Morgunblaðið - 11.06.1995, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 11. JÚNÍ 1995 19

Skipstjórinn milli
steins og sleggju
ÞAÐ er ákaflega lítill meðafli á
rækjuveiðum fyrir Norður-
landi. Ef það kemur fyrir er hann
allur hirtur. Ég hef til dæmis aldr-
ei verið með í að henda fiski á
rækjuveiðum," segir skipstjóri á
rækjufrystiskipi.
Skipstjórinn segist muna eftir
því að hafa einu sinni fengið nokk-
ur tonn af þorski í rækjutúr. Það
hafí allt komið í land. Segir að það
kæmi sér á óvart ef í ljós kæmi
að aðrir rækjubátar væru að fá
mikið af físki. Hann segir að þá
sjaldan að hann hafí orðið var við
þorskveiði hjá rækjuskipum færu
þau með aflann í land. Þó þau
væru þorskkvótaiaus hefðu margir
aðstöðu til að losna við fiskinn fyr-
ir lítið, til dæmis 40 kr. gegn því
að kaupandinn útvegaði kvóta, en
það væri nóg til þess að það borg-
aði sig að hirða fískinn.
Viðurkennir hann að stundum
sé tími til ákvarðana lítill vegna
þess hvað það beri snöggt að þegar
þorskur kemur í rækjutrollið sem
einhveiju nemur. „Þetta gerist
sjaldan en kemur þá eins og skratt-
inn úr sauðaleggnum. Skipstjóram-
ir verða að ákveða það á stundinni
hvort þeir geti hirt þorskinn. Getur
reynst erfitt að fínna kaupanda,
ef menn hafa ekki tryggt sér slík
sambönd áður.“
Verðum að láta hólfin í friði
Spurður um karfaseiði í rækju-
veiðinni segir skipstjórinn að þau
séu á ákveðnum svæðum á ákveðn-
um tímum ársins, einkum á sumr-
in. „Reynt er að sporna við þessu
með svæðalokunum og notkun
seiðaskilja. Annars fara þau bara
í sjóinn. En ég held að meira sé
gert úr þessu vandamáli en það í
raun er.“ Hann minnist þó á það
að mikið hafí verið í seiðum á
Dohrnbanka á sínum tíma. Nú sé
lítið veitt á gamla veiðisvæðinu þar.
„Ég tel að svæðalokanir séu það
eina sem dugar, skiljumar ná ekki
að sía út smæsta karfann. Rækju-
sjómenn hafa verið að tala sig sam-
an um þetta og margir em á þeirri
skoðun að vænlegast til árangurs
sé að skipstjóramir tilnefni fimm
menn úr sínum röðum sem þeir
treysta til að loka hólfum. Þau
verði síðan alveg látin í friði. Þetta
hefur gengið þannig fyrir sig að
um leið og skip er komið með eftir-
litsmann um borð fer skipstjórinn
strax að nöldra um að fá að reyna
fyrir sér í hólfínu. Einhveijir þykj-
ast geta dregið þar án þess að fá
karfa og það er stundum hægt að
hitta þannig á það og þá er farið
að hreyfa hólfíð til. Þetta gengur
ekki, menn verða að geta séð hólf-
in í friði. Það er nóg af öðrum svæð-
um og ef ekki veiðist þar þá verður
bara að hafa það, það er ekkert
sem réttlætir það að veiða í hólfum
ef þar eru seiði á annað borð,“
segir hann.
Segist hann hafa heyrt það haft
eftir skipstjórum á karfaveiðum
fyrir sunnan land og vestan að
rækjuskipin dræpu allan karfann
fyrir norðan. Það virtist ríkt í sjó-
mönnum að skella skuldinni á ein-
hveija aðra. Þetta telur hann að
séu óréttmætar ásakanir því á suð-
vestursvæðinu hafi verið mokað út
mun meira af karfa en fyrir norð-
an. Það sé loksins nú upp á síðkast-
ið að farið sé að loka svæðum þar.
„En þeim virðist líða betur með því
að benda á aðra sökudólga."
Skipstjórinn telur að öll rækja
sem upp komi fari í land. Ekki sé
hægt að flokka hana. Segist hann
þó vita af ísfiskbátum með flokkara
sem hentu út smæstu nælunum.
Tapa á að landa þorskinum
Þegar skipið er á bolfískveiðum
er smæsti þorskurinn heilfrystur,
einnig ýsan. Hins vegar er ekki til
markaður fyrir undirmálskarfann,
hann fari fyrir borð. Hann segist
hafa grun um að smáþorski og ýsu
sé frekar hent eftir að reglunum
var breytt. Áður taldist þriðjungur
af undirmálsfiskinum til kvóta inn-
an ákveðinna marka en nú reiknist
allt til kvóta. Það telur hann að
hafi verið misráðið. „Það segir sig
sjálft að ef skip á lítinn kvóta þá
eyðir það honum ekki í heilfrystan
smáfisk sem 60-70 kr. fást fyrir
ef hægt er að fá tvöfalt hærra
verð fyrir flök af stærri fiski. Það
er gerð sú krafa til skipstjóranna
að þeir geri sem mest úr kvótanum.
Ég hef heyrt að þeir setji ákveðin
stærðarmörk, aðeins sé hirtur físk-
ur sem er nógu stór til að ganga
í flökun, jafnvel stærri ef menn eru
orðnir aðþrengdir."
Umræddur skipstjóri telur að
vandamálið rheð að fiski sé hent
eigi aðeins við um lítinn hluta físk-
veiðiflotans en hins vegar hafí
hvatinn aukist að undanförnu,
bæði vegna breytinga á kvótaregl-
um um undirmál og vegna sífellt
minnkandi veiðiheimilda. Nefnir
sem dæmi að skip hans sé með litl-
ar heimildir en hafi alltaf getað
leigt kvóta, að vísu á háu verði,
en þó þannig að það hafi borgað
sig. Núna virtist kvóti hins vegar
nánast vera ófáanlegur.
Hann segir að allt of hátt kvóta-
verð skapi vanda. „Menn þurfa
stundum að greiða meira fyrir
óveiddan þorsk en það kostar að
kaupa hann á fiskmarkaði. Menn
tapa á því að landa þorskinum."
Skipstjóri í erfiðri aðstöðu
Hann viðurkennir að skipstjórinn
sé oft í erfíðri aðstöðu. Honum sé
gert að veiða ekki nema ákveðið
af þorski í hverri veiðiferð. „Út-
gerðarmaðurinn segir honum
eflaust ekki að henda físki en hann
verður að bjarga sér einhvem veg-
inn. Þar fyrir utan eru gerðar þær
kröfur til hans að skipið komi með
ákveðið aflaverðmæti að landi eins
og áður. Menn eru eins og milli
steins og sleggju.
Auðvitað er misjafnt hvernig
skipstjórar spila úr takmörkuðum
veiðiheimildum. Sumir leyfa sér að
fara þorsktúra og lenda svo í vand-
ræðum þegar líður á fískveiðiárið.
Ég hef jafnvel heyrt að útgerðar-
menn leigi frá sér þorskveiðiheim-
ildir og síðan hafi skip sömu út-
gerðar verið sett í þá stöðu að verða
að fara fijálslega með þann þorsk
sem innfyrir kemur,“ segir skip-
stjórinn sem rætt var við.
bmmtíöm erkominl
6100/66

Leggjum okkur fram
um að nýta allt
ÞEGAR allt undirmál fór í kvóta
átti ég von á því að fá skipun
um að henda því. Það gerðist þó
ekki enda er undirmálið ekki svo
hátt hlutfall í aflanum," segir skip-
veiji á norðlenskum flakafrystitog-
ara. Hann segir að nánast allur físk-
ur sé hirtur og það þurfi að vera
mikið fískerí, til dæmis eins og í
Smugunni í fyrra, til þess að menn
lendi í þeirri aðstöðu. Á heimamið-
um sé kvótinn svo lítill að menn
fari varlega í stór hol.
Hann segir að mannskapurinn
um borð leggi sig fram um að nýta
allt sem um borð kemur. Allt undir-
mál sé heilfryst. Allur karfí yfír 100
grömmum hirtur. Reyndar sé ein-
göngu gert út á karfa og ýsu og
svo grálúðu. Hann segir að frysti-
togaraflotinn sé á stöðugum flótta
undan þorskinum en hægt sé að
gera hreina ýsutúra í apríl og maí.
Veiðum er hætt þegar aflinn er
orðinn blandaður til helminga af
öðrum tegundum en sótt er í.
Dauður þorskur um allt
Telur sjómaðurinn að það hafí
aukist að físki sé fleygt með minnk-
andi kvóta. Menn séu að reyna að
ná sem mestu út úr þeim litla kvóta
sem þeir eiga til. Hann segir að
mikil breyting hafí orðið á þessu
frá því hann fyrst fór á sjó, en
hann var meðal annars á netabátum
og ísfisktogurum áður en hann fór
á frystitogara.
„Á þeim báti sem ég var á var
svo mikill kvóti að allt var hirt til
að halda honum, menn gátu misst
kvóta sem þeir nýttu ekki.“ Hann
segist þó muna eftir slæmum dæm-
um um annað og menn orðið að
henda ónýta fiskinum. „Það kom
fyrir að maður sá dauðan þorsk um
allan sjó og áhöfnin á bát sem var
þarna henti 12 tonnum eftir fjög-
urra daga brælu.“
Sjómaðurinn segir að svo virðist
sem menn misnoti allar glufur sem
hægt sé að finna, alltaf sé svindlað
á kerfínu ef það sé mögulegt. Nefn-
ir sem dæmi það misræmi sem sé
á milli smábáta með krókaleyfi og
aflamark. Krókabátar á grásleppu-
netum megi landa öllum þorski en
kvótabátar engu. í plássinu sem
hann býr í sjái þetta allir sem vilji,
annar báturinn landi 7 tonnum af
þorski en hinn ekki neinu. Menn
spili svo beinlínis á þetta og geri
góða þorsktúra með grásleppunet-
um.
Líka í síld og loðnu
Hann segir að umgengnin um
síldar- og loðnustofnana sé ekki
alltaf til fyrirmyndar en hann þekk-
ir einnig til þeirra veiða. „Það vant-
ar kannski ekki nema 50-100 tonn
í lestina en samt eru menn að kasta
á stóra torfu, fá 500 tonn en af-
gangurinn verður eftir og þá er
yfirleitt allt dautt. Fiskurinn drepst
í stórum köstum og þegar hert er
að.
Dæmi um þetta sást í sjónvarpinu
um daginn, þá viðurkenndi skip-
stjórinn að hann væri með 1000
tonna kast á síðunni en aðeins 200
tonn fóru í lestina. Á þeim bát sem
ég var á tókum við eitt sinn 600
tonn i lestina og hentum 400 tonn-
um. Var þetta þó ekki í aðalmokstr-
inum. Eitthvað fer milli skipa en
oft er það þannig að allir eru að
fylla sig á sama tíma þegar góð
veiði er,“ segir hann.
8100 100

..

Apple-umboðið
SKIPHOLTI 21 • SIMI: 562 48 OO
Heimasíðati: http:llwxaw.apple.is