren Christopher,
utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna, gerði í gær lítið úr mikil-
vægi þess að Bandaríkin væru
hætt að taka þátt í að fram-
fylgja vopnasölubanni SÞ á
Bosníu. Hann sagði m.a. að
önnur riki myndi sjá um að
banninu yrði fylgt eftir og sagði
Bill Clinton forseta hafa verið
að fara að tilmælum þingsins
með ákvörðun sinni. Vopna-
sölubannið hefur aðallega kom-
ið niður á múslimum sem hafa
fagnað niðurstöðu Bandaríkja-
sljórnar en Bretar og Frakkar
harma hana.
Þolinmæði Hundert-
wassers á þrotum
Stuttgart. Morgunblaðið.
AUSTURRlSKI listamaðurinn
Friedensreich Hundertwasser hef-
ur höfðað mál á hendur borgaryf-
irvöldum í Frankfurt, fyrir að
virða ekki höfundarrétt hans og
sýna honum og list hans óvirð-
ingu. Málið, sem á sér langan
aðdraganda, snýst um leikskóla
einn í Frankfurt sem Hundert-
wasser var falið að hanna og
skyldi verða ein af „perlum borg-
arinnar“.
Húsið, sem er dæmigert fyrir
Hundertwasser, málað í öllum -
regnbogans litum og eins og
klippt út úr ævintýrabók, hefur
nú staðið svotil fullfrágengið í
nokkur ár, en þó bólar ekkert á
bömunum. Listamaðurinn hefur
nú fengið sig fullsaddan á svikn-
um loforðum borgaryfirvalda í
Frankfurt og því ákveðið að fara
í hart.
Friðþæging við náttúruna
Litfögru barnaheimili Hundert-
wassers var valinn staður á fram-
tíðar íbúðar- og iðnaðarsvæði
borgarinnar, á lóð þar sem áður
stóð málmiðnaðarverksmiðja, en
það þótti hæfa vel hugmynda-
fræði listamannsins, sem lítur á
verk sín sem friðþægingu við nátt-
úruna. Þegar var hafíst handa við
húsbygginguna og var hún á loka-
stigi þegar uppgötvaðist að mik-
inn eiturúrgang var að fínna í
jörðu umhverfís húsið, einkum þar
sem Hundertwasser hafði valið
ævintýralegu útileiksvæði barn-
anna stað. Framkvæmdum við
húsið var þegar í stað hætt og
hefur það nú staðið autt í nokkur
ár, listamanninum til mikillar ar-
mæðu.
Reyndar hefur barnaheimilið
ekki verið mannlaust með öllu.
Útigangsfólk í Frankfurt hefur
nefnilega kunnað vel að meta
ævintýrahöll Hundertwassers. Því
var hún lengi vel næturstaður
margra þeirra sem hvergi áttu
höfði sínu að halla, eða allt þang-
að til að borgaryfirvöld gripu í
taumana og létu girða svæðið
vandlega af með gaddavír og
bárujárni. Að sjálfsögðu létu lista-
menn götunnar það tækifæri sér
ekki úr greipum ganga og nú er
tveggja metra há girðingin útötuð
í veggjakroti, sem hefur ekki orð-
ið til að draga úr gremju Hundert-
wassers.
Listamaðurinn hefur ekki dreg-
ið dul á óánægju sína með það
hvernig málin hafa þróast og
raunar verið ófeiminn við að segja
borgaryfirvöldum til syndanna í
gegnum árin. Það virðist loks
hafa borið árangur, fyrir
skemmstu var ráðist I að grafa
upp svæðið umhverfís leikskólann
og hreinsa öll eiturefni úr jörðu.
í kjölfarið skýrðu yfírvöld svo frá
því opinberlega að ráðgert væri
að taka barnaheimilið í notkun
næsta vor og reiknuðu þá væntan-
Iega með því að þar með væru
deilur þeirra og listamannsins loks
úr sögunni.
Steinsteypa í stað blóma
Þar skjátlaðist þeim. Þolinmæði
Hundertwassers er nefnilega á
þrotum og hefur hann nú höfðað
mál á hendur borginni, fyrir að
virða ekki höfundarrétt hans og
gera hugmyndafræði hans að
engu.
Meginrök listamannsins eru
þau, að á teikningum sínum hafi
hann gert ráð fyrir því að hæðótt
þak leikskólans yrði prýtt blóm-
um, tijám og runnum. Þess í stað
sé það hulið hræðilegri grárri
steinsteypu, sem gjörbreyti heild-
arsvip hússins og samræmist alls
ekki hugmyndum hans. Þessu
hyggst hann fá breytt, með aðstoð
dómstóla, enda geti hann aðeins
þannig orðið fullkomlega sáttur
við listaverk sitt.