Morgunblaðið - 04.02.1995, Blaðsíða 28

28 LAUGARDAGUR 4. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 4. FEBRÚAR 1995 29
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
VIÐSKIPTALEG
SJÓNARMIÐ
LÁTIN RÁÐA
NÚ ÞEGAR niðurstaða er fengin í baráttu Sölumið-
stöðvar hraðfrystihúsanna og íslenskra sjávaraf-
urða, um hvor sölusamtökin fái að selja afurðir Út-
gerðarfélags Akureyringa, ber að fagna því sérstak-
lega, að það voru viðskiptaleg sjónarmið sem voru
látin ráða, við ákvörðun bæjarstjórnar Akureyringa.
Akureyrarbær lét kanna hver áhrif það gæti haft
fyrir ÚA, ef viðskipti félagsins væru flutt frá SH
yfir til ÍS. Framsóknarmenn í bæjarstjórn Akureyrar
hölluðust að því að flytja viðskiptin yfir til ÍS og laða
þannig fyrirtækið til þess að flytja höfuðstöðvar sínar
norður til Akureyrar. Meirihluti bæjarfulltrúa á Akur-
eyri lét augljósa hagsmuni ÚA ráða afstöðu sinni og
bæjarfulltrúar Framsóknarflokksins beygðu sig að
lokum fyrir bæði viðskiptalegum og pólitískum stað-
reyndum.
Frá upphafi var ljóst, að mikil áhætta var fólgin í
því fyrir Útgerðarfélag Akureyringa, að skipta um
söluaðila, svo mikil, að ekkert fyrirtæki í einkaeign
hefði látið sér til hugar koma að taka slíka áhættu.
Fyrir nokkrum árum hefðu pólitískir fulltrúar í sveit-
arstjórn ekki hikað við að láta pólitísk sjónarmið ráða
afstöðu til máls af þessu tagi. Það markar því ákveð-
in tímamót, þegar viðskiptaleg sjónarmið verða ofan á.
Ákvörðun bæjarstjórnar Akureyrar leiðir til þess
að umsvif Sölumiðstöðvarinnar og Eimskipafélags
íslands aukast umtalsvert á Akureyri, sem leiðir til
aukinnar atvinnu þar. Niðurstaðan er því jákvæð fyr-
ir Akureyringa og það skiptir að sjálfsögðu mestu.
ÓGNIN AF OFSATRÚ
WILLY Claes, framkvæmdastjóri Atlantshafs-
bandalagsins, hefur látið hafa það eftir sér í
viðtali við þýskt dagblað að hann telji að Vesturlönd-
um stafi ekki minni ógn af íslömskum bókstafstrúar-
mönnum en af kommúnismanum á sínum tíma.
Hann segist ekki geta séð hvernig sætta megi
íslömsku ofsatrúaröflin og lýðræðisríkin. Hins vegar
telur hann að NATO geti orðið að liði í þessum efnum
og að hafa beri það í huga nú, þegar til stendur að
endurskilgreina hlutverk bandalagsins eftir endalok
kalda stríðsins: „NATO er miklu meira en hernaðar-
bandalag. Það hefur skuldbundið sig til að veija
grundvallarhugmyndir siðmenningarinnar, sem bind-
ur Norður-Ameríku og Vestur-Evrópu saman.“
Þessi ógn hefur verið að ágerast á undanförnum
árum. Bókstafstrúarmenn náðu völdum í Iran árið
1979 og áhrif þeirra hafa stöðugt farið vaxandi síðan.
íslömsk bókstafstrú er vaxandi vandamál í mörgum
fyrrum lýðveldum Sovétríkjanna og öfgasinnuð sam-
tök múslima ógna friðarþróuninni í Mið-Austurlönd-
um. Margar ríkisstjórnir Norður-Afríku standa líka
tæpt í baráttunni við ofsatrúarmenn. Þeir hafa háð
mannskæða baráttu gegn egypskum stjórnvöldum og
oftar en ekki hafa hermdarverk þeirra beinst gegn
vestrænum ferðamönnum.
Ógnvænlegast er þó ástandið í Alsír þar sem tugir
þúsunda hafa fallið í togstreitu herstjórnarinnar og
bókstafstrúarmanna á síðastliðnum þremur árum.
Ef stjórnin í Alsír fellur gæti hið sama gerist í
Marokkó og Túnis.
Það er síður en svo sjálfgefið að kristnir menn og
múslimar geti ekki lifað í sátt og samlyndi. Það er
hins vegar rétt, sem Claes bendir á, að erfitt hefur
reynst að sætta lýðræðissjónarmið Vesturlanda og
ofsatrú nútímans. Samlíking framkvæmdastjóra
NATO sýnir á hversu alvarlegt 'stig málið er komið.
LIÐLEGA 200 af um 370
sérfræðilæknum sem
vinna á eigin læknastof-
um samkvæmt samningi
við Tryggingastofnum ríkisins hafa
sagt sig frá samningi eins og þeir
eiga rétt á samkvæmt ákvæðum í
samningnum. Gera þeir þetta til
að leggja áherslu á andstöðu sína
við tilvísanakerfi í heilbrigðisþjón-
ustunni sem Sighvatur Björgvins-
son, heilbrigðis- og tryggingamála-
ráðherra, vill koma á í apríl. Upp-
sagnirnar taka gildi 1. maí. Bárður
Sigurgeirsson húðsjúkdómalæknir,
ritari stjórnar Sérfræðingafélags
íslenskra lækna, segir reyndar að
í samningum læknafélaganna við
Tryggingastofnun sé ákvæði sem
heimili þeim að segja samningun-
um tafarlaust upp ef tilvísanakerfi
verði komið á og muni þeir því
hætta 15. apríl ef heilbrigðisráð-
herra heldur fast við áform sín.
Guðjón Magnússon, skrifstofu-
stjóri í heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytinu, bendir á að í
samningi lækna sé ákveðið ójafn-
vægi. Sérfræðingarnir geti hvenær
sem er sagt sig inn á samninginn
aftur og komi þá samstundis til
starfa eftir honum. Þeir taki því
enga áhættu með uppsögninni.
Látið reyna á
sjúkratrygginguna?
í ráðuneytinu er stefnt að útgáfu
reglugerðar um tilvísanir í næstu
viku og þá þegar myndu heimilis-
læknar byija að vísa á sérfræðinga
eftir nýju reglunum. Hins vegar
verður sjúklingum gefin ákveðinn
aðlögunartími þannig að Trygg-
ingastofnun mun greiða sam-
kvæmt núverandi kerfi til 15. apríl.
Guðjón segir að eftir þann tíma
muni Tryggingastofnun ríkisins
(TR) ekki greiða reikninga sér-
fræðinga nema eftir tilvísun heimil-
islækna. Spurður um stöðu fólks
eftir þann tíma segir hann ef sjúkl-
ingar vildu njóta kostnaðarhlut-
deildar ríkisins yrðu þeir að fara
með tilvísun til sérfræðings sem
starfaði eftir samningum TR. Ef
sjúklingur kysi frekar að fara til
læknis sem starfaði án samnings,
myndi hann væntanlega leita eftir
upplýsingum um kostnað áður en
hann pantaði tíma hjá sérfræðingn-
um, á svipaðan hátt og nú tíðkað-
ist í fegrunarlækningum sem væru
nú þegar utan samninga TR. Guð-
jón segir að samkvæmt samkeppn-
islögum væri sérfræðingum ekki
heimilt að hafa sameiginlega gjald-
skrá. Það yrði þvLháð samningum
hvers læknis og sjúklings hvað við-
talið eða aðgerðin kostaði, og hvort
til dæmis öryrkjar eða aldraðir
fengju afslátt. Tryggingastofnun
ríkisins væri ekki heimilt að greiða
neitt af þessum kostnaði nema
hafa samning við lækninn.
„Við erum ekki að gera þetta til
þess að valda sjúklingum erfiðleik-
um, við erum aðeins að hindra að
þetta vonda kerfi komist á,“ segir
Bárður. Hann bendir á að læknum
sé fijálst að starfa á stofum sínum,
þó þeir hafi ekki samning við
Tryggingastofnun. Og þó að ríkið
greiði ekki sérfræðiþjónustu eftir
1. maí geti sjúklingar áfram leitað
til læknanna og greitt fullt verð
fyrir en látið síðan reyna á það
hvort Tryggingastofnun endur-
greiði þeim ekki þann hluta sem
sjúkratryggðir eigi rétt á sam-
kvæmt almannatryggingalögum.
Kveðst Bárður eiga von á að svo
verði. Vonandi þurfi þó ekki til
þessa alls að koma. „Sighvatur
Björgvinsson verður væntanlega
farinn úr ráðuneytinu þegar á þetta
UPPSAGNIR SÉRFRÆÐINGA
Rætt um að
heimila endur-
greiðslu lækna-
reikninga
Ástæðan fyrir harðri andstöðu sérfræðilækna við áform heilbrigðis-
ráðherra um að taka upp tilvísanakerfí virðist stafa af ótta þeirra við
að það sé fyrsta skrefíð til að leggja niður stofurekstur þeirra. Helgi
Bjamason telur að komi uppsagnir læknanna á samningi við ríkið
til framkvæmda muni það hafa mikil áhrif á heilbrigðiskerfíð. Aldrað-
ir og öryrkjar, sem nú njóta ókeypis eða ódýrustu læknishjálpar,
þurfa þá eins og aðrir að greiða fullt verð fyrir þjónustu sérfræðinga.
í heilbrigðisráðuneytinu eru uppi hugmyndir um að heimila Trygg-
ingastofnun að endurgreiða sjúklingum hluta lækniskostnaðarins,
en þó aðeins eftir tilvísun heimilislækna.
reynir. Hann er að kveikja bál sem
aðrir verða að slökkva."
Göngudeildarþjónusta aukin
Guðjón segir að það muni skapa
vandamál ef heilu sérfræðingahóp-
arnir segðu sig af samningi. Trygg-
ingastofnun gæti þá ekki séð hin-
um sjúkratryggðu fyrir þjónustu.
Óöryggi myndi verða meðal veikra.
Hægt yrði að leysa hluta vandans
á göngudeildum sjúkrahúsanna en
þar er ekki krafist tilvísana og tel-
ur hann ekki ólíklegt að ráðuneytið
myndi hvetja sjúkrahúsin til að
auka göngudeildarþjónustu sína.
Þá bæri á það að líta að sum tilfell-
in væru bráðavandamál sem jafnan
leiddu til komu á heilsugæslustöð
eða bráðamóttöku sjúkrahúss en
aftur á móti gæti biðtími lengst
fyrir endurkomur vegna langvinnra
sjúkdóma.
Guðjón segir að það sé mat lög-
fræðinga að almannatryggingalög-
in heimili Tryggingastofnun ekki
að taka upp þá framkvæmd að
endurgreiða sjúklingum hluta af
reikningi sérfræðinganna. Það sé
hins vegar spurning hvort gera
þurfi breytingar til að hægt yrði
að grípa til þessa úrræðis í neyð.
Segir hann að til greina gæti kom-
ið að setja upp svipað kerfi og nú
er í endurgreiðslum tannlækna-
þjónustu fyrir ákveðna aldurshópa.
Tryggingastofnun endurgreiði
hluta kostnaðar sjúklings vegna
komu til sérfræðings. Það myndi
ýta undir verðsamkeppni sérfræð-
inga. „Gallinn er hins vegar sá að
þá verða engir samningar í gildi
og sérfræðingar setja sjálfir upp
gjald fyrir þjónustuna. Sjúklingar
eru oft illa settir fjárhagslega og
enginn gætir hagsmuna þeirra eins
og Tryggingastofnun hefur gert
með samningum við læknasamtök-
in,“ segir Guðjón.
Kostnaður getur skipt
tugum þúsunda
Kostnaður sjúklinga við þjónustu
sérfræðinga er ákaflega mismun-
andi, eins og þjónustan. Húðlæknir
tekur til dæmis 1.600 kr. fyrir við-
tal og sjúklingurinn sjálfur greiðir
1.355 kr. af því og Tryggingastofn-
un um 250 kr. Sjúklingurinn þyrfti
því aðeins að greiða 250 kr. meira
þó læknirinn starfaði utan samn-
ings eða sjúklingurinn kæmi til
hans án tilvísunar í nýja kerfinu.
Hins vegar yrði munurinn mikill
hjá öryrkjum og þeim sjúklingum
sem hafa afsláttarkort. Sumir
geiða núna sama og ekkert fyrir
þessa þjónustu, þegar ákveðnu
hámarki er náð, en þyrftu að greiða
alla fjárhæðina. Viðtölin eru mun
dýrari hjá ýmsum öðrum hópum
sérfræðinga, til dæmis geðlæknum,
og tölurnar eru fljótar að hækka
þegar menn leita eftir stærri lækn-
isaðgerðum á einkastofum, þá get-
ur kostnaðurinn numið tugum þús-
unda og yrði flestum ofviða.
Rannsókn ef sjúklingur
hefur tilvísun
Heilbrigðisráðherra gaf í skyn
þegar læknar boðuðu uppsagnir
sínar að það myndi leiða til þess
að þeir gætu ekki vísað sjúklingum
sínum á þjónustu tryggingakerfis-
ins, hvorki hjá öðrum læknum né
í rannsóknir og skoðanir. Guðjón
Magnússon segir að það sé mat
lögfræðinga að Tryggingastofnun
geti ekki að óbreyttum almanna-
tryggingalögum greitt fyrir aðrar
rannsóknir en þær sem læknar á
samningum vísi á. Sérfræðingar
muni hins vegar geta ávísað á lyf,
hvort sem þeir yrðu áfram á samn-
ingi eða ekki.
Hann segir að ákvörðun hafi
ekki verið tekin um fyrirkomulag
rannsókna við þessar aðstæður en
lagt hefði verið til að Trygginga-
stofnun myndi greiða rannsóknar
á öllum sjúklingum sem hefðu til-
vísun heimilislæknis á sérfræði-
greinina, hvort sem sá sérfræðing-
ur sem sjúklingurinn færi til væri
á samningi eða ekki. Þá þyrfti við-
komandi rannsóknarstofa að hafa
samning við stofnunina. Fólk hefði
yfirleitt möguleika á að leita til
einhverra lækna í hverri sérfræði-
grein en ef heilu greinamar segðu
sig af samningi yrði fólk að greiða
fullt gjald fyrir læknishjálpina en
Tryggingastofnun myndi taka þátt
í kostnaði við rannsóknina, að því
gefnu að sjúklingurinn hefði tilvís-
un, annars ekki.
Hann segir að erfiðara yrði fyrir
sérfræðinga að vinna með þessu
fyrirkomulagi, þrýstingur á þá
myndi aukast. „En þetta er hið
rétta eðli trygginganna. Það er
óeðlilegt að víkja frá því þó sér-
fræðingur sé ekki á samningi. Það
á ekki að bitna á sjúklingum, ef
þeir hafa tilvísun."
„Ég tel að ekki sé hægt að setja
rannsóknarbann á sjúklinga, því
þetta bitnar á þeim en ekki okkur.
Fyrir utan það að vera mjög hættu-
leg aðgerð, tel ég ekki að ráðherra
sé stætt á þessu samkvæmt lögum,
hann er að taka sjúkratrygginguna
af fólki,“ segir Bárður Sigurgeirs-
son. Hann segir einnig að læknar
telji að lækningaleyfi sínu fylgi
réttur til ávísana á lyf og rannsókn-
ir og rannsóknabann væri í raun
afnám lækningaleyfis þeirra.
Hann segir að með því að taka
sjúktryggingarnar af fólki sem leit-
aði beint til sérfræðinga sé verið
að fæla fólk frá því að leita sér
lækninga. Kostnaður við sumar
aðgerðir og rannsóknir sé mikill
og geti enginn risið undir honum
án þátttöku sjúkratrygginganna.
Það hefði í för með sér sparnað
fyrir ríkið til skemmri tíma en auk-
inn kostnað til lengri tíma litið.
Sjúkdómar muni greinast síðar og
leiddi til aukins kostnaðar við lækn-
ingar, auk þeirra áhrifa sem það
hefði á heilsu og líðan sjúkling-
anna.
Tekist á um faglegu rökin
Talsmenn sérfræðinga og ráðu-
neytis nota fagleg rök mest í
átökunum um tilvísanakerfið,
kostnaðarþættinum hefur meira
verið ýtt til hliðar. Það liggur þó
fyrir að ráðuneytið ætlar að ná
fram 100 milljóna kr. sparnaði á
þessum útgjaldalið á árinu og Bárð-
ur Sigurgeirsson viðurkennir fús-
lega að aðgerðirnar muni hafa áhrif
á tekjur sérfræðinga, þó það sé
ekki aðalatriði málsins í þeirra
huga.
Bæði ráðuneyti og sérfræðingar
telja að upptaka tilvísana kunni að
leiða til þess komum til sérfræðinga
fækki um fimmtung. Bárður segir
hins vegar að sérfræðingar telji að
það muni ekki leiða til sparnaðar
fyrir ríkið og byggja þá skoðun
sína á því að flestar heimsóknir til
sérfræðinga séu í raun ódýrari fyr-
ir ríkissjóð en heimsóknir á heilsu-
gæslustöðvar.
Telja að leggja eigi
niður stofurekstur
Þegar Bárður er spurður um
ástæðu hörkunnar í andstöðu sér-
fræðinga við tilvísanakerfið segir
hann að málið snúist um grundvall-
aratriði í uppbyggingu heilbrigðis-
þjónustunnar, tilverurétt sjálfstætt
starfandi sérfræðinga. Þeir trúi því
að ætlunin sé að koma allri þjón-
ustunni inn á göngudeildir spítal-
anna. „Við teljum að til- ________
vísanakerfið sé aðeins
upphafið, meira hangi á
spýtunni og þetta sé að-
eins liður í því að leggja
niður allt starf lækna
utan sjúkrahúsa. Rökin
Geta ekki séð
sjúkratryggð-
um fyrir lækn-
isþjónustu
sem færð hafa verið fyrir þessu
nýja kerfi eru ákaflega veik og
mörg fundin eftirá. Það styrkir
okkur í þeirri trú að annað og
meira liggi að baki,“ segir Bárður.
Bárður segist sjálfur hafa starf-
að á stórri göngudeild erlendis og
hann sé ekki tilbúinn að taka þátt
í að innleiða þá þjónustu hér á
landi, hún sé bæði ópersónuleg og
ómarkviss. íslendingar myndu
heldur aldrei láta bjóða sér upp á
þannig læknishjálp.
Guðjón Magnússon neitar því
harðlega að fyrir heilbrigðisyfir-
völdum vaki að leggja niður stofu-
rekstur. Fullyrðir að þau hafi í
langan tíma ýtt undir þessa starf-
semi á ýmsa lund og sett upp hvata
til að ýmis læknisverk flyttust af
sjúkrahúsum á stofur. Segir hann
að hér sé enn of mikið um innlagn-
ir á sjúkrahús. í mörgum tilvikum
sé ódýrara að gera minni aðgerðir
á göngudeildum eða læknastofum
og sjúklingarnir fljótari að komast
í gang.
Hann segir að vissulega séu þau
sjónarmið uppi að styrkja þurfi
göngudeildir sjúkrahúsanna og
skilgreina hlutverk þeirra enda sé
það ekkert náttúrulögmál að öll
starfsemin fari fram á læknastof-
um úti í bæ. í mörgum tilvikum
sé mikilvægt að hafa miðstöð sér-
fræðigreinar á göngudeild. Ekki sé
þar með sagt þessi þróun muni leiða
til samdráttar á stofunum því
draga þurfi enn frekar úr innlögn-
um á sjúkrahús og þá muni fjölga
læknisverkum sem komi til skipt-
anna hjá göngudeildum og lækna-
stofum. --------
„Það þarf að skilgreina
betur hvar vinna á verkin
og auka eftirlit með þeirri
þjónustu sem fram fer á
stofum úti í bæ, bæði
gæðum og kostnaði,“ seg-
ir Guðjón. í þessu sambandi bendir
hann á að sérfræðingar á sjúkra-
húsum vísi of mikið á læknastofur,
meðal annars sínar eigin. Þar skar-
ist hagsmunir þeirra og vinnuveit-
andans en sjúkrahúsin hafi látið
þetta óátalið.
Sjálftökukerfi
Og þá kemur að því sem Guðjón
telur grunnástæðuna fyrir tilvís-
anakerfinu, núverandi fyrirkomu-
lag sé of opið og það bjóði heim
hættu á misnotkun. „Það er óviðun-
andi að kerfið sé þannig að hvaða
sérfræðingur sem er geti hvenær
sem er opnað stofu og tilkynnt að
hann ætli að hefja vinnu fyrir rík-
ið. Eins og samningum Trygginga-
stofnunar við lækna er nú háttað
hefur verkkaupinn ekkert vald til
að ákveða hvað hann vill kaupa
mikla þjónustu. Þetta er sjálftöku-
kerfi sem þarf að koma böndum á.“
Segir hann að í tvö ár hafi verið
reynt að ná samningum við lækna
um takmarkanir. Reynt hafi verið
að semja um hámarksfjölda læknis-
verka alls, um hámarksfjölda ein-
inga þeirra lækna sem væru í fullu
starfi á sjúkrahúsum þannig að
aðrir fengju meira svigrúm eða að
loka á nýja sérfræðinga. Sérfræð-
ingar hefðu hafnað öllum þessum
hugmyndum. Það væri fyrst nú að
þeir gæfu í skyn að þeir vildu samn-
inga. Telur Guðjón að vafalaust
kæmi til greina að endurskoða
ákvarðanir um tilvísanakerfið ef
læknar kæmu fram með hugmynd-
ir sem leiddu til sömu niðurstöðu.
Bárður segist telja að núverandi
kerfi sé mjög gott. Sjúklingar geti
leitað þangað sem þeir vilja, hvort
heldur er til heimilislæknis eða
beint til sérfræðings. Samkeppni
ríki á milli sérfræðinga, þeir verði
að standa sig til að fá sjúklinga.
Tilvísanakerfið setji óeðlileg höft á
fólk sem vildi leita til læknis. Það
________ gæti lent í því að teppast
hjá heilsugæslulækni,
komast ekki áfram til
sérfræðings þó það vildi.
Eins væri hætta á hags-
munaárekstrum, heim-
"..... ilislæknir vildi hafa hönd
í bagga með því til hvaða sérfræð-
ings sjúklingur færi, þó ekki væri
gert ráð fyrir því í reglugerð. Þá
gætu skapast vandræði ef sérfræð-
ingur vildi til öryggis leita álits
annarra sérfræðinga á einhveijum
tilfellum því miklar takmarkanir
væru á heimild sérfræðinga til að
vísa á aðra sérfræðinga.
Læknabréfin
Eitt af þeim mörgu atriðum
málsins sem ráðuneyti og sérfræð-
inga greinir á varðar læknabréf og
þar ber mikið í milli. Heilbrigðis-
og tryggingamálaráðherra hefur
m.a. rökstutt upptöku hins nýja
kerfis með því að allar upplýsingar
um heilsu sjúklingsins og meðferð
þurfi að liggja fyrir hjá heimilis-
lækni. Guðjón segir að boðskiptin
séu í miklum ólestri. Ef heimilis-
læknir sendi tilvísun eigi sérfræð-
ingur að svara. Nú sé staðan sú
að heilu sérgreinarnar svari ekki
og hafi ástandið farið versnandi.
Hann spyr hvert sé öryggi sjúkl-
inga þegar ástandið sé svona, ekki
liggi til dæmis fyrir upplýsingar
um grundvallaratriði eins og
lyfjagjöf sjúklinga. Hann segir að
læknabréf sé reiknað inn í gjald
sérfræðinga og séu þeir að svíkja
samninga með því að senda þau
ekki. Læknafélögin hefðu haft
tækifæri til að taka á þessu máli
en ekkert aðhafst.
Bárður segir að sérfræðingar
séu sammála því að sem mest af
upplýsingum um sjúklinga og fjöl
skyldur þeirra séu fyrirliggjandi
hjá heimilislæknum. Það sé hið
besta mál. Hins vegar sé
óskiljanlegt að ráðuneyt
ið noti jafn veik rök og
þessi til svo róttækra
breytinga á heilbrigðis
kerfinu. Það byggði mál-
flutning sinn á fimm ára
Sjúklingur
gæti þurft aö
greiða tugí
þúsunda
gamalli könnun sem bent hefði til
að í einungis þriðjungi tilvika sendu
sérfræðingar skýslu um samskipti
sín við sjúkling. Síðan hafi ástand
ið batnað mjög og nýlegar kannan-
ir sýni að skýrslur séu sendar
70-90% tilvika. Þá sé vitað að
sumum greinum, til dæmis geð-
lækningum, væri mikið um að
sjúklingar óskuðu eftir að skýrsla
um samskiptin væri ekki send. Þá
bendir Bárður á að læknar hafi
boðið þetta mál fram í samningum
en ekki fengið undirtektar. „Vald-
boð er einungis til að spilla þessum
boðskiptum,“ segir hann.
„Málið er í alvarlegum hnút. Ég
tel að það verði ekki leyst nema
með því að hætta við allar áætlan
ir um tilvísanakerfi. Enda er það
vilji almennings," segir Bárður
spurður að því hvaða lausn hann
sæi á deilumálinu.
Viðkvæmt
málí
læknastétt
Tilvísanamálið er afar við-
kvæmt í læknastétt. Hluti heim-
ilislækna styður málið. Bárður
Sigurgeirsson telur að sérfræð-
ingar séu einhuga í sinni afstöðu
en heimilislæknar skiptist í tvo
hópa. „Ég hef rætt við marga
heimilislækna og sýnist að flestir
séu þeirrar skoðunar að ágrein-
ingurinn skemmi mikið fyrir
samskiptum lækna en þau hafa
verið með ágætum og að tilvís-
anakerfið verði ekki til mikils
gagns.“
Úr röðum sérfræðinga hafa
heyrst þær raddir að líta megi
svo á að óeðlilegir hagsmuna-
árekstrar séu í tilvísanakerfinu.
Heimilislæknar hafi gengið í lið
með heilbrigðisráðuneytinu til
að skara eld að eigin köku eða
auka völd sín. Spurður um þetta
segist Bárður telja að fjárhags-
legir hagsmuni ráði ekki ferðinni
þjá heimilislæknum, heldur hug-
myndafræðin. Þeir trúi því að
>eir geti minnkað kostnað og
bætt boðskipti.
Sigurbjörn Sveinsson, formað-
ur Félags íslenskra heimilis-
lækna, segist meta stöðuna svo,
eftir að hafa kannað félagahóp-
inn, að góður meirihluti sé fyrir
tilvísanakerfinu. Menn séu al-
mennt þeirrar skoðunar að
ástandið sé slæmt, nýting mann-
afla ekki nægilega góð og sjúkl-
ingarnir fái ekki eins góða lækn-
isþjónustu og íslenska heilbrigð-
iskerfið geti boðið þeim upp á.
Segist hann telja fráleitt að
menn taki afstöðu til málsins
vegna eigin fjárhagslegra hags-
muna. Breytingin muni hafa í för
með sér aukið álag, að minnsta
kosti í byrjun. Tekjuaukning
heilsugæslulækna yrði ekki
nema lítið brot af heildartekjum
þeirra og miðað við fyrirhöfnina
og óþægindin vegna ágreinings
í læknastétt gangi það ekki upp
að halda því fram að fjárhagsleg-
ir hagsmuni ráði afstöðu manna.
Tilvísanakerfið hefur mest
áhrif í heilbrigðisþjónustunni á
höfuðborgarsvæðinu og ef til
vill á Akureyri því almennt hafa
læknar á landsbyggðinni í raun
þurft að vinna eftir tilvísana-
kerfi. Sigurbjörn viðurkennir að
menn séu dálítið kvíðnir vegna
aukins álags í byijun því flestir
séu þegar önnum kafnir. Hann
bendir þó á að þegar stofugjald
hafi verið tekið upp hafi orðið
samdráttur á heilsugæslustöðv-
unum án þess að starfsfólki hafi
fækkað og því ætti að vera svig-
rúm í kerfinu. Þá sé við því að
búast að jafnvægi komist á eftir
ákveðinn tíma. Ef á þyrfti að
halda væri aðstaða þegar fyrir
hendi á heilsugæslustöðvum til
að bæta við læknum.
Sigurbjörn metur það svo að
af um 90 þúsund einstaklingum
sem leita til sérfræðinga árlega
hafi um 30-40 þúsund farið án
tilvísunar. Þeir muni nú leita til
heimilislækna. Það þýði innan
við 10% fjölgun heimsókna til
heimilislækna. Heilsugæslukerf-
ið ætti að ráða vel við það. Heil-
brigðisráðuneytið hefur komist
að sömu niðurstöðu, þ.e. að álag
á heilsugæslukerfið á höfuð-
borgarsvæðinu muni aukast um
10% þegar tilvísanakerfið kemst
á.
Guðjón Magnússon telur að
svigrúm sé í kerfinu til að taka
við aukningunni og ekki hafi
verið talin ástæða til að gera
sérstakar ráðstafanir vegna til-
vísanakerfisins.