Morgunblaðið - 10.04.1996, Blaðsíða 32

32 MIÐVIKUDAGUR 10. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 10. APRÍL 1996 33
fHttrgtmfcliifeií
STOFNAÐ 1913
UTGEFANDI'
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
EFTIRLAUN OG
ATVINNULEYSI
UPPLÝST hefur verið, að pottur er alvarlega brotinn í
því atvinnuleysistryggingakerfi, sem við búum við.
Fullyrt hefur verið, m.a. af formanni stjórnar Atvinnuleysis-
tryggingasjóðs, að stórir hópar fólks, sem ekki ætti að eiga
rétt á bótum, fái greiðslur úr sjóðnum. Fyrir páska kom
eitt slíkt mál upp á yfirborðið, en þá var staðfest af félags-
málaráðherra, að ýmsir hópar, sem komnir eru á eftirlaun,
fái greiddar atvinnuleysisbætur til viðbótar lífeyrinum. Þar
hafa verið til nefndir hópar, sem þiggja tiltölulega háan líf-
eyri, og eiga rétta á því að fara snemma á eftirlaun, m.a.
ríkisstarfsmenn, svo sem flugumferðarstjórar, og launþegar
á almennum vinnumarkaði, svo sem flugmenn.
Þetta er með ólíkindum, því samkvæmt eðlilegri skilgrein-
ingu á atvinnuleysi nær hún ekki til eftirlaunaþega. Slíkt
gengur þvert á tilgang atvinnuleysistrygginga, leggur út-
gjöld á ríkissjóð og skapar úlfúð í þjóðfélaginu. Launþegar,
sem almennt fá ekki greidd eftirlaun fyrr en um sjötugt,
horfa upp á það, að þeir, sem best lífeyriskjör hafa, geta
bætt atvinnuleysisbótum við. Yfirvöld standa ráðþrota gagn-
vart þessu af þeirri ástæðu, að Atvinnuleysistryggingasjóður
getur ekki að lögum aflað upplýsinga um greiðslur úr lífeyr-
issjóðum.
Það er illskiljanlegt, að ekki sé heimilt að fylgjast með
greiðslum úr opinberum sjóðum til að sjá, hvort þær fari til
réttra aðila. Þarna streymir fé skattgreiðenda út vegna gats
í löggjöf. Gera verður þá kröfu til trúnaðarmanna almenn-
ings í meðferð opinbers fjár, að þegar verði gripið til að-
gerða til að ráða bót á. Það verður að gera áður en næstu
fundalotu Alþingis lýkur. Leiðrétting má ekki frestast í því
öngþveiti, sem skapast í þingsölum áður en þingmenn fara
í sumarleyfi.
Félagsmálaráðherra hefur skýrt frá því, að frumvarp um
umbætur á lögum um Atvinnuleysistryggingasjóð verði ekki
lagt fram í vor. Það er mjög óheppilegt, en þá lágmarks-
kröfu verður þó að gera, að Alþingi samþykki hið fyrsta
lagabreytingu, sem stöðvar þessa misnotkun á atvinnuleysis-
bótum.
EKKITIL SOMA
ASOKN íslenzkra ríkisborgara í danska félagsmálakerfið,
sem sagt var frá í Morgunblaðinu - og í dönskum blöð-
um - í síðustu viku, er íslendingum til lítils sóma. Ef marka
má upplýsingar frá dönskum og íslenzkum yfirvöldum, virð-
ist einhver hópur fólks telja það sjálfsagðan og eðlilegan
hlut að flytja á milli landa til þess að þiggja félagslega að-
stoð, vegna þess að hún er rausnarlegri í Danmörku en hér
á landi. I sumum tilvikum virðist vera um misnotkun á kerf-
inu að ræða.
Danskir embættismenn segja að ekki sé hægt annað en
að taka eftir því hversu margir Islendingar séu í hópi þeirra,
sem leiti ásjár félagsmálakerfisins. Sendiherra Islands í
Danmörku greinir líka frá því að undanfarið hafi holskefla
fyrirspurna um aðgang að danska velferðarkerfinu riðið yfir
sendiráðið í Kaupmannahöfn.
Sjálfsagt segir þetta einhverja sögu um efnahags- og at-
vinnuástand hér á landi, þar sem laun eru lág og erfiðara að
fá vinnu en áður. Jafnframt eru sögurnar af íslendingum í
styrkjaútgerð í Danmörku til vitnis um þær ógöngur, sem
velferðarkerfið þar í landi hefur ratað í. Danir bjóða í raun
misnotkun á kerfinu heim með því að vera örlátari á bætur
en aðrir, ekki sízt vegna þess að alþjóðlegir samningar, í
þessu tilviki Norðurlandasamningar, veita útlendingum sama
rétt og Danir njóta.
Hins vegar verður að vera gagnkvæmni í slíkum alþjóða-
samningum og ljóst má vera að það hallar á Dani hvað varð-
ar fjölda þeirra, sem nýta sér hið félagslega kerfi í hvoru
landi um sig. Það er því ekki að furða að dönsk stjórnvöld
íhugi að grípa til ákvæða í útlendingalögum, um að heimilt
sé að senda þá heim, sem ekki geta framfleytt sér í landinu.
Það, hversu íslendingar eru fjölmennir í hópi útlendinga,
sem vilja nýta sér danska velferðarkerfið, og sú staðreynd
að aðrir Norðurlandabúar hafa ekki gengið eftir rétti sínum
af sama harðfylgi og íslendingar, segir okkur síðast en ekki
sízt að goðsögnin um að Islendingar séu þjóða duglegastir
að bjarga sér og vilji sem minnst þiggja af öðrum er farin
að fjarlægjast raunveruleikann. Það er full ástæða til að
hafa áhyggjur af því viðhorfi að það sé sjálfsagt og eðlilegt
að framfleyta sér á kostnað skattgreiðenda í nágrannalönd-
unum.
Fundur austfirskra útvegsmanna um smábátafrumvarpið
Ráðherra
og trillukarlar
verjast
Skoðanir um frumvarp um stjóm á veiðum smábáta voru skiptar milli
útvegsmanna og trillukarla á fjölmennum fundi Útvegsmannafélags
Austfjarða með sjávarútvegsráðherra og þingmönnum kjördæmisins í
Félagslundi á Reyðarfirði í gær. Útgerðarmenn fengu ekki undirtektir
þingmanna sinna við kröfur um að draga frumvarpið til baka. Flestir
togarar kjördæmisins vom í höfn og mættu um 150 manns á fund-
inn, útvegsmenn, trillusjómenn og aðrir sjómenn, og sagði einn þingmað-
urinn að þetta væri fjölmennasti fundur um sjávarútvegsmál sem hann
myndi eftir í kjördæminu. Helgi Bjamason fylgdist með umræðum.
Morgunblaðið/Sverrir Vilhelmsson
SJOMENN frá Höfn og Fáskrúðsfirði komu á rútum til fundarins á Reyðarfirði og voru þar bæði trillu-
ÞORSTEINN Pálsson, Hjörleifur Guttormsson, Halldór Ásgrímsson
og Jón Kristjánsson sitja fyrir svörum.
Samkomulag um framkvæmd vamarsamningsins formlega undirritað
Morgunblaðið/Þorkell
WALTER B. Slocombe og Halldór Ásgrímsson undirrita samkomuiagið um framkvæmd varnarsamnings
íslands og Bandaríkjanna í Ráðherrabústaðnum í gærmorgun. Að baki ráðherrunum standa, frá vinstri
talið, Guðmundur Eiriksson, þjóðréttarfræðingur utanríkisráðuneytisins, Frank Kramer, aðstoðarráð-
herra í varnarmálaráðuneyti Bandaríkjanna, Parker Borg, sendiherra Bandaríkjanna á Islandi, Hal
Gayman varaaðmíráll, staðgengill yfirhershöfðingja Atlantshafsherstjórnar NATO, Helgi Ágústsson ráðu-
neytisstjóri, Stanley W. Bryant, yfirmaður varnarliðsins, Grétar Már Sigurðsson, skrifstofustjóri vamar-
málaskrifstofu utanríkisráðuneytisins, og Jón Egill Egilsson, skrifstofustjóri alþjóðaskrifstofu.
Varnarstöðin mikil-
væg til langs tíma litið
Ráðherrar undirrituðu í gær bókun við varnar-
*
samning Islands og Bandaríkjanna, sem kveð-
ur á um framkvæmd hans næstu fimm árin.
Varavamarmálaráðherra Bandaríkjanna segir
vamarstöðina í Keflavík mikilvæga til langs
tíma litið og að Bandaríkjamenn vilji því áfram
hafa lið þar, með samþykki íslendinga.
ORSTEINN Pálsson sjávar-
útvegsráðherra lagði
áherslu á það í sínum mál-
flutningi að ekki væri verið
að skerða hlut annarra vegna sam-
komulagsins við smábátasjómenn,
þeim væri aðeins tryggð sama hlut-
deild í væntanlegri aukningu þorsk-
kvóta og þeir hefðu í kvótanum nú
þegar.
Úlfur! Úlfur!
í upphafí máls síns sagði sjávarút-
vegsráðherra að það væri mikill at-
burður þegar útgerðarmenn og sjó-
menn sneru bökum saman með þeim
hætti sem þeir gerðu í afstöðunni til
samkomulags síns við Landssamband
smábátasjómanna og kvaðst hann
vona að sú samstaða næði til fleiri
mála. Sagði hann að ávallt hefði
verið tekið mikið mark á forystu út-
vegsmanna enda hefði hún stutt kröf-
ur sínar skynsamlegum rökum. Hins
vegar kvaðst hann undrast þau stór-
yrði sem forsvarsmenn útvegsmanna
hefðu látið frá sér fara í umræðum
um þetta mál. Sagði hann að mál-
flutningur þeirra minnti sig á söguna
af smaladrengnum sem svo oft hefði
kallað Úlfur! Úlfur! að enginn hefði
tekið mark á honum þegar úlfurinn
loksins birtist. Sagðist Þorsteinn
spyija sig þeirrar spurningar hvort
ummælin nú, sem ekki væru í neinu
samræmi við tilefnið, gætu ekki
dregið úi' trúverðúgleika útvegs-
manna í framtíðinni en tók fram að
hann vonaðist til að svo yrði ekki.
Ráðherra rakti umræður og laga-
setningu um veiðar smábáta frá upp-
hafi kvótakerfisins. Sagði meðal ann-
ars að góð samstaða hefði náðst um
þann grunn sem fiskveiðistjórnunar-
kerfið byggðist á nema hvað smá-
bátamenn hefðu verið afar óánægðir.
Tekið hefði verið upp kerfi sem öllum
hefði verið ljóst að væri óraunhæft
og breytingar sem á því hefðu verið
gerðar verið erfiðar í framkvæmd.
Afar mikilvægt hefði verið að reyna
að leysa málið og hann hefði því
boðið upp á viðræður á aðalfundi
Landssambands smábátasjómanna
sem leitt hefðu til þess samkomulags
sem nú væri rætt um. Rakti hann
helstu atriði frumvarpsins sem á því
er byggt og nýlega hefur verið lagt
fram á Alþingi.
Þorsteinn gagnrýndi þa.nn mál-
flutning útvegsmanna að smábáta-
sjómenn fengju alla þá aukningu sem
yrði við væntanlega aukningu
þorskkvótans á næstu árum og lagði
á það áherslu að ekki væri verið að
færa smábátasjómönnum eitt einasta
tonn til viðbótar þeim veiðiheimildum
sem þeir hefðu. Þessi útgerðarflokk-
ur hefði nú 13,9% aflamarksins og
myndi halda því hlutfalli áfram. Á
bak við þessi 13,9% stæðu kannski
1.100 sjómenn eða um 20% af sjó-
mannastéttinni í landinu. „Þetta er
nú allur glæpurinn," sagði ráðherra
og sagði síðar að ekki væri með
nokkru móti hægt að segja að niður-
staðan væri óréttlát gagnvart öðrum.
Sagðist hann ekki halda því fram
að tillögur sínar leystu allan vandann
en taldi þær stórt skref til að bæta
skipulag veiðanna. Með því að
ákvarða hlut smábátanna út frá
heildaraflanum væru veiðar þeirra
orðnar hluti af heildarstjórnun þorsk-
veiðanna. Þorsteinn sagðist vera
sannfærður um að þetta væri eðlileg
niðurstaða sem byggðist á málamiðl-
un milli ýtrustu sjónarmiða aðila.
Kemur ekkí af himnum
Eiríkur Ólafsson, formaður Út-
vegsmannafélags Austfjarða, sagði
að sjávarútvegsráðherra hefði marg-
oft sagt að aflamarkskerfið væri það
hagkvæmasta sem vö! væri á en samt
væri hann alltaf að krukka í það.
Núna í fjórða sinn. Fór hann yfir þær
ýmsu leiðir sem búið væri að prófa
til að hafa stjórn á veiðum smábáta
en án árangurs. Sjávarútvegsráð-
herra hefði brugðist þegar hann nýtti
sér ekki heimild sína til að setja alla
bátana á aflamark þegar smábátarn-
ir fóru 25% fram úr heimildum sín-
um. í framhaldinu hefðu menn farið
að fjárfesta upp á algera óvissu og
á árinu 1994 hefði verið byggt upp
nýtt kerfi sem fært hefði „frekju-
hundum“ 800% aukningu. Sá kvóti
hefði verið tekinn af aflamarksbátum
en hefði ekki einu sinni dugað og
aflinn orðið 1.300% umfram það sem
áður var ákveðið.
„Þessi fiskur kemur ekki af himn-
um ofan, eins og skilja má af orðum
ráðherra,“ sagði Eiríkur og benti á
að útgerðarmenn og sjómenn afla-
marksskipa borguðu. Kvóti skipanna
væri nú 30-40% minni en átt hefði
að vera samkvæmt upphaflegri skipt-
ingu kvótans. Það hefði í för með
sér að laun sjómanna á ísfisktogurum
væru 25% lægri en þau hefðu annars
orðið og launalækkunin væri meiri á
bátum sem háðari væru þorskveið-
um. „Alþingismenn hafa lækkað
þetta með lagasetningu og enn á að
lækka þetta í vor,“ sagði Eiríkur.
Eiríkur kvaðst telja að sjávarút-
vegsráðherra og ráðuneytisstarfs-
menn væru einangraðir í fílabeins-
turni. Sagði hann að með tilkomu
Fiskistofu hefði rofnað jarðsamband
ráðuneytisins sem byggst hefði á
beinum samskiptum við fólk í at-
vinnugreininni. Ilann setti þingmenn
undir sama hatt í þessu efni.
Formaður útvegsbænda sagði að
þeir sem spöruðu ættu að njóta vaxt-
anna. En ráðherra færði viðbót á
silfurfati til smábátanna sem hann
sagðist telja að hefðu verið búnir að
fá svo mikið fyrirfram og að komið
væri nóg. „Sumir virðast eiga meira
inni hjá guði en aðrir,“ sagði hann.
Hann hélt því fram að þótt frumvarp-
ið yrði samþykkt í vor væri málið
ekki þar með búið. Ekki væri búið
að loka neinu gati. Allt myndi fara
í sama farið hjá smábátasjómönnum
og enn þyrfti að gefa spilin upp á
nýtt. Þá byijaði sama baksið og fært
frá aflamarksskipum.
Skiptar skoðanir
Undir lok framsöguræðu sinnar
varpaði hann fram nokkrum spurn-
ingum, beindi þeim meðal annars til
þingmanna kjördæmisins og eggjaði
þá til þess að láta málið til sín taka:
„Hvert er réttlætið í því að krókaley-
fiskarlar sem aldrei hafa þurft að
leggja neitt af mörkum í minnkandi
sjávarfangi fái nú að sitja í raun ein-
ir að kjötkötlunum, hlakkandi yfir
því að hafa hrifsað til sín margfalt
það magn sem þeim var ætlað og
sjá nú fram á meiri verðlaun fyrir
yfirganginn en nokkru sinni fyrr?
Hvert er réttlætið í því að færa 50
togarakvóta yfir á krókaleyfisbáta?
Hvers eiga sjómenn og fjölskyldur
þeirra að gjalda fyrir það að veiða
eftir aflamarkskerfinu sem hið háa
Alþingi setti? Hvers vegna mega
sumir útvaldir veiða fleiri hundruð
prósent framyfir leyfilegt magn á
meðan öðrum er stungið inn fyrir
það?“
Auk ráðherra og formanns útvegs-
bænda fluttu framsöguerindi Sigurð-
ur Ingvarsson forseti Alþýðusam-
bands Austurlands, Helgi Laxdal for-
maður Vélstjórafélags Islands, Frið-
rik Guðmundsson framkvæmdastjóri
Tanga á Vopnafirði og Hjörtur Arn-
finnsson smábátasjómaður frá Nes-
kaupstað. Birgi Albertssyni smábáta-
sjómanni frá Stöðvarfirði og foringja
smábátasjómanna var bætt á listann
á fundinum. Framsögumenn sátu síð-
an fyrir svörum fundarmanna ásamt
þingmönnum kjördæmisins.
Ymsar skoðanir komu fram hjá
framsögumönnum og þeim fundar-
mönnum sem til máls tóku. Komu
vel í ljós mismunandi hagsmunir
manna, meðal annars í röðum smá-
bátasjómanna. Þannig vakti Hjörtur
Arnfinnsson máls á þeim miklu
skerðingum sem hann hefði orðið
fyrir, en hann gerir út 7,5 tonna
aflamarksbát. Hann sagðist hafa
veitt 89 tonn á viðmiðunarárunum
en nú væri búið að skerða kvóta
hans niður í 16 tonn. Á sama tíma
væri verið að rétta mönnum allt að
100 tonn á minni báta. Sagðist hann
ekki sjá fram á að komast upp í 30
tonna kvóta, jafnvel þótt heildarkvót-
inn yrði aukinn í 300 þúsund tonn á
næstu árum. Það væri ekki kvóta-
kerfið sem færi svona með sig, held-
ur væru ráðherrarnir að stinga ein-
hveiju upp í gæludýrin sín. Gælu-
dýrafóðrið kæmi frá þeim sem hefðu
valið sér aflamark á sínum tíma.
Fleiri fundarmenn vöktu athygli á
vanda minni aflamarksbáta og hefð-
bundinna vertíðarbáta.
Sigurður Ingvarsson sagðist hafa
talið sátt um 21 þúsund tonna hlut
smábátanna og að reynt yrði að finna
framtíðarlausn á næstu þremur
árum. Sagðist hann ekki skilja hvað
ráðherra hefði legið mikið á. Helgi
Laxdal taldi að ekki næðist utan um
vandamálið með frumvarpi sjávarút-
vegsráðherra. Lýsti hann þeirri skoð-
un sinni að ekki væri hægt að stjórna
veiðunum nema með þvi að setja alla
báta í aflamarkskerfi.
Birgir Albertsson hvatti útvegs-
menn til að hætta að beija á trillu-
körlum, veiðar þeirra skiptu engum
sköpum fyrir uppbyggingu fiski-
stofnanna. Taldi að þeir gætu beint
kröftum sínum að þarfari verkefnum,
sumum í eigin röðum. „Ég lít á þetta
upphlaup útgerðarmanna sem storm-
sveip í kaffibolla," sagði Birgir og
bætti því við að með frumvarpinu
frestaðist það að ofursægreifar éign-
uðust allan kvótann við Island.
Bera ábyrgð
á frumvarpinu
Þingmenn kjördæmisins tóku ekki
undir gagnrýni útvegsmanna á að
óeðlilega hefði verið staðið að undir-
búningi frumvarpsins. Stjórnarþing-
mennirnir lýstu því yfir að þeir hefðu
tekið ákveðna ábyrgð á frumvarpinu
með því að samþykkja það sem
stjórnarfrumvarp og höfnuðu kröfum
um að það yrði dregið til baka. Sögðu
þeir að frumvarpið fengi ítarlega
umljöllun í þinginu þar sem um það
yrði haft víðtækt samráð við hags-
munaaðila. Ekki væri hægt að full-
yrða um endanlega niðurstöðu. Hall-
dór Ásgrímsson lagði á það áherslu
að unnt væri að skapa svigrúm til
að aðstoða þá sem orðið hefðu fyrir
mestum skerðingum í þorskafla, ef
menn það vildu, og benti á úthlutun
úthafskarfa á Reykjaneshrygg og
síldar í Síldarsmugunni í því sam-
bandi.
í umræðum og fyrirspurnum komu
fram skiptar skoðanir, einkum milli
útgerðarmanna og smábátasjómanna
sem fjölmenntu til fundarins. Trillu-
karlar hrósuðu sjávarútvegsráðherra
en útgerðarmenn gagmýndu. Slæm
staða fiskvinnslunnar og ýmis fleiri
mál komu einnig mjög inn í umræð-
una.
Engin niðurstaða fékkst enda ekki
til þess ætlast. „Tilgangurinn er ekki
að fá svör, heldur skapa pólitískan
þrýsting á sjávarútvegsráðherra.
Þetta er í fyrsta skipti í langan tíma
sem ég ég hef verið sammála ráð-
herranum og vona að ég fái að lifa
með því svolítið lengur," sagði Hrafn-
kell A. Jónsson verkalýðsforingi frá
Eskifirði í umræðunum.
HALLDÓR Ásgrímsson ut-
anríkisráðherra og Walt-
er B. Slocombe, vara-
varnarinálaráðherra
Bandaríkjanna, undirrituðu í gær-
morgun með formlegum hætti bók-
un við varnarsamning Islands og
Bandaríkjanna. Bókunin felur í sér
samkomulag um framkvæmd varn-
arsamningsins næstu fimm árin.
Bókunin var undirrituð í Ráð-
herrabústaðnum klukkan átta í
gærmorgun, að viðstöddum emb-
ættismönnum frá báðum ríkjum,
fulltrúum bandaríska flotans og
blaða- og fréttamönnum.
Sameiginlegir hagsmunir
Er Slocombe var beðinn að lýsa
kostum hins nýja samkomulags út
frá sjónarmiði Bandaríkjanna, sagð-
ist hann telja sig geta fjallað um
þá út frá hagsmunum beggja ríkja.
„Samkomulagið er grundvöllur
áframhaldandi veru vamarliðs hér,
sem er mikilvægt fyrir Atlantshafs-
bandalagið í heild,“ sagði Slocombe.
„Samkvæmt því verður jafnframt
viðhaldið virkum loftvörnum. Við
skiljum fullkomlega að slíkt er ís-
lenzku þjóðinni mikilvægt."
Varavarnarmálaráðherrann
sagði að samkvæmt samkomulag-
inu uppfylltu Bandaríkin áfram
varnarskyldu sína á íslandi, bæði
samkvæmt tvíhliða varnarsamningi
ríkjanna og í gegnum Atlantshafs-
bandalagið. Til lengri tíma litið byði
samkomulagið upp á tækifæri til
að draga úr kostnaði við rekstur
varnarstöðvarinnar.
„Mikilvægast er þó að samkomu-
lagið er staðfesting samstarfs ríkj-
anna tveggja, sem eru mjög ólík
að stærð en aðhyllast bæði lýð-
ræði, stöðugleika og frið í sínum
heimshluta,“ sagði Slocombe.
Varnarbandalög eins og
tryggingar
Slocombe benti á að mikill niður-
skurður hefði átt sér stað á herafla
Bandaríkjanna á undanförnum
árum og herstöðvum hefði' verið
lokað, bæði í Bandaríkjunum og
víða um heim. „Við teljum varnar-
stöðina mikilvæga til langs tíma lit-
ið og erum ákveðnir í að vera hér
áfram, að fengnu samþykki almenn-
ings og stjórnvalda á Islandi,“ sagði
hann.
Slocombe sagði ekki um neina
hernaðarógn að ræða á Norður-Atl-
antshafi nú um stundir. „Herafli og
varnarbandalög eru hins vegar eins
og tryggingar; menn halda áfram
að fjárfesta í þeim, því að þótt eng-
in hætta steðji að í allra nánustu
framtíð eru alltaf hugsanleg vanda-
mál og það er þess virði að viðhalda
grundvallargetu og viðbúnaði, ef
eitthvað fer úrskeiðis.“
Áfram kannað að ísland taki
þátt í þyrlubjörgun
í texta bókunarinnar við varnar-
samninginn ítreka Bandaríkin
skyldur sínar samkvæmt vamar-
samningnum frá 1951 og bæði rík-
in árétta áframhaldandi náið sam-
ráð í varnar- og öryggismálum,
bæði tvíhliða og innan NATO. Þá
eru bæði ríkin sammála um að fyrra
samkomulag ríkjanna um fram-
kvæmd varnarsamningsins frá
1994 hafi reynzt vel. ísland áréttar
að varnarlið frá Bandaríkjunum og
öðrum aðildarríkjum NATO skuli
vera áfram í Keflavíkurstöðinni og
Bandaríkin, fyrir hönd NATO og
samkvæmt varnarsamningnum, ít-
reka að þau muni áfram annast
varnir landsins.
Fram kemur að ísland muni
áfram sjá fyrir þeirri aðstöðu, sem
báðir aðilar telji nauðsynlega, til
vama íslands og Norður-Atlants-
hafssvæðisins.
I bókuninni er ijallað um þann
varnarviðbúnað, sem verður hér á
landi næstu fimm árin. Helztu atrið-
in eru þessi:
• Loftvarnir verði tryggðar með
því að aldrei verði færri en íjórar
orrustuþotur staðsettar á íslandi.
• Bæði ríki munu áfram gera sitt
bezta til að bæta aðstöðu flugvéla
varnarliðsins til æfingaflugs, bæði
flugs yfir land og lágflugs. Sam-
kvæmt upplýsingum Morgunblaðs-
ins hafa íslenzk stjórnvöld ákveðið
að stækka æfingasvæði varnarliðs-
ins á miðhálendinu til þess að bæta
æfingaaðstöðu orrustuþotnanna,
en slík aðstaða er ein forsenda
þess að bandaríski flotinn geti rétt-
lætt veru þeirra hér á landi. Sú
ákvörðun er þó ekki hluti af sam-
komulaginu sem slíku, heldur á
hendi íslenzkra stjórnvalda ein-
göngu.
• Aðstöðu fyrir orrustuþotur í
Keflavíkurstöðinni verður viðhaldið.
• Þyrlubjörgunarsveit varnarliðs-
ins verður starfrækt áfram.
• Áfram verða kannaðir möguleik-
ar á að ísland axli aukna ábyrgð í
björgunarstörfum. Samkvæmt
heimildum Morgunblaðsins er vilji
til þess af hálfu beggja ríkja að
íslendingar taki að sér einhvern
hluta af rekstri þyrlubjörgunar-
sveitarinnar.
• Flotaflugstöðin á Keflavíkur-
flugvelli verður starfrækt áfram.
• Loftvarnakerfi íslands verður
starfrækt áfram, þar á meðal rat-
sjárstöðvar.
• Heræfingin Norðurvíkingur
verður áfram haldin á tveggja ára
fresti.
ítrekað er að ríkisstjórnir beggja
ríkja muni halda áfram að reyna
að lækka kostnað við rekstur vam-
arstöðvarinnar. Kostnaðarlækkun-
arnefnd háttsettra embættismanna
verður því starfrækt áfram.
Samkomulagið gildir til fimm ára
frá og með deginum í gær. Að fjór-
um árum liðnum getur hvor ríkis-
stjórn um sig farið fram á endur-
skoðun þess. Viðræður um slíka
endurskoðun þurfa að hefjast innan
fjögurra mánaða frá því að annað
hvort ríkið eða bæði setja fram ósk
þar um.