Morgunblaðið - 03.02.1995, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 3. FEBRÚAR 1995 45.
BRÉF TIL BLAÐSINS
Fróðleiksmoli um
Stýrimannaskólann
við Öldugötu
Frá Guðmundi Gunnarssyni:
í DAG, 27. janúar 1995, hlýddi ég
í þættinum Skímu á Rás 1 í RÚV
á frásögn Snorra Konráðssonar,
framkvæmdastjóra Menningar- og
fræðslusambands alþýðu, af
endurbyggingu hússins Öldugötu
23 í Reykjavík, gamla Stýrimanna-
skólans, og þætti úr sögu þess sem
hann rakti jafnframt. Var ræða
hans öll hin fróðlegasta en eitt
atriði í notkun hússins kom þar
ekki fram enda sögumanni sjálf-
sagt ókunnugt um það.
Þar sem ég átti þar sjálfur hlut
að máli og þetta snertir þó nokk-
urn hóp af núlifandi fólki fannst
mér rétt að bæta hér um og greina
frá því, að hvert vor á árunum
1952-1973, var hið aldna og
virðulega hús gististaður fyrir
nemendur Héraðsskólans að Laug-
um í Suður-Þingeyjarsýslu. Skóla-
hald þar var þá að mestu í formi
hins svokallaða miðskóla sam-
kvæmt fræðslulögum frá 1946,
lokapróf nemenda var hið gamla
umdeilda landspróf en reyndar tók
alltaf verulegur hluti nemenda hei-
magert próf sem kallaðist gagn-
fræðapróf. Að loknum önnum og
streitu prófdaganna var óbrigðult
að lagt var upp í skólaferðalag sem
tók venjulega um vikutíma fyrstu
dagana í júní. Einnig voru ferða-
slóðir hópsins í nokkuð föstum
skorðum, haldið var vestur og suð-
ur þjóðveg nr. 1 uns komið var til
höfuðstaðarins og oftar en ekki
bætt við ferð um Suðurland með
gististað í Skógaskóla.
Einskonar
umferðarmiðstöð
Langflest þessara ungmenna
voru af Norðausturlandi, Eyja-
fjarðar- og Þingeyjarsýslum, og
áttu ekki nærri öll vísan samastað
í Reykjavík. Nú háttaði svo til
umrædd ár að húsvörður í gamla
Stýrimannaskólanum var Þingey-
ingur, Ingimar Benediktsson frá
Barnafelli, bróðir hins þekkta
borgara Reykjavíkur, Sigurðar
Benediktssonar blaðamanns og
uppboðshaldara. Að því er ég best
man var það fyrst vorið 1952 að
leitað var ásjár Ingimars um gist-
ingu eftir að ferðin hafði tafist
vegna bílbilunar. Brást hann vel
við, lét þennan beina ljúfmannlega
í té og jafnan síðan. Er mér það
kunnugt og enn í fersku minni því
í minn hlut kom að vera farar-
stjóri í þessum ferðum ofangreint
árabil með aðeins örfáum undan-
tekningum. Var það til mikils hag-
ræðis að hafa aðgang að síma á
kennarastofu og staðurinn því
einskonar umferðarmiðstöð ferða-
lagsins. Þótti mér Laugaskóli, er
Ingimar sjálfur sótti sem ungur
maður, standa í þó nokkurri þakk-
arskuld við hann.
Gistinætur í Reykjavík voru að
jafnaði tvær, hin fyrri þegar komið
var að norðan síðdegis eða að
kvöldi og síðari nóttin eftir að lok-
ið var ferð um Suðurland og áður
en haldið var heimleiðis sem ævin-
lega var farið á einum degi. í sam-
ræmi við þann menningarorðstír
sem þá og áður fór af Þingeyingum
var gjarnan hagað svo til að fyrra
dvalarkvöldið væri farið í Þjóðleik-
húsið og séð það verk sem þar var
á fjölunum. Á þessum árum var
um að ræða meiriháttar uppfærsl-
ur, t. d. söngleiki eins og My Fair
Lady.
Síðara kvöldið réðu gestir á
Öldugötu 23 tíma sínum sjálfir því
að fararstjóri átti sinn dvalarstað
hjá skyldfólki í Reykjavík og sat
því ekki yfir hjörð sinni á Öldugöt-
unni. Hann lét sér nægja að brýna
fyrir íbúum þar að þeir væru enn
undir aga skóla síns, enda ævin-
lega í ferðum þessum skrýddir
peysum merktum honum. Hegðun
þeirra, hvort heldur væri til heið-
urs eða vansæmdar, bæri því skól-
anum vitni engu síður en þeim
sjálfum. Vissulega þótti mörgum
af þessum ungmennum bæði
freistandi ævintýri og lífsreynsla
nokkur að stofna til einhverra
kynna af skemmtana- og næturlífi
höfuðborgarinnar. Aldrei spruttu
þó af þessu nein meiriháttar vand-
kvæði enda ungmenni þessi lang-
flest mótuð af því kyrrláta og
umbrotalitla lífi sem á þeim árum
var hlutskipti flestra íbúa dreifbýl-
is hér á landi. Þætti mér ekki
ósennilegt að mörg þeirra, sem nú
eru fólk á miðjum aldri, ættu frá
þessum stundum minningar er enn
væru þeim ofarlega í huga.
GUÐMUNDUR GUNNARSSON
eftirlaunaþegi á Akureyri.
Tannfyll-
ingarefnið
amalgam
Frá Tannlæknafélagi íslands:
í Morgunblaðinu 12. janúar sl.
birtist frétt frá Tannlæknafélagi
íslands um tannfyllingarefnið
amalgam. Félagið vill hér með
koma á framfæri leiðréttingu við
þessa frétt, þar sem síðasta setn-
ing hennar var ekki rétt og niður-
lagið því ekki eins og það átti að
vera. Biðjumst við hér með velvirð-
ingar á því.
Niðurlag greinarinnar átti að
vera: Heilsuspillandi áhrifa af
meðferð amalgams ætti helst að
gæta meðal tannlækna og aðstoð-
arfólks þeirra. Margar rannsóknir
hafa þó verið gerðar á heilbrigði,
dánartíðni og sjúkdómatíðni hjá
tannlæknum og sýna þær allar að
ef nokkuð er þá eru tannlæknar
við betri heilsu en aðrir þjóðfélags-
þegnar. Það er staðreynd að tann-
læknar lifa lengur en læknar og
þeir hafa ekki hærri tíðni krabba-
meins og hjartasjúkdóma eða
verða fyrir MS og Alzheimer sjúk-
dómum oftar en aðrir.
Kvóti
Frá Páli Þ. Jónssyni:
14. JANÚAR 1994. Sjómennska
gerð að þegnskylduvinnu.
Þegnskylduvinnu vegna laga er
sett voru á verkfall sjómanna er
staðið hafði frá fyrsta janúar
1994.
í þessu verkfalli var aðalmálið
meint þátttaka sjómanna í svoköll-
uðum kvótakaupum útgerðar, þar
sem sjómenn voru látnir taka þátt
í því með útgerð að kaupa sameign
allra landsmanna, þ.e. fiskinn sem
syndir í sjónum.
Landssamband íslenskra út-
vegsmanna sagði að það væri ekki
neitt til í því sem sjómenn segðu.
Ekkert kvótabrask.
Sannleikurinn er_ annar og nú
heyrist ekkert í LÍÚ.
Ég ætla að sýna dæmi sem er
ekki einstakt, heldur náði það til
heillar áhafnar og hafði staðið frá
upphafi kvótaársins 1993-1994.
Ég ætla að sýna útreikninga frá
Sjómannasambandi íslands og
fara rétt með nöfn viðkomandi
aðila.
Dæmið lítur svona út:
Afli samkvæmt uppgjöri var
78.698 kg, og var það sama og
uppl. frá fiskmörkuðum sögðu til.
Afli fór á fiskmarkað og seldist á
8.037.398 kr., síðan kemur upp-
boðskostnaður 4% til frádráttar,
samtals 7.715.902 kr., sem er
skiptahlutfall vegna sölu á fisk-
markaði.
Síðan á eftir að draga olíukostn-
að sjómanns frá, en hann er 24%,
þannig að skiptahlutfallið er 76%
af 7.715.902 kr., sem gerir
5.864.086 kr., útreiknað frá Sjó-
mannasambandinu, en samkvæmt
launauppgjöri aðeins 3.870.002
kr., vegna þess að aflinn 78.698
kg gerir aðeins 5.092.108 kr.
Hlutaskipti á þessum bát eru
34,3% af skiptaverðmæti, eða
2.011.381 samkvæmt Sjómanna-
sambandinu. Hásetahlutur '/14
samkvæmt launauppgjöri er því
94.815 kr., en frá Sambandinu
143.670 kr., án orlofs. Þá stendur
eftir hvernig stendur á þessum
mismun á 143.670 og 94.815 kr.,
samtals 48.855 kr. og 4.969 kr.
orlof samtals 53.824 kr. fyrir
þennan eina háseta, þennan eina
mánuð þ.e. mars 1994.
Enn þegir LÍÚ þunnu hljóði þó
að búið sé að setja svona lagað
fyrir dómstólana. Hvers vegna? Jú,
sumir útgerðarmenn láta lands-
sambandið ekki segja sér fyrir
verkum.
Ríkisstjórn Davíðs Oddssonar
hefur þarna látið plata sig til að
þegnskylda íslenska sjómenn.
Þarna lét ríkisstjómin leika á sig.
Nú eru lausir samningar hjá
sjómönnum og hvað skeður nú,
lætur ríkisstjórnin plata sig aftur,
eða fá deiluaðilar að semja í friði?
I upphafi sagðist ég ætla að
fara með rétt nöfn í dæminu hér
að framan, og skal það gert hér
með: Hásetinn heitir Páll Þ. Jóns-
son. Útgerðin heitir Barðinn hf.
og báturinn heitir Þorri GK 183.
Nú geta aðrir dæmt hver fyrir
sig, eru þetta kvótakaup eða ekki.
Sjómaðurinn tekur þátt í olíu-
kostnaði, hann hefur tekið þátt í
kvótakaupum sem er ólöglegt, en
ekki olíukostnaðarkaup. Þá spyr
ég: Hvað næst? Þarf ég að taka
þátt í veiðarfærakaupum eða við-
gerðarkostnaði? Ég vil ekki taka
þátt í að kaupa veiðafæri eða við-
gerðarkostnaði, til þess að geta
sótt fiskinn í sjóinn sem er sam-
eign allra landsmanna, samkvæmt
fyrstu grein kvótalaganna.
Andartak, sameign allra lands-
manna? Af hveiju eru menn þá
ekki jafn réttháir til þess að sækja
fiskinn?
Vegna þess að sumir eru rétt-
hærri en aðrir og hafa meira fjár-
magn til þess að fjárfesta í kvóta.
Hafið þið fengið greitt fyrir fisk-
inn ykkar frá þeim? Það held ég
ekki.
PÁLL Þ. JÓNSSON,
2. stýrimaður á Bergvík KE.
ÞORIR ÞÚ AÐ SJÁ INN í FRAMTÍÐINA?
N0STRADAMDS
M
SJÁLFSTÆÐISFLOKKURINN
ORKA -
UMHVERFI
- ATVINNA
Hve mikilvæg verður nýting
orkulindanna til að tryggja hagvöxt, atvinnu
og velmegun pjóðarinnar?
Orkunefnd Sjálfstæðisflokksins boðar til ráðstefnu um þetta efni á Hótel
Borg mánudaginn 6. febrúar nk.
17.00 Ávarp:
Geir H. Haarde, formaður þingflokks Sjálfstæðisflokksins.
17.10 Virkjanaáætlanir til ársins 2015
Helgi Bjarnason, yfirverkfræðingur hjá Landsvirkjun.
Umhverfi og atvinnustefna
Össur Skarphéðinsson, umhverfisráðherra.
Atvinnusköpun í fjármagnsfrekum iðnaði
Edgar Guðmundsson, verkfræðingur.
Zinkvinnsla á íslandi
Benedikt Jóhannesson, framkvæmdastjóri
Talnakönnunar.
19.00 Léttur kvöldverður.
Umræðuhópar starfa.
20.00 Pallborðsumræður:
Ellert B. Schram, ritstjóri, stjórnar umræðum.
Þátttakendur auk frummælenda:
Jaap Sukkel, framkvæmdastjóri ICENET-sæstrengs-
verkefnisins.
Jón Sigurðsson, forstjóri íslenska járnblendifélagsins.
Jónas Elíasson, prófessor.
Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóðhagsstofnunar.
Geir H. Haarde, formaður þingflokks Sjálfstæðisflokksins.
21.30 Samantekt og niðurstöður.
Ráðstefna þessi er öllum opin, en æskilegt er að þátttaka sé tilkynnt skrif-
stofu Sjálfstæðisflokksins (s. 682900) f. kl. 12.00 mánudaginn 6. febrúar.
Ráðstefnustjóri: Aðalsteinn Guðjohnsen, formaður orkunefndar