Morgunblaðið - 07.04.1995, Blaðsíða 40

40 FÖSTUDAGUR 7. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Gæti hug-arfarsbreyting
valdið getuleysi?
I UNDANGENG-
INNI kosningabaráttu
bar hæst tal manna um
lægstu launin og þá
ekki síst launamismun
kynjana. Margar tilgát-
ur um orsakir voru uppi
og ein var sú að hugarf-
arsbreytingu þyrfti hjá
karlmönnum. í ljósi
þessa datt mér í hug
hvort það gæti ef til
vill haft ófyrirsjáanleg-
ar afleiðingar að breyta
hugarfari karlmanna ef
það stangaðist á við
náttúrueðli þeirra og
gæti þar af leiðandi valdið hjá þeim
getuleysi.
Fyrir mér í þessu hef ég bók sem
ég var að glugga í og heitir Kynlíf
og er eftir Fritz Kahn og kom út
1948 hjá Helgafelli á íslensku, en
var fyrst gefin út í Sviss árið 1937
eða fyrir rúmri hálfri öld og hefur
þá sjálfsagt þótt mikið og merkt rit
og þarft á hverju heimili, en í bókar-
‘lok stendur: Takmark þessarar bókar
er að benda manninum á nauðsyn
þess að lifa í samræmi við guðs nátt-
úru. Einn kafli bókarinnar fjallar um
getuleysi og þó að rannsóknir síðara
ára haf leitt í Ijós að það getur staf-
að af ýmsum orsökum og fleirum en
getið er í bókinni, er þar athyglis-
verður kafli sem nefndur er „Ráð til
þess að komast hjá vangetu í hjóna-
bandi“ og við lestur hans sé ég ekki
annað en að frami kvenna á vinnu-
markaðinum sé beinlínis ráð til að
;svipta karlmenn kyngetunni eða
hvað finnst þér, lesandi
góður, er þú lest eftir-
farandi áðumefndan
kafla, sem hljóðar svo:
Konur hins vestræna
heims hljóta að gera sér
grein fyrir því að ást
er bæði skylda og list
(eins og austurlenskar
systur þeirra hafa gert
fyrir löngu). Þeim verð-
ur að skiljast að það
sem raunverulega á fyr-
ir þeim að iiggja er ekki
að dútla við hinar ýmsu
greinar lista og vísinda
og að stæla atvinnu-
greinar karlmannanna umhugsunar-
laust, heldur hefur náttúran fyrir-
hugað þeim ákveðinn og alveg
„ókarlmannlegan" lífsferil, sem er í
hæsta máta óskyldur lífsstörfum
karlmanna. Þennan ferii verða þær
að ganga til þess að öðlast „sanna
hamingju" og helstu áfangar hans
eru: ást — hjúskapur — barneignir
— bamauppeldi. Þessi köllun sem er
hverri stöðu háleitari er langt frá því
að vera einföld og hún er a.m.k. eins
erfið og auðug af viðfangsefnum og
hvert karlmannsverk. Og til þess að
standa í þessari stöðu verða konurn-
ar að helga alla orku sína og æsku
til undirbúnings henni. Eins og karl-
menn eru með margra ára námi
búnir undir lífsstörf sín þannig ætti
að veita stúlkum undirbúning til þess
að gegna þeim skyldum sem þeirra
bíða. I þessum hjúskaparskóla verður
listin að elska að skipa verðugan
sess. Konumar verða að læra að líta
á ástina sem háleita og göfuga list,
í stað þess að hundsa hana, vegna
þess að hún sé fánýt eða fyrirlíta
hana, vegna þess að hún sé ósiðleg.
Þeim verður að lærast það, að að-
staða þeirra í hjónabandinu, aðdáun
eiginmannanna á þeim og trygging
fyrir því, að þær haldi eiginkonurétt-
inum veltur allt á því, hvort þær
kunna tökin á að laða eiginmennina
að sér með stöðugt nýju móti. „Hjú-
skapurinn á í höggi við ófreskju —
vanann" sagði Balzac. Það eru kon-
urnar, sem eiga að heyja baráttuna
við þessa ófreskju og til þess verða
þær að koma á „hinni Copemisku
byltingu“ sem áður er nefnd. Þær
verða að breyta sér. Allur þorri af
evrópskum eiginkonum líkist mynd
sem snýr framhliðinni að glugganum
til þess að vekja aðdáun heimsins,
þar sem íbúar hússins sjá aðeins hina
tilkomulausu bakhlið. Þær „halda sér
til“, þegar þær fara út, í stað þess
að snyrta sig þegar þær koma heim
(eins og konur Austurlanda gera).
Þær dyfta sig og bera á sig ilmvötn,
þegar þær fara í gönguferðir, þar
sem þær aftur á móti láta eiginmenn-
ina sjá sig ótilhafðar heima við. Við-
hafnarpostulínsins gæta þær með
árvökrum augum og geyma það inni
í skáp uns gestur kemur, sem þær
halda sér til fyrir og kappkosta að
töfra. „Ég má til með að snyrta mig,
það eru að koma gestir" segja þær,
en iáta sér nægja hversdagsfötin,
bakherbergið og fábrotnar máltíðir,
þegar eiginmaðurinn ein er heima.
Mér væri sem ég sæi viðbragðið, sem
þorrinn af evrópskum konum tæki,
Er það ekki verðugt
rannsóknarefni fyrir
Náttúrulagaflokkinn, ”
spyr Margrét Sölva-
dóttir, hvort evrópskar
konur hafi ekki glatað
köllun sinni.
ef menn þeirra segðu við þær einn
góðan veðurdag: „Notaðu postulínið
í kvöld, láttu blóm á borðið, farðu í
snyrtistofuna og farðu svo í gula
kjólinn sem fer þér svo vel, það er
merkur gestur, sem á heimtingu á
að vera tekið með fyllstu viðhöfn,
sem kemur í kvöld.“
Að lokum gefur henni að líta. —
Eiginmaður hennar kemur inn í
veisluherbergið — aleinn. „Þú þarft
ekki að líta í kringum þig“ segir
hann „ég er einn, það er ég sem er
merkasti gesturinn, sem þú getur
tekið á móti, — eiginmaðurinn þinn.“
Já, mér væri sem ég sæi svip-
brigði alls þorra evrópskra kvenna
við svona uppátæki. Og hvað skyldu
þeir eiginmenn vera margir í Evr-
ópu, sem hefðu hug til að leika gest
á sínu eigin heimili? Hve oft skyldi
slíkt enda slysalaust? Evrópskar kon-
ur verða að læra að skapa heimili
og líta á eiginmann sinn sem besta
gestinn, gera herbergi sitt girnilegra
en nokkurt veitingahús og heilla eig-
inmenn sína með þeim þokka sem
Margrét Sölvadóttir
þær eiga bestan. Hver er sinnar
gæfu smiður og orsök þess að svo
margar vestrænar konur eiga ótrúa
eiginmenn sem verða snemma getu-
lausir, er sú að þær hafa sjálfar
brugðist sinni réttu köllun og eru
ónýtar í ástum. (Tilv. í kafla lýkur.)
Þetta ritar hinn merki dr. Fritz
Kahn árið 1937 og er ég viss um
að þorri karla og fáeinar konur er á
sömu skoðun í dag 1995. Eða hefur
orðið einhver hugarfarsbreyting hjá
karlmönnum á liðnum árum? Og er
það ef til vill hættulegt að fram-
kvæma slíka breytingu hjá þeim ef
hún.orsakar getuleysi? Ég get ekki
öðruvísi úr kaflanum lesið en að Fritz
Kahn sé að segja okkur að til þess
að maðurinn geti haldið velli sem
kyntröll og verði ekki getulaus, verði
konan að vera þessi kvenlega kyn-
þokkafulla vera, sem uppfyllir óskir
hans og er honum undirgefin, í stað
þess að beijast við hann á frama-
brautinni. Ekkert í eðli mannsins er
sterkara en það að viðhalda náttúr-
unni og finnst mér því ekkert skrýt-
ið að konum hafi ekki miðað áfram
í baráttunni við að vera karlmannin-
um jafnstíga, þegar í ljós kemur að
hann er raunverulega að veija kyn-
ferði sitt og getu sína til að auka
kyn sitt. .
Hafa aðferðir kvenna til aukins
jafnréttar ef til vill verið rangar?
Næst meiri og betri árangur með því
að nota kænskuna og kveneðlið?
Fáir karlmenn standast töfra þeirrar
konu sem kann að beita þeim. Er
aðferð til árangurs ef til vill sú að
kenna konum þann hæfileika? Það
er að segja, þeim sem ekki hafa
hann meðfæddan? Hefur dr. Fritz
Kahn kannski rétt fyrir sér er hann
segir að evrópskar konur hafi glatað
köllun sinni og þar með tækifærinu
til að finna „hina sönnu hamingju"?
Svari hver fyrir sig, en svona í lokin,
er þetta náttúrulögmál ekki verðugt
rannsóknarefni fyrir Náttúrulaga-
flokkinn?
Höfundur er rithöfundur.
sé
BP