Morgunblaðið - 07.10.1995, Side 24

<1
LAUGARDAGUR 7. OKTOBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
BILATRYGGINGAR

LEIÐININN
Á MARKAÐINN
Erlent tryggingafélag sem vildi komast inn á íslenska bíla-
tryggingamarkaðinn í gegnum útboð FIB gæti hugsanlega gert
það með því að velja sér áhættuminnstu tryggingatakana og bjóða
þeim betri kjör en tíðkast nú á markaðnum. Forsvarsmenn inn-
lendu tryggingafélaganna telja að iðgjöldin séu það lág að ekki
verði betur gert, nema með því að greiða iðgjöldin niður með er-
lendu fé. Helgi Bjamason kortleggur markaðinn í þessari grein
og næstu daga birtast fleiri greinar um bílatryggingamar.
"W" TTMISLEGT bendir til þess
að lítil samkeppni hafi
ríkt á íslenska bílatrygg-
™ ingamarkaðnum. Þó sjást
merki um að samkeppnin hafi verið
að aukast.
Samkeppnisstofnun segir að ís-
lenski tryggingamarkaðurinn ein-
kennist af fákeppni, í skýrslu sinni
um stjórnunar- og eignatengsl í ís-
lensku atvmnulífi sem út kom í des-
ember sl. Á markaðnum í heild eru
26 fyrirtæki en tvö leiðandi, VÍS
með 35% veltunnar árið 1993 og
Sjóvá-Almennar með 28%.
Ef tryggingamarkaðurinn í heild
einkennist af fákeppni verður ekki
annað sagt en bílatryggingamark-
aðurinn geri það einnig. Sex af þess-
um félögum annast tryggingar bif-
reiða. Þar af eru tvö fyrirtæki með
70% markaðarins, VÍS með rúm 40%
og Sjóvá-Almennar með tæp 30%.
Þriðja stærsta félagið er með 13%
markaðshlutdeild og hin á bilinu 4
til 8%.
Ekki hafa orðið grundvallarbreyt-
ingar á hlut.deild tryggingafélag-
anna á síðastliðnum tíu árum. Árið
1984 voru félögin sem seinna sam-
einuðust í VÍS reyndar með heldur
meiri markaðshlutdeild í ábyrgðar-
tryggingum, eða 46%, og félögirr
sem sameinuðust í Sjóvá-Almennar
voru með 31% hlutdeild og í raun
36% ef Hagtryggingu er bætt við
en Sjóvá yfirtók það félag. Trygg-
ingamiðstöðin hefur tvöfaldað mark-
aðshlutdeild sína á þessum árum og
Skandia, sem er í eigu samnefnds
sænsks tryggingafélags, hefur kom-
ið inn á markaðinn. A þessu tíma-
bili hafa því minni félögin og ný
félög náð viðskiptum frá risunum á
markaðnum.
Ef litið er á skemmra tímabil, eða
frá 1992 þegar Skandia kom inn á
markaðinn, sést að VÍS hefur nokk-
urn veginn haldið sínu, markaðshlut-
deild Sjóvár-Almennra hefur minnk-
að úr liðlega 37% í rúmlega 29% en
Tryggingamiðstöðin hefur bætt
verulega stöðu sína og Trygging hf.
hefur einnig sótt í sig veðrið.
Útlit er fyrir' að Skandia og
Tryggingamiðstöðin hafi aukið við-
skipti sín mest á kostnað Sjóvár-
Almennra trygginga. Einar Sveins-
son framkvæmdastjóri segir að nýtt
félag hafi komið inn á markaðinn
og náð nokkurum viðskiptum. En
Sjóvá-Almennar hafi jafnframt vís-
vitandi unnið að tiltekt í stofni bíla-
trygginganna. Farið hafi verið
skipulega yfir allar tryggingarnar
og verðlagningu hagað þannig að
vissir áhættuhópar færu annað. „Við
teljum að þó stofninn okkar sé minni
sé hann mun heilbrigðari en fyrir
nokkrum árum,“ segir Einar.
Ábyrgð kaupir þjónustu
af Sjóvá
Eignatengsi eru milli sumra bíla-
tryggingfélaganna. Þannig eiga
Sjóvá-Almennar 49% hlutafjár í
Ábyrgð á móti sænska tryggingafé-
laginu Ansvar lnternational. Að
sögn Sigurðar R. Jónmundssonar,
deildarstjóra hjá Ábyrgð, er félagið
sjálfstætt hlutafélag en kaupir
margvíslega þjónustu af Sjóvá-
Almennum, svo sem skoðun og upp-
gjör tjóna, innheimtu_ og tölvu-
vinnslu. Skrifstofa Ábyrgðar í
Lágmúlanum er því fyrst og fremst
sölu- og upplýsingaskrifstofa.
VIS, Sjóvá-Almennar, Trygginga-
miðstöðin og Trygging eiga saman
fslenska endurtryggingu hf. í gegn-
um það félag hafa þau m.a. sam-
vinnu um endurtryggingar á slysa-
tryggingum sjómanna og annarra
launþega og endurtryggingar fiski-
skipa. Þá eiga Sjóvá-Almennar og
Tryggingamiðstöðin meginhluta
hlutafjár í Sameinaða líftrygginga-
félaginu hf.
Öll félögin eru í Sambandi ís-
lenskra tryggingafélaga. Lengst af
höfðu þau náið samstarf um bíla-
tryggingarnar. Þau voru í stöðugri
baráttu við verðlagsyfirvöld og vá-
tryggingaeftirlitið um hækkun ið-
gjalda. Tjónauppgjör þeirra var sam-
eiginlegt og sameiginlegar iðgjalda-
skrár á þeim grunni. Þetta hefur
breyst á undanförnum árum og frá
árinu 1992 hefur uppbygging gjald-
skrár þróast á mismunandi hátt þó
ekki muni miklu á iðgjöldum.
Einkennifákeppni
Stjórnendur tryggingafélaganna
segja að virk samkeppni ríki á milli
þeirra en samkeppnisyfirvöld benda
á einkenni fákeppni eins og að fram-
an er greint'.
Fákeppnismarkaður hefur verið
skilgreindur á nokkra vegu, að því
er fram kemur í skýrslu Samkeppn-
isstofnunar. Ein er sú að hann sé
ófullkominn samkeppnismarkaður
sem verður til er seljendur eru fáir
og hver um sig þó það stór að verð-
hækkun eða - lækkun vöru eða þjón-
ustu hafi veruleg áhrif á markaðs-
verðið.
Þegar fáir seljendur eru á mark-
aðnum fylgjast þeir náið hver með
öðrum. Þegar einn breytir verði,
þjónustu, framboði eða öðrum sam-
keppnishvötum veit hann að aðrir
seljendur munu bregðast við því.
Þegar sú þjónusta sem seld er á
fákeppnismarkaði er lík í augum
kaupenda er líklegt að þeir leiti frá
þeim sem eru með hæsta verðið og
þangað sem það er lægst. Eins kon-
ar ógnaijafnvægi kann að myndast
á markaðnum sem lýsir sér í því að
enginn seljendi hreyfir sig af ótta
við viðbrögð keppinautanna. Verð á
fákeppnismörkuðum er því mjög oft
svipað án þess að um verðsamráð
sé að ræða. Ekki er óalgengt að
verðsamkeppni eða jafnvel verðstríð
geti verið á hluta fákeppnismarkað-
ar, um hylli ákveðinna hópa ef hægt
er að halda því leyndu fyrir öðrum
hópum.
Þótt þessi lýsing eigi almennt við
um fákeppni má sjá ákveðin ein-
kenni þessa á íslenska bilatrygg-
ingamarkaðnum, eins og Samkeppn-
isstofnun bendir á.
Tiltölulega lítill munur er á al-
mennum iðgjöldum tryggingafélag-
anna, eins og sést á töflunni sem
birt er með þessari umfjöllun. Þau
eru þó að kroppa hvert í annað og
töluverð undiralda virðist vera á
markaðnum, þó enginn hafi lýst yfír
allshetjarstríði.
Undiralda en ekki
„blóðugt stríð“
Runólfur Ólafsson, framkvæmda-
stjóri Félags íslenskra bifreiðaeig-
enda, segir að bíleigendur verði afar
lítið varir við samkeppni milli trygg-
ingafélanna enda beri tvö félaganna
ægishjálm yfir þau sem eftir eru.
Bendir'hann á að félögin séu með
mjög svipuð iðgjöld. Skandia hafi
að vísu verið að reyna og fengið
ýmsu áorkað en máttur þess sé ekki
mikill þar sem það sé i hlutverki
hins litla á markaðnum.
Stjórnandi í íslensku trygginga-
félagi segir að, þó töluverð sam-
keppni ríki milli tryggingafélaganna
hafi enginn treyst sér til að fara í
„blóðugt stríð“ til að hleypa upp
markaðnum. Hann segir að það sé
vandi að velja sér áhættu. Ef ein-
hver geri innrás á hluta markaðarins
elti hinir til þess að halda sínum
viðskiptavinum og staðan haldist
óbreytt.
Ólafur B. Thors, framkvæmda-
stjóri Sjóvá-Almennra trygginga hf.,
telur að nægilega margir þátttak-
endur séu á markaðnum til þess að
virk samkeppni ríki. Hann segir að
þijú stærstu félögin séu stöðugt að
nudda einhveiju niður til að vera
með betri kjör en hin. Munurinn jafn-
ist aftur vegna þess að félag sem
situr eftir með hærra iðgjald tapi
viðskiptum til hinna. Hins vegar sé
til einhver ósýnileg lína sem enginn
treysti sér niður fyrir. Þá segist Olaf-
ur trúa því að fleiri atriði skipti máli
í samkeppninni, eins og til dæmis
þjónustan sem félögin veita.
„Það er mikil undiralda á þessum
markaði. Félögin eru stöðugt að
reyna að kroppa hvert í annað og
reyna jafnframt að halda viðskiptum
og þeim viðskiptavinahópi sem menn
vilja hafa áfram. Markaðurinn er
íhaldssamur. Ef eitt félag reynir að
ná til sín ákveðnum hópi þá svara
hin þannig að það félag sem átti
frumkvæðið fær ekki þau viðskipti
sem reiknað var með,“ segir Gunnar
Felixson, framkvæmdastjóri Trygg-
ingamiðstöðvarinnar.
Ágúst Ögmundsson, fram-
kvæmdastjóri vátryggingasviðs
Tryggingar hf., ber sig vel í sam-
keppninni. Félagið hefur heldur ver-
ið að bæta við sig undanfarin ár.
„Staða okkar er sterk, eins og hjá
oddamanni í öllum stjórnum. Þegar