Morgunblaðið - 03.02.1995, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 3. FEBRÚAR 1995
FJÁRFESTINGARLÁNASJÓÐIR
MORGUNBLAÐIÐ
AÁRINU 1993 lá fyrir
samkomulag þáverandi
iðnaðarráðherra og
samtaka iðnaðarins um
sameiningu Iðnþróunarsjóðs og
Iðnlánasjóðs í hlutafélag, íslenska
fjárfestingarbankann hf. í laga-
frumvarpi sem kynnt var á Al-
þingi var viðurkennd 40% eign
Samtaka iðnaðarins í sjóðnum en
það fé fest í þróunarsjóði fyrir iðn-
aðinn. Forráðamenn iðnaðarins
töldu sig hafa loforð ráðamanna
fyrir því að málið yrði afgreitt á
haustþingi. Ekkert varð úr því þar
sem málið komst ekki alla leið í
gegnum umfjöllun ríkisstjórnar-
innar. Á iðnþingi fyrir ári sagði
Haraldur Sumarliðason, formaður
Samtaka iðnaðarins, að ríkisvaldið
hefði svikið gefin loforð og sagði
að breytt afstaða væri að frum-
kvæði forsætisráðherra.
9. mars 1995
Norðurlandaþjóðirnar stofnuðu
Iðnþróunarsjóð 9. mars 1970 í
tengslum við inngöngu íslands í
EFTA. Lánuðu þær sjóðnum fé til
útlána sem endurgreiðast skyldi á
25 árum og verður síðasta greiðsl-
an innt af hendi í byrjun mars.
Verður eigið fé sjóðsins, sem áætl-
að er 2,2 milljarðar kr., þá eign
íslenska ríkisins. Lögin um Iðnþró-
unarsjóð byggjast alveg á samn-
ingi þjóðanna og því hafa margir
talið að taka yrði ákvarðanir um
framtíð sjóðsins og breyta lögum
fyrir 9. mars. Ólafur Davíðsson,
ráðuneytisstjóri í forsætisráðu-
neytinu, segir að þessi dagsetning
hafi vissulega rekið á eftir breyt-
ingum, en sagði mismunandi sjón-
armið uppi hjá lögfræðingum um
hvað þyrfti að vera búið að gera
á þeim degi.
Norræn stjórn er yfir Iðnþróun-
arsjóðnum og íslenskir bankastjór-
ar skipa síðan framkvæmdastjórn
hans. Þorvarður Alfonsson, fram-
kvæmdastjóri sjóðsins, segir að
norræna stjómin fjalli ekki um
framtíð sjóðsins. Hins vegar hafi
komið fram að stjórnarmenn leggi
mikið upp úr því að hann nýtist
áfram í þágu íslenskra atvinnu-
vega.
Nýsköpunarsj óður
atvinnulífsins
Starfshópur forsætis- og iðnað-
arráðherra sem í voru m.a. ráðu-
neytisstjórar beggja ráðuneytanna
og Jóhannes Nordal, formaður
stjómar Iðnþróunarsjóðs, skilaði
fyrrihluta vetrar tillögum og fram-
varpsdrögum um stofnun Nýsköp-
unarsjóðs atvinnulífsins á grunni
Iðnþróunarsjóðs. Hlutverk hans
átti, eins og nafnið bendir til, að
vera að efla íslenskt atvinnulíf,
meðal annars með því að stuðla
að þróun og nýsköpun. Hugmynd-
in var að í þessum tilgangi legði
hann fram hlutafé, veitti áhættul-
án, ábyrgðir og styrki til verkefna
en hefði ekki með höndum hefð-
bundna útlánastarfsemi.
Fram hefur komið að Davíð
Oddsson, forsætisráðherra, hafði
m.a. mikinn áhuga á að nota féð
til að styrkja bankakerfið. Á sama
tíma og tillögur um Nýsköpunar-
sjóðinn vora undirbúnar jókst
þrýstingurinn á það að fjármunir
Iðnþróunarsjóðs yrðu settir inn í
bankakerfíð, sérstaklega til að
styrkja eiginfjárstöðu Landsbank-
ans. Starfshópurinn gerði ekki ráð
fyrir þessum möguleika, nema
hvað opið væri að selja einhverri
lánastofnun útlánastofn Iðnþróun-
arsjóðs, það er útlán hans og til-
svarandi skuldir, en hann mun
vera um sex milljarðar kr.
Tekist á
um hraða sam-
einingar
Tilraun sú sem nú er gerð til að sameina þrjá af helstu fjárfestingarlána-
sjóðum landsins, Fiskveiðasjóð, Iðnlánasjóð og Iðnþróunarsjóð, er fjórða til-
raunin á tveimur árum til að ákveða framtíð Iðnþróunarsjóðs sem verður
að fullu eign íslenska ríkisins 9. mars næstkomandi. Tekist er á um það
hvort sameining skuli gerast strax eða eftir að sjóðirnir hafi verið gerðir
að sjálfstæðum hlutafélögum. Eftir samtöl við forsvarsmenn úr atvinnulífi
og stjórnarráði metur Helgi Bjarnason stöðuna svo að þó ágreiningur sé
enn um leiðir bendi margt til þess að af sameiningu verði.
Frumvarpið um Nýsköpunar-
sjóð var lagt fyrir ríkisstjórn og
er þar enn. •
Fiskveiðasjóður hf.
Síðasta haust skipaði sjávarút-
vegsráherra þriggja manna nefnd
undir forsæti Birgis Isleifs Gunn-
arssonar seðlabankastjóra til að
endurskoða reglur Fiskveiðasjóðs
og breyta honum í hlutafélag.
Nefndin skilaði tillögum í frum-
varpsformi á fyrstu dögum þessa
árs.
í frumvarpinu er lagt til að
verkefni sjóðsins verði ekki eins
rígbundin við útgerð og fisk-
vinnslu eins og nú er, einnig að
heimilt verði að veita lán út á
skip með öðram veðum en fyrsta
veðrétti. í tillögunum er gert ráð
fyrir því að sjóðnum verði breytt
í hlutafélag og bent á tvo valkosti
í því efni. í öðrum er gert ráð
fyrir því að allt hlutaféð verði í
eigu rikissjóðs. Kristján Ragnars-
son, formaður Landssambands ís-
lenskra útvegsmanna, sem sat í
nefndinni, segir að þó fram komi
í núverandi iögum að sjóðurinn sé
eign ríkisins sé það viðurkennt að
atvinnugreinin hafi byggt hann
upp, annars vegar með árlegu
stofnfé allt til ársins 1986 og hins
vegar með viðskiptum og vaxta-
greiðslum. „Ég taldi ekki tíma-
bært að breyta sjóðnum í hluta-
félag nema gengið yrði fyrst frá
eignaskiptum," segir Kristján.
Niðurstaða nefndarinnar var að
leggja einnig fram tillögu B, þar
sem gert er ráð fyrir því að ríkið
ætti 60% hlutabréfa. Hinn hlutinn,
40%, yrði í eigu sérstaks sjávarút-
vegssjóðs og jafnhliða ákveðið að
tekjum sjóðsins, sem aðallega
Útvegsmenn vilja
stofna sjálfstæð
hlutafélög
Ráðuneytis-
stjórar vilja
sameiningu strax
verða arður af eignarhlut hans í
Fiskveiðasjóði hf., mætti ekki ráð-
stafa til annars en nýsköpunar og
þróunar í greininni. Segir Kristján
að fjármagn í þannig verkefni
hafi lengi vantað.
Þorsteinn Pálsson lagði frum-
varpið fram í ríkisstjórn og mun
hafa mælt með B-leiðinni svoköll-
uðu. Það liggur enn á borði
stjórnarinnar.
Nýr Fjárfestingar-
lánasjóður hf.
Það virðist hafa komið nokkuð
flatt upp á forráðamenn í iðnaði
og sjávarútvegi þegar það spurðist
út að enn ein nefndin væri komin
af stað, nú til að finna leiðir til
að sameina þessa þijá sjóði. Ekk-
ert samráð var við þá haft í upp-
hafi.
Ólafur Davíðsson segir að vinn-
an hafi byijað með óformlegum
hætti í haust. Hún hefði farið aft-
ur af stað í framhaldi af samtali
Davíðs Oddssonar forsætisráð-
herra og Sighvats Björgvinssonar
1995 ÓSKRIFAÐ BFAÐ ... EÐAHVAÐ?
NOfiTRADAMUíS
iðnaðar- og viðskiptaráðherra á
dögunum.
Kjarninn í starfshópnum er sá
sami og samdi frumvarpið um
Nýsköpunarsjóð, þ.e. Ólafur Dav-
Iðsson, Þorkell Helgason, ráðu-
neytisstjóri í iðnaðar- og viðskipta-
ráðuneytinu og Jóhannes Nordal,
formaður stjórnar Iðnþróunar-
sjóðs. Til viðbótar var kallaður til
Einar Oddur Kristjánsson, útgerð-
armaður á Flateyri. Eftir miðja
vikuna kom sjávarútvegsráðherra
fyrst að þessu máli en Fiskveiða-
sjóður heyrir undir hans ráðu-
neyti, og leitað var samráðs við
forystumenn í iðnaði og útvegi.
Tilnefndi Þorsteinn Pálsson Árna
Kolbeinsson ráðuneytisstjóra og
Kristján Ragnarsson í starfshóp-
inn og Sveinn Hannesson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka iðnaðar-
ins, kom inn sem fulltrúi iðnrek-
enda.
Ólafur segir að reynt verði að
ná einhverri einni niðurstöðu í
sjóðamálin sem orðið gæti sæmi-
leg sátt um. Hann segir að ekki
sé orðið ljóst hvað út úr þesssari
vinnu komi. Telur hann að menn
séu sammála um meginmarkmið-
in, þ.e. að búa til öflugan fjárfest-
ingarlánasjóð og skapa möguleika
til nýsköpunar í atvinnulífinu.
Hann segir að hægt sé að fara
ýmsar leiðir að þessu markmiði
en vill ekki tjá sig um einstakar
hugmyndir.
Tekist á um tvær leiðir
Samkvæmt upplýsingum Morg-
unblaðsins er einkum rætt um
tvær leiðir í sameiningu sjóðanna.
Annars vegar útfærslu á tillögu B
um Fiskveiðasjóð, þ.e. að í upp-
hafi verði allir sjóðirnir gerðir að
sérstökum hlutafélögum með t.d.
40% eignaraðild atvinnugreinanna
en arðinum af þeirra eign varið
til þróunarstarfs. Fulltrúar útvegs-
ins eru fylgjandi þeirri Ieið og mun
hún njóta töluverðs stuðnings inn-
an iðnaðarins, þó ekki óskoraðs.
Með þessu móti gæti ríkissjóður
sameinað sjóðina síðar í krafti
meirihlutaeignar sinnar og sett
hlutabréf sín á markað ef áhugi
væri á að einkavæða nýja bank-
ann.
Ráðuneytisstjórarnir og for-
maður Iðnþróunarsjóðs vilja láta
sameininguna ganga hraðar fyrir
sig. Þeir leggja áherslu á að sjóð-
irnir þrír verði sameinaðir strax,
án þessa millistigs, í Fjárfestingar-
banka íslands hf.
Búist er við að málið skýrist á
fundi starfshópsins í dag, eða
strax eftir helgi.
Svipuð viðhorf
atvinnugreinanna
Kristján Ragnarsson telur að
stofnun hlutafélaga um fjárfest-
ingarlánasjóðina hvern um sig
gæti orðið fyrsta skrefið í víð-
tækri sameiningu þeirra svo og
samvinnu atvinnugreinanna um
nýsköpunarstarf.
Hann segir að ef sjóðunum
þremur yrði breytt með sambæri-
legum hætti í hlutafélög, með
eignaraðild atvinnugreinanna sem
ráðstafað yrði í nýsköpunar- og
þróunarstarf, sköpuðust mögu-
leikar til að sameina þá ef ríkið
sem meirihlutaeigandi vildi. Best
væri þó að gera það vegna þess
að menn teldu ávinning af því. Þá
gæti orðið mjög áhugavert fyrir
atvinnugreinamar að takast sam-
eiginlega á við nýsköpunarstarfið.
Haraldur Sumarliðason, for-
maður Samtaka iðnaðarins, vill
ekki tjá sig efnislega um einstaka
kosti. „Ég hef viljað horfa breiðara
á atvinnulífið en gert hefur verið.
Þrátt fyrir reiptog milli einstakra
greina eiga þær svipaðra hags-
muna að gæta þegar nánar er að
gætt. Því hef ég lengi haft þá
framtíðarsýn að þessir sjóðir yrðu
sameinaðir. Það er að vísu ekki
sama hvernig það er gert en ég
tel að til þess mætti finna leiðir
sem menn gætu sæst á,“ segir
Haraldur.