Morgunblaðið - 19.09.1995, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 19. SEPTEMBER 1995
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
„ODDAFLUG", verk Finnu
B. Steinsson í Flugstöð Leifs
Eiríkssonar. Verkið er gert
úr steinsteypu 1995.
Myndlistar-
verk eftir
Finnu
í JÚNÍBYRJUN voru sett upp í Flug-
stöð Leifs Eiríkssonar myndlistar-
verk eftir íslensku listakonuna Finnu
B. Steinsson og fínnska listamanninn
Jukka Lehtinen. Var það liður í að
kynna norrænt myndlistarár og 50
ára afmæli Norræna myndiistar-
bandalagsins.
Verkin eru til sýnis í Flugstöð
Leifs Eiríkssonar fram í október.
♦ ♦ ♦
September-
tónleikar Sel-
fosskirkju
RAGNAR Björnsson verður við orgel
Selfosskirkju á Septembertónleikum
kirkjunnar í kvöld kl. 20.30. •
Ragnar helgar íslenskum tón-
skáldum hálfa dagskrána. Nefna má
sálmforleik Þorkels Sigurbjörnssonar
um lag Péturs Guðjohnssen, Lofíð
Guð og lýðir göfgið hann.
Öll verkin eru frá þessari öld nema
„Slá þú hjartans hörpustrengi" eftir
J.S. Bach. Aðgangur er ókeypis.
------♦ ♦ ♦-----
Frá vetri til
vetrar í Eden
NÚ stendur yfír sýning á 45 vatns-
lita- og olíumyndum Toril Malmo
Svensson í Eden í Hveragerði.
Sýningin ber yfirskriftina „Frá
vetri til vetrar" og bera myndimar
keim af því, en þær lýsa árstíðunum
flórum.
Toril_ er fædd í Noregi en hefur
búið á íslandi síðastliðin 28 ár.
Sýningin í Eden er 6. einkasýning
Toril, en hún hefur einnig tekið þátt
í nokkrum samsýningum. Sýningin
er opin alla daga og lýkur henni
sunnudaginn 24. september.
------♦ ♦ ♦-----
Hermann Ingi í
Nönnukoti
ÞESSA dagana stendur yfír mynd-
listarsýning Hermanns Inga Her-
mannssonar í Nönnukoti við Mjósund
í Hafnarfírði.
------♦ ♦-♦-----
Solti listamaður
mánaðarins
ÞESSA dagana kynna verslanir SKíf-
unnar einn fremsta hljómsveitarstjóra
heims, Sir Georg Solti, sem listamann
mánaðarins í klassískri tónlist.
Listamaður mánaðarins kemur að
sögn ávallt úr fremstu röð lista-
manna og tónskálda og geislaplötur
hans eru boðnar með 20% afslætti.
Þá liggur frammi sérprentað kynn-
ingarefni á íslensku. Síðasti lista-
maður mánaðarins var rússneska
tónskáldið Dmitri Shostakovich.
Óvænt blíða
MY3MPLIST
M o k k a
MÁLVERK O.FL.
Jan Knap/Samsýning
Stóð til 15. september/15. október.
Aðgangur ókeypis.
Á ÞESSARI öld hefur meiri prentsvertu en
nokkru sinni fyrr verið eytt í að fylla bækur,
blöð og tímarit af umræðum og vangaveltum
um tilgang myndlistar. Þessar umræður hafa
oftar en ekki verið hafnar á grunni trúarlegra,
heimspekilegra, félagslegra, pólitískra eða jafn-
vel hagfræðilegra hugmynda, en hafa í fæstum
tilvikum leitt til annars en aukins tómleika og
sinnuleysis; þær hafa ekki náð að svara þeim
mikilvægu spurningum sem lagt var upp með.
Fræðilegt orðagjálfur hefur smám saman náð
að yfirgnæfa einfalt og skýrt mál á þessu sviði
sem öðrum, og átt sinn þátt í að mynda þá djúpu
gjá, sem skilur mest að nútímalist frá megin-
þorra þeirra, sem ættu að fá notið hennar.
Stöku listamenn hafa leitast við að brúa þessa
gjá með orðum sínum og verkum, en hafa sjaldn-
ast fengið mikinn hljómgrunn og því orðið utan-
veltu. Aukið orðspor Jan Knap bendir hins veg-
ar eindregið til að nú sé að verða lag, fræðaþul-
an sé að láta undan og bein upplifun listar, sem
höfði til hins fagra og blíða, eigi sér vaxandi
hljómgrunn innan um þann bölmóð, sem öðru
fremur einkennir nútímalist að margra áliti.
Myndheimur Jan Knap stendur utan við alla
strauma í nútímalist. Hann leitar aftur fyrir
modernismann, allt til fornra minna frá upphafi
endurreisnarinnar, og snýr þeim upp á samtím-
ann með því að láta hina helgu fjölskyldu lifa á
okkar tímum, í smáborgaralegu umhverfi hins
vestræna þjóðfélags.
Og þetta tekst honum, án þess að verkin verði
tilgerðarleg eða barnsleg; af þeim stafar óvænt
blíða og friður, sem er líkt og ferskur tónn í
myndlist samtímans, sem oft hefur hampað ótrú-
legasta svartagalli, í þeirri einu von að hneyksla
áhorfendur. Það þarf ekki að hugsa lengra en
að sýningu á verkum Maliku og Bob Flanagan
JAN Knap: Án titils. 1986.
á sama stað í vetur sem leið til að sjá hversu
mikil andstaða er hér komin fram.
Myndefnin - hin heilaga móðir að bardúsa í
nútímalegu eldhúsinu, að fóðra ungann eða fjöl-
skylduna, drengurinn að æfa sig á fiðlu, mæðgin-
in við lestur og uppfræðslu í skugga ttjánna á
góðviðrisdegi - bjóða öll heim hættunni á þeirri
væmni, sem einatt eyðileggur verk listamanna
af svipuðum toga. Þetta nær Knap að forðast;
innileikinn virkar fölskvalaus í því einfalda
myndmáli, sem hann hefur kosið sér, og gerir
að verkum að kyrrðin, blíðan og friðurinn skilar
sér án truflana.
Allt er þetta með ráðum gert. Jan Knap hefur
reynt að draga saman kjarnann í því sem hann
vill ná fram með verkum sínum í orðum sínum
í sýningarskrá:
„Við verðum að vera á varðbergi gagnvart
óttanum. Ef verk mín geyma einhver skilaboð,
þá eru þetta þau. Óttinn er okkar versti óvinur
því hann dregur allan mátt og lífsvilja úr mönn-
um ... Myndlist mín er viðleitni til að synda á
móti þessum svartsýnisstraumi.“
Og um sumt enduróma orð hans skoðanir
Henri Matisse: „Nútímalistin elur aftur á móti
á kvíða og hræðslu; hún er ógnvekjandi vegna
þess að hún er innihaldslaus og þrúgandi. Mynd-
verk á að vera eins og góður vinur; þegar í
harðbakka slær ætti það alltaf að geta hvíslað
einhveiju uppörvandi að manni.“
Hér er talað skýrt og skorinort um tilgang
myndlistarinnar, og myndverkin styðja orð lista-
mannsins. Er vert að benda sem flestum á að
njóta þeirra persónulega á sýningunni áður en
yfir lýkur.
„Menningarflasa"
Þó rýmið sé ekki mikið, hýsir Mokka þessa
dagana tvær sjálfstæðar sýningar: hin síðari
samanstendur af minnismiðum og myndbandi,
sem hægt er að beija augum á salernisgangi í
kjallara.
Fyrir þessu stendur hópur af ungu listafólki,
sem býr í Grenoble í Frakklandi, en einn úr
hópnum, Serge Comte, hefur dvalið hér á landi
við nám í MHÍ og tekið þátt í nokkrum samsýn-
ingum.
Myndbandið sýnir hversdagslegar stundir í
lífí hópsins - og stutt stund við að horfa á það
er því álíka leiðinleg og samsvarandi mynd væri
af lífi flestra; helgun hvunndagsins og tilbreyt-
ingaleysisins í öllu sínu veldi.
Minnismiðarnir, sem dreift hefur verið hátt
og lágt um allt íýmið, eru hins vegar af nokkuð
öðrum toga, því á þá hafa verið settar ímyndir
úr listinni, orð, smásögur og fleira smálegt, sem
hafa örugglega haft merkingu fyrir einhvem á
einhveijum tíma. Serge Comte orðar eðli þess-
ara miða sem svo í sýningarskrá:
„Minnismiðarnir eru eins og blómkróna. Þeir
blómstra. Þeir fölna. Og detta svo niður.“ Þetta
er augljóslega persónubundið, en þó er líklegra
að í hugum flestra séu miðar af þessu tagi kirfi-
lega markaðir augnablikinu; þegar þeir hafa
þjónað tilgangi sínum eru þeir rifnir og þeim
fleygt. Dagsgamall minnismiði er orðinn úreltur
- áminning sem enginn fer eftir, hugmynd sem
ekkert varð úr, eða skilaboð sem ekki bárust
rétta boðleið.
Kannski er þessi augnablikslist þannig eins
og blómið, sem stendur of lengi.
Eiríkur Þorláksson
Lifað fyrir
opnum tjöldum
ÞÝSKI listamaðurinn Kathe B.
hefur ákveðið að lifa fyrir opn-
um tjöldum, um stundarsakir,
ekki ósvipað bresku leikkon-
unni Tildu Swinton, sem svaf í
glerbúri í sýningarsal í London
fyrir skömmu.
Kathe, sem er fyrrum vél-
virki, hefur komið sér fyrir í
búðarglugga í Berlín. Þar geta
forvitnir vegfarendur fylgst
með honum allan sólarhringinn,
auk þess sem allar gjörðir hans
eru teknar upp á myndband.
Rúminu sínu hefur hann komið
fyrir næst glugganum, þar sem
ævinlega standa forvitnir borg-
arbúar og guða á gluggann.
Á miða á glugganum stend-
ur„„Kathe B. heima hjá sér“.
Ekki er farið í felur með neitt,
þar sem athafnir hans í öðrum
herbergjum eru teknar upp á
myndband og sýndar á sjón-
varpsskjá í glugganum.
Að sögn Kathes kviknaði hug-
myndin að uppákomunni þegar
vinkona hans lýsti því yfir að
sér fyndist heimilislegast á
gluggalausri snyrtingunni af
öllum herbergjum húss hans.
Kathe B. nýtur mikilla vin-
sælda og á meðal aðdáenda
hans má nefna þau Madonnu
og Paul Simon, en listamaður-
inn hefur verið myndaður með
báðum. Hann fer hins vegar
ekki í launkofa með að það sé
ekki þrautalaust að vera frægur
og vekja athygli, allra síst í
búðarglugga. „Stundum sprett-
ur út á mér svitinn og mér líður
alls ekki eins og heima hjá mér.
Þá langar mig mest til að kippa
tökuvélinni úr sambandi."
Ekki hefur þó enn orðið af
því og gerir Káthe B. ráð fyrir
að búa í búðarglugganum við
Rosentalerstrasse í Berlín fram
í október.
Umfang’s-
mikill
ritstuldur
BLAÐAMAÐUR, sem skrifaði bók
fyrir 34 árum sem aldrei fékkst
útgefin, vann fyrir skömmu mál
sem hann höfðaði vegna ritstuld-
ar. Bók hans og þess manns sem
hann fór í mál við voru um sama
manninn, stríðshetju úr heims-
styijöldinni síðari en það sem er
óvenjulegt við þetta mál, er hversu
umfangsmikill ritstuldurinn var;
yfir 15.000 orð, að því er segir í
The Daily Telegraph.
James Murray var ungur að
árum þegar hann skrifaði bók um
Brig Pearson, sem barðist í Norð-
ur-Afríku, á Sikiley og tók þátt í
innrásinni á Normandí. Bókin
fékkst aldrei útgefin og afréð hann
því að afhenda fallhlífarhersveit-
um breska hersins handrit að bók-
inni, þar sem hann hafði fengið
hjálp þeirra við skrifin.
Fyrir nokkrum árum rakst hann
fyrir tilviljun á bók um téðan Brig
Pearson á bókasafni í heimabæ
sínum og fagnaði því mjög að ein-
hver hefði látið verða af því að
gefa út bók um hann.
Þegar Murray fór að glugga í
bókina, þótti honum orðalagið hins
vegar afar kunnuglegt. Hann gróf
upp eintak af handriti sínu og bar
saman við bókina. Segir hann ekki
um að villast að hún sé byggð á
því, aðeins sé bætt við stuttum
köflum um fjölskyldu Pearsons.
Murray fór í mál við útgefendur
bókarinnar og höfund, og vann
sem áður segir, um 150.000 kr.
Þá baðst bókarhöfundur afsökun-
ar, kvaðst hafa fengið handritið í
hendur með þeim orðum að höf-
undur þess væri nú látinn.
GALINA Gortsjakova syng-
ur á Listahátíð í Reykjavík
8. júní á næsta ári.
Gortsja-
kovaá
Listahátið
RÚSSNESKA sópransöngkonan
Galina Gortsjakova verður einn
af fjórum einsöngvurum með
Heimskórnum á tónleikum á
Listahátíð í Reykjavík 8. júní á
næsta ári. Munu hinn heimsk-
unni barítónsöngvari Dmitri
Hvorostovsky og Rannveig Fríða
Bragadóttir mezzósópransöng-
kona standa henni við hlið en
ekki hefur enn verið gengið frá
ráðningu tenórs.
Gert er ráð fyrir 400 erlendum
og 200 íslenskum kórsöngvurum
en tónleikarnir verða í Laugar-
dalshöll. Sinfóníuhljómsveit ís-
lands leikur undir og hljómsveit-
arstjórí verður Klauspeter Séi-
bel. Á efnisskránni verða sígild-
ar perlur úr óperuheiminum.
Galina Gortsjakova sló eftir-
minnilega í gegn á Edinborg-
arhátíðinni í fyrra en hún hefur
ferðast með Kirov-óperunni vítt
og breitt um heiminn frá árinu
1991. Gortsjakova er einnig
kunn fyrir aðsópsmikla ein-
söngstónleika.