Morgunblaðið - 16.12.1995, Page 56

56 LAUGARDAGUR 16. DESEMBER 1995
ÚR IMÝJUM BÓKUM
MORGUNBLAÐIÐ
Þeim varð á í messimni
Jónas Gíslason Bjarni Jónsson Pétur Sigur-
vígslubiskup dómkirkjuprestur geirsson biskup
Þeim varð á í mess-
unni er safn gaman-
sagna af íslenskum
prestum, lífs og liðnum.
Klerkamir Birgir
Snæbjömsson, Hannes
Örn Blandon, Hjálmar
Jónsson og Pétur Þórar-
insson gera saklaust
grín að sjálfum sér.
HÉR ER dæmi úr sagnabanka
séra Birgis Snæbjörnssonar á Ak-
ureyri:
Það getur stundum kostað mik-
ið átak að missa ekki virðuleikann
þegar óvænt atvik gerast við helgi-
athafnir. Ég skal nefna tvö dæmi
um skemmtilega atburði er höfðu
næstum því kostað mig allan
virðuleika.
Ég var að skíra við skírnarfont-
inn í Akureyrarkirkju, sem er eng-
ill með hörpudisk. Lítill bróðir
skirnarbamsins laut niður að fót-
um engilsins og hrópaði í undrun:
„Mamma, mamma, það er engin
vond lykt.“
Annað sinnið var ég að skíra í
heimahúsi og eitthvað af vatni lak
úr lófa mér niður á borðið sem
skírnarskálin var á. Þá heyrðist
^gystir skírnarbarnsins hrópa í ör-
væntingu: „Mamma, mamma,
hann er að sulla, hann er að sulla.“
Séra Hannes Örn Blandon í
Eyjafirði rifjar upp minnisstæða
atburði úr ævi sinni. Meðal annars
þennan:
Á Ólafsfirði tók leiklistarbakter-
ían að grassera í mér á nýjan leik.
Það var hörgull á karlpeningi hjá
leikfélaginu og það var ekki að
sökum að spyija. Ég var með í
nokkrum stykkjum og hafði gam-
an af. Þá tókum við okkur til, ég
og Sigurður Björnsson nokkur,
óskaplega skemmtilegur félagi
þegar hann er ekki pólitíkus, og
sömdum nokkrar gamansyrpur
áem við fluttum á Rotary. Þá
heyrðist þessi athugasemd frá ein-
um áhorfanda: „Oskaplega hefði
þetta nú verið fyndið ef presturinn
hefði ekki verið með.“
Hinn óbugandi prestur í Lauf-
ási, séra Pétur Þórarinsson, gerir
grín að sjálfum sér og heiminum
eins og honum einum er lagið:
Gísli Sigurgeirsson fréttamaður
sjónvarpsins hafði viðtal við mig
Sr. Pétur
Þórarinsson
skömmu eftir að fótamissirinn var
staðreynd. Sagði Gísli að þetta
hlyti að vera mikið áfall fyrir svona
„knattspyrnusjúkling" að lenda í
þessu og hann ætti erfitt með að
setja sig í mín spor.
Ég svaraði, grafalvarlegur í
hjólastólnum: „Já, Gísli minn, mér
finnst ekkert skrýtið að þér finnist
erfitt að setja þig í mín spor því
það koma bara hjólför þar sem ég
fer um.“
Kona mín er hjúkrunarfræðing-
ur að mennt. Þegar við hjónin
bjuggum á Hálsi var oft leitað til
prestsfrúarinnar ef menn fengu
skeinu eða ónot. Voru þetta mest
ógiftir karlar eftir því sem gárung-
arnir sögðu.
Þegar við ákváðum að flytja frá
Hálsi í Möðruvelli sagði einn pipar-
sveinninn: „Það er afleitt að missa
þau Ingu og Pétur frá Hálsi. Hann
sér um að sinna okkur andlega
en Inga hefur verið dugleg við að
sinna okkur líkamlega.“
Óborganleg tilsvör prófastanna
Péturs Þ. Ingjaldssonar í Húna-
vatnssýslu, Amar Friðrikssonar á
Skútustöðum og Baldurs Vil-
helmssonar í Vatnsfirði lífga upp
Sr. Jakob
Hjálmarsson
á hversdagsleikann. Tökum dæmi
úr bókinni:
Árið 1974 var kirkjan á Auð-
kúlu endurvígð en þá höfðu farið
fram miklar endurbætur á guðs-
húsinu. Séra Pétur var að skipu-
leggja messuna og gekk á ýmsu.
Meðhjálparinn, Þórður Þorsteins-
son á Grund, var maður nákvæm-
ur og vildi fá að vita hver hefði
hvaða hlutverk á hendi í messunni
og spurði: „Ég veit séra Pétur að
þú lest guðspjallið en lest þú líka
pistilinn eða einhver annar prest-
ur?“
Þá segir séra Pétur hnussandi:
„Nei, það er nú einn andskotinn
enn.“
Séra Jónas Gíslason var vígður
vígslubiskup í Skálholti. Hann
hafði fundið til einhvers lasleika
fyrir athöfnina en harkað af sér.
Þegar kemur að því að hann á að
hefja predikun hvarf honum rödd-
in í hæsi og hvísl. Þarna stendur
hann í stólnum um sinn og hvæsir
eitthvað er enginn heyrði.
Eftir messu draga kirkjunnar
menn sig saman í smáhópa fyrir
utan guðshúsið. Séra Baldur var
þar mættur og lýsti predikun
starfsbróður síns með þessum orð-
um: „Já, þetta var nú einhver sú
besta ræða er enginn hefur heyrt.“
Hinar bráðfyndnu sögur af
Bjarna Jónssyni dómkirkjupresti
eru hér loks aðgengilegar á einum
stað, sumar í fyrsta sinn á prenti.
Grípum niður í kaflanum um
Bjarna:
Séra Bjarni sagði einu sinni við
kunningja sinn þegar Tyrkja-
Gudda, eftir séra Jakob Jónsson,
var til sýningar í leikhúsinu. „Það
er ekjd gott að vera prestvígður
núna. Það eru allir að spyija mig
hvort ég hafi farið á Guddu.“
Ásgrímur Klemens var sérstæð-
ur persónuleiki og lagði aldrei illt
til neins. Eitt sinn kom hann á
laugardagsmorgni inn á rakara-
stofu þar sem séra Bjarni var.
„Nei langt síðan ég hef séð þig,“
segir Ásgrímur við séra Bjarna.
„Varla síðan þú fermdir mig. Ég
verð nú að fara bæta úr þessu.
Hvenær messar þú annars næst?
„Á morgun,“ svarar séra Bjarni.
Jahá, á morgun segir sá lati,“
sagði þá Ásgrímur.
Varð þá séra Bjarna svarafátt
sem ekki var vandi hans.
Fjölmargir aðrir klerkar eru í
brennipunkti; t. d. doktor Jakob
Jónsson, Róbert Jack, Björn H.
Jónsson á Húsavík, Kolbeins-feðg-
ar Halldór og Gísli, biskupsfeðgar
Sigurgeir og Pétur, Jakob Á.
Hjálmarsson, Bjarni Guðjónsson,
Karl V. Matthíasson, Sigurður
Ægisson og Svavar Á. Jónsson.
Og eru þá ekki nema fáeinir nefnd-
ir er segir af í bókinni Þeim varð á
í messunni:
Doktor Jakob var spurður hvaða
munur væri á dómkirkjusöfnuðin-
um og fríkirkjusöfnuðinum í
Reykjavík. Hann svaraði strax: „I
Dómkirkjunni er sungið: Guði sé
lof fyrir sinn gleðilegan boðskap,
en í Fríkirkjunni: Guði sé lof fyrir
hans gleðilegan boðskap." Annað
var það nú ekki.
I byggðinni fyrir ofan Hraun,
þar sem prestssetrið Ofanleiti stóð,
bjó meðal annarra Kristmundur
Sæmundsson í Draumbæ, bóndi
og bílstjóri á Vörubílastöðinni í
Vestmannaeyjum. Einhveiju sinni
var tiltekt á prestssetrinu og var
Mundi í Draumbæ fenginn til að
aka draslinu vestur á Hamar til
að fleygja því. Þar sem prestsfrú-
in, frú Lára [eiginkona séra Hall-
dórs Kolbeins], átti erindi í bæinn
þann sama dag fékk hún að sitja
í niður í bæ en síðan fór Mundi
og skilaði af sér draslinu.
Viku síðar kom reikningur heim
að Ofanleiti og á honum stóð:
„Akstur með prestsfrúna og fleira
drasl.“
Það var próf í kristnum fræðum
og séra Pétur Sigurgeirsson fór á
milli stofa og fylgdist með. í einni
prófstofunni sat drengur og átti í
töluverðum vandræðum með
spurninguna: Hvenær var kristni
lögtekin á íslandi? Það var ekki
aðeins að svarið vefðist fyrir hon-
um heldur átti hann einnig í erfið-
leikum með að skilja sjálfa spurn-
inga.
Séra Pétur stumraði eitthvað
FYRIR
WINDOWS 95
Fjölskylduspilið sem brúar kynslóðabilið
^ Rummikub - Mest selda fjölskylduspil í heiminum
Dreifing: Sími 565 4444
H KERFISÞRÓUN HF.
Fákafení 11 - Sími 568 8055
yfir pilti og sagði síðan: „Svarið
er í senn ákaflega flókið en þó
einfalt því að það er aðeins eitt
ártal og þrír síðustu stafirnir í því
eru núll og fremsti stafurinn er
ákaflega lág tala - en meira segi
ég ekki því að hér ríkir miskunnar-
leysið."
Séra Jakob Á. Hjálmarsson frá
Bíldudal, dómkirkjuprestur í
Reykjavík, var um árabil prestur
á Isafirði.
Skömmu eftir að séra Jakob
kom til ísaijarðar messaði hann í
ísafjarðarkirkju eins og vænta
mátti. Ungur sonur hans, venju-
lega kallaður Oskar prestsins, kom
til messu eins og góðum prests-
syni sæmir og hafði boðið með sér
félaga sínum á líku reki. Sá hafði
verið lítt kirkjurækinn og þekkti
því ekki mikið til messusiða. Sátu
þeir félagar innarlega í kirkjunni.
Allt í einu risu kirkjugestir úr
sætum og séra Jakob gekk tignar-
lega inn kirkjugólfið í fullum
skrúða. Spurði þá félaginn í ein-
feldni sinni: „Er þetta guð?“
Óskar prestsins svaraði: „Nei,
þetta er bara hann pabbi. Hann
er nú ekki einu sinni orðinn bisk-
up.“
Langur kafli er af skagfirskum
klerkum. Segir þar meðal annars:
Það var að vorlagi að vinnumaður
séra Lárusar á Miklabæ kom heim
úr ljárhúsunum, kallaði á hús-
bónda sinn og sagði með nokkrum
þjósti: „Hvernig er þetta séra Lár-
us, á ég að vera einn um að lemba
ærnar?“
Séra Lárus svarar: „Ekki var
það nú meiningin.“
Fyrir fáeinum árum bárust þau
tíðindi norður í Skagafjörð að það
hefðu orðið róstur og ýfingar með
mönnum á árshátíð guðfræði-
nema. Orti þá ágætur Sauðkræk-
ingur:
Guðfræðinemarnir gefa á kjaft
og guðfræðiprófessor rota.
í Háskóla fá þeir heilagan kraft
sem þeir hika ekki við að nota.
Könnuð er afstaða íslenskra
barna til guðs almáttugs og þjóna
hans og kemur þá margt í ljós sem
lýðnum hefur verið hulið til þessa.
Meðal annars þetta:
Séra Sveinn Víkingur segir svo
frá: Eitt sinn var prestur nokkur
að undirbúa fermingarbörn. Meðal
þeirra var drengur, heldur ófram-
færinn og lá lágt rómur. Nema
nú snýr prestur sér að honum og
spyr: „Hver skapaði þig, Einsi
minn?“ Einsi svaraði lágt og held-
ur vesældarlega: „Kristur, Kristur
á krossinum.“
„Og hver frelsaði þig?“
Og Einar svarar á sama hátt:
„Heilagur andi.“
„Hvað gerði þá guð faðir?“
spurði prestur enn.
Þá var Einsa öllum lokið. Hann
rétti ögn úr sér og svar hans var
klárt og kvitt: „Það veit ég ekkert
um.“
I lokin koma hér heilræði úr
kaflanum sem helgaður er svarf-
dælskum klerkum:
Séra Stefán Baldvin Kristinsson
á Völlum mun hafa trúað Jóni á
Hofí fyrir ýmsu sem hann lét ekki
uppskátt við aðra. „Ha, hum, það
er tvennt, Jón minn, sem ég varð
að gæta mín á sérstaklega, meðan
ég var yngri, meðan ég var yngri.
Það voru konur og peningar. Ha,
mátti hætta að dansa, og þótti þó
Sólveig mín falleg.“
Um hitt efnið söng hann oft eða
raulaði sér og öðrum til áminning-
ar, eftirfarandi stef.
Margur ágirnist meir en þarf.
Maður einn fór að veiða skarf
og hafði fengið fjóra.
Elti þann fimmta og í því hvarf
ofan fyrir bjargið stóra.
•Þe/m varð á i messunni, ritstjórar
Guðjón Ingi Eiríksson og Jón
Hjaltason með inngangskafla um
rithátt og fallbeygingu nafnsins
Jesú. Útgefandi er bókaútgáfan
Hólar á Akureyri. Bókin er 208
bls. Verð 2.480. kr.