Morgunblaðið - 07.04.1995, Blaðsíða 35

34 FÖSTUDAGUR 7. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
+
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 7. APRÍL 1995 35

STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
VINSTRISTJORN?
FÁTT hefur komið meira á óvart í kosningabaráttunni
en slök staða Sjálfstæðisflokksins í skoðanakönnunum
síðustu vikur. Framan af vetri bentu kannanir til þess, að
fylgi Sjálfstæðismanna væri mikið og flokkurinn mundi
hafa stjórnarforystu á hendi í nýrri ríkisstjórn, þótt meira
álitamál gæti verið hver hugsanlegur samstarfsaðili yrði.
Töluverðrar bjartsýni gætti því meðal stuðningsmanna
Sjálfstæðisflokksins.
Morgunblaðið varaði að vísu við þessari bjartsýni í
Reykjavíkurbréfi hinn 12. marz sl. Þar sagði m.a.: „Skoð-
anakannanir hafa bent til sterkrar stöðu Sjálfstæðisflokks-
ins að undanförnu. Þær hafa leitt til mikillar bjartsýni
meðal Sjálfstæðismanna. Slík bjartsýni nokkrum vikum
fyrir kosningar, hefur alltaf reynzt Sjálfstæðisflokknum
hættuleg. Tæpum mánuði fyrir kosningarnar 1991 fékk
Sjálfstæðisflokkurinn um 48% fylgi í skoðanakönnun, sem
Félagsvísindastofnun gerði fyrir Morgunblaðið seinni hluta
marzmánaðar en kosningarnar fóru fram 19. apríl. í kosn-
ingunum sjálfum fékk Sjálfstæðisflokkurinn rúmlega 38%
fylgi. Bjartsýnin gæti verið hættulegasti andstæðingur
Sjálfstæðisflokksins í þessum kosningum.“
Það kann að vera að koma í ljós, að svo hafi verið. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur yfirleitt notið fylgis 37-39% kjós-
enda. Stöku sinnum hefur fylgið farið yfir 40% en það er
fyrst á síðustu rúmum tuttugu árum, sem meiri sveiflur
hafa orðið í fylgi flokksins og það farið niður fyrir 37%
íjórum sinnum frá árinu 1971. Skoðanakannanir benda til
þess, að það þurfi umtalsvert átak í dag og á morgun til
þess að tryggja Sjálfstæðisflokknum meðaltalsfylgi.
Ef Sjálfstæðisflokkurinn fer mikið niður fyrir 37% fylgi
í alþingiskosningunum munu forystumenn vinstri flokkanna
nota það sem röksemd fyrir því, að þeim beri að mynda
ríkisstjórn á vinstri kantinum jafnvel þótt slík ríkisstjórn
yrði byggð á samstarfi fjögurra flokka. Ef tekið er mið
af skoðanakönnun Stöðvar 2 í gærkvöldi væri hægt að
mynda ríkisstjórn núverandi stjórnarandstöðuflokka. Það
gerðist einnig eftir þingkosningarnar 1971, þegar þeir
flokkar, sem verið höfðu í stjórnarandstöðu fram að þeim
kosningum tóku höndum saman. Þá var mynduð sú ríkis-
stjórn, sem einkenndist af mesta sundurlyndi, sem þá hafði
lengi þekkst og þurfti að fara aftur til áranna 1956 til
1958 til samanburðar.
Auðvitað er alltaf málefnalegur ágreiningur á milli
flokka, sem starfa saman í ríkisstjórn. En það er auðveld-
ara að sætta sjónarmið tveggja flokka en fjögurra flokka.
Kannski er mesta hættan, sem felst í myndun slíkrar ríkis-
stjórnar þó sú, að framkvæmd margvíslegra umbótamála
mundi að öllum líkindum stöðvast.
Eins og Morgunblaðið hefur áður vikið að er orðið tíma-
bært að horfast í augu við vanda landbúnaðarins og stöðva
þann mikla fjáraustur í umframframleiðslu landbúnaðarins,
sem hér hefur viðgengizt áratugum saman. Það er nauðsyn-
legt að fækka stórlega sauðfjárræktarbúum og stækka þau
sem eftir yrðu. Telja verður nánast óhugsandi að slíkar
breytingar yrðu á landbúnaðarstefnunni, ef bæði Framsókn-
arflokkur og Alþýðubandalag ættu aðild að nýrri ríkisstjórn.
Þótt talsmenn Þjóðvaka hafi lýst sig hlynnta verulegum
breytingum á núverandi fiskveiðistjórnunarkerfi er nánast
óhugsandi, að vinstri stjórn mundi beita sér fyrir nokkrum
slíkum breytingum undir forsæti Halldórs Ásgrímssonar,
sem er einn helzti höfundur og talsmaður núverandi kvóta-
kerfis.
Síðasta fjögurra flokka vinstri stjórn, sem hér sat á árun-
um 1988 til 1991 beitti sér fyrir stórfelldu millifærslukerfi
í atvinnulífinu. Nú er engin ástæða til þess að ætla þessum
flokkum fyrirfram allt það versta en ef tekið er mið af
fyrri reynsiu er veruleg hætta á, að gamaldagsaðferðir af
því tagi yrðu fyrir valinu til þess að leysa margvísleg vanda-
mál, sem upp koma. Ríkisstjórn vinstri flokkanna mundi
almennt hafa sterka tilhneigingu til að halda uppi úreltri
byggðapólitík, sem hefur alla tíð byggzt á gegndarlausum
fjáraustri, sem hefur alls ekki orðið dreifbýlinu til góðs.
Þá er nánast óhugsandi, að slík ríkisstjórn mundi beita
sér fyrir jöfnun atkvæðisréttar í landinu, sem er orðið brýnt
réttlætismál.
Líkurnar á því, að fjögurra flokka vinstri stjórn mundi
einkennast af innbyrðis sundrungu og togstreitu eru miklar
en enn meiri, að slík stjórn mundi stöðva þá framvindu
nýrrar hugsunar og nýrra hugmynda, sem þrátt fyrir allt
hefur einkennt fyrri hluta þessa áratugar. Að þessu öllu
þurfa kjósendur að huga á morgun.
yy Alþýbuflokkur
B
Framsóknarflokkur
^ Sjálfstæbisflokkur
w
^ Alþýbubandalag
I
Þjóbvajki
t
Vestfjarbalistinn
^ Náttúrulagaflokkur
Suburlandslistinn
\i Kvennalisti
Kosningar til Alþingis 1995
STEFNAFLOKKANNA
Morgunblaðið fór þess á leit við þá flokka, sem bjóða nú fram til Alþingis, að þeir gerðu í stuttu máli grein fyrir grundvallarstefnu
sinni í níu málaflokkum. Rúmsins vegna hefur blaðið í örfáum tilfellum dregið saman þann texta, sem barst frá flokkunum
Ríkisumsvif
r

V x %
Fiskveibistefnan
Landbúnaöar-
og neytendamál
Umhverfismál
Evrópustefna
Launamunur
kynjanna
jöfnun
atkvæöisréttar
Erlend fjárfesting
Kristil. stjórnmálahr.
Draga ber úr afskiptum ríkisins af atvinnulífinu og auka frjálsræði á sem flestum sviðum. Hlutverk ríkisins er að skapa atvinnulífinu hagstæð starfsskilyrði, veita áhættufé til nýsköpunar og rannsókna og styðja við bakið á smáfyrirtækjum við vöruþróun og markaðssetningu. Virðisaukaskattur er megintekju- lind ríkisins og því ber að hafa kerfið einfalt og með sem fæstum undanþágum til að draga úr skatt- svikum. Framlengja ber hátekju- skattinn og taka upp fjármagns- tekjuskatt eins fljótt og auðið er. Endurskoða þarf tekjutengingar, sérstaklega hjá ellilífeyrisþegum. Binda ber sameign þjóðarinnar á fiskimiðunum í stjómarskrá og taka upp veiðileyfagjald í áföng- um. Tryggja verður að menn tapi ekki á því að koma með allan afla að landi. Viðbótarkvóta næstu ára ber að setja í sem mestum mæli á bátaflotann til að efla bátaút- gerðina og fjölga störfum í landi. Auka þarf samkeppni og afnema kvótakerfið, sérstaklega í sauð- fjárbúskap. Taka þarf upp búsetu- stuðning við bændur og gera starfslokasamning við þá sem verst em settir eða vilja hætta búskap. Við framkvæmd GATT-samnings- ins þarf að tryggja eðlilega lækkun vöruverðs til neytenda. Stærsta umhverfismál næstu ára eru fráveituframkvæmdir sveitar- félaga. Ljúka þarf því verki á næstu 10 árum og tryggja 200 m. k. ár- legan styrk rikisins til verksins. Varnir gegn mengun hafsins eru og verða áfram forgangsmál. Á næstu árum þurfum við að beita urnhverfissköttum í auknum mæli. Framtíðarhagsmunir íslands, jafnt efnahagslegir, pólitískir og menn- ingariegir hagsmunir, eru best tryggðir með aðild að Evrópusam- bandinu, náist um það samningar. Alþýðuflokkurinn vill því sækja um aðild svo fljótt sem auðið er. Skilyrði fyrir aðild eru full yfirráð þjóðarinnar yfir auðlindum sjávar. Til úrbóta má nýta þau úrræði sem jafnréttislög bjóða upp á og framkvæma ókynbundið starfsmat, en með því eru störf endurmetin með tilliti tii vinnuframlags, ábyrgðar og menntunar. Ríkið og verkalýðshreyfingin verða þó fyrst og f remst að taka málið föstum tökum og líta í eigin banm. Misvægi atkvæða er misvægi mannréttinda. Jafna ber kosningaréttinn óháð búsetu og auka valfrelsi kjósenda um persónur. Tii lengri tíma er eina leiðin til að ná þessu markmiði sú að gera landið allt að einu kjördæmi. Alþýðuflokkurinn hefur staðið i ströngu undanfarin ár við að rifa niður þá múra sem við höfum byggt f kringum landið. Flokkurinn vill erlenda fjárfestingu til atvinnusköpunar hér á landi og telur eðiilegt að endurskoða reglur um fjárfestingu útlendinga í sjávarútvegi.
Fjárlög og aðrar áætlanir um tekjur og gjöld ríkissjóðs verður að gera til lengri tíma en eins árs í senn. Leitað verði allra leiða tii hag- kvæmni og sparnaðar á öllum sviðum opinbers rekstrar, sjálfstæði stofnana verði aukið, jafnframt því sem frumkvæði og ábyrgð stjórnenda verði meiri. Skattar verða ekki hækkaðir. Við gerð næstu kjarasamninga verði lögð áhersla á skattalækkun meðal- tekjufólks með hækkun skattleysis- marka, vaxtabóta og barnabóta. Með samstarfi við aðila vinnumark- aðarins verði skattkerfið stokkað upp þannig að dragi úr skattsvikum, lækka jaðarskatta og einfalda kerfið. Byggt verði áfram á aflamarks- kerfinu við stjórnun fiskveiða til að tryggja að ekki verði farið fram úr leyfilegum heildarafla. Leitað verði leiða í samstarfi við hags- munaaðila til að leiðrétta þá galla sem nú eru á kvótakerfinu. Stefnan í landbúnaðar- og neyt- endamálum veröur að fara saman. Það em hagsmunir neytenda að fá hágæða landbúnaðarafurðir á sem lægstu verði og það eru hagsmunir landbúnaðarins að ná aukinni markaðshlutdeild fyrir íslenskar landbúnaðarvömr á meðal neytenda. Verndun umhverfis og sjálfbær þróun eru skilyrði fyrir farsælli framtíð þjóðarinnar. Mikilvægt er að sátt ríki meðal landsmanna um hvernig staðið skuli að náttúruverndarmálum og að þeim sé unnið í náinni samvinnu við landeigendur og aðra þá sem náttúruauðlindir nýta. Aðild að Evrópusambandinu kemur ekki til greina við núver- andi aðstæður. Þess í stað verður lögð áhersla á að tryggja sam- starf við það á grundvelli EES- samningsins. Beita þarf aðgerðum sem miða að jafnri stöðu kynjanna og eyða þeim mun sem er á launum þeirra í sam- bærilegum störfum. Sett verði lög um starfsmat sem tryggja að sömu forsendur verði lagðar til grundvallar þegar störf eru borin saman og skap- aður verði grundvöllur fyrir eðlilegum samanburðarlaunakjörumstarfsfólks. Gildandi kosningalög hafa sætt vaxandi gagnrýni. Ganga þarf til samstarfs við aðra stjómmála- flokka um breytingar á þeim enda náist um þær víðtækt samkomu- lag. Markmiðið er að gera lögin einfaldari, jafna vægi atkvæða og auka persónukjör. Auknar fjárfestingar í atvinnulífinu eru lykillinn að uppbyggingu þess. Markaðsstarfsemi okkar verði efld með því að styrkja starfsemi Útflutningsráðs, Ferðamálaráðs og MIL. Einnig verði utanríkis- þjónustan endurskipulögð og aukin verði kynning á möguleikum eriendra fjárfesta hériendis.
Hlutverk rikisins er að skapa almenn skilyrði íyrir auðugt mannlíf og öruggt rekstrarumhverfi fyrir- tækja. Mikilvægt er að tryggja velferðarþjóðféiagið án þess að grafið sé undan því með eyðslu á opinberu fé. Þeir sem sóa skattfé almennings stefna velferðarþjóð- félaginu í hættu. Lækka þarf tekju- og éignaskatt einstaklinga með andvirði fjár- magnstekjuskatts. Virðisauka- skattur verður ekki hækkaður og dregið verður úrtekjutengingu í skattkerfinu. Barátta gegn skatt- svikum verður árangursríkari eftir því sem skattkerfið er einfaldara og sanngjarnara. Ekkertfiskveiðistjórnunarkerfi hefur augljósa kosti umfram kvótakerfið. Fiskveiðistjómun þarf að gæta heildarhagsmuna veiða, vinnslu og markaða og stöðugt þarf að endur- skoða fiskveiðistjórnunarkerfið. Ná þarf samningum sem tryggja réttmæta hlutdeild okkar í veiðum á norðurhöfum. Þátttaka íslands I alþjóðasamstarfi og heiðarieg samkeppni í viðskipt- um efla neytendavernd enn frekar. í samræmi við GATT samninginn nýtur íslenskur landbúnaður sam- bærilegs aðlögunartíma og erlend- ur. Við gerð nýs búvörusamnings verður að skapa svigrúm til meiri hagræðingar í landbúnaði. Framkvæmd verði sú stefna rikis- stjórnar Davíðs Oddssonar að ísland verði um næstu aldamót hreinasta land hins vestræna heims. Með aukinni endurvinnslu og endur- nýtingu veröi dregið úr myndun úrgangs. Mikilvægt er að virkja þjóðina til að vinna að umhverfis- vemd, til dæmis uppgræðslu. íslendingum er frjálst að gerast aðil- ar að Evrópusambandinu hvenær sem þeir svo kjósa. Mikilvægt er að fylgjast náið með þróun mála í Evrópu um leið og allir kostir til árangursríks samstarfs verði opnir. Yfirráð yfir fiskimiðunum eru svo samofin fullveldisskilyrðum þjóðar- innar að þau verða aldrei gefin eftir. Mikilvægt er að leita nýrra leiða til að útrýma hinum mikla launamun kynjanna. Stórt skref í þá átt er að breyta viðhorfum líðandi stundar gagnvartverkaskiptingu kynjanna. Skilgreina þarfjafnréttismál sem sjálfsögð mannréttindi en ekki sem hluta af félagslegum úrræðum líkt og vinstri flokkamir gera. Jafna ber kosningarrétt lands- manna og útrýma því misrétti sem nú ríkir á milli kjördæma. Sjálfstæðisflokkurinn leggur áherslu á að þingmönnum verði fækkað en ekki fjölgað líkt og aðrir flokkar hafa lagt áherslu á. islenska efnahagslífið er nú opnara en áður. Mikilvægt er að auka enn frekar eriendar fjárfestingar hér á landi til að auka fjölbreytni atvinnu- IHsins. Sjálfstæðisfiokkurinn styður áform um stækkun álversins, hugmyndir um sinkverksmiðju og fleira sem hleypir auknum krafti í íslenskt atvinnulif.
Rannsóknir OECD hafa sýnt að rikisumsvif eru minni hér á landi en víðast hvar annars staðar. Að magni til eru ríkisumsvif þess vegna ekkert sérstakt vandamál hér en miklu skiptir hvernig þau eru og hvað í þeim felst. Fjölmörgu má breyta og hagræða. Þjónustugjöld að skólum og heilsu- gæslu verða afnumin. Skattleysis- mörk hækkuð í áföngum. Barnabætur, vaxtabætur og húsaleigubætur verða hækkaðar. Jaðarskatthlutfall fari aldrei yfir 55%. Skattur lagður á fjármagns- tekjur og raunverulegur hátekju- skattur. Fiskistofnar og aðrar auðlindir verði þjóðareign. Arðurinn af fiskveiðum renni til landsmanna allra, en ekki fáeinna útgerðaraðila. Fiskveiði- stjórn tryggi vistvænar veiðar og hag smábátaútgerða. Nýsköpunar- sjóður verði myndaður og byggðar- lögum sem misst hafa allan eða nær allan kvóta úthlutað aflaheimildum. Landbúnaður er mikilvægur vegna at- vinnu, búsetu og öryggis í matvæla- framleiðslu og njóti sannmælis. Hann verði hluti af háþróuðum mat- vælaiðnaði sem keppi á erlendum mörkuðum og við innfluttar matvörur. Matvöruverð lækki áfram og neytend- ur njóti GATT-samninga en tollar verði álíka og i nágrannalöndum. Gætum orðstírs okkar: ísland er hreint land og fagurt. Atvinnulífið þarf að standast kröfur um sjálfbæra þróun. Bæði sem einstaklingar og sem þjóð þurfum við að taka ábyrgð og vinna gegn mengun, sóun og neyslukapphlaupi. íslendingum ber því að taka virkan þátt í gerð og framkvæmd alþjóðlegra samninga. Innganga í Evrópusambandið þjónar ekki hagsmunum fslendinga. Álþingi hefur mótað stefnu varðandi sam- starf við ESB sem G-listi styður. Á grundvelli viðskiptahluta EES-samn- ingsins skal stefnt að einfaldari tví- hliða samskiptum. (sland taki virkan þátt (uppbyggingu nýs alþjóðlegs öryggiskerfis í stað þess núverandi. Gripið verði til markvissra aðgerða með samvinnu ríkis, sveitarfélaga, atvinnurekenda og samtaka launa- fólks til að stuðla að launajafnrétti kvenna, m.a. með uppstokkun launakerfis, kerfisbundnu starfsmati og fleiri sértækum aðgerðum til að rétta hlut kvenna, þ.m.t. endurmati á gildi þjónustu- og umönnunarstarfa. Alþýðubandalagið hefur lýst sig reiðubúið til þess að eiga hlut að því með öðrum stjórnmálaflokk- um að semja um jöfnun atkvæðisréttar. Lengi hefur hvorki gengið né rekið að fá hingað erlenda fjárfesta. Fara þarf útflutningsleið Alþýðubanda- lagsins og leita leiða til þess að íslensk fyrirtæki og fjámiagns- eigendur verði þátttakendur í ýms- um verkefnum alþjóðlegs fjármagns heima og heiman, þar sem þekking og verkkunnátta okkar nýtur sín.
Almannavaldið setji markaðnum reglurstilli strengi atvinnulífsins. Bein þátttaka ríkisins í atvinnurekstri ekki heppileg. Velferðarþjónusta er hins vegar hlutverk ríkis og sveitarfélaga. Sveitarfélögin á að efla, þau taki við öldrunarþjónustu og málefnum fatlaðra. Rammafjárlög, aðhald í rikis- fjármálum og eyða fjárlagahalla. Skattaþol almennings er á þrotum. Lágtekjufólk aðstoðað með sérstakri hækkun persónuafsláttar og nýt- ingu afsláttar fyrir börn og maka. Fjármagnstekjuskattur er sjálf- sagður, einnig stóreignaskattur og hátekjuskattur. Með markvissri bar- áttu gegn skattsvikum má auka rikis- tekjur og létta almenna skattbyrði. Þjóðareign fisklmiðanna staðfest með veiðileyfagjaldi sem tryggir aðgang að miðunum og veitir arð til eigendanna, þjóðarinnar. Allur fiskur um markað þannig að fiskvinnsla og byggðimar standi jafnfætis og sjó- menn fái raunvirði. Takmörkuð er- lend fjárfesting síðan leyfð í sjávar- útvegi. Smábátaútgerð tryggð. Með samningum við bændur o.fl., aftengja beingreiðslur við framleiðslu- magn og taka upp „græna" styrki sem aðstoða við búháttabreytingar og verklok, leggja niður kvótakerfið í áföngum, tryggja samkeppnismark- að og vernd við niðurgreiddum inn- flutningi og endurskoða GATT-toll- ana. Starf neytenda stutt duglega. Umhverfissjónarmið setji mark á alla stefnumótun í atvinnu- og efnahags- málum. Auðlindanýting undir merkjum sjálfbætTar þróunar. Vemdun hafsins og uppgræðsla á landi eru biýnustu verkefnin, og tengjast beint matvælaframleiðslu og ferðaþjónustu. Umhverfisviðhorf inn í skattakerfið. Auka fræðsiu. EES-aðild tryggir hagsmuni okkar I Evrópu næstu ár. Þjóðvaki hafnar bæði óðagoti og einangrunarstefnu gagnvart ESB. Kanna þarf kosti og galla hugsanlegrar aðildar, fylgjast með þróun ESB, meta sérstaklega endurskoðun á sjávarútvegsstefnu sambandsins. Laga atvinnu- og efna- hagslíf að stóraukinni samkeppni. Mikiivægt. Athuga forgjöf fyrir konur, t.d. með því að lyfta kvennastéttum í kjarasamningum. Nýtt starfsmat með tilliti til umönnunar- og uppeldisstarfa. Jafnréttisáætlunum framfylgt hjá riki og opið launakerfi þar sem allar greiðsl ur eru sýnilegar. Öflug velferðarþjón- usta og skólakerfi létti á heimilum og minnki tvöfalt vinnuálag kvenna. Flokkunum er ekki treystandi. Stjórn- lagaþing endurskoði stjórnarskrá og jafni kosningarétt með breyttri kjör- dæmaskipan. Efla sveitarfélögin af valdi og tekjum. Þingmönnum verði i- fækkað, bráðabirgðalög afnumin, skil skerpt milli framkvæmda- og löggjafarvalds, réttur tryggður til þjóðaratkvæðagreiðslu. Ertent áhættufé á rétt á sér i at- vinnurekstri á íslandi. Eftir breyt- ingar sem tryggja þjóðareign fiski- miða og jafnstöðu fiskvinnslunnar um afla verði leyfð takmörkuð eriend fjárfesting i sjávarútvegi. Eriendir aðiiar hliti íslenskum lögum, lúti eftiriiti og gangi að íslenskum hefðum á vinnumarkaði.
Nauðsynlegt er að stórauka verðmætasköpun í landinu til að hægt sé að standa undir þeirri velferð sem verið hefur í landinu. Ríkisumsvif mega ekki fara yfir ákveðið hlutfall af þjóðartekjum. Þess vegna boðum við þjóðarátak í atvinnumálum. Sannarlegan framfærslulifeyri einstaklinga má ekki skattleggja, en við teljum það vera um 75.000 kr. á mánuði. Fimm skattþrep skulu gilda og hjón fái að nota 100% skattkort hvors annars sé annað heimavinnandi. Virðisaukaskattur af íslenskum landbúnaðarvörum verði feildur niður. Afnema kvótakerfið í núverandi mynd. Smábátar fái að veiða að vild innan 50 mílna marka. 6% af söluverði afla renni í ríkissjóð, en 4% í viðkomandi sveitarsjóð. Verksmiðjuskip veiði aðeins utan 100 mílna marka. Allur fiskur verði settur á fiskmarkað. Kristileg stjómmálahreyfing vill að þjóðin standi að baki landbúnaðin- um, með tengingu við þjóðarátak í landbúnaðarmálum. Bændursjálfir stofni fyrirtæki sem framleiði og markaðssetji vörurnar I tengsium við viðskiptaskrifstofur víða um Iðnd, sem mun lækka verðlag innanlands. K-listinn vill að stofnuð verði á ís- landi alþjóðleg umhverfismálaskrif- stofa sem gæti komið því til leiðar að íslendingar yrðu leiðandi þjóð í umhverfismálum. Kristileg stjórn- málahreyfing vill móta framtíðar- stefnu í umhverfismálum þjóðar- innar sem felur í sér ábyrgð gagn- vart Guði og komandi kynslóðum. K-listinn vill að íslendingar tryggi og haldi fullveldi sínu og réttind- um yfir auðlindum sínum um ókomin ár, séu áfram aðilar að EES og kappkosti að ná tollfrjáls- um viðskiptasamningum við ESB og NAFTA. Hreyfingin vill jafnrétti í launum í reynd. Einnig að allir fái sama rétt til lífs frá getnaði, jafnt sveinbörn sem meybörn. Bannað verði að deyða ófædd börn. í kosningum skulu öll atkvæði vega jafnt. En mestu máli skiptir hugarfar hinna kosnu fulltrúa, að þeir geri sér grein fyrir því að þeir eru þjónar fólksins án tillits til búsetu þess. Til þess að verða ekki leiguliðar í eigin landi, skal takmarka með lögum rétt útlendinga til að komast yfir eignir í landinu. En þátttaka eriendra aðila í fram- leiðslufyrirtækjum er nauðsynleg með reglum.
Ríkisumsvif eiga að vera í lágmarki. Ekki á að takmarka stjórnarskrár- bundið athafnafrelsi, t.a.m. á ríkið ekki að vera i rekstri þar sem einka- rekstur getur skilað jafngóðum eða betri árangri. Ríkið verður þó að tryggja félagslega þjónustu. Ríkið veiti aðstoð við að hjálpa atvinnu- starfsemi á landsbyggðinni af stað. M-listinn er algerlega andvígur skattpíningarstefnu rikisstjórnar- innar. Fjöldi fólks nær hvergi nærri endum saman í daglegum heimilis- rekstri vegna þess hve hart er gengið að hjónum og einstakling- um. M-listinn vill að skattkerfið og innheimtumál þess verði tekin til gagngerðrar endurskoðunar. Framtíð byggðar á Vestfjörðum er háð því að lifsafkoma smábáta- eigenda og fiskverkafólks sé tryggð. M-listinn vill tryggja rétt bæði aflamarks- og krókaleyfis- báta. Núverandi kvótakerfi lagt af í áföngum. Nær að taka upp veiði- leyfagjald en láta fáa kvótabraskara selja veiðirétt á uppsprengdu verði. Tekin verði upp svæðaskipting í sauðfjárbúskap. Svæði eins og Vestfirðir, Dalir og Húnavatns- sýslur, þar sem gróðureyðing er minnst, séu nýtt til sauðfjárræktar. Tryggja að byggðarlög á Vestfjörð- um séu sjálfum sér nóg um mjólk. Taka milliliðakerfi til endurskoðunar þannig að neysluvörur verði ódýrari. Eitt höfuðstefnumál M-listans er sjálfbær nýting náttúruauðlinda. Þar horfum við fyrst til sjávar. Viljum þróa og nýta veiðarfæri sem tryggja góða umgengni um miðin og hefja hvalveiðar á ný eftir því sem stofnar leyfa. Leggur áherslu á vemdun náttúruperla og ónýtta möguleika Vestfjarða í ferðaþjónustu. ESB er ekki á dagskrá fyrir þessar kosningar. M-listinn ertilbúinn að skoða þau mál opnum huga en verður ekki undir neinum kringum- stæðum tilbúinn að afsala eignar- haldi yfir fiskimiðum né heldur sjálfsforræði okkar. Viljum nýta möguleika sem felast í að ísland er í þjóðbraut milli Evrópu og Ameríku. Vestfjarðalistinn er algerlega fylgjandi því að konur og karlar eigi að hafa sömu laun fyrir sömu vinnu og að svokölluð hefðbund- in kvennastörf eigi ekki að vera verr iaunuð en önnur störf 1 þjóðfélaginu. Landsbyggðin sitjur ekki við sama borð varðandi aðgang að valdastofnunum. Okkur eru gjarn- an send þingmannsefni og þing- mennirnir búa flestir á höfuðborg- arsvæðinu. íslendingar hefðu ekki stórt brot af atkvæðisrétti ef höfðatöluregla ætti að gilda t.d. hjá Sameinuðu þjóðunum. Vestfjarðalistinn hefur ekkert á móti eriendri fjárfestingu með vissum skilyrðum. Grundvallar- atriði er að eignarhald á helstu auðlindum okkar komist aidrei í útlendar hendur og eríend eign hér á landi verði alla tíð undir íslenskri lögsögu.
Samstillingarhópur sem iðkar
öfluga vitundaraðferð eyðir
streitu og óreiðu en skapar sam-
stillingu í samvitund þjóðfélags-
ins. Rannsóknir sýna að þá mun
tíðarandinn styðja framfarir en
afbrot og önnur merki óreiðu
hverfa. Þannig má draga úr
verkefnum ríkisstjórna.
Hagræða og draga úr
rikisumsvifum án skerðingar hjá
sjúkum og félagslega illa settum.
Við viljum endurskoða tilgang,
markmið og rekstur fyrirtækja og
stofnana rikisins með tilliti til
umfangs og tilveruréttar, og hvort
tilvera þeirra þjóni því markmiði
sem til var ætlast. Forgangsraða
þarf verkefnum þannig að velferð
barna og fjölskyldna sitji í fyrirrúmi.
Háir skattar eru merki um lélega
stjórnunarhæfileika. Við munum
koma í veg fyrir vandamál og
draga þannig úr útgjöldum án
þess að skerða þjónustu.
Þannig losnar úr læðingi fjár-
magn sem nota má til nýsköp-
unarog mennta.
Skattkort maka verði 100% nýtt.
Hækkun skattleysismarka.
Skattkerfið endurskoðað þannig að
litið sé á konur sem efnahagslega
sjálfstæða einstaklinga. Koma á
fjármagnstekjuskatti, hafa tvö
tekjuskattsþrep, fella niður
virðisaukaskatt á matvælum.
Taka tillit til framfærslukostnaðar
barna t.d. með sérstökum persónu-
afslætti. Herða skattaeftirtit.
Ekkert fiskveiðikerfi mun ná
tilætluðum árangri nema næmni
fyrir sanngirni og réttsýni aukist
I vitund þjóðarinnar. Svokallaður
samstillingarhópur mun eyða
streitu úr þjóðarvitundinni þannig
að menn nái fram hagsmunum
sínum en taki þó tillit til
heildarinnar.
Svæðakvóta - heimalöndunar-
bónus. Efla einstaklingsútgerð svo
byggðartög haidi sínum hlut.
Markaðstengt fiskverð. Þjóðarráð
8 skipstjóra. Koma með allan fisk
að landi án skerðingar eða refsinga.
Koma á byggðakvóta. Skipta fiski-
miðunum í grunn- og djúpsjávar-
mið, og grunnmiðin nýtt af íbúum
næriiggjandi byggðarlaga. Stofnuð
verði samstarfsnefnd sjómanna,
útgerðarmanna, fiskvinnslufólks og
sérfræðinga sem geri tillögur um
stjórnun veiða. Á grunnmiðum séu
skip sem noti visthæf veiðarfæri.
Ríkisvaldið ætti að stýra matvæla-
framleiðsiunni inn á brautir auk-
innar hollustu, lífrænna fram-
leiðsluhátta og umhverfisvemdar.
Bjóða á neytendum aukið val
innan heilbrigðiskerfisins. Gefa
m.a. kost á visindalega sann-
prófuðum náttúrulækningum og
forvömum.
Reisa við hag þeirra bænda sem
eru á hungurmörkum með beinni
aðstoð. Rétta af rekstur annarra
búa, með hæfilegri markaðsvernd
og hagræðingaraðlögun.
Draga þarf úr miðstýringu og
yfirbyggingu landbúnaðarins, og
fækka milliliðum. Styðja við mark-
aðssetningu ertendis fyrir hágæða
íslenskarafurðir. Auka áhrif kvenna
á mótun og stjómun landbúnaðar-
ins. Beita verðjöfnunargjöldum á
innflutning til að jafna samkeppnis-
stöðu íslenskra bænda.
Það sem skiptir höfuðmáli eru
ekki reglugerðir heldur að efla
vitund um samsvið allra lögmála
náttúrunnar, sem við höfum
aðgang að við tæra vitund. Þetta
næst með því að draga úr streitu
og óreiðu í vitund einstaklinga og
samfélagsins.
Græða landið, stöðva
gróðureyðingu.
Auka fræðslu um umhverfismál og
efla rannsóknir á náttúru lands og
sjávar. Taka þarf tillit til umhverfis-
sjónarmiða ekki síður en fjárhags-
legra við ákvarðanir um skipulag
eða framkvæmdir. Setja löggjöf til
að draga úr sorpmagni, auka
endurvinnslu og hreinsa allt
frárennsli.
Náttúruleg sameining á sér stað
þegar þjóðir eru sterkar, sam-
stilltar og sjálfstæðar. Pólitísk
sameining ofan frá er veik.
Við styðjum frelsi viðskipta- og
atvinnulífs en leggjum höfuð-
áherslu á að bæta innviði
íslensks samfélags, lækka skatta
og örva sköpunarhæfni.
Nei við ESB.
Sanngirnismálum, mannréttinda-
málum og hegðun fólks verður
aldrei stýrt með lagasetningu.
Við leggjum því áherslu á rann-
sóknir sem sýna að hægt er að
auka umburðarlyndi, sanngirni og
siðferði með því að örva í vitund
okkar það svið sem sameinar allt.
Gegn öllu óréttlæti.
Það er eðlilegt að atkvæði vegi
jafnt. Allir þingmenn ættu að ná
fram hagsmunum sínumog
kjöndæmis slns án þess að það
bitni á heildarhagsmunum
þjóðarinnar. Leiðin að þessu
marki er að auka samraemi í
þjóðarvitundinni.
Gegn öllu óréttlæti.
Breyta þarf EES-samningnum í
tvíhliða samning við Evrópusam-
bandið. Uppbygging og hug-
myndafræði ESB gengur þvert á
hugmyndir Kvennalistans um
lýðræði og valddreifingu. ísland
standi utan ESB, en leggjum
áherslu á góð samskipti við riki
Evrópu eins og önnur lönd.
Algjöra uppstokkun þarf á launa-
kerfinu til að bæta stöðu kvenna.
Gera þarf ókynbundið starfsmat.
Meta starfsreynslu við heimilisstörf
við ákvörðun launa. Foreldrar haldi
launagreiðslum í fæðingarorlofi.
Lögbinda lágmarkslaun.
Stytta vinnuvikuna og koma á
sveigjanlegum vinnutíma.
Núverandi kerfi jafnar að fullu styrk
flokka eftir atkvæðamagni. Með
gildandi kjördæmaskipan er ekki
hægt að jafna vægi atkvæða að
fullu, kjördæmin verða að hafa
fasta tölu fulltrúa. Huga ber að
stækkun kjördæma og jafnframt
að kjósendur hafi meiri möguleika
á að velja fólk t.d. af landslista.
Öll fjárfesting, erlend sem
innlend, verður að skila sér í
aukinni velmegun án þess að
skaða umhverfi og heilsu. Til að
svo megi verða verður að auka
greind, víðsýni og sköpunarmátt
þjóðarinnar. Við bendum á leiðir
til þess.
Leyfa ertenda fjárfestingu, nema í
sjávarútvegi og landakaupum.
Æskilegt væri að auka eríenda
fjárfestingu í atvinnurekstri. Setja
þarf skilyrði um meirihlutaaðild
Islendinga í fyrirtækjum sem
erlendir aðilar eiga aðild að.
Lýsa yfir að auðlindir svo sem
fiskimið, fallvötn, háhitasvæði og
ferskvatnslindir séu þjóðareign.