Morgunblaðið - 11.03.1995, Qupperneq 26

26 LAUGARDAGUR 11. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Samskipti íslands og ESB
Hræðsluáróður, ósk-
hyggja - sporin hræða
ÞEGAR DEILUR um stefnu
íslands í öryggis- og vamarmálum
bar hæst, vorum við margir, sem
töldum ástæðu til að vara annars
vegar við óskhyggju og hins vegar
hræðsluáróðri. Eðlilegt er, að and-
stæðingar okkar úr þeirri baráttu
vilji nú ræða eitthvað annað. Svo
rækilega hefur sannast, að þeir
höfðu rangt fyrir sér. Nú er hlaup-
ið í þær öfgar í umræðum, að
þeir eru sakaðir um pólitískar of-
sóknir, sem minnast á þessa fortíð.
Þá er enn gripið til saman-
burðarfræðanna, sem byggjast á
vandræðalegum tilraunum til að
sanna, að ástandið hafí jafnvel
verið verra í lýðræðisríkjunum en
einræðisríkjum kommúnismans.
Greinar af þeim meiði hafa birst
hér í Morgunblaðinu undanfarið.
Þær byggjast á því meginviðhorfí
greinarhöfunda, að Islendingar
hefðu aldrei átt að vera þátttak-
endur í vestrænu vamarsamstarfi.
Enn líta þessir menn á lýðræðisrík-
in í Vestur-Evrópu og Norður-
Ameríku sem andstæðinga, af því
að þau tóku höndum saman gegn
kommúnismanum. Engan þarf að
undra, þótt fólk af þessu sauða-
húsi kvarti og kveini, þegar minnt
er á staðreyndir úr stjómmálabar-
áttu áranna fyrir hmn Sovétríkj-
anna.
Lítil rök eru á bak við viðhorf
þeirra, sem telja ástæðulaust að
ræða þessar sögulegu staðreyndir.
Stjómmálaumræður og þrætur
byggjast að verulegu leyti á mati
á því, sem gerst hefur. Við kosn-
ingar leggja stjórnmálamenn fjög-
urra ára störf sín undir dóm kjós-
enda. Stjómmálaflokkar eiga sér
sögu og hefðir, sem nýtast þeim
til góðs eða ills í kosningum. Læri
menn ekki af reynslu sögunnar
eiga þeir á hættu að reka sig á
sömu hlutina og ollu vandræðum
fyrr á árum. Hrun kommúnismans
hefur hvarvetna orðið til þess, að
ríki og einstaklingar þurfa að tak-
ast á við vandamál, sem eiga sér
djúpar, sögulegar rætur. Við fs-
lendingar stöndum ekki síður í
þeim sporam en aðrir.
ESB hugar að
eigín málum
Enn er ástæða til að vara menn
við að láta óskhyggju eða hræðslu-
áróður ráða afstöðu sinni í utanrík-
ismálum. Á hvora tveggja hefur
borið í umræðum um samskipti
íslands við Evrópusambandið
(ESB). Þá er reynt að
snúa út úr eða afflytja
skoðanir annarra, til
dæmis þegar því er
haldið fram, að sjálf-
stæðismenn með Dav-
íð Oddsson forsætis-
ráðherra í broddi fylk-
ingar telji umræður
um tengsl okkar við
ESB ekki á dagskrá.
Á sínum tíma voru
það andstæðingar
ríkjandi utanríkis-
stefnu, sem reyndu að
gera veijendur hennar
tortryggilega. Nú Björn
bregður hins vegar Bjarnason
svo við, að það era
einkum alþýðuflokksmenri, sem
setja sig í þessar stellingar, þótt
sá flokkur hafí farið með stjórn
utanríkismála síðan á árinu 1988
og formaður hans gegnt störfum
utanríkisráðherra. Á
árinu 1992 var Jón
Baldvin Hannibalsson
helsti talsmaður aðild-
ar íslands að evrópska
efnahagssvæðinu,
vegna þess að þá
þyrfti ísland ekki að
sækja um aðild að
Evrópusambandinu.
Nú hefur honum og
flokki hans snúist
hugur.
Aðild íslands að
ESB hefur ekki verið
á dagskrá ríkisstjóm-
ar Davíðs Oddssonar.
Er það í samræmi við
niðurstöðu stjórnar-
flokkanna frá vorinu 1991. Fjögur
EFTA-ríki sóttu síðan um aðild
að ESB. Ekki kom fram nein til-
laga, um að þessari niðurstöðu
yrði breytt.
EFTA-ríkin fjögur vildu eiga
fulltrúa á ríkjaráðstefnu ESB, sem
hefst á næsta ári og fjallar um
frekari stækkun og stjórnskipun
sambandsins. Aðildardyrum ESB
hefur nú verið lokað. Þær verða
ekki opnaðar að nýju fyrr en að
Iokinni ráðstefnunni. Hún kann
að dragast allt fram undir alda-
mót. Þá fyrst liggur fyrir, hvaða
kjör bjóðast umsóknarríkjum.
Enn er þörf á
raunsæi
Það er hræðsluáróður að halda
því fram, að ísland einangrist
utan ESB. Það er óskhyggja að
Oft er sagt, að ekkert
sé nýtt undir sólinni.
Björn Bjamason
víkur hér að sérkenni-
legu samhengi í
umræðum um íslensk
utanríkismál.
halda því fram, að ESB taki ís-
land fram fyrir önnur ríki, á með-
an sambandið hugar að sínum
eigin málum. Aðildardyrnar verða
ekki opnaðar upp á hálfa gátt.
Raunsætt mat verður ekki lagt
á kosti íslands gagnvart ESB fyrr
en að lokinni ríkjaráðstefnu. Við
þurfum því að fylgjast náið með
framvindu hennar. Nú hefur verið
staðfest, að EES-samningurinn
veitir okkur ótvíræðan rétt til
pólitísks samráðs við Evrópusam-
bandið. Þennan rétt eigum við að
nýta okkur og jafnframt vinna
markvisst að því að kynna hags-
muni okkar fyrir aðildarríkjum
ESB.
Stjórnmálamönnum er að sjálf-
sögðu frjálst að leita umboðs hjá
kjósendum til að leiða ísland inn
í ESB. Þessir stjórnmálamenn
geta hins vegar ekki sagt kjósend-
um neitt um það á þessu stigi inn
í hvers konar ESB þeir ætla að
leiða þá. Ekki er heldur neitt
hægt að fullyrða um aðildarkost-
ina. Talsmenn aðildar íslands að
ESB standa nú í þeim gamal-
kunnu sporum að þurfa að styðj-
ast við hræðsluáróður, óskhyggju
og útúrsnúing á orðum andstæð-
inga sinna. Sagan kennir okkur,
að í umræðum um íslensk utanrík-
ismál hafa þeir ekki góðan mál-
stað að veija, sem þurfa að grípa
til vopna af því tagi.
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.
Baldri í Fínpússningu svarað
MIÐVIKUDAGINN 1. mars sl.
birtist í Morgunblaðinu grein eftir
Baldur Hannesson, framkvæmda-
stjóra Fínpússningar sf., undir fyr-
irsögninni „Samkeppnislagabrot
Reykjavíkurborgar - aðför að
reykvísku fyrirtæki". Baldur fór
fram á að ég svaraði greininni
opinberlega, sem ég hef að ein-
hveiju leyti gert en mér er bæði
Ijúft og skylt að gefa fyllri svör
en hægt er að koma við í stuttu
spjalli við blaðamann.
Forsaga þessa máls er á þá leið
að í desember 1994 mun fyrirtæk-
ið Vikur hf. hafa leitað eftir fjár-
hagslggri þátttöku Aflvaka
Reykjavíkur í fyrirtækinu og
áformum þess um fullvinnslu á
íslenskum vikri til útflutnings. Var
það mat forráðamanna Aflvaka á
þeim tíma, að verkefnið félli vel
að markmiðum Aflvaka um að
styðja við bakið á nýsköpun og
nýjum atvinnumöguleikum. Stjórn
Aflvaka samþykkti því þann 28.
febrúar 1994 að heimila 4 millj.
kr. víkjandi skuldabréfalán til fyr-
irtækisins að uppfylltum skilyrð-
um um heildarfjármögnun.
Ári áður en þetta gerðist höfðu
borgaryfirvöld gert leigusamning
við Vikur hf. um fiskimjölsverk-
smiðjuna við Köllunarklettsveg og
var hún leigð fyrirtækinu til rekst-
urs vikursþurrkunar
og pökkunar á vikri
til útflutnings. í leigu-
samningnum var
kveðið á um að leigu-
taki greiði enga leigu
til ársloka 1993,
fyrstu 6 mánuði ársins
1994 átti leigutaki að
greiða hálfa leigu eða
kr. 218.750 á mánuði
en frá og með 1. júlí
1994 átti leigan að
fara í kr. 437.500 fyr-
ir hvem mánuð. Vikri
hf. tókst hins vegar
ekki að standa í skil-
um með húsaleiguna
og bára forráðamenn
fyrirtækisins því m.a. við að nauð-
synlegar endurbætur á húsnæðinu
hafi verið mun kostnaðarsamari
heldur en fyrirtækið gerði ráð fyr-
ir í upphafi. Þá hafi jafnframt
orðið talsverð töf á því að fyrri
leigjandi verksmiðjunnar yfirgæfí
húsnæðið og það hafi gert það að
verkum að þróun og uppbygging
á vinnsluferli Vikurs hf. hafí kom-
ist mun síðar af stað en áætlað
var í upphafí.
Á haustdögum 1994 lá ljóst
fyrir að engin húsaleiga hafði ver-
ið greidd og engin greiðsluviðleitni
var þá uppi af hálfu fyrirtækisins.
Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir
JCroiimata
ogManuela Wiesler
íslenska Óperan, sunnudagur 19. mars kl. 14:00
Slagverkshópurinn Kroumata, sem hlotið hefureinróma lof gagnrýnenda og
tónlistarunnenda víða um heim, heldur tónleika í fyrsta sinn á (slandi ásamt
flautuleikaranum Manuelu Wiesler. Á efniskránni eru verk eftir J. Cage, S.D.
Sandström, G. Katzer og R. Wallin. .......... . ... . . .
Tonleikarnir verða ekki endurteknir.
Miðasala í íslensku Óperunni í síma 551 1475
Vegna þessa var sú
ákvörðun tekin í borg-
arráði, þann 11. nóv-
ember 1994, að rifta
leigusamningi borg-
arinnar við Vikur hf.
vegna vanefnda.
Fljótlega eftir að þessi
ákvörðun hafði verið
tekin hafði Ástdís
Kristjánsdóttir, fram-
kvæmdastjóri fyrir-
tækisins, samband við
mig og fór fram á að
dokað yrði við með
aðgerðir gegn fyrir-
tækinu þar til full-
reynt væri hvort hægt
væri að fá nýja fjár-
festa inn í fyrirtækið.
Hugmyndin sem Vikur hf. lagði
Ég gaf forráðamönnnm
fyrirtækisins fjögurra
mánaða umfjöllunar-
tíma, segir Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir, til
að reyna að koma fyrir-
tækinu á réttan kjöl.
upp með í upphafi starfsemi sinnar
var að nýta íslenskt hráefni og
orku til framleiðslu á útflutnings-
afurð. Umtalsverðum tíma og fjár-
munum hefur verið varið í að þróa
og markaðssetja þessa afurð og
fjöldi einstakljnga hefur lagt aleig-
una í þessar framkvæmdir. Það
var mitt mat að rétt væri að gefa
fyrirtækinu svigrúm til að fínna
nýja fjárfesta og að enginn myndi
hagnast á þvi ef harkalega væri
gengið fram í því að bera fyrirtæk-
ið út úr því húsnæði sem það hafði
á leigu hjá borginni. Borgin keypti
fískimjölsverksmiðjuna á sínum
tíma til niðurrifs og ekki er fyrir-
huguð nein nýting á húsnæðinu.
Af þessum sökum gaf ég forráða-
mönnum fyrirtækisins fjögurra
mánaða umþóttunartíma til að
reyna að koma fyrirtækinu á rétt-
an kjöl.
í grein sinni heldur Baldur
Hannesson því fram að Vikur hf.
sé á góðri leið með að yfirtaka
markaðinn fyrir sandblásturssand
og geti það í krafti þess að hafa
fengið húsnæði og alla aðstöðu
frítt hjá Reykjavíkurborg að við-
bættum peningum frá Aflvaka
Reykjavíkur hf. Eitthvað mun
þetta málum blandið því sam-
kvæmt upplýsingum sem fram-
kvæmdastjóri Vikurs hf. hefur
veitt, um vinnslu fyrirtækisins á
þurrkuðurn sandblásturssandi á
árinu 1994 og það sem af er árinu
1995, þá nemur sala Vikurs hf. á
sandblásturssandi rétt um einni
milljón króna á þessu tímabili.
Heildarmarkaður fyrir þurrkað-
an sand mun nema að minnsta
kosti 10-20 millj. króna á hveiju
ári, þannig að ofangreindar sölu-
tölur Vikurs hf. benda ekki til
þess að fyrirtækið hafi „lagt undir
sig markaðinn" eins og haldið er
fram í grein Baldurs Hannesson-
ar. Rétt er hins vegar að taka það
fram að frá því að Aflvaka varð
kunnugt um að fyrirtækið hefði
tekið að sér þurrkun á sandblást-
urssandi þá hefur framkvæmda-
stjóra þess verið bent á að með
því væri starfsemi þess komin inn
á grátt svæði með tilliti til upp-
ranalegra markmiða sem og þeirra
forsendna sem lágu til grandvallar
þátttöku Aflvaka og aðstoð
Reykjavíkurborgar.
Að lokum þetta: Baldur
Hannesson segir í grein sinni að
undanfarið hafí hann sent fyrir-
spurnir um gang þessa máls til
borgarráðs en engin svör hafi bor-
ist og Baldur spyr hvers vegna.
Það er að sönnu rétt að Baldur
hefur sent mörg bréf til borgar-
ráðs út af máli þessu í gegnum
tíðina, auk þess að hafa átt samt-
öl við borgarlögmann, aðstoðar-
konu mína og mig sjálfa. í janúar
sl. fékk hann senda greinargerð
Aflvaka vegna þessa máls en hún
var gerð að beiðni borgarráðs. Þá
kynnti ég borgarráði bréfið frá
Baldri, dags. 26. janúar sl., þar
sem hann kvartar undan mínum
atbeina í þessu máli en borgar-
ráðsmenn sáu ekki ástæðu til að
hafast neitt að. Samskiptin við
Baldur Hannesson hafa því að
sönnu verið talsverð á undanförn-
um vikum og mánuðum. Það er
því ekki sanngjarnt af Baldri að
halda því fram að engin svör hafi
borist, en hitt kann vel að vera
að svörin hafi ekki verið á þann
veg sem hann óskaði.
Höfundur er borgarsijóri.