Morgunblaðið - 30.07.1995, Side 2

2 SUNNUDAGUR 30. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Jan Mayen
leiðangur 1910
Hætt við
á síðustu
stundu
ÍSLENDINGAR hefðu getað
orðið á undan Norðmönnum að
helga sér réttindi á Jan Mayen.
Veturinn 1910 var verið að
búa bátinn Elliða til selveiða 5
Norður-íshafínu undir stjóm
Hrólfs Jakobssonar skipstjóra.
Var í ráði að sigla skipinu til
eyjarinnar Jan Mayen, sem þá
var einskismannsland, setja þar
upp bækistöð og löghelga ís-
landi þessa eyju. En áður en
lagt var af stað, 30. desember
1910, drukknaði Hrólfur á smá-
báti með nokkrum félögum sín-
um á ísafjarðardjúpi og var þá
hætt við förina.
Draumur athafnamannanna
Hrólfs og Áma Gíslasonar varð
því að engu. Norðmenn fengu
eyna ekki fyrr en 8. maí 1929,
eftir að þeir höfðu rekið þar
veðurathugunarstöð frá 1921.
Settust ekki þar að fyrr en ára-
tug eftir að íslendingar hefðu
sett upp sína bækistöð.
Þetta kemur fram í viðtali
við Auðbjörgu Guðmundsdóttur
á Illugastöðum á Vatnsnesi í
blaðinu í dag.
■ Þá hefðu Íslendingar/B3
Gömul kirkja
landnema
endurvígð
Florida. Morgunblaðið.
ÍSLENSKIR landnemar í
Minnesota byggðu kirkju í bænf
um Ivanhoe í suðvesturhluta
fylkisins sem vígð var fyrir 96
árum. Kirkjan var endurvígð í
gær, 29. júlí, en hún hefur ver-
ið flutt til bæjarins Hendrick
og sett þar á nýjar undirstöður
í umsjá Fmmkvöðlasafnsins.
Þegar hafíst var handa um
flutning kirkjunnar fundust
nokkur blöð handskrifuð á ís-
Iensku í homsteini hennar sem
lögð höfðu verið niður þann 15.
júní 1899, en kirkjan var byggð
21 ári eftir landnámið. Yfír-
skriftin var „Nokkrir penna-
drættir til kirkju Lincoln
County-safnaðar".' Á blöðunum.
er íslenska landnáminu lýst og
aðdraganda kirkjubyggingar-
innar. Þar eru ástæður fram-
kvæmdanna sagðar vera:
„vegna þess að vort innra eðli
kallar oss til starfs fyrir guðs
ríki“. Tæpri öld síðar er kirkjan
hreinsuð og máluð að utan sem
innan. Afkomendur íslensku
landnemanna eru að vonum
hæstánægðir með að kirkjan sé
nú komin undir vemdarvæng
safnsins.
Notaðir
bílar í
sérblaði
EIN mesta umferðarhelgi árs-
ins er að renna upp. Sala á
notuðum bílum tekur jafnan
kipp fyrir verslunarmannahelg-
ina og býður Morgunblaðið nú
upp á þá nýbreytni að birta
augiýsingar um það sem bíla-
sölurnar hafa á boðstólum í
sérblaðinu Bílar, sem fylgir
blaðinu í dag. Auk þess er í
blaðinu fjallað um það helsta
sem er á döfinni innanlands sem
erlendis í bílaheiminum.
■ SjáCl-4
Berja-
spretta
mislangt á
veg komin
FRÉTTIR
Vörumerki Bónuss greiðabíls fæst ekki skráð
VÖRUMERKI það sem Sendibílastöðin Þröstur fær ekki skráð sýnir svín á hlaupum sem verslunin
Bónus telur minna óþyrmilega á eigið vörumerki, fyrir utan hraðann. Búið er að undirbúa nýtt
merki, sem sýnir sparibauk í líki bíls undir heitinu Bónus greiðabíll.
Talið afskræming á
sparigits Bónuss
VÖRUMERKJASKRÁ hefur ákveð-
ið að hafna ósk Sendibílastöðvarinn-
ar Þrastar um skráningu á vöru-
merki Bónuss greiðabíls sem sýnir
heiti fyrirtækisins fyrir ofan gult,
hlaupandi svín, eftir að andmæli
bárust frá versluninni Bónus.
Sendibílastöðin Þröstur óskaði
eftir skráningu umrædds vörumerkis
í desember 1993, en um orð- og
myndmerki er að ræða. Jóhannes
Jónsson kaupmaður í Bónusi kveðst
hafa talið myndmerkið skrumskæl-
ingu á sparigrís þeim sem er skrá-
sett vörumerki verslunarinnar.
„Ég tel ekki gott fyrir sendibíla-
stöð sem þarf að eiga mjög mikil
viðskipti og samskipti við okkur, að
fara þessa leið. Ég ræddi við fram-
kvæmdastjóra Sendibílastöðvarinn-
ar Þrastar fyrir tveimur árum þegar
þetta birtist og hann aflagði merkið
strax, en reyndi síðan að fá það
skrásett sem kallaði á okkar við-
brögð. Greiðabílaþjónustan er óskyld
okkar rekstri en að afskræma merk-
ið finnst okkur of langt gengið,“
segir hann.
Tók svínið vegna hótana
Ómar Jóhannsson framkvæmda-
stjóri Sendibílastöðvarinnar Þrastar
segir að fyrirtækið muni hlíta niður-
stöðu vörumerkjaskrárritara og hafí
þegar undirbúið nýtt myndmerki,
sem sýni sparibauk í líki bfls undir
heitinu Bónus greiðabíll. Hann telji
að sparigrísinn sem fékkst ekki
skráður hafí verið mjög ólíkur grís
Bónuss sf. og hann sé því ekki alls
kostar sáttur við þessa niðurstöðu.
Vörumerkið hafði verið sett á um
30 greiðabíla þegar Jóhannes mót-
mælti notkun þess fyrir tveimur
árum.
„Við tókum merkið af bílunum
vegna þess að Jóhannes hótaði okk-
ur óbeint, með því að ef við tækjum
ekki merkin af skyldi hann sjá til
þess að enginn bíll frá Sendibílastöð-
inni Þresti hf. fengi losun á vörum
í búðum Bónuss eða hjá Baugi hf.
í raun hefði hann stöðvað þau fyrir-
tæki sem við keyrum fyrir,“ segir
Ómar.
Jóhannes segir að hann muni
sennilega láta óátalið notkun á fyrir-
tækjaheitum á borð við Bónus borg-
ara og Bónus myndir, enda sé um
óskyldan rekstur að ræða, en hann
muni halda áfram að svara smásölu-
fyrirtækjum sem notfæri sér nafnið
Bónus, þar á meðal Bónus radíó og
Bónus tölvur. Bónus sf. fékk sett
lögbann á notkun siðastnefnda fyrir-
tækisins á nafninu j sumar.
„Fyrst eftir að farið var að nota
nafnið Bónus í smásölurekstri fór
það að trufla okkur, enda teljum við
það gert í þeim eina tilgangi að
hagnýta sér uppbyggingu okkar og
orðspor. Enginn átti von á þessari
holskeflu fyrirtækja sem nota Bónus
í heiti sínu og við hljótum að bregð-
ast við þessu á einhvern hátt.“
BERJASPRETTA lofar góðu á Suð-
ur- og Austurlandi ef veður helst
skaplegt í ágúst en ekki er útlit fyr-
ir að mikið verði tínt af beijum á
Norðurlandi. Vöxtur beija á Vest-
uriandi er á eftir miðað við meðalár
en gæti náð sér á strik.
Miðað við ástand lyngs og móa
er ekki útlit fyrir að mikið verði tínt
af berjum í beijalandi Húsavíkur í
sumar samkvæmt upplýsingum Sig-
urðar Péturs Björnssonar á Húsavík.
Á stöku stað vottaði fyrir grænum
koppum. Þeir væru hins vegar ekk-
ert komnir áleiðis ennþá. Þörf væri
á sérstaklega hagstæðu tíðarfari ef
nokkuð yrði hægt að tína af beijum
í sumarlok.
Berjaspretta veltur
á næstu vikum
Sveinn Guðmundsson í Miðhúsum
í Reyhólasveit sagði að þroskun-
artími beijanna væri tveimur til
þremur vikum á eftir miðað við með-
alár. Hann sagði að blómgun virtist
hafa tekist vel. Vísar væru komnir
að krækibeijum en ekki aðalblábeij-
um. Framhaldið réðist af tíðarfarinu
í ágúst. Berin yxu hratt í hlýindum.
Hins vegar væri hætt við að lítið
yrði tínt af beijum á Vesturlandi ef
veðurfarið yrði svipað og í júlí.
Beijaspretta á Austurlandi gæti
orðið góð ef hlýindi ráða ríkjum í
ágúst. Nóg er um grænjaxla á lyngi
en vöxtur virðist nú í slöku meðal-
lagi, að sögn Margrétar Sigfúsdóttur
í Mjóafírði.
Ragnheiður Gestsdóttir, húsfreyja
á Ásólfsstöðum í Þjórsárdal, segir
að berjaspretta líti mjög vel út og
að lyng séu þakin grænjöxlum og
sætukoppum. Hún hafí óttast að
ekki yrði mikið um ber þetta sumar-
ið vegna þess hve vorið var kalt en
sá ótti virtist hafa verið ástæðulaus.
Hins vegar ylti beijaspretta alfarið
á næstu vikum.
Magnús Óskarsson sá um undirbúning í Höfða fyrir leiðtogafundinn
„ÉG TALDI sjálfgefið að Bjami
Benediktsson, sem leiddi ísland
inn í Atlantshafsbandalagið,
horfði yfir öxl Bandaríkjafor-
seta,“ segir Magnús Óskarsson
hæstaréttarlögmaður og fyrmm
borgarlögmaður sem annaðist
undirbúning í Höfða fyrir fund
Ronalds Reagans og Mikhaíls
Gorbatsjovs í október 1986.
„Það vildi til að ég annaðist
undirbúning fyrir hönd Reykja-
víkurborgar, í fjarveru Davíðs
Oddssonar borgarsljóra og borg-
arritara, nokkra daga. Þarna
vom æðstu menn Hvíta hússins
og sá sem stjórnaði undirbúningi
hér að ferðum Ronalds Reagans
forseta var William Henkel.
Rússarnir skiptu sér lítið af
uppstillingu inni í hornherberg-
inu þar sem fundurinn var en
höfðu meiri áhyggjur af öryggis-
málum; hlemnum og þess háttar,
og létu okkur því um þetta.
Þetta herbergi var valið strax
fyrir leiðtogana því það áttu ekki
að vera nema fjórir menn inni á
fundinum. Til dæmis var rætt að
þeir sætu við sófaborð til að auka
á nálægð hvors við annan en nið-
urstaðan varð sú að setja þá við
borðið sem raun varð á. Þá var
rætt hvar við borðið þeir ættu að
sitja. Málverkið af Bjarna Bene-
diktssyni hékk á vegg í baksýn
og ég sagði Henkel deili á honum;
að Bjarni hefði undirritað stofn-
samning Atlantshafsbandalagsins
og leitt Island inn í það, verið
þjóðarleiðtogi og forsætisráð-
herra og hvernig hann dó. Sagð-
ist ég telja sjálfgefið að Bjarni
horfði yfir öxl Reagans en ekki
Gorbatsjovs. Henkel féllst á það.
Það var sjálfgefið að
Bjami horfði yfir
öxl Reagans forseta
HÖFÐI, móttökuhús Reykjavíkurborgar.
Síðla dags fyrir leiðtogafund-
inn kom Don Regan starfsmanna-
stjóri Hvíta hússins til að leggja
blessun sína yfir alla tilhögun í
Höfða. Ég útskýrði fyrir honum,
líkt og fyrir Henkel, hver Bjarni
væri og hvað mér þætti það fara
vel að málverkið af honum héngi
þarna.
Hann var mjög ánægður með
það enda þekkti hann sögu Atl-
antshafsbandalagsins mjög vel.
Einnig vildi til að Dan Rather
aðalfréttaþulur hjá bandarísku
sjónvarpsstöðinni CBS fékk að
hafa beina útsendingu úr Höfða
til Bandaríkjanna að fundi lokn-
um. Ég gekk með honum um hús-
næðið meðan verið var að stilla
upp tækjunum og þegar inn í
fundarherbergið var komið sagði
ég honum hvar leiðtogarnir hefðu
setið. Þá spyr hann strax hvaða
mynd þetta sé á veggnum og ég
leiði hann í allan sannleika um
það líkt og hina.
í nærmynd í
beinni útsendingu
Svo þegar útsending hefst sé
ég að hann lætur beina linsum
tökuvélanna í nærmynd af mál-
verkinu og hefur fréttina á þeirri
frásögn af Bjarna sem ég hafði
nýlokið við.“
Magnús kann margar sögur af
undirbúningnum, en hann á meðal
annars í fórum sínum tekrús sem
Gorbatsjov drakk úr og telauf
sem hann skildi eftir, auk plast-
glass sem Reagan vildi drekka
úr og vafið var munnþurrku til
að hressa upp á útlitið. Að hans
sögn hefur herberginu verið hald-
ið í nákvæmlega sama horfi og
var á fundinum með einni undan-
tekningu. „Það var settur stál-
hleri fyrir austurglugga herberg-
isins til að tryggja öryggi en af
því vissi enginn. Hann var bara
málaður hvítur og falinn bakvið
gluggatjöld.“
Einnig vekur hann athygli á
frægri mynd frá fundinum þar
sem fáni Reykjavíkur er I fyrir-
rúmi milli þjóðarleiðtoganna.
„Þegar forsetarnir stilltu sér síð-
an upp fyrir myndatöku í upphafi
fundarins spurði hver fréttamað-
ur heimspressunnar eftir annan
hvaða blái fáni þetta væri á borð-
inu milli þeirra. En svo vildi til
að ljósmyndara Hvíta hússins
vantaði eitthvað til þess að brjóta
upp litasamsetninguna í herberg-
inu og því varð fáni Reykjavíkur-
borgar fyrir valinu."