Morgunblaðið - 17.03.1996, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 17. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Mótað rými
Norræna kvikmyndahátíðin í Rúðuborg
Agnes og sænsk
erótík o g danskar
heimildarmyndir
MYNPUST
G a 11 c rí
Ingólfsstræti 8
HÖGGMYNDIR
Kristinn E. Hrafnsson. Opið alia
daga (nema mánud.) kl. 14-18 til
28. mars. Aðgangur ókeypis
MYNDHÖGGVARAR eru sam-
kvæmt eðli miðilsins öðru fremur
að fást við samspil forms og rým-
is. í gegnum aldimar hefur list-
sköpun þeirra öðru fremur falist í
að móta formin, eins og t.d. má
sjá í kraftalegum höggmyndum
Michelangelos jafnt sem ljúflegum
draumsveinum Thorvaldsens. A
þessari öld hafa listamenn tekið
að leggja ekki síðri áherslu á mót-
un þess rýmis sem höggmyndir
koma inn í, bæði sem hlutir og
áhrifavaldar á umhverfið. í því
samhengi er einfalt að benda á
verk jafnólíkra listamanna og
Henry Moore og Richard Serra,
sem báðir hafa haft gífurleg áhrif
á hvemig rýmishugsun högg-
myndalistarinnar hefur þróast á
öldinni.
Kristinn E. Hrafnsson hefur í
verkum sínum einkum tekist á við
þá þætti náttúruaflanna, sem eiga
drýgstan þátt í að móta umhverfí
okkar í heild. Orka vatnsins, guf-
unnar, jarðskorpunnar - allt hefur
þetta mótað umhverflð og lífsgæði
þess, sem maðurinn leitast síðan
við að virkja sér til hagsbóta.
í tveimur verkanna á sýningunni
hér heldur Kristinn áfram á þess-
um vettvangi, þegar hann fjallar á
Ijóðrænan hátt um mótunaráhrif
vatns, annars vegar á suðurströnd-
ina - frá Garði að Eystrahomi -
og hins vegar á leiðinni frá ijalli
til strandar. Rými landsins er
þannig mótað með einföldum
dráttum. Framlag listamannsins
felst hins vegar bæði í eðli fram-
setningarinnar (sandblásin teikn-
ing á granít) og því skáldaleyfi sem
hann tekur sér um hana, þ.e. skipt-
ingu lína, flata og tenginga, sem
áhorfandinn leitast við að skapa
heild úr á ný.
í öðram verkum hér er unnið
út frá umbúðum, þar sem einnig
er verið að taka fyrir mótun rýmis-
ins, eða eins og listamaðurinn orð-
ar það í viðtali í sýningarskrá:
„Þetta era pakkningar utan af
reiknivélum, tölvum eða sjónvörp-
um. Alveg eins og landið umhverf-
is vötnin era sama fyrirbæri og
umbúðirnar utan um þessa fram-
leiddu hluti. Kannski er umhverfið
bara til í stærðum?“
Þarna er komið að eiginlegu
manngerðu umhverfi, þar sem
mótunin miðast við þá vernd sem
umbúðimar eiga að veita, en efnis-
valið aðeins við fáfengileik einnota-
lífsins. Kristinn tekur fyrir létt-
vægan umbúnað þeirra tækja, sem
eru vel á veg komin með að taka
yfír alla stjóm á lífsmynstri manns-
ins, og gefur honum aukið vægi
með því að breyta plasti í pottjárn
og tóminu í steinsteypu eða granít
- umbreyting sem er í fullu sam-
ræmi við þyngd og vægi hins vél-
ræna en líflausa heims tækjanna.
í ljósi þessa fjalla verk lista-
mannsins ekki lengur aðeins um
rýmið skilningi náttúruaflanna,
heldur einnig um á hvern hátt lífi
mannsins er markað ákveðið um-
KRISTINN E. Hrafnsson
við verk sín.
hverfi. Vatnið holar steininn, gref-
ur farvegi og mótar land, en tækn-
in þjónar manninum, býður honum
þægindi - en gerir hann um leið
háðan sér og þrengir að lokum að
honum á kostnað þess umhverfís,
sem náttúran hefur mótað.
Eiríkur Þorláksson
NORRÆNU kvikmyndahátíðinni í
Rúðuborg iýkur í dag eftir 11 daga
úthald. Agnes er eina íslenska
myndin á hátíðinni og meðal átta
sem keppa til verðlauna. íslending-
ar eiga þó hlut í fleiri aðalmyndum
hátíðarinnar, Hilmar Örn Hilmars-
son samdi tónlistina í norsku mynd-
inni Pan og Skapti Guðmundsson
var klippari Eggs, sem líka er norsk.
Yfir 300.000 manns sækja hátíðina
nú eins og síðustu ár, hún er virt
í Frakklandi og nýtur sérstakra vin-
sælda ungs fólks. Enda hafa ungir
leikstjórar tekið þátt í auknum
mæli, komið úr skugga meistara á
borð við Dreyer og Bergman, eins
og aðstandendur hátíðarinnar
segja.
Norrænar myndir hafa laðað fólk
að Rúðuborg árlega síðan 1988.
Nú eru þær líka sýndar í grennd-
inni, í Havre og Dieppe, gefið er
út dagblað hátíðarinnar og mynd-
band sýnt um hvern dag. í lokin
veitir dómnefnd verðlaun fyrir bestu
myndina og besta leik karls og
konu. Jafnframt kjósa áhorfendur
og ungir áhorfendur bestu mynd-
ina. íslenska myndin Ingaló eftir
Ásdísi Thoroddsen hlaut aðalverð-
laun dómnefndar 1993, en annars
kannast líklega flestir við verð-
launamyndina frá 1988, Gestaboð
Babettu eftir Daniel Axel.
Auk myndanna sem keppa til
verðlauna hafa átta glænýjar kvik-
myndir fengið að rúlla á hátiðinni.
Bo Widerberg virðist
stjarna norrænu kvik-
myndahátíðarinnar í
Rúðuborg í ár. Yfirlit
mynda hans fæst á há-
tíðinni og sú nýjasta
keppir til verðlauna við
íslensku myndina
Agnesi meðal annarra.
Þórunn Þórsdóttir
skoðaði dagskrána.
Tvær þeirra frá Litháen því Eystra-
saltslöndin þrjú hafa síðan 1992
verið með. í ár hefur jafnframt
gefist færi á að sjá myndir þriggja
meistara: Bo Widerberg, sem raun-
ar hefur nýjustu mynd sína í keppn-
inni, danska heimildarmynda-
mannsins Jörgens Roos og norska
brautryðjandans Tancred Ibsen.
Minning fínnska leikarans Matti
Pellonpáá hefur verið heiðrað með
sýningu mynda hans, margra eftir
bræðurna Kaurismáki. Sænsk erótík
áranna 1950-60 hefur eflaust vakið
forvitni, nýir Eystrasaltsleikstjórar
hafa átt góða daga og norrænum
stuttmyndum gerð nokkur skil.
Ei sígur deigur
Sjónþing Braga
Að hugsa,
finna, elska
og þjást
UMRÆÐUR á Sjónþingi Menninga-
miðstöðvarinnar Gerðubergs 11.
febrúar sl. um Braga Ásgeirsson
myndlistarmann eru nú komnar út
í kveri í samantekt Kristínar Maiju
Baldursdóttur.
Um leið og Bragi sýndi áhorfend-
um í sal verk sín á litskyggnum
svaraði hann spumingum um líf sitt
og list, um störf sín sem myndlistar-
maður, gagnrýnandi og kennari.
Spyijendur voru Einar Hákonarson
listmálari, Sigurður A. Magnússon
rithöfundur og Jón Proppé heim-
spekingur. Auk þess komu margar
fyrirspurnir frá gestum sem sátu
þingið. Hannes Sigurðsson listfræð-
ingur var stjórnandi þingsins og
flutti í upphafí æviágrip Braga.
í ávarpi sagði Bragi: „Inntakið í
list minni tel ég öðru fremur að
hugsa, fínna, elska og þjást, og þetta
allt en ekki neitt afmarkað atriði, eða
eins og hið mikla nýlátna skáld Jósef
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Bragi Ásgeirsson
Brodský orðaði það: „Takmark fram-
þróunar er fegurð.“ Lífíð er þannig
blóð, tár og sviti, en engin stærð-
fræði né fjarstýrð hugmyndafræði.
Mikilvægast er að vera trúr sjálfum
sér, jarðtengdur upprana sínum og
umhverfí — vera alltaf nýr, forvitinn
og virkur í samtímanum."
Útgefandi kversins er Menning-
armiðstöðin Gerðuberg.
Nýjar bækur
Einsöngstónleikar í
Norræna húsinu
• ÍSLENSKI kiljuklúbburinn hef-
ur sent frá sér þijár nýjar bækur;
Við Urðíirbrunn eftir Vilborgu
Davíðsdóttur fékk verðlaun sem
besta unglingabókin árið 1993 hjá
Reykjavíkurborg. „Sagan sýnir les-
andanum inn í heim fyrstu kynslóð-
ar Islendinga. Goðunum eru færðar
blóðúgar fórnir og gæðingar leiddir
saman í harðvítugum hestavígum.
Aðalsöguhetjan Korka er ung stúlka
fædd af ambátt en laundóttir norsks
landnema. Hún er blendin í trúnni
en heillast af galdri rúnanna. í bar-
áttu sinni fyrir betra lífi teflir hún
á tæpasta vað“, segir í kynningu.
Bókin er 204 bls. og kostar 899 kr.
Karlafræðarinn - karlmenn
undir beltisstað eftir Kenneth
Purvis er bók fyrir karla og konur
á öllum aldri. í kynningu segir:
„Höfundurinn hefur lagt stund á
„karlalækningar" um árabil og lýsir
reynslu sinni á beinskeyttan, spaug-
saman og notalegan hátt.“ Stefán
Steinssori læknir þýddi.
Bókin er 188 bls. ogkostar 799 kr.
Á Svörtuhæðer skáldsaga eftir
enska rithöfundinn Bruce Chatwin.
Sagan hefst um síðustu aldamót og
era rakin til okkar daga örlög
tveggja ættlipa á bænum Sýn á
Svörtuhæð. Ámi Óskarsson þýddi.
Bókin er 277 bls. ogkostar 799 kr.
LEIKLIST
Fjölbrautaskólinn
í Á r m ú I a
LÁTTU EKKI DEIGAN
SÍGA, GUÐMUNDUR
eftir Eddu Björgvinsdóttur og Hlín
Agnarsdóttur. Leikstjóri: Dofri Her-
mannsson. AðaUeikendur: Tumi Þór
Jóhannsson, Gunnlaugur Egilsson,
Sóldögg Hafliðadóttir, Sigríður
Kristinsdóttir, Jenný Andreudóttir,
ÁsthUdur Ragnarsdóttir, Þóra Birg-
isdóttir, Elín Sigurðardóttir. Forsýn-
ing í Loftkastalanum 12. mars.
EDDA og Hlín skrifuðu þetta
leikverk eftir pöntun Stúdentaleik-
hússins og var það fyrst sýnt á
KRISTJÁN F. Valgarðsson bariton
og Ólafur Vignif Albertsson píanó-
leikari halda einsöngstónleika í
Norræna húsinu í Reykjavík mánu-
daginn 19. mars nk. kl. 20.30.
Aðgangur að tónleikunum er
ókeypis og öllum heimill á meðan
húsrúm leyfir.
Á efnisskránni eru ljóð eftir
Vaughan Williams, Duparc og
Fauré, íslensk sönglög eftir Jón
Ásgeirsson, Gunnar Reyni Sveins-
son og Hjálmar H. Ragnarsson,
aríur eftir Purcell og Hándel og
óperaaríur eftir Wagner og Verdi.
Kristján Fannar Valgarðsson er
búsettur í Hafnarfirði, en fæddur
og uppalinn í Reykjavík, og lauk
stúdentsprófi frá Flensborgarskóla
í Hafnarfirði vorið 1987. Hann hóf
vegum þess á Listahátíð árið 1984.
Hér rakinn á skoplegan hátt ferill
68 kynslóðarinnar eins og hann
liggur í gegn um persónu Guðmund-
ar, ábyrgðarlauss og villuráfandi
sýndarvinstrisinna, sem hrekst frá
einni myndbirtingu mótmælaflór-
unnar til annarrar í leit að sjálfum
sér en finnur hvergi. Enda leitar
hann helst að sér í konum eins og
er háttur sumra ungra manna.
Framhaldsskólar hafa stundum
sett þetta leikrit upp, enda er það
næsta auðvelt í meðförum, gerir
ekki miklar kröfur um sviðsbúnað
og er tiltölulega meðfærilegt til
orðs og hugsunar. Þar að auki get-
ur ungt fólk kortlagt ýmislegt í
hugmyndafræði foreldranna með
því að kynnast þessu verki. Þeir
söngnám við
Tónlistarskóla
Garðabæjar
undir leiðsögn
Snæbjargar
Snæbjarnar og
Davíðs Knowles
og lauk þaðan
prófí úr almennri
deild, 8. stigi
vorið 1994.
Sama haust hóf
hann nám við
Söngskólann í Reykjavík, og eru
aðalkennarar hans þar Snæbjörg
Snæbjarnar og Ólafur Vignir Al-
bertsson. Þaðan lauk hann fyrri
hluta burtfararprófsins vorið 1995
en tónleikarnir eru lokaáfangi
prófsins.
Ármýlingar fara snoturlega með
sumt á sviðinu en skorti bersýnilega
enn nokkuð æfingu á forsýning-
unni, einkum í hópatriðum. Mest
mæddi á Tuma Þór sem Guðmundi
og sást hvernig hann óx inn í hlut-
verkið þegar á sýninguna leið.
Stúlkurnar sem verða á vegi hans
til einsemdarinnar eru hver með
sínum hætti en Garpur sonur hans
er ansi góður og aflsappaður í túlk-
un Gunnlaugs Egilssonar. Búning-
arnir voru eitt það besta við þessa
sýningu, hæfilega druslulegir,
marglitir og röndóttir til að vekja
endurminningu um áferð liðinnar
tíðar. Til þess hjálpaði líka kröftug-
lega sungin tónlist sem fylgdi tíðar-
andanum.
Guðbrandur Gíslason
Kristján tók þátt í uppfærslu
Óperusmiðjunnar á La Bohéme
eftir Puccini og uppfærslu Þjóðleik-
hússins á Valdi örlaganna eftir
Verdi. Hann hefur tekið virkan
þátt í kórstarfi og er nú félagi í
Iíór íslensku óperannar.
Jafnframt námi sínu hefur hann
sótt söngtækninámskeið hjá Hel-
ene Karusso og óperunámskeið hjá
Eugeniu Ratti, þar sem hann fór
með einsöngshlutverk í uppfærslu
á Nina pazza per amore eftir Paisi-
ello. í óperadeild Söngskólans hef-
ur hann sungið hlutverk í Töfra-
heimi prakkarans eftir Ravel og
Carmen eftir Bizet, auk þess að
hafa komið fram sem einsöngvari
við ýmis tækifæri.
Kristján stundar nú nám við
söngkennaradeild Söngskólans.
Ólafur Vignir Albertsson, píanó-
leikari og meðleikari Kristjáns á
tónleikunum, er kennari við Söng-
skólann í Reykjavík.
Kristján F.
Valgarðsson
baritonsöngvari