Morgunblaðið - 30.03.1995, Síða 26

26 FIMMTUDAGUR 30. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Ábyrgðarlausir menn
FYRIR skömmu birt-
ist ágæt grein í Morg-
unblaðinu eftir Guðlaug
Þór Þórðarsson, form-
ann Sambands ungra
sjálfstæðismanna. í
greininni er lögð
áhersla á nauðsyn þess
að í stjórnmálum heyr-
ist rödd þeirra sem
hugsa til framtíðar.
Guðlaugur hvetur unga
fólkið til að spyija
stjórnmálamenn hvem-
ig þeir hyggist flár-
magna kosningaloforð
sín og hann segir rétti-
lega: „Ríkissjóðshalli í
dag kemur niður á ungu
Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir
kynslóðinni, sem eftir nokkur ár mun
verða að borga hærri skatta eða
sætta sig við harkalegan niðurskurð
á opinberri þjónustu."
Hagspeki sjáifstæðismanna
Betra að satt væri - þ.e. að það
væri fyrst eftir nokkur ár sem ungt
fólk þyrfti að borga hærri skatta
vegna skuldasöfunar fyrri tíma. Því
miður er því ekki þannig háttað. í
Reykjavík er þessi stund þegar runn-
in upp. Þar hafa sjálfstæðismenn
farið svo illa að ráði sínu á undan-
fömum árum að skuldir borgarsjóðs
hafa margfaldast og nema nú 12
milljörðum króna. „Við tókum bara
lán,“ sagði Ámi Sigfússon hróðugur
þegar hann talaði um fjármögnun
þeirra framkvæmda sem Sjálfstæð-
isflokkurinn stóð fyrir í borginni á
síðasta kjörtímabili.
Fyrir hönd unga fólksjns í Reykja-
vík hafna ég hagspeki Áma Sigfús-
sonar, ég hafna endalausum ávísun-
um á framtíðina. Ungt fólk framtíð-
arinnar mun eiga nóg með námslán-
in, húsnæðislánin og að stofna heim-
ili þótt ekki bætist við drápsklyfjar
af gömlum skuldum.
Skattar
Við gerð fjárhagsáætlunar ákvað
Reykjavíkurlistinn að hækka ekki
útsvarið á þessu ári þótt full „þörf‘
hefði verið á því. Við vorum sam-
mála um að staða heimilanna þyldi
það ekki eftir linnulausar álögur rík-
isstjómar Davíðs Oddssonar og nið-
urskurð hennar á bamabótum,
vaxtabótum og bamabótaauka svo
fátt eitt sé nefnt.
Það var samt ekki hjá því komist
að horfast í augu við staðreyndir. Á
næstu 10-12 árum er áætlaður heild-
arkostnaður af holræsaframkvæmd-
um í borginni um 8.500 milljónir.
Þar af eru afborganir og vextir
vegna framkvæmda í tíð sjálfstæðis-
manna 1.640 milljónir krónar en
alls var áfallinn kostnaður vegna
þeirra framkvæmda orðinn 1.870
milljónir króna í árslok 1994. Af
þessu sést að þessar
framkvæmdir vom að
mestu leyti fjármagn-
aðar fyrir lánsfé.
Nýr meirihluti
Reykjavíkurlistans ætl-
ar ekki að halda þessu
háttalagi áfram og situr
undir ámæli frá sjálf-
stæðismönnum í borg-
arstjóm fyrir að leggja
á holræsagjald sem er
þó lagt á í nær öllum
stómm sveitarfélögum
á landinu, líka þar sem
Sjálfstæðisflokkurinn
ræður ríkjum. Þetta
gjald er viðleitni til að
taka upp ábyrgari fjár-
málastjóm en tíðkast hefur í Reykja-
vík, en til að taka versta höggið af
fólki var ákveðið að fjölga gjalddög-
um fasteignagjalda úr þremur í sex
en gegn því barðist Sjálfstæðisflokk-
urinn ámm saman.
Bílastæðasjóður
í tíð sjálfstæðismanna var farið
út í miklar framkvæmdir við bíla-
geymsluhús í miðborginni. Þessi hús
voru byggð fyrir lánsfé og núna
skuldar Bílastæðasjóður 830 milljón-
ir króna eða um 750 þúsund krónur
á hvert bílastæði í bílageymsluhúsi.
Reiknað með öðmm aðferðum nem-
ur þetta 18 þúsund krónum á hvern
fólksbíl í borginni. Þessar skuldir
þarf að greiða eins og aðrar.
Vegna þessara skulda þarf annað
tveggja að koma til - borgarsjóður
að leggja bílastæðasjóði til fé eða
auka sértekjur sjóðsins. Reykjavík-
urlistinn taldi rétt að reyna síðari
leiðina enda á borgarsjóður nóg með
sig. Fyrirhugaðar breytingar á gjald-
skránni mættu talsverðri andstöðu
meðal kaupmanna í miðbænum og
til að koma til móts við sjónarmið
þéirra hefur verið sæst á að falla
frá hækkun í stöðumæla á skamm-
tímastæðum. Eftir stendur að það
verður tekin upp lengri gjaldskyldu-
tími og gerðar aðrar minni háttar
breytingar sem áætlað er að geti
skilað sjóðnum nokkmm tekjum.
Ég skil sjónarmið kaupmanna í
þessu máli mætavel, en ég skil ekki
ótímabært upphlaup sjálfstæðis-
manna. Árið 1987 hækkuðu sjálf-
stæðismenn bílastæðagjaldið í mið-
bænum úr 30 kr. í 100 kr. á klukku-
tímann. Á sama tíma rem kaupmenn
á þessu svæði lífróður í samkeppn-
inni við Kringluna og miðbærinn var
að fara í gegnum eitthvert mesta
niðurlægingartímabil í samfelldri
sögu sinni. Davíð Oddsson, sem þá
var borgarstjóri, var reyndar gerður
afturreka með þessa hækkun eftir
nokkra mánuði og gjaldið fór niður
150 kr. á klukkutímann. Sjálfstæðis-
menn ættu að minnast þessa sem
Aöalfundur
Aðalfundur Sparisjóðs Reykjavíkur og nágrennis
verður haldinn í dag fimmtudaginn 30. mars 1995,
kl. 16.30, í þingsölum Hótels Loftleiða.
Dagskrá:
Skýrsla stjórnar um starfsemi sparisjóösins
á árinu 1994.
Lagður fram til staðfestingar endurskoðaður
ársreikningur sparisjóðsins fyrir árið 1994, ásamt
tillögu um ráðstöfun tekjuafgangs fyrir liðið starfsár.
Kosning stjórnar.
Kosning endurskoöanda.
Tillaga um ársarð af stofnfé.
Tillaga um þóknun stjórnar.
Tillögur til breytinga á samþykktum fyrir spari-
sjóðinn, sbr. lög nr. 43/1993 um viðskiptabanka
og sparisjóði.
Önnur mál.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Aögöngumiöar og atkvæðaseðlar verða afhentir
á fundarstað í fundarbyrjun.
Sparisjóösstjórnin.
Sjálfstæðismenn hafa
sjálfviljugir valið sér, að
mati Ingibjargar Sól-
rúnar Gísladóttur,
hlutskipti hins ábyrgð-
arlausa gagmýnanda.
og þeirra miklu skuldabagga sem
þeir hafa bundið sjóðum, nú þegar
þeir láta sem mest gegn breytingum
á bílastæðagjaldinu.
Barnaspítali og Borgarspítali
Þegar Reykjavíkurlistinn tók við
stjómartaumum á Borgarspítalan-
um sl. vor kom í ljós að fjárhags-
staða spítalans var mjög slæm. Halli
spítalans á árinu 1993, sem hafði
verið 124 milljónir króna, var óbætt-
ur og það stefndi í rúmlega 300
milljón króna fjárvöntun árið 1994.
Engar ráðstafanir höfðu verið gerð-
ar til að mæta þessu en þó kann vel
að vera að Ámi Sigússon og Guð-
mundur Ámi Stefánsson, þáverandi
heilbrigðisráðherra, hafi eitthvað
rætt þetta mál sín á milli. Svo mik-
ið er víst að þeir ræddu um bygg-
ingu bamaspítala á lóð Landspítal-
ans og urðu ásáttir um að borgar-
sjóður ætti að styrkja ríkissjóð með
100 milljón króna framlagi. Það
hefur líkega ekki verið til jafnmikilla
vinsælda fallið í aðdraganda kosn-
inga að ræða um fyrirséðan rúmlega
400 milljón króna halla á Borgarspít-
alanum og hvemig með hann skyldi
farið. Átti borgarsjóður eða ríkis-
sjóður að greiða hann?
Þegar nýkjörin borgaryfirvöld
fóru að vinna í þessu máli sl. sumar
og haust var við ramman reip að
draga. Ekki í heilbrigðisráðuneytinu,
því að þar var viss skilningur á vanda
spítalans, heldur í fjármálaráðuneyt-
inu en þar benti fjármálaráðherra
réttilega á að „lög em lög“ og að
stjórnendum bæri að halda sig innan
ramma fjárlaga. í stjórnarformenn-
skutíð sinni á Borgarspítalanum
hefði Árni Sigfússon því átt að sjá
af einhveijum tíma í að ræða við
flokksbróður sinn sem ræður ríkjum
í fjármálaráðuneytinu.
Eftir langar og strangar viðræður
við fulltrúa ráðuneytanna fékkst þó
niðurstaða í málið og ríkisvaldið
féllst á að greiða uppsafnaðan
rekstrarhalla. Engu að síður var
nýrri stjóm Sjúkrahúss Reykjavíkur
gert að skila 180 milljón króna
sparnaði á árinu 1995. Það var þó
hátíð miðað við að það vantaði 300
milljónir upp á að framlagið í fjár-
lagafrumvarpi ársins 1995 dygði til
að reka spítalann. Lengra varð ekki
komist á þeim tíma.
Nú standa vonir til þess að ríkis-
vaidið sættist á 130 milljón króna
sparnað og þykir mörgum samt nóg
um. Rekstur spítalans hefur þegar
verið skorinn inn að beini og það
verður ekki gengið lengra án þess
að skaða starfsemina.
í ljósi þessa, sem og hins að borg-
in hefur ekki riðið feitum hesti frá
fjármálalegum samskiptum sínum
við ríkið, hljómar það eins bg öfug-
mælavísa í mínum eymm að borgar-
sjóður leggi 100 milljónir króna til
uppbyggingar ríkisspítalanna. Það
breytir ekki því að málefnið er gott
og ég er að sjálfsögðu tilbúin til að
beita mér fyrir því, bæði persónulega
og pólitískt, að það hljóti framgang
hjá réttkjörnum yfirvöldum.
Kosningaloforð
Fyrir kosningar lofaði Reykjavík-
urlistinn því að uppbygging leikskóla
og gmnnskóla skyldi hafa forgang á
yfirstandandi kjörtímabili þannig að
böm þyrftu ekki að hrekjast úr einni
vist í aðra eða vera á götunni ella.
Við ætlum að setja þessi mál á odd-
inn og þess má þegar sjá stað í fjár-
hagsáætlun ársins. Þetta vom okkar
dýmstu loforð en það er talsverðu
til kostandi að foreldrar og böm geti
búið við öryggi í daglegu lífí.
Verkefnið væri auðvitað ekki
svona stórt ef sjálfstæðismenn hefðu
tekið fyrr við sér. Skuldir borgarsjóðs
stafa hins vegar ekki af því að ein-
hveiju grettistaki hafi verið lyft í
velferðarmálunum. Þessi grein er
skrifuð á skrifstofu borgarsjóra í
Ráðhúsi sem kostaði tæpa fjóra millj-
arða króna. Það kostar 1,5-1,8 millj-
arða að útrýma biðlistum eftir leik-
skólaplássi. Fegin vildi ég skipta á
annarri álmu Ráðhússins og leik-
skólaplássum íyrir öll böm í Reykja-
vík.
Framtíðin
Ég átti aldrei von á því að sjálf-
stæðismenn í Borgarstjóm Reykja-
víkur sættu sig við að hafa tapað
meirihlutanum og þeim völdum sem
honum fylgja. í einfeldni minni hélt
ég samt að þeir myndu hafa kjark
og 'getu til að takast á um pólitík.
Þeir hefðu eitthvað fram að færa.
En svo er ekki. Sjálfstæðismenn í
borgarstjórn hafa greinilega tekið
þá afstöðu að hreyfa aðeins við þeim
málum sem em ömgglega til vin-
sælda fallin en láta önnur eiga sig.
Þannig beita þeir sér gegn öllum
þeim aðgerðum í fjármálum borgar-
innar sem nauðsynlegt hefur reynst
að fara út í til að hreinsa upp eftir
veisluhöld þeirra sjálfra.
Sjálfviljugir hafa þeir valið sér
hlutskipti hins ábyrgðarlausa gagn-
rýnanda. Er þess skemmst að minn-
ast að þeir fluttu ekki eina einustu
tillögu við gerð fjárhagsáætlunar
þessa árs heldur létu sér nægja að
hafa allt á hornum sér. Allar breyt-
ingar á borgarkerfinu em líka eitur
í þeirra beinum enda telja þeir sig
eiga þetta kerfi og þeir einir hafi
rétt til að hrófla við því. Þeir ættu
hins vegar að minnast þess að þetta
er liðin tíð. Borgarbúar höfnuðu
stjóm þeirra í síðustu kosningum.
Borgarbúar vildu breytingar og eiga
rétt á þeim.
Sjálfstæðismenn í Borgarstjóm
Reykjavíkur em ábyrgðarlausir
menn. Þeir em ekki menn sem hugsa
til framtíðar og eiga því ekki sam-
leið með ungu fólki.
Höfundur er borgarsljóri.
Er gigt þykjustusjúkdómur?
Mörg eru andlit
gigtarinnar
í HUGA margra er gigt óhjá-
kvæmilegur fylgifiskur ellinnar. Við
henni ekkert annað að gera en þola
og þrauka. í umræðu manna I mill-
um er henni líkt við gamla konu sem
gengur kreppt, er heldur svartsýn
og sínöldrandi. Raunar er gigtin
ekki umræðuhæf því hún er ekki
fögur, hún er ekki ung og hefur
svip þjáningar. Hún er ekki sjúkdóm-
ur heldur hrömun eða vosbúðarein-
kenni.
Fjárfestum í framtíð-
inni, segir Emil Thor-
oddsen, og kaupum
rauða fjöður.
Sem betur fer em einnig margir
sem gera sér grein fyrir því að gigt
er sjúkdómur sem hijáir bæði unga
og gamla. Þeir vita að hún kemur
víða við, því einn af hveijum fimm
íslendingum er með gigt.
Gigft er ekki bara gigt
Samkvæmt skilgreiningu Al-
þjóða-heilbrigðismálastofnunarinnar
er gigt samheiti yfir sjúkdóma í
bandvef, svo og sársaukafulla kvilla
í stoðkerfi líkamans. Hinir einstöku
gigtarsjúkdómar teljast hátt á annað
hundrað.
Algengustu gigtarsjúkdómarnir í
daglegu tali em liðagigt (iktsýki),
slitgigt, vöðvagigt og beinþynning.
Algengustu merki um gigt em stirð-
ieiki, verkir og bólga í liðum, vöðv-
um, sinum og sinafestum. Fólk á
öllum aldri fær gigtarsjúkdóma og
þeir hijá um það bil 50.000 íslend-
inga í dag.
Gigt virðist liggja
í ættum
Það er almennt álitið
meðal gigtarsérfræð-
inga að gigtin leggist
þyngra á sumar ijöl-
skyldur en aðrar, hún
leynist í ættum. Víxl-
verkun milli erfðaupp-
lags og umhverfisþátta
er talin rót vandans.
Afleiðingar ættgeng-
is gigtarsjúkdóma em
mjög sjaldan ræddar
einkum og sér í lagi ef
skoðaður er allur sá
fjöldi fólks sem gigtin
hijáir. Gigtarfólk á sín-
ar fjölskyldur, vinnur sín verk eftir
bestu getu og ber í bijósti þá ósk
sem allir hafa fyrir hönd afkomenda
sinna, að þeim vegni sem best og
líði sem best. Gigtin hefur ýmis and-
lit.
Gigt veldur angist
Angistin er ekki alltaf augljós.
Setjum okkur í spor föður sem ræð-
ir við sérfræðing. Hann hefur að-
draganda að spurningum sínum,
m.a. að hann eigi íjögur yndisleg
böm á aldrinum tveggja til fimmtán
ára. Hann telur sig sjá ákveðin ein-
kenni í atferli sjö ára sonar síns sem
hann kannast við frá eigin æsku hjá
sjálfum sér. Er ástæða til að gera
eitthvað og hvað get ég gert? spyr
hann. Gigtin er ekki sérfræðingnum
betri, svörin em loðin enda greining-
artími gigtar oft langur. Angist föð-
urins má m.a. rekja til þess að gigt-
in er lævís og liggnr í ættum. Ef til
vill er sonurinn einungis líkur föður
sínum því þrátt fyrir það að gigtin
leynist í ættum þá fá ekki allir í
ættinni gigt. Angistin er engu að
síður raunveruleg.
Eins er angist í huga unga fólks-
ins sem spyr um möguleika á eðli-
legu lífi, eðlilegri
starfsgetu, hvort gigtin
káli og hveijar séu líkur
á lækningu. Eldra fólk-
ið óttast einangrun,
ósjálfstæði og missi
sjálfsvirðingar vegna
skertrar hreyfigetu. í
huga þessa fólks er
gigtin ekki þykjustu-
sjúkdómur og áherslu-
þungi á lausn á gigtar-
gátunni augljós.
Á að leysa
gigtargátuna á
íslandi?
Emil Thoroddsen
Hér á landi eru mjög
ákjósanlegar aðstæður
til rannsókna á þessu sviði. Erfð-
aupplag íslendinga er einsleitt, hér
er ættfræðiþekking mikil og sam-
vinna sjúklinga, gigtarlækna, erfða-
og ónæmisfræðinga er náin. Hér er
um sérstöðu að ræða sem rannsókn-
arfólk leitar að og nær ógerningur
er að finna meðal stærri þjóða.
Fjárskortur hefur háð því að ís-
lenskir vísindamenn hafi getað nýtt
sér nýja tækni í erfða- og ónæmis-
fræði á mikinn efnivið sem þegar
hefur verið safnað hér á landi til
gigtarrannsókna.
Lionshreyfmgin á íslandi hefur
gengið til liðs við Gigtarfélag íslands
og mun um næstu helgi safna fé
með sölu á rauðri fjöður til eflingar
gigtarrannsókna á Islandi. Mark-
miðið er að íslenskir vísindamenn fái
tækifæri til þess að sanna sig og
leggja fram mikilvægan skerf til að
ráða niðurlögum þess vágests sem
gigtin er. Með stuðningi við framtak-
ið leggja landsmenn sitt af mörkum
til að koma í veg fyrir vanlíðan og
angist. Fjárfestum í framtíðinni,
kaupum rauða fjöður.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Gigtarfélags íslands.