Morgunblaðið - 03.05.1996, Blaðsíða 40

40 FÖSTUDAGUR 3. MAÍ 1996
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Vanhugsaðar
breytingar
FYRIR Alþingi
liggja tvö frumvörp
ríkisstjórnarinnar um
breytingar á skattkerfi
landsmanna, annars
vegar á vörugjaldi og
hins vegar á virð-
isaukaskatti. Það er
margt við þessar fyrir-
ætlanir ríkisstjórnar-
innar að athuga og
væri það raunar slys
ef þær næðu fram að
ganga án verulegra
breytinga.
Aðdragandi og
vinnubrögð
Forsaga þessa máls
er sú að Eftirlitsstofnun EFTA tel-
ur nauðsynlegt að gera breytingar
á núverandi álagningu og inn-
heimtu vörugjalds hérlendis til þess
að vörugjaldið standist samninginn
um hið Evrópska efnahagssvæði,
EES. Vörugjald er skattur, á bilinu
6-30% sem leggst á margs konar
vörur, t.d. ávaxtasafa, kex, par-
kett, hreinlætistæki, þvottavélar,
málningu o.fl. o.fl. Af hreinum
ávaxtasafa er í dag greitt 18%
vörugjald og 24,5% virðisauka-
skattur, eða samtals 32% í neyslu-
skatt til ríkisins. Af nýmjólk er
þessi sami neysluskattur hins vegar
14%. Hér verður ekki vikið að því
í hverju athugasemdir Eftirlits-
stofnunar EFTA voru fólgnar.
Fjármálaráðherra skipaði nefnd
um mitt síðasta ár til þess að fjalla
um hvernig heppilegast væri að
bregðast við. Eftir ítarlega umfjöll-
un á 22 fundum skilaði
nefndin tillögum í febr-
úar til ráðherra. Fljót-
lega kom i ljós að ekki
myndi nást samstaða
um tillögur nefndar-
innar óbreyttar, en um
miðjan mars lá fyrir
samkomulag stjórn-
valda og helstu hags-
munaaðila um tiltekna
úfærslu nauðsynlegra
breytinga. Það kom
mönnum þess vegna
algjörlega í opna
skjöldu þegar ríkis-
stjórnin sneri við blað-
inu síðar í mánuðinum
og hefur í kjölfarið lagt
fram lagafrumvörp sem ganga
þvert gegn því sem samstaða virt-
ist vera orðin um.
Kjarninn í tillögum starfshóps
og samkomulagi við
hagsmunaaðila
Starfshópur fjármálaráðuneytis-
ins lagði til að við breytingar á
vörugjaldi yrðu þtjár meginfor-
sendur lagðar til grundvallar:
Einföldun og samræming. Dreg-
ið yrði úr neyslustýringu og mis-
munun milli framleiðenda og vöru-
tegunda.
Alþjóðleg þróun. Skattkerfið gert
einfaldara og skattþrepum fækkað.
Neysla skattlögð í stað launa og
annars framleiðslukostnaðar.
Virðisaukaskattur í stað vöru-
gjalds. Tvöfalt kerfi neysluskatta
yrði afnumið og vörugjaldið fært
yfír í virðisaukaskattskerfið.
Tillögur starfshópsins byggðust
á þessum forsendum en gerðu ekki
ráð fyrir að þessi breyting yrði
gerð í einum áfanga. Samkomulag-
ið sem gert var í kjölfarið gerði ráð
fyrir að ganga enn skemmra og
gera einungis lágmarksbreytingar
sem áætlað er að kosti 800 milljón-
ir og fjármagna þær breytingar
með hækkun efra þreps virðisauka-
skatts úr 24,5% í 25,0%.
Leið ríkisstjórnarinnar
Sú breyting sem ríkisstjórnin
gerði á samkomulaginu og birtist í
frumvörpunum er í því fólgin að
draga úr þeim lækkunum sem ráð-
gerðar voru á sértækri skattheimtu
á byggingarvörur, rafmagnstæki,
bílavarahluti og matvæli. I stað 800
milljóna lækkunar gera frumvörpin
ráð fyrir 450 milljóna lækkun. í
öðru lagi gera frumvörpin ráð fyrir
að þessi breyting verði fjármögnuð
með því að draga úr endurgreiðslum
virðisaukaskatts vegna vinnu við
nýsmíði og viðhald íbúðarhúsnæðis.
Um næstu áramót stefnir ríkis-
stjórnin að frekari lækkun vöru-
gjalds um 350 milljónir, væntan-
lega í samræmi við fyrrgreint sam-
komulag við hagsmunaaðila. Sá
reginmunur er þó á að ætlunin er
að fjármagna þá lækkun með
hækkun tryggingargjaldsins í
tengslum við samræmingu ' þess
milli atvinnugreina.
Helstu brotalamir
Hugmyndir ríkisstjórnarinnar
bijóta í meginatriðum gegn þeim
forsendum sem nefndin lagði til
grundvallar sínum tillögum og telja
verður miklu farsælli en ríkisstjórn-
arinnar.
Einföldun og samræming. Frum-
vörpin gera ráð fyrir að í stað 7
gjaldflokka í núverandi vörugjalds-
kerfi komi 17 gjaldflokkar, 4 flokk-
ar verðgjalda og magngjöld í 13
flokkum. Hvernig þessi staðreynd
kemur heim og saman við það
markmið að samræma gjaldtöku
og fækka gjaldflokkum er með öllu
3
\oú€ri'/\X
- Gœðavara
Gjafdvara — inalar og kaffistell.
Allir verðflokkar. .
Heimsfrægir hönnuðir
m.a. Gianni Versate.
AoóertXxxySS*-, verslunin
Laugavegi 52, s. 562 4244.
Haraldur
Sumarliðason
Gott verð...
Jakkaföt 14.900
Stakir jakkar 3.900
Buxur 990
Mýjar vörur
Laugardagstilboð
Peysur 3.590, NÚ 2.800
Pólo bolir 3.590, NÚ 2.800
Síðerma bolir3.300, NÚ 2.500
TILBODIiX SI AiMÍA
YI IR í l)A(i OO A
MOROIJiY I A1J(; \RI)A(Í
Verið velkomin
4*
VOU
Laugavegi 51, s. 551 8840.
Samtök iðnaðarins lýsa
fullri andstöðu, segir
Haraldur Sumarliða-
son, við að flytja í
áföngum 800 milljóna
lækkun á neysluskött-
um yfir á launakostnað
fyrirtækjanna og
húsnæðiskostnað al-
mennings.
óskiljanlegt. Yfirlýst markmið og
jafnframt réttlæting fyrir vöru-
gjaldi er að beina neyslu frá vörum
sem taldar eru óhollar og skaðlegar
fyrir neytendur eða umhverfið.
Mörg dæmi mætti nefna um hið
gagnstæða í frumvarginu.
Alþjóðleg þróun. í nágranna-
löndum okkar er hvarvetna verið
að draga úr neyslustýringu og mis-
munun milli framleiðenda og vöru-
tegunda. Einnig er verið að minnka
vægi launaskatta og annarra
skatta á framleiðslukostnað en
auka vægi neysluskatta. Frum-
varpið gengur í þveröfuga átt og
með því er gengið þvert gegn þeim
yfirlýstu markmiðum ríkisstjórnar-
innar að efla atvinnulífið og draga
úr atvinnuleysi.
Launatengd gjöld. í gögnum sem
ijármálaráðuneytið hefur sent frá
sér kemur fram að launatengd
gjöld á öðrum Norðurlöndum sem
hlutfall af skatttekjum hins opin-
bera eru að meðaltali 20,3% fyrir
árið 1994. Þessar tölur eru greini-
lega misvísandi og ekki hæfar til
samanburðar og það er beinlínis
rangt að þetta hlutfall sé aðeins
8,1% á íslandi.
Nær lagi er að hlutfallið á ís-
landi hafi verið 19,2% á árinu 1994,
skv. upplýsingum Vinnuveitenda-
sambands íslands, en þó ber að
hafa í huga að á árinu 1996 er
hlutfallið sennilega enn hærra
vegna þess að tryggingargjaldið
hækkaði um síðustu áramót. Það
sem veldur^ þessum mikla mismun
á tölum VSÍ og fjármálaráðuneytis-
ins er sú einfalda staðreynd að
ráðuneytið kýs að halda utan
samanburðarins launatengdum
gjöldum hérlendis sem eru lífeyris-
sjóðsiðgjöld atvinnurekenda og
greidd laun í veikindum.
í flestum Evrópuríkjum eru
menn þeirrar skoðunar að of langt
hafi verið gengið í álagningu launa-
tengdra gjalda og reyna að draga
úr þeirri skattheimtu.
Hækkun byggingarkostnaðar
í stað þess að færa vörugjaldið
yfir í virðisaukaskattskerfið er ætl-
unin að lækka endurgreiðslur virð-
isaukaskatts vegna vinnu við ný-
smíði og viðhald íbúðarhúsnæðis um
40% án þess að grípa til hliðarráð-
stafana í tekjuskattskerfínu. Þetta
hækkar byggingarvísitölu um 3,3%,
en á móti kemur lækkun vörugjalda
á byggingarefnum sem lækkar vísi-
töluna um 0,2%. Heildaráhrifín eru
því 3,1% hækkun byggingarvísitölu
eins og fram kemur í mati Hagstof-
unnar, sem gert var að beiðni Sam-
taka iðnaðarins.
Svört atvinnustarfsemi
Það vekur athygli að í greinar-
gerðum frumvarpanna er ekki vikið
einu orði að því að hætta sé á að
svört atvinnustarfsemi aukist í kjöl-
far þess að dregið er úr endur-
greiðslu virðisaukaskatts og þar
með dragi úr þeim skatttekjum sem
ríkissjóður hefur af byggingar- og
viðhaldsstarfssemi. Hér skýtur
skökku við svo ekki sé meira sagt
því rökin fyrir því að taka upp
þessar endurgreiðslur á sínum tíma
voru einmitt þau að koma í veg
fyrir svarta atvinnustarfsemi. Það
segir sig sjálft að ef þessar endur-
greiðslur eru skertar án þess að
gripið sé til hliðarráðstafana vex
freistingin til undanskota að sama
skapi. Samtök iðnaðarins efast
stórlega um að sá sparnaður sem
ríkið ætlar sér með lækkun endur-
greiðslu virðisaukaskattsins sé
raunverulegur.
Full andstaða
Frumvörpin gera ráð fyrir að
flytja í áföngum 800 milljóna lækk-
un á neyslusköttum yfir á launa-
kostnað fyrirtækjanna og hús-
næðiskostnað almennings. Samtök
iðnaðarins iýsa fullri andstöðu við
þá þætti frumvarpanna sem lúta
að fjármögnun breytinga á vöru-
gjöldum og skora á þing og ríkis-
stjórn að taka þess í stað upp þær
tillögur sem víðtækt samkomulag
hafði náðst um.
Höfundur er formaður Samtaka
iðnaðarins.
Minningargreinar
og aðrar greinar
FRÁ áramótum til 15. febrúar
sl. birti Morgunblaðið 890 minn-
ingargreinar um 235 einstakl-
inga. Ef miðað er við síðufjölda
var hér um að ræða 155 síður í
blaðinu á þessum tíma. í janúar
sl. var pappírskostnaður
Morgunblaðsins rúmlega 50%
hærri en á sama tíma á árinu
1995. Er þetta í samræmi við
gífurlega hækkun á dagblaða-
pappír um allan heim á undan-
förnum misserum. Dagblöð víða
um lönd hafa brugðizt við mikl-
um verðhækkunum á pappír með
ýmsu móti m.a. með því að stytta
texta, minnka spássíur o.fl.
Af þessum sökum og vegna
mikillar fjölgunar aðsendra
greina og minningargreina er
óhjákvæmilegt fyrir Morgun-
blaðið að takmarka nokkuð það
rými í blaðinu, sem gengur til
birtingar bæði á minningargrein-
um og almennum aðsendum
greinum. Ritstjórn Morgunblaðs-
ins væntir þess, að lesendur sýni
þessu skilning enda er um hóf-
sama takmörkun á lengd greina
að ræða.
Framvegis verður við það mið-
að, að um látinn einstakling birt-
ist ein uppistöðugrein af hæfi-
legri lengd en lengd annarra
greina um sama einstakling er
miðuð við 2.200 tölvuslög eða
um 25 dálksentimetra í blaðinu.
í mörgum tilvikum er samráð
milli aðstandenda um skrif minn-
ingargreina og væntir Morgun-
blaðið þess, að þeir sjái sér fært
að haga því samráði á þann veg,
að blaðinu berist einungis ein
megingrein um hinn látna.
Jafnframt verður hámarks-
lengd almennra aðsendra greina
6.000 tölvuslög en hingað til
hefur verið miðað við 8.000 slög.
blabib
- kjarni málsins!