Morgunblaðið - 11.03.1995, Síða 29

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 11. MARZ 1995 29
IS
Tryggingaráði var því kunnugt um
brot hans og að það var sama eðlis
og brot fyrrverandi tryggingayfír-
læknis og aðstoðartryggingayfir-
læknis. Ráðið sá hinsvegar ekki
ástæðu til að draga í efa orð Júlíusar
um að málinu væri lokið. Eftir á að
hyggja hefði verið varlegra fyrir ráð-
ið og betur í samræmi við hlutverk
þess sem gefur álit að grennslast
fyrir um hvernig málið væri statt,
ekki síst þar sem um samskonar máí
gat verið að ræða og leiddi til þess
að forveri Júlíusar hvarf af vett-
vangi. Ráðherra sem þá var, Guð-
mundur Ámi Stefánsson, neitar því
að sér hafí verið kunnugt um skatta-
mál Júlíusar. Jón Sæmundur Sigur-
jónsson formaður tryggingaráðs
kvaðst í samtali við blaðamann ekki
vita til þess að ráðherra hefði haft
vitneskju um skattamál Júlíusar.
Ef það er rétt að ráðherra vissi
ekki um skattamál Júlíusar þýðir það
að tryggingaráðið hafí ekki komið
vitneskju sinni til vitundar ráðherra.
Lögmælt ferli undirbúnings þess að
veita stöðu tryggingayfirlæknis bar
samkvæmt því ekki árangur. í stað
þess að undirbúa ráðherra sem best
undir að taka ákvörðun er athygli
hans ekki vakin á þessu mikilsverða
atriði sem fram kom í undirbúningi
málsins.
í vikunni sendi tryggingaráð frá
sér yfirlýsingu sem erfítt er að skilja
á annan veg en þann að ráðið sé
ósátt við þær upplýsingar sem Júlíus
gaf því: "... og mátti á honum skilja
að þar hafí verið um óveralegar fjár-
hæðir að ræða,“ stendur í yfírlýsing-
unni. Það má spyija hvort yfírlýsing-
in sé að öllu leyti sanngjörn. Ráðið
vissi hvers eðlis brotið var. Það kaus
að láta Júlíus ekki gjalda þess og
að rannsaka ekki frekar hvar það
væri statt. Síðan hefur ekkert breyst
nema að ákært er í máli Júlíusar,
því lýkur með dómsátt og fjölmiðlar
fá veður af því. Ekki er að sjá að
neitt nýtt um brot Júlíusar hafi kom-
ið fram miðað við það sem ráðið vissi
eða mátti vita.
Siðferðilegt mat
Núverandi heilbrigðisráðherra hef-
ur sagt að hann muni ef til vill leita
álits ríkislögmanns á því hvað til
bragðs eigi að taka. Verður það þá
í annað sinn sem embættið þarf að
meta hvaða áhrif skattalagabrot
tryggingayfírlæknis hafí á starfshæfí
hans. Er ekki úr vegi að vitna í hið
fyrra álit ríkislögmanns, sem þá var:
„Leysa þarf úr því varðandi verð-
leikamat til að gegna stöðum þessum,
hvort unnt sé að treysta þessum
mönnum til að fara að lögum og
gæta réttsýni í starfí sínu. Þar með
að gæta í senn lögákveðins réttar
einstakra bótaþega og almennings-
hagsmuna, við þær aðstæður, að
þeir hafa sjálfír orðið berir að því
með röngum framtölum að halla rétti
hins opinbera við skattskil sín sjálfum
sér til fjárhagslegs ávinnings. Skoð-
unarefnið verður, hvort eðli og inntak
þessara brota vitni um slíka siðferðis-
bresti, að áhrifa þeirra gæti á það
traust og þá virðingu, sem jafnt
æðri stjórnvöld og einstakir bótaþeg-
ar verða að geta borið til Trygginga-
stofnunar ríkisins og
íngaráð Starfsmanna hennar, svo
hvers trúverðugleiki starfa
brotið Þeirra °S um leið stofnun-
arinnar sé hafínn yfír vafa
ar" að þess leyti.“
Rlkislögmaður þarf þó
væntanlega að taka afstöðu til þess
hvort nokkur tiltekin atriði eigi að
leiða til að álitsgjöf hans eigi að vera
önnur heldur en í málum forvera
Júlíusar: Skattundandrátturinn náði
yfír skemmra tímabil sem kann að
mega túlka svo að ásetningurinn
hafí ekki verið jafnharður, læknirinn
var ekki kominn til fastra starfa hjá
Tryggingastofnun er brotið var fram-
ið, hann taldi málinu lokið er hann
sótti um stöðu tryggingayfírlæknis
og við undirbúning ákvörðunar ráð-
herra um að veita stöðuna kom fram
hvers eðlis brotið væri.
Ákvörðun í málinu er svo alfarið
í höndum ráðherra, sem ugglaust
tekur einnig tillit til annarra sjónar-
miða heldur en lögfræðiálita einna
saman.
Bæjarstjóri Bolungarvíkur segir að salan á Ósvör efli byggðarlagið
Þróttur í atvinnulífið
BÆJARSTJÓRN Bolungar-
víkur samþykkti á fundi sín-
um í gær að ganga að til-
boði Rækjuverksmiðjunnar
Bakka hf. í Hnífsdal í hlutabréf bæjar-
ins í útgerðarfyrirtækinu Ósvör hf.
Atkvæði féllu fímm gegn tveimur. Var
þetta eina mál fundarins. Um tuttugu
Bolvíkingar fylgdust með umræðum á
fundinum enda er hér á ferðinni mál
sem snertir atvinnuöryggi fjölda Bol-
víkinga.
Bakki hf. gerði tilboð I meirihluta-
eign bæjarins í Ósvör hf. I síðustu viku.
Áður en að því kom að bæjarstjóm
gæti tekið afstöðu til tilboðsins stofn-
uðu nokkrir einstaklingar og fyrirtæki
í Bolungarvík fyrirtækið Heimaafl hf.
og keyptu í nafni þess óseld hlutabréf
í félaginu. Tilgangurinn var að halda
yfírráðum yfír aflaheimildum Ósvarar
í bænum. Við þetta missti bæjarsjóður
meirihlutann og forsendur tilboðs
Bakka brastu. Síðan hafa verið tölu-
verð átök í bænum. Ágúst Oddsson,
forseti bæjarstjómar, lýsti því yfir að
hann teldi koma til greina að láta
reyna á lögmæti sölu bréfanna til
Heimaafls hf. í ljósi þess að heimild
til sölu þeirra hafi verið fallin úr gildi.
Þá var reynt að fá Heimaaflsmenn til
að láta söluna ganga til baka en þeir
féllust ekki á það. Forráðamenn
Heimaafls hafa undanfama daga verið
að athuga möguleikana á því að efla
Ósvör hf. á sínum forsendum.
„Sólskinsdagur“
Menn sem ekki sættu sig við nið-
urstöðu málsins, þar á meðal
óánægðir hluthafar í Ósvör hf., tóku
sig saman um að mynda nýjan meiri-
hluta með Bakka ef hann keypti
hlutabréf bæjarins eftir sem áður.
Bærinn á nú tæplega 44% hlutafjár,
Heimaafl hf. á 27,5% og aðrir hlut-
hafar I Bolungarvík tæp 29%. Þurfti
Bakki því liðlega 6% til viðbótar til
að ná meirihluta. Virðist það hafa
tekist. Aðalbjöm Jóakimsson, aða-
leigandi Bakka hf., vildi ekkert um
þetta segja. Bolvísku hluthafamir,
sem munu skipta tugum, gerðu Aðal-
bimi bindandi sölutilboð I hlutabréf
sín og afhentu honum jafnframt
tímabundið umboð til að fara með
það vald sem bréfin veita á fundum
hjá Ósvör hf.
Erfítt var að fá Bolvíkingana til
að tjá sig um málið. „Ég vona að
það hafí verið gæfuspor í sögu Bol-
ungarvíkur sem tekið var á þessum
bjarta sólskinsdegi í dag,“ var það
eina sem Ólafur Þ. Benediktsson,
fyrrum bæjarfulltrúi, vildi láta eftir
sér hafa í gær, en hann er einn þeirra
sem hafa lýst sig reiðubúna til að
selja Bakka hlutabréf sín í Ósvör.
Forsendum verði fullnægt
Tilboð Bakka hf. var lagt fram á
sérstökum bæjarstjómarfundi í gær.
í upphafí fundarins gerði Kristinn
H. Gunnarsson, bæjarfulltrúi Al-
þýðubandalagsins, athugasemd við
boðun fundarins og gerði fyrirvara
um að þessi málsmeðferð stæðist
ákvæði sveitarstjórnarlaga og bæjar-
málasamþykkt kaupstaðarins. Jó-
hann Hannibalsson, bæjarfulltrúi
Framsóknarflokks, lagði fram tillögu
um að hlutabréf bæjarins yrðu aug-
lýst til sölu og seld hæstbjóðanda.
Hún var felld með fjórum atkvæðum
gegn tveimur.
Tillaga meirihlutans um að taka
tilboði Bakka var hins vegar sam-
þykkt með fimm atkvæðum gegn
tveimur og hafði fundurinn þá staðið
í tvo tíma. Það skilyrði var sett í
samþykktina að bréfín yrðu ekki af-
hent kaupendum fyrr en tilteknum
forsendum kauptilboðs yrði fullnægt.
Fjórir bæjarfulltrúar Sjálfstæðis-
flokks, Ágúst Oddsson, Ólafur Krist-
jánsson, Örn Jóhannsson og Anna
G. Edvardsdóttir, sem eru í meiri-
hluta I bæjarstjóm, samþykktu tillög-
una ásamt Rúnari Vífílssyni fulltrúa
Alþýðuflokks. Á móti voru Kristinn
H. Gunnarsson bæjarfulltrúi Alþýðu-
bandalags og Jóhann Hannibalsson
fulltrúi Framsóknarflókks.
Meirihluti bæjarstjómar Bolungarvíkur vonast
til að fá endumýjaðan þrótt í atvinnulífíð eft-
ir kaup Bakka hf. á meirihluta hlutaflár í
--3»-----—-—-■----—-----------------------—--
Osvör hf. sem ákveðin vom á bæjarstjómar-
fundi í gær eftir erfíða fæðingu. Minnihlutinn
efast um ágæti þessara viðskipta. Helgi
Bjamason kannaði báðar hliðar málsins
ásamt Gunnari Hallssyni fréttaritara sem
fylgdist með fundi bæjarstjómar.
Kristinn H.
Gunnarsson
Aðalbjörn
Jóakimsson
Ólafur
Kristjánsson
„Markmið okkar að efla
veiðar og vinnslu“
„MARKMIÐ okkar er að efla mjög
veiðar og vinnslu i Bolungarvík.
Til þess þarf að gera Ósvör að
öflugu fyrirtæki sem geti laðað að
fleiri fjárfesta og með því eflist
byggð í Bolungarvík og á Vest-
fjörðum," sagði Aðalbjörn Jóak-
imsson, aðaleigandi Bakka.
„Frá upphafi hef ég verið að
vinna að þessu máli fyrir áeggjan
Bolvíkinga. Margir hafa komið að
máli við okkur hér í Bakka og aðra
Hnífsdælinga til að kanna hvort
það væri leið í þeirra málum að
við kæmum inn í þetta með þeim,“
sagði Aðalbjörn.
Samhliða kaupum á hlutabréfum
í Ósvör hefur Bakki keypt frystihús
og tæki Þuriðar hf. og sagði Aðal-
björn að landvinnslan yrði efld. Það
þýddi að frystitogararekstur væri
ekki fyrirhugaður. Hann mun
áfram reka rækjuvinnsluna Bakka
í Hnífsdal sem sjálfstætt fyrirtæki.
„Við höfum rekið mjög öfluga
rækjuvinnslu og munum gera það
áfram,“ sagði Aðalbjörn. „Ef þeir
fyrirvarar sem gerðir voru ganga
eftir vonum við að Bolvíkingar og
aðrir hagsmunaaðilar takist saman
á við það erfiða verkefni að endur-
skipuleggja rekstur útgerðar og
landvinnslu."
Gert er ráð fyrir að hlutafé
Ósvarar verði aukið í 230 milljónir
eftir að eigendaskiptin hafa átt sér
stað. Aðalbjörn vildi ekki upplýsa
hvaða fjárfesta hann hefði með sér
en sagði að það væru fyrirtæki sem
hefðu hagsmuni af öflugum at-
vinnurekstri í Bolungai’vík og vildu
með framlagi sínu styrkja atvinnu-
lífið á Vestfjörðum.
„Aðalbjörn hefur hug á að gera
hér stórvirkT1
„Það er mín skoðun að við séum
ekki að gefa aflaheimildir úr byggð-
arlaginu, heldur einmitt að treysta
stöðu atvinnulífsins í Bolungarvík og
nýta okkur þann þrótt sem Aðalbjöm
Jóakimsson kemur með,“ sagði Olaf-
ur Kristjánsson í samtali við Morgun-
blaðið. Hann er í veikindaleyfí frá
störfum bæjarstjóra en kom á fund-
inn, sagðist ekki geta setið hjá þegar
svona stórt og viðkvæmt mál væri
til umfjöllunar. „Peningar eru afl
þeirra hluta sem gera skal. Staða
atvinnufyrirtækjanna í bænum er því
miður ekki það sterk eftir gjaldþrot
Einars Guðfinnssonar hf. að þau
geti lagt veralega fjármuni í að
byggja upp atvinnulífið. Af viðræðum
mínuro við Aðalbjörn í Bakka að
dæma ætla ég að hann hafi hafí
mikinn hug á að gera hér stórvirki.
Við megum ekki vera tortryggin í
garð nágranna okkar heldur vinna
með þeim að eflingu atvinnulífsins.“
Ólafur taldi að ef málið gengi upp
næðust upphafleg markmið bæjar-
stjórnar um að tengja veiðar og
vinnslu en það voru einmitt markm-
iðin með stofnun Ósvarar á sínum
tíma. Fyrirtækið keypti togara EG
en Þuríður keypti fískvinnsluhús og
vélar þrotabúsins. Að sögn Aðalbjörn
mun Ösvör kaupa fasteignir og vélar
Þuríðar hf.
Spurður að því hvort þær illdeilur
sem risið hafa í bænum vegna þessa
máls sagði Ólafur að ekki væri hægt
að ætlast til þess að allir væra sömu
skoðunar í svona stórum og við-
kvæmum málum. „Ég tel að mikill
meirihluti Bolvíkinga sé því hlynntur
að fá Aðalbjörn til samstarfs," sagði
hann.
Hann sagði að þrennt skipti mestu
máli í þessari umræðu. í fyrsta lagi
treysti þessi niðurstaða stöðu veikra
atvinnufyrirtælqa í bænum. í öðra
lagi væri komið í veg fyrir atvinnu-
leysi. Og í þriðja lagi lagaðist staða
bæjarsjóðs Bolungarvíkur verulega,
skuldir hans lækkuðu um fjórðung.
Sagði Ólafur að menn mættu ekki
gleyma því að þegar EG varð gjald-
þrota hefði bærinn orðið að setja
meira fjármagn í nauðvöm í atvinnu-
málum en hann í raun hefði haft
efni á.
„Vil hann ekki sem minn herra“
„Samkvæmt kauptilboðinu sem ég
verð að taka afstöðu út frá, það er
það eina sem við höfum I höndunum,
verða skuldir Ósvarar að öllum líkind-
um meiri eftir sameiningu en fyrir.
Það styrkir ekki stöðu fyrirtækisins,
heldur veikir,“ sagði Kristinn H.
Gunnarsson, bæjarfulltrúi Alþýðu-
bandalagsins og alþingismaður, eftir
fundinn í gær. „Hér kemur aðili sem
mun ráða fyrirtækjunum en tekur
sjálfur enga áhættu með sína eign.
Bakki er hafður á þurru. Raunar
græðir hann 30 milljónir því að af
þeim 80 milljónum sem fást í Vest-
fjarðaaðstoð lætur hann aðeins 50 ...
sem hlutafé inn í Ósvör. Auk þess
græðir Bakki á verðmæti hlutabréf-
anna umfram kaupverð. Eigið fé
Ósvarar miðað við söluverð á afla-
heimildum sem hefur farið hækk-
andi, er um 200 milljónir kr. Bakki
kaupir 120 milljóna kr. hlut af því
fyrir 57 milljónir. Þessu gæti hann
náð út með því að selja bréfín."
Kristinn sagðist einnig gagnrýna
sölu hlutabréfanna á grandvelli
þeirra sjónarmiða að félagið væri
almenningshlutafélag með dreifðri
eignaraðild sem nú yrði einkafyrir-
tæki. Það væra slæm skipti. „Við
höfum reynt það áður og eigum ekki
að vera að draga upp gamla drauga,"
sagði hann. Hann sagði að það vefð-
ist fyrir sér að skilja af hveiju menn
hefðu ekki viljað veita heimild til
aukningar hlutafjár upp í 200 millj-
ónir fyrr en eftir að búið væri að
afhenda Bakka meirihlutann. Sagðist
hann vilja veita almenningi heimild
til að kaupa þarna hlutabréf.
Ekki er allt neikvætt að mati Krist-
ins. Hann sagði að það væri jákvætt
að auka ætti hlutafé í Ósvör og að
Bakki teldi sig hafa einhveija sem
vildu kaupa það. Þá væri það ják-
vætt að sett hefði verið inn í sam-
þykkt bæjarstjómar að hlutabréfin
yrðu ekki afhent fyrr en forsendum
væri fullnægt. „Það er auðvitað af
hinu góða ef aðrir aðilar vilja koma
til liðs við okkur. Ég býð Aðaibjöm
velkominn til samstarfs en vil hann
ekki sem minn herra,“ sagði Kristinn.
Ýmsir fyrirvarar
Við umræður á bæjarstjómarfund-
inum í gær komu fram efasemdir
hjá minnihlutanum, sérstaklega
Kristni, um að þær forsendur sem
Bakki hf. gæfí sér I kauptilboðinu
gengju eftir.
Forsendur kaupandans koma fram
í 4. grein kauptilboðsins.
Gert er ráð fyrri þvi að Vestfjarða-'
aðstoð fáist.
Þær forsendur era gefnar að
Byggðastofnun samþykki Ósvör hf.
sem nýjan skuldara yfírtekinna lána
vegna kaupa á hlutabréfum og að
skilmálum þeirra verði breytt í víkj-
andi lán með sambærilegum skilmál-
um og kjöram og lán sem veitt era
samkvæmt Vestfjarðaaðstoð eða að
skilmálamir verði þeir að lánin verði
afborgunarlaus í fímm ár og greiðist
síðan á tíu áram. Á móti þessum
skuldbindingum leggur Bakki Ósvör
til nýtt hlutafé og aflaheimildir, alls
að verðmæti 107 milljónir kr.
Kaupandi gefur sér þær forsendur
að veðskuldir Ósvarar fái skilmála-
breytingu þannig að lánin beri ekki
vexti og verði afborgunarlaus næstu
fímm ár en greiðist eftir það á að
minnsta kosti tíu árum með hagstæð-
ustu vöxtum viðkomandi lánastofn-
ana.
Einnig að öðrum veðkröfum
Ósvarar verði breytt þannig að þau
verði að jafnaði afborgunarlaus
næstu tvö ár og greiðist á næstu
tólf árum eftir það. Vaxtakjör lána
verði endurskoðuð þannig að þau
verði með hagstæðustu lqörum við-
komandi lánastofnana.
Aðalbjörn Jóakimsson sagði í sam-
tali við Morgunblaðið í gær að nú
yrði gengið í það af fullum krafti að
vinna þessa fyrirvara og tryggja það
að kaupin næðu fram að ganga.
Kvaðst hann vonast eftir því að hægt
yrði að halda hluthafafund í Ósvör
eftir tíu daga til að kjósa fyrirtækinu
nýja stjórn.