Morgunblaðið - 27.09.1995, Page 6

6 MIÐVIKUDAGUR 27. SEPTEMBER 1995
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Formaður Kjaradóms um kröfu Verkamannasambandsins
Formaður Verkamannasambandsins
Telur fráleitt að
afhenda gögnin
Þjóðin á rétt á
upplýsingum
„ÞESSI krafa um að við
lcggjum vinnuplögg
okkar á borðið er að
mínu mati ekki rökrétt
og væntanlega er hún
einfaldlega vanhugsuð.
Það kemur auðvitað
ekki til greina í mínum
huga að fara að afhenda
einhver gögn sem liggja
til grundvallar dómi.
Það er bæði fáheyrt og
fráleitt," segir Þor-
steinn Júlíusson, for-
maður Kjaradóms, um
þá kröfu formanns
Verkamannasambands-
ins að Kjaradómur leggi
fram þau gögn sem
liggja til grundvallar úrskurði hans
um launahækkanir æðstu embættis-
manna ríkisins.
Launaþróunin
megingrunnurinn
„Urskurður Kjaradóms felur í for-
sendum sínum þann rökstuðning
sem liggur honum til grundvallar.
Ef unnt væri að birta einhveija form-
úlu fyrir því hvernig þessi ákvörðun
dómsins er fundin þá þyrfti engan
kjaradóm. Þá væri einfaldlega hægt
að reikna þetta út. Lögin gefa hins
vegar enga slíka formúlu, heldur
verðum við sem skipum Kjaradóm
að vega saman ýmsa þætti sam-
kvæmt því sem lögin kveða á um,“
sagði Þorsteinn.
„Til þess að koma til
skila þeim grunni sem
dómurinn leggur að
úrskurðinum -semur
hann svo forsendur sem
birtast með dómnum.
Ef forsendurnar sem
birtar hafa verið eru
lesnar, og ég tala nú
ekki um ef menn læsu
líka lögin með hliðsjón
af dómnum, þá fer ekk-
ert milli mála að sjá
má hvert dómurinn er
að fara. Það eina sem
ég vil segja um forsend-
ur dómsins er það að
meginforsenda hans er
launaþróunin frá 1989
til 1995, én ég er ekki að segja að
það sé eina forsendan. Einnig höfum
við reynt að taka tillit til annarra
þátta laganna og bera þá saman og
meta. Þessi dómur er því mat að
einhveiju leyti, en megingrunnurinn
er launaþróunin."
Þorsteinn ítrekaði það sem hann
hefur áður bent á að launavísitalan
á tímabilinu 1989-1995 sé heldur
hærri en laun þingmanna með hækk-
uninni nema. Hvað varðar laun ráð-
herra hefði dómurinn svo teygt sig
lengra að því er varðar aðra skyldu-
þætti laganna um að miða við hlið-
stæður með tilliti til ábyrgðar og
starfsskyldna.
Að hans mati væri hins vegar
erfitt að nefna þá aðila sem væru
með sambærilega ábyrgð og ráð-
herrar, en allir væru þó sammála
um að t.d. bæjarstjórar og banka-
stjórar bæru að minnsta kosti ekki
meiri ábyrgð en ráðherrar en væru
þó gjarnan með talsvert hærri tekj-
ur.
Skynsamlegasta
viðmiðunin
Þorsteinn sagði það koma skýrt
fram fram í forsendum dómsins að
Kjaradómur hefði ekki kveðið úpp
neinn úrskurð þar sem um væri að
ræða launabreytingar umfram
taxtahækkanir á tímabilinu 1989-
1992 sem gengið hefðu yfir allt
þjóðfélagið, og frá 1992 hefur ekki
einu sinni verið tekið tillit til taxta-
breytinga.
„Þessi nýi Kjaradómur er skipað-
ur í ársbyijun 1993 og hann gerir
fyrst nú breytingu á grunnlaunum,
enda fóru kjarasamningar ekki af
stað fyrr en á þessu ári. Það er
búið að vera að semja á hinum og
þessum vettvangi alveg frá því
snemma árs og meira að segja er
ekki búið að semja við alla ennþá.
En Kjaradómi er ekki fyrirlagt í
lögunum að taka tillit til einstakra
kjarasamninga heldur heildarlauna-
þróunar í landinu, og hvaða viðmið-
un er þá hægt að benda á sem er
skynsamlegri en launavísita!an?“
sagði Þorsteinn.
„ÞETTA var nú ekki
stórkostleg krafa sem
ég setti fram. Ég bað
einfaldlega um rökst-
uðning um hina ýmsu
hópa sem tekið var mið
af og ég vildi fá þetta
í krónum, vegna þess
að fyrir þá lægstlaun-
uðu höfum við verið að
semja í krónum. Ég ber
ekki brigður á þeirrg
störf [Kjaradóms], en
auðvitað verður að
leggja fram gögn, t.d.
fyrir 28.000 manns í
Verkamannasamband-
inu, um að þetta sé
byggt á rökum vegna
þess að við könnumst ekki við þess-
ar hækkanir," segir Björn Grétar
Sveinsson, formaður Verkamanna-
sambands íslands.
Björn Grétar sagði að hann teldi
þjóðina eiga rétt á að fá umræddar
upplýsingar í eitt skipti fyrir öll,
og þá gætu menn farið að tala af
fullri einurð og alvöru um hvort og
hvar launabreytingar hefðu átt sér
stað í þjóðfélaginu á umræddum
tíma.
Ekki nóg að vitna í
launavísitölur
„Það er ekki nóg að vitna í að
sett hafi verið bráðabirgðalög á sín-
um tíma á þessa aðila, en þeir fengu
þá það sama og al-
menningur í landinu.
Mér finnst ekki hafa
komið fram nægilegt
svar við þessari kröfu
sem ég setti fram
vegna þess að ég tel
að hún hafi ekki verið
reist mjög hátt, hún er
einfaldlega um að fá
gögnin á borðið.
Eg er ekki að biðja
um þetta á einstaka
nafngreinda menn, ég
er að biðja um þetta á
starfshópa. Mér finnst
eðlilegt að þeir sem
fella dóm og hafa verið
að vinna með þessi
gögn leggi þetta fram þegar svona
ástand kemur upp í þjóðfélaginu.
Það er einfaldlega svo að þróun
launa hjá hinum ýmsu starfshópum
er gerð opinber í gegnum kjara-
rannsóknanefnd, þannig að ég teldi
það líka spara mikla vinnu af því
að þeir [Kjaradómur] eiga þetta.
Og þá er ekki nóg fyrir mig og
þetta venjulega almúgafólk að fá
svona tilvísanir í launavísitölur og
því um líkt.
Það verður að rökstyðja þetta pínu-
lítið öðruvísi, og þá ekki síst vegna
þess að þeir segja, og kvarta jafnvel
yfir, að þeir hafi ekki getað gengið
alla leið. Þannig að ennþá vantar
skýringar," sagði Björn Grétar.
Þorsteinn
Júlíusson
Björn Grétar
Sveinsson
Yfirlýsing ríkisstjórnarinnar í tengslum við gerð kjarasamninga í vetur
Ekki fyrirheit
um tiltekna
launaþróun
í yfirlýsingu ríkisstjórnarínnar í tengslum
við kjarasamningana í febrúar í vetur er
ekki að finna almenna stefnuyfirlýsingu um
tiltekna launaþróun eða önnur ákvæði sem
dómur Kjaradóms um laun æðstu stjómenda
ríkisins virðist brjóta í bág við. Hjálmar
Jónsson tók eftirfarandi saman.
í YFIRLÝSINGUNNI, sem er önn-
ur meginforsenda kjarasamningsins,
er að finna yfirlit um þær aðgerðir
sem ríkisstjórnin ætlar að beita sér
fyrir á samningstímabilinu. Yfirlýs-
ingin er í sautján tölusettum liðum
og þar er meðal annars að finna fyrir-
heit um það að hætta að miða verð-
tryggingu fjárskuldbindinga við lán-
skjaravísitölu og miða hana þess í
stað við framfærsluvísitölu eða vísi-
tölu neysluverðs eins og vísitalan
nefnist nú. Þá er kveðið á um breyt-
ingar á skattlagningu framlags laun-
þega í lífeyrissjóði, aðgerðir gegn
skattsvikum og ýmsar aðrar breyting-
ar á skattalögum, auk ýmissa aðgerða
í húsnæðis- og atvinnumálum.
Ekkert þessara atriða virðist geta
orðið grundvöllur uppsagnar kjara-
samninga eins og krafa hefur komið
fram um í verkalýðshreyfingunni í
kjölfar úrskurðar Kjaradóms, enda
virðast forystumenn verkalýðshreyf-
ingarinnar miklu fremur vera að vísa
til yfirlýsinga sem gefnar voru í að-
draganda kjarasamninga þegar þeir
segja forsendur samninganna brostn-
ar með úrskurði dómsins. Þar er
væntanlega verið að vísa til yfirlýs-
inga þess efnis að kjarasamningar
yrðu að stuðla að stöðugleika og efna-
hagsbatann ætti fyrst og fremst að
* nota til að bæta hag hinna lægstlaun-
uðu. Sú leið var enda farin í kjara-
samningunum að hækka laun í krónu-
tölu, þannig að þeir sem hefðu lægstu
launin hækkuðu hlutfallslega mest,
auk þess sem sérstök viðbótarhækkun
allt að 1.000 krónur kom á laun á
bilinu 44 til 84 þúsund krónur. Þann-
ig hækkuðu laun hærra launaðra hópa
um innan við 7% á samningstímabil-
inu í almennu samningunum en lægst
launuðu hópamir gátu í sumum tilvik-
um hækkað um nálægt 15% sam-
RÍKISSTJÓRN Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks gaf út yfirlýsingu 20. febrúar í tengslum við gerð
kjarasamninga landssambanda ASÍ og samtaka vinnuveitenda.
kvæmt útreikningum sem birtir voru
í tengslum við samningana. í kjara-
samningunum sjálfum eðá fylgiskjöl-
um þeirra er hins vegar ekki minnst
á þetta einu orði og því er erfítt að
sjá hvemig þetta getur losað samn-
ingsaðila undan ákvæðum þeirra eða
heimilað uppsögn samninga um
næstu áramót.
Orðrétt er viðkomandi grein kjara-
samninganna svohljóðandi: „For-
senda samnings þessa er yfirlýsing
ríkisstjórnarinnar sem fylgir samn-
ingi þessum. Þá er jafnframt á því
byggt að verðlagsþróun á samnings-
tímanum í heild verði áþekk því sem
gerist í helstu samkeppnislöndum,
þannig að stöðugleikinn í efnahags-
lífinu verði tryggður."
Stöðugleiki sé tryggður
Hin forsendan sem þama er til-
greind er að stöðugleiki sé tryggður
og að verðlagsþróun á samningstím-
anum í heild verði með svipuðum
hætti og í samkeppnislöndunum.
Kjarasamningarnir gilda til ársloka
1996 og á samningstímabilinu starf-
ar launanefnd skipuð þremur fulltrú-
um fá hvomm samningsaðila. Nefnd-
in skal „á samningstímanum fylgjast
með framvindu efnahags-, atvinnu-,
og verðlagsmála og gera tillögur um
viðbrögð til samtakanna og stjórn-
valda eftir því sem aðstæður krefjast
á hveijum tíma.“ Síðan segir að hvor-
um aðila er heimilt að segja samn-
inga lausa með minnst mánaðar fyr-
irvara ef marktæk frávik hafi orðið
frá samningsforsendum og komi til
uppsagnar taki uppsögnin gildi í árs-
lok.
Verðlagsþróun hér á landi í kjölfar
kjarasamninganna hefur í aðalatrið-
um verið eins og gert var ráð fyrir
við gerð þeirra og verðbólga nú síð-
ustu tólf mánuði er enn heldur undir
því sem gerist í mörgum nágranna-
löndum. Verðlagshraðinn síðustu
mánuði hefur hins vegar verið meiri
en fyrstu mánuðina eftir samningana
þegar verðlagshækkanir voru minni
en almennt hafði verið gert ráð fyr-
ir. Síðustu þtjá mánuði hefur verð-
bólguhraðinn hins vegar aukist og
mánaðarleg hækkun vísitölu neyslu-
verðs á þessu tímabili verið 0,3-0,4%.
Samningsaðilar hafa látið í ljósi
áhyggjur vegna þessara auknu verð-
lagshækkana. Það sem hins vegar
mun ráða úrslitum er hvert framhald-
ið verður í þessum efnum og hvort
mánaðarleg hækkun vísitölunnar
verður áfram svipuð og síðustu þijá
mánuði eða hvort hún fer aftur í það
far sem var fyrstu mánuði ársins.
Samningsaðilum ber samkvæmt
ákvæðum samningsins að taka tillit
til verðlagsþróunar á samningstíman-
um í heild og verði verðlagshækkkan-
ir næstu mánaða svipaðar og síðustu
þijá mánuði má færa rök að því að
verðbólguhraði hér á landi hafi aukist
frá því verið hefur hefur síðustu árin.
Hægi hins vegar verðbólgan á sér
aftur er ekki hægt að sjá að neinar
forsendur séu til þess að segja samn-
ingunum upp um áramót.