Morgunblaðið - 16.12.1995, Qupperneq 54

54 LAUGARDAGUR 16. DESEMBER 1995
AÐSEIMDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
ísafjarðarbréf
i.
Árin 1876-9 gegndi langafi
minn, séra Sigurður Gunnarsson
(1848-1936), skólastjórastarfi við
Barnaskóla Isaijarðar. Gáfu ísfirð-
ingar honum forkunnarfagra borð-
klukku við starfslok, er hann hélt
austur í Fljótsdal að taka við prests-
embætti að Ási í Fellum.
Sr. Sigurður gaf foreldrum mín-
utn klukku þessa í brúðargjöf 1923.
Við andiát móður minnar 1962 féll
klukka þessi í hlut greinarhöfundar
(sjá mynd).
II.
Þann 30. júní 1915 voru háðar
prestkosningar á ísafirði, þar sem
sr. Þorvaldur Jónsson hafði látið
af störfum. Sjö umsækjendur voru
um embættið. Stuðningsmenn sr.
Magnúsar Jónssonar, er þá gegndi
prestsembætti í Görðum í Norður-
Dakota, leituðu til afa míns, séra
Haraldar Níeissonar, og báðu hann
um álit sitt á sr. Magnúsi. Afí minn
svaraði þeim með bréfi dags. 19.
júní 1915. Hældi hann sr. Magnúsi
mjög, en lauk bréfi sínu þannig:
„Þessi ummæli er mér ljúft að gefa
kærum lærisveini, þótt þér, en eigi
hann, hafið æskt þeirra. En ég tek
það fram að lokum, að lof um hann
er eigi last um neinn hinna umsækj-
endanna."
Langafi minn, sr. Sigurður Gunn-
arsson, sendi einnig stuðningsbréf
með séra Magnúsi til |safjarðar, en
þar segir hann m.a.: „Ég kysi ísfirð-
ingum sem bestan prestinn, svo vel
fóru þeir með mig forðum. En ef
þér hafið fest hugann við annan
nær þetta ekki lengra."
Þótt sr. Magnús tæki ekki þátt
í kosningabaráttunni á staðnum,
þar sem hann dvaldi vestra, þá sigr-
aði hann með yfirburðum, hlaut 468
atkvæði, en sr. Páll Sigurðsson, sem
næstur varð, fékk 198 atkvæði. Sr.
Magnúsi Jónssyni var veittur ísa-
fjörður 15. júlí 1915.
m.
Enn rifjast upp dvöl ættmenna
minna á ísafirði. Þann 9. mars 1895
ganga þau í hjónaband afasystir
mín, Þuríður Níelsdóttir, og Páll
Halldórsson síðar skólastjóri Stýri-
rr\annaskólans í Reykjavík. Lang-
amma mín, móðir Þuríðar, Sigríður
Sveinsdóttir Níelssonar á Staða-
stað, dvaldi hjá dóttur sinni á
ísafirði, er hún átti von á sínu fyrsta
barni. Átti Þuríður sveinbam þann
14. júní 1897, er hlaut nafnið Níels
og varð hinn þjóðkunni læknir og
vísindamaður Níels Dungal. Ólafía
Kristín Ólafsdóttir frá Ósi í Bolung-
arvík sagði mér frá kynnum sínum
af Sigríði langömmu. Hafði lang-
amma kastað fram vísu, er hún
bragðaði í fyrsta sinn niðursoðna
ávexti. Því miður nam ég ekki vís-
una, en fróðlegt væri, ef einhver
kynni hana fyrir vestan.
Það er júníbyijun. árið 1937.
Öxnadalsheiði er ófær bílum og
ekki talin fær, fyrr en um miðjan
júní, svo okkur Haraldi bróður halda
engin bönd, norður í Mývatnssveit
skyldum við komast sem allra fyrst,
því þar beið okkar ævintýraheimur,
sem engan átti sinn líkan.
Því tókum við okkur far með
Dronning Alexandrine, skipi Sam-
einaða gufuskipafélagsins,
D.F.D.S., á 2. farrými til Akur-
eyrar. Viðkomustaðir voru m.a. ísa-
fjfirður, Siglufjörður og Akureyri.
Drottningin valt mikið og man ég
eftir því, að fyrsta morguninn ætl-
aði ég að þvo mér, en handlaugin
var ýmist upp undir lofti eða niður
við gólf. Því var ég óvanur, en tókst
að lokum að þvo úr mér stírurnar.
Eigi man ég gerla eftir ísafjarðar-
dyölinni, sem líklegast hefur verið
í'styttra lagi.
Hornstrandir í tungls-
ljósi eru ógleymanleg
sjón, segir Leifur
Sveinsson, sem rifjar
hér upp ferðir sínar
vestur á firði.
v.
í maí 1938 held ég einn norður
til Akureyrar og að þessu sinni með
Goðafossi á 1. farrými. Káetufélagi
minn var Ólafur Th. Sveinsson eftir-
litsmaður skipa. Báðu foreldrar
mínir Ólaf að líta til með mér, þar
sem ég var aðeins 10 ára. Goðafoss
kom við á Patreksfirði, Þingeyri og
Flateyri. Er til ísafjarðar kom, bauð
Ólafur mér heim til bróður síns,
Matthíasar, og er mér það heimili
afar minnisstætt. Árni Matthíasson,
þá ungur maður, sagði mér frá
heimsókn 'sinni til Reykjavíkur, þar
sem hann hafði farið í útsýnisflug
með Flugfélagi íslands- fyrir 15
krónur.
í þessari ferð heimsótti ég einnig
frænku mína, Sigríði Hallgríms-
dóttur Níelssonar, en maður henn-
ar, Ludvig Guðmundsson skólastjóri
Gagnfræðaskólans, var ekki heima.
Nú kveðjum við ísafjörð, Goða-
foss stefnir út Djúpið. Tígulega
klæddur farþegi tekur þá um axlir
mér, snýr mér í átt að Kaldalóni
og segir: „Þarna starfaði Sigvaldi
Stefánsson læknir, sat í Ármúla og
kenndi sig síðan við Kaldalón.“
Maður þessi var Richard Thors
(1888-1970) forstjóri Kveldúlfs.
Hann fór af skipinu á Hjalteyri, en
þar hafði einmitt verið reist hin
mikla síldarverksmiðja árið áður,
1937. Nokkuð löng viðdvöl var höfð
á Siglufirði og þurftu margir að
hitta Ólaf káetufélaga minn, og
voru ekki allir allsgáðir. Eftir við-
dvölina á Hjalteyri var haldið inn
Eyjafjörð og lagst við bryggju á
Akureyri. Stilltu menn sér upp í
biðröð hjá brytanum að greiða fyrir
fæðið. Á 1. farrými á Goðafossi
kostaði fæðið kr. 8.00 á dag fyrir
fullorðna, en ellefu ára og yngri
greiddu kr. 4.00. Fjórréttað var um
hádegi, en fimmréttað að kveldi.
Ég var fremstur í biðröðinni og
þegar þeir fullorðnu, sem aftar
voru, heyrðu hvað ég borgaði, æpti
einn þeirra: „Á strákhelvítið að
borga fjórar krónur fyrir að éta á
við tvo fullorðna, þegar við ælum
fyrir átta.“
Matarlyst hefur alltaf verið ein
af mínum sterkustu hliðum.
VI.
Þann 4. júní 1939 er þess getið
í dagbók Morgunblaðsins, að meðal
farþega til ísafjarðar og Akureyrar
hafi verið Haraldur og Leifur Sveins-
synir. Höfðum við káetu 1-2, svo
ekki væsti um okkur, m.a. postulíns-
koppar í mahoganyskápum. Stutt
viðstaða var nú á Isafirði, en þeim
mun lengri viðstaða á Siglufirði.
Komumst við bræður þar í fótbolta
með jafnöldrum okkar og varð vel
til vina. Skipstjóri á Goðafossi í þess-
um ferðum var Pétur Bjömsson, en
1. vélstjóri'Hafliði Jónsson.
VII.
Nú verður tuttugu ára hlé á ísa-
ljarðarheimsóknum mínum. En í
júlímánuði 1959 kem ég á Goða-
fossi III. til ísafjarðar, skipstjóri
Sigurður Jóhannsson, en 1. vélstjóri
Gestur Óskar Friðbergsson.
Móðir mín Soffía Haraldsdóttir
(1902-1962) hafði lengi átt þá ósk
heitasta að kynnast töfmm Vest-
íjarða. Nú rættist sú ósk hennar,
Goðafoss kom við á ellefu höfnum
á átta dögum allt frá Kópaskeri til
Vestmannaeyja. Nokkuð löng við-
staða var á Isafirði, þannig að við
gátum heimsótt frænda okkar,
Kjartan Jóhannsson lækni og þing-
mann, og hans hressu eiginkonu,
Jónu Ingvarsdóttur. Buðu þau hjón
okkur í sumarbústað sinn í Tungu-
dal. Áttum við þar yndislega stund
í glampandi sól.
VIII.
Enn komum við móðir mín með
Dettifossi til Ísaíjarðar árið 1961,
skipstjóri Eyjólfur Þorvaldsson. Lík-
legast var það í þeirri ferð, að ég
stóð upp frá matborði síðla kvelds,
til að sjá Hornbjarg í tunglsljósi
(fullu tungli). Þeirri sjón gleymi ég
aldrei.
IX.
í júlí 1964 verða þær breytingar
á högum mínum, að ég geng að
eiga vestfirská konu, Halldóru
Árnadóttur frá Bolungarvík, dóttur
Árna Elíasar Árnasonar og Guð-
rúnar Kristjánsdóttur. Árni (1888-
1975), _sem var ekkjumaður, var
sonur Árna Árnasonar, sem um
skeið var verkstjóri í Ásgeirsversl-
un. Tengdafaðir minn hafði mjög
gaman af sjóferðum og fórum við
fjölskyldan margar ferðir með
Eimskipafélagsskipunum með
ströndum fram og höfðum mikla
ánægju af. Ekki vildi Árni þiggja
boð um sjóferð til útlanda. Sagðist
hafa farið eina slíka með Ásgeiri
stóra árið 1913 og léti það duga.
Sú ferð var til Skotlands að sækja
kol. Skipstjóri var Árni Riis, en
undirstýrimaður Einar Stefánsson,
sem síðar starfaði fyrir Eimskipa-
félag íslands hf. Þegar komið var
til ísafjarðar fór Ámi tengdafaðir
minn gjarnan til Jóns Grímssonar
málaflutningsmanns og hafði þá
skoska brjóstbirtu að færa Jóni.
Urðu þeir fornvinirnir þá kátir og
minntust gömlu daganna á ísafirði.
X.
Gullfoss fór nokkrar skíðaferðir
um páska til ísafjarðar. Árið 1972
GREINARHÖFUNDUR í Skálavík í ágúst 1994.

BORÐKLUKKAN,
en á henni stendur:
Til Sigurðar prests
Gunnarssonar fyrir
starf hans við skól-
ann á Isafirði
1876-79. Fráísfirð-
ingum.
SÉRA Sigurður Gunnarsson á hesti sínum, Sporði.
BARNASKÓLAHÚSIÐ.
fórum við hjónin og dóttir okkar,
Bergljót, þá 7 ára, í slíka ferð.
Vegna Skíðamóts Islands, sem þá
var haldið á ísafirði, var einnig
haldið til Akureyrar. Þetta var
bráðskemmtileg ferð, þótt Gullfoss
léti illa við Hornbjarg á norðurleið-
innj.
Árið áður, 1971, höfðum við íjöl-
skyldan farið hringferð með Gull-
fossi, þá einu sem hann fór. Þá var
að sjálfsögðu komið við á ísafirði
og heimsóttum við þá hinn aldna
húsbónda Árna, Einar Guðfinnsson
í Bolungarvík, og varð þar fagnað-
arfundur, er þeir fornvinirnir hitt-
ust.
XI.
Vegna áskriftar konu minnar að
Ársriti Sögufélags ísfirðinga, þá
barst okkur boð um gistingu í Sól-
túnunij orlofshúsi ísfirðingafélags-
ins á Isafirði, hinu gamla húsi, er
Guðmundur Mosdal reisti. í ágúst-
mánuði 1994 þáðum við slíkt boð,
en frá þeirri heimsókn segir í „Vest-
fjarðabréfi" mínu, er birtist í Morg-
unblaðinu 28. ág. 1994.
Heimildir:
Saga Ísaíjarðar, IL heftí, bls. 147, 222,
252, 253, Jón Þ. Þór 1986;
Læknatal, Reykjavík 1984;
Vélstjóratal, Rcykjavík 1974;
Guðfræðingatal, Reykjavík 1976, eftir
Björn Magnússon;
ísl. æviskrár, Páll E. Ólason, Reykjavík
1948-1952;
Morgunblaðið, 4. júní 1939.