Morgunblaðið - 05.03.1996, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 5. MARZ 1996 23
BÓKMENJNTIR
E r i n d i
MENNING OG
SJÁLFSTÆÐI
Eftir Pál Skúlason. Háskóli Islands.
Háskólaútgáfan 1994.
HUGTAKIÐ íslensk menning
er haft í hávegum og á hátíða-
stundum í lífi þjóðarinnar og það
fær nánast trúarlegt gildi við slík
tækifæri. Hástemmdar ræður eru
fluttar sem segja þó ekki mikið
meira en alltaf er sagt á þessum
stundum. Við erum einstök þjóð.
Útvarpserindi Páls Skúlasonar
um menningu og sjálfstæði liggja
nú fyrir í bók sem gefin er út af
Háskólaútgáfunni. í bókinni er að
sjálfsögðu fjallað um ágæti ís-
lenskrar menningar en höfundur
gerist svo frakkur að efast um að
siðmenning okkar sé á háu stigi
og það sem meira er, hann kemur
með rök fyrir þessum efasemdum.
Páll heldur því fram að hversu
þróuð sem bókmenning okkar sé
dugi hún hvorki til að skapa góða
verkmenningu né þroskaða sið-
menningu. Þótt bókmennirig hafi
leitt okkur inn í nýja heima og
gefið okkur reynslu og innsæi þá
er heimur hennar ekki sá sami sem
LISTIR
Hvers vegiia
erum við?
við verðum að glíma
við dags daglega til
að komast af í samfé-
lagi við aðra og hafa
í okkur og á og gera
það með glæsibrag.
• Páll skilgreinir
menningarhugtakið
sem „skipulega við-
leitni okkar til að tak-
ast sameiginlega á
við það lífsverkefni
okkar að skynja og
skoða veruleikann, að
framkvæmda og
skapa hluti og að
deila lífinu með öðr-
um“. Menningin er
alltaf þjóðmenning, segir Páll, því
sá veruleiki sem við lifum og end-
urnýjumst í er alltaf bundinn stað
og stund og samfélagi á ákveðn-
um tíma. Yfir okkur hellist yfir-
borðsleg alþjóðamenning sem
gegnum nútímatækni
eins og sjónvarp nær
tökum á okkar innra
lífi en skilur í raun
ekkert eftir sig sem
gerir okkur betur í
stakk búin til að bæta
hag okkar og virðingu
fyrir náunga okkar.
Ef til vill er siðmenn-
ing okkar íslendinga
nú um of mótuð af
alþjóða tæknimenn-
ingu og afþreyingar-
iðnaði vegna þess að
siðræn gildi menning-
ararfs okkar hafa
ekki náð að móta af-
stöðu okkar til hvers annars.
Orðið „civilization“ skírskotar
til borgmenningar en við getum
vart talað um sjálfstæða íslenska
borgarastétt. Þótt meira en 90%
landsmanna búi í þéttbýli þá erum
Páll
Skúlason
við eins og sveitamenn í því að
umgangast hvert annað. Hvort
sem við erum á fjölförnu stræti
eða í biðröð eru hinir bara fyrir.
Við erum þurrir á manninn vegna
þess að þéttbýli okkar saman-
stendur af sveitabæjum sem
starflað er of þétt saman og jafn-
vel hver ofan á annan.
Páll tekur viðfangsefnið fersk-
um tökum og texti hans er gjör-
hugsaður frá upphafi til enda.
Hann beitir agaðri hugsun heim-
spekingsins á kunnuglegt við-
fangsefni og opnar athugulum les-
anda nýja sýn á veruleika okkar.
Raunveruleg menning er alltaf
alþjóðleg, segir hann og skýrir út
af hveiju við erum hér á mörkum
hins byggilega heims að streða við
að viðhalda eigin tugu og sögu.
Umfjöllun hans verður okkur
sem spegill og útlendingum, sem
vilja skilja okkur og læra af okk-
ur, sem gluggi. Páll Skúlason hef-
ur með fyrirlestrarhaldi sínu og
skrifum sýnt að hann er menning-
arviti í þess orðs jákvæðu merk-
ingu. Engum er meiri nauðsyn á
leiðarmerkjum í ólgusjó alþjóða-
stjórnmála en agnarsmárri þjóð
sem skortir þann eiginleika að
finna til minnimáttarkenndar.
Pétur Pétursson
Ingunn V.
Snædal
Nýjar bækur
Ortá
malbiki
ÚT ER komin ljóðabókin Á heitu
malbiki eftir Ingunni Snædal. Ing-
unn er 24 ára nemi á lokaári kenn-
aranáms.
í bókinni eru 34 ljóð. Þau er frá
árunum 1984-95, flest ort vetur-
inn 1994-95, að sögn höfundar.
Bókin er 40 blaðsíður og prent-
uð hjá Offsetfjölritun. Hún fæst
hjá Máli og menningu, bóksölu
kennaranema og höfundi.
Þær vinna vel saman
Macintosh - eins og hugur mannsl
i.Apple-umboðið
Skipbolti 21 • Sími 511 5111
Heimasíðan: bttp.llwww. apple. is