Morgunblaðið - 11.05.1996, Blaðsíða 27

26 LAUGARDAGUR 11. MAÍ1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
DYR UMFERÐ
KOSTNAÐUR samfélagsins vegna umferðarslysa hefur til
þessa verið talinn liggja á bilinu 6-8 milljarðar króna á
ári. Samkvæmt nýjum útreikningum Hagfræðistofnunar íslands
má hins vegar gera ráð fyrir að heildarkostnaðurinn sé á bilinu
16,2 - 18,8 milljarðar króna árlega, eftir að tekið hefur verið
tillit til þátta er ekki hafa verið metnir til þessa.
Tryggvi Þór Herbertsson, forstöðumaður Hagfræðistofnun-
ar, gerði grein fyrir þessum útreikningum á Umferðarþingi og
sagði að sem hlutfall af árlegri landsframleiðslu samsvaraði
þetta 4-6%. Því væri fyllsta ástæða til að líta á umferðarslys
sem alvarlegt efnahagsvandamál.
Það er fyllsta ástæða til að efna til umræðii um hvernig
draga megi úr umferðarslysum, jafnt vegna þeirra líkamlegu
og andlegu þjáninga sem slysin valda sem hins samfélagslega
kostnaðar í heild. Þótt útreikningar af þessu tagi byggist ávallt,
líkt og Tryggvi tók fram í erindi sínu, að einhveiju leyti á
huglægu mati er ljóst að kostnaðurinn er gífurlegur.
Það hefur ítrekað komið fram að mesti áhættuhópurinn í
umferðinni eru yngstu ökumennirnir. Að meðaltali slasast tveir
af hveijum hundrað í aldurshópnum 17-20 ára í umferðaróhöpp-
um og aldurshópurinn 17-24 ára er sá er veldur flestum umferð-
arslysum. Ef grípa á til aðgerða gegn umferðarslysum er því
ljóst að aðgerðir verða ekki síst að beinast að þessum hópi
ökumanna.
í nágrannaríkjum íslands er lágmarksaldur ökumanna yfir-
leitt hærri en á íslandi og víða gilda strangar takmarkanir á
akstri ungmenna fyrstu árin eftir bílpróf, t.d. hvað varðar há-
markshraða. Stjórnvöld hljóta að skoða hvort ástæða sé til að
herða kröfur til ungra ökumanna með einhveijum hætti. Því
má jafnframt velta fyrir sér hvort fræðsla um afleiðingar um-
ferðarslysa ætti að vera hluti af skyldubundnu ökunámi.
Þá eru tryggingar bifreiða í Bandaríkjunum og Evrópu yfir-
leitt mun hærri ef ungir og óreyndir ökumenn hafa afnot af
þeim. Sú hefur almennt ekki verið raunin hér á landi þó að
færa megi rök fyrir því að slíkt kerfi hefði gífurlegt aðhald í
för með sér gagnvart þessum hópi.
Útreikningar Hagfræðistofnunar hljóta loks einnig að vekja
upp spurningar um hvort ástæða sé til að endurmeta hag-
kvæmniútreikninga vegna vegaframkvæmda í ljósi þeirra.
BREYTTSTAÐA
í SUÐUR-AFRÍKU
SÚ ÁKVÖRÐUN F.W. de Klerks, leiðtoga Þjóðarflokksins,
að segja sig úr þjóðstjórninni í Suður-Afríku markar mikil-
væg kaflaskil í pólitískri sögu landsins. Eftir fyrstu lýðræðis-
legu kosningarnar, sem opnar voru öllum kynþáttum, var talið
rétt að helstu stjórnmálaöfl tækju höndum saman um stjórn
landsins.
Það samstarf hefur getið af sér nýja stjórnarskrá, sem sam-
þykkt var fyrr í vikunni.
Mat Þjóðarflokksmanna er að þar með sé þjóðstjórnin búin
að skila hlutverki sínu og rétt að eðlileg stjórnmálabarátta
taki við. Flokkurinn vill skerpa andstæðurnar í stjórnmálum
og móta sér sjálfstæðan grundvöll fyrir næstu kosningar, árið
1999.
Eigi lýðræði að dafna í Suður-Afríku er nauðsynlegt að það
fái að þroskast með eðlilegum hætti. Hluti af því er að stjórn-
völd fái raunverulegt aðhald ábyrgrar stjórnarandstöðu í stað
þess að það falli einungis í skaut róttækustu og öfgafyllstu
afla þjóðfélagsins að halda uppi gagnrýni á stjórn landsins.
Ríkisstjórn Nelsons Mandela stendur nú frammi fyrir því
vandasama verkefni að sannfæra þjóðina, erlenda fjárfesta og
umheiminn um að hún sé fær um að takast á við vandamál
Suður-Afríku og tryggja efnahagslegan og pólitískan stöðug-
leika en falla ekki í sömu gryfju og margar aðrar stjórnir í
álfunni hafa gert á undanförnum árum.
KJÖRSTAÐIR
FYRIR ALLA
BORGARYFIRVÖLD í Reykjavík íhuga nú að færa kjördeild-
ir, sem verið hafa í Austurbæjarskóla, Sjómannaskó'anum
og Miðbæjarskólanum, í Ráðhúsið og á Kjarvalsstaði í kom-
andi forsetakosningum. Ástæðan er sú að fatlaðir hafa kvartað
undan því að aðgengi þeirra að fyrrnefndu kjörstöðunum sé
mjög slæmt. Sama þykir eiga við um Laugarnesskóla og Lauga-
lækjarskóla.
Þetta sýnir það ófremdarástand, sem ríkir enn hér á landi
varðandi aðgengi fatlaðra að opinberum byggingum. Úr því
þarf að sjálfsögðu að bæta. Ef byggingar eru óaðgengilegar
sem kjörstaður, eru þær það ekki síður sem skóli eða þjónustu-
stofnun, sem fatlaðir jafnt og aðrir þurfa að nýta sér.
Frumvarp til lag< ) um stéttarfélög og vinnudeilur
Drög í janúar Frumvarp Afstaða ASl Breytingatillögur meiri- hluta félagsmálanefndar
Aðild að stéttarfélögum og félagssvæði Stéttarfélög opin öllum i starfsgrein. Félagssvæði þeirra só ekki minna en sveitarfélag. Andvígt. Ákvæðið skapar hættu á átökum um einstök samningssvið. Ákvæðið fellt brott.
Vinnu- staðafélög Heimilt að stofna vinnustaðafélög í fyrirtækjum með 250 eða fleiri starfsmenn. Andvígt. Telur ákvæðið brot á stjórnarskrá og alþjóðiegum samningum. Ákvæðið fellt brott.
Umboð samninga- nefnda Samninganefnd hefur umboð til að setja fram tillögur að samningi og undirrita samning, kveða á um sam- eiginlega atkvæðagreiðslu félags- manna og framselja umboð sitt. Óbreytt frá tillögum í janúar. Andvígt. Gróf íhlutun í innri málefni stéttarfélaga og brot gegn sam- þykkt Alþjóðavinnumálastofnunar- ipnar (ILO). Ákvæðið óbreytt.
Afgreiðsla kjarasamninga Samningur giidir frá undirskriftar- degi nema hann sé felldur af þriðjungi atkvæða skv. atkvæða- eða félagaskrá innan fjögurra vikna, sé ekki á annan veg samið. Meirihluta greiddra atkvæða þarf til að fella kjarasamning og minnst fimmtung atkvæða skv. atkvæða- eða félagaskrá. Taki samningurtil hluta félagsmanna eða starfsmanna fyrir- tækis þarf meirihluta og minnst þriðj- ung atkvæðisbærra til að fella hann. Andvígt. Tilraun til að lögbinda starfshætti stéttarfélaga. Brot á samþykkt ILO um frelsi stéttarfélaga. Minnst fjórðung atkvæða í stað fimmtungs skv. atkvæða- eða félagsskrá þarf til að fella samning. Heimilt er að gera vinnustaðasamn- inga, sem bera skal sameiginlega undir atkvæði allra félagsmanna í fyrirtæki og ræður meirihlutinn.
Boðun vinnustöðvunar Vinnustöðvun er lögmæt ef viðræð- ur hafa átt sér stað eða leitað hafi verið eftir viðræðum. Tillagan þarf að hljóta fullan helming greiddra atkvæða og tiltekið hlutfall skv. atkvæða- eða félagaskrá í leynilegri atkvæðagreiðslu. Ákvörðun um verkfall og verkbann tekin í leynilegri atkvæðagreiðslu með þátttöku a.m.k. fimmtungs atkvæðis- bærra og þarf meirihlutinn að sam- þykkja. Póstkosning er heimil og gildir niðurstaða hennar óháð þátttöku. Taki vinnustöðvun til ákv. hóps þarf helm- ingur þeirra að taka þátt og meirihluti að samþykkja. Andvígt. Fer í bága við samþykkt ILO um frelsi stéttarfélaga. Auðveldara verður að boða til verkfalls stærri hópa en minni, sköpuð er hætta á langvinnari verkföllum en orðið hafa. Fjórðungs þátttöku í stað fimmt- ungs krafist til að hefja vinnu- stöðvun, hvort sem hún er almenn eða tekur til hóps starf smanna en meirihluti greiddra atkvæða ræður niðurstöðu.
Frestun vinnustöðvunar Samninganefnd eða fyrirsvars- mönnum aðila er heimilt að fresta boðaðri vinnustöðvun um allt að 14 sólarhringa án samþykkis gagnaðila með minnst sólarhrings fyrirvara. Andvígt. Gjörbreytir eðli verkfalls- heimilda. Félögin þyrftu að semja við vinnuveitendur ef fresta á verkfalti lengur en 14 sólarhringa. Um slíkt verður ekki samið. 14 sólarhringa frestunin er lengd í 28 sólarhringa og eins sólarhrings fyrirvari lengdur í þrjá sólarhringa.
Fjölda- uppsagnir Vinnustöðvanir skilgreindar. Fjölda- uppsagnir eða sambærilegar aðgerðir af hálfu vinnuveitenda eða launa- manna teijast til vinnustöðvana Andvígt. Ekki þarf lengur að koma til sönnunar á aðild félags að fjölda- uppsögn til að á hana sé litið sem verkfall. Brot á lögum og ákvæðum mannréttindasáttmála. Ákvæðið óbreytt.
Vald sáttasemjara Sáttasemjara er heimilt að uppfyllt- um skilyrðum að leggja fram eina sameiginiega miðiunartillögu, sem getur náð til allra hópa sem eru með lausa samninga (svokölluð tengi- regla). Efnislega óbreytt frá drögum í janúar en bætt er við að sameiginlegt atkvæðamagn ráði úrslitum um sameiginlega miðlunartillögu og tekið er fram að atkvæðagreiðslur á almennum vinnumarkaði og meðal opinberra starfsmanna skuli vera algerlega aðgreindar. Andvígt. Færir sáttasemjara stór- aukin völd. Skilyrði sem sáttasemj- ara eru sett eru gagnslaus. Tengi- reglan getur leitt til að stórir hópar launafólks verði algerlega áhrifa- lausir um sín mái. Fellt út og núgildandi ákvæði laga um sáttastörf frá 1978 látið halda sér.
Sáttasemjara sett skilyrði Til að geta sett fram sameiginlega miðlunartillögu þarf m.a. viðræðu- áætlun að vera lokið, samningar verið lausir um tíma, efnislegar viðræður átt sér stað og aðilar átt kost á að gera athugasemdir við hugmynd sáttasemjara um miðlunartillögu. Að mestu óbreytt frá tillögum í janúar en með breyttu orðalagi. Andvígt. Engin trygging fyrir að viðræður séu ekki aðeins til mála- mynda, skilyrði háð nánast frjálsu mati sáttasemjara og hafa litla efnislega þýðingu. Þeim skilyrðum sem sáttasemjari þarf að uppfylla til að geta lagt fram miðlunartíllögu er haldið óbreyttum í frumvarpinu.
Atkvæða- greiðsla um miðlunar- tillögu Þriðjung atkvæða samkvæmt atkvæða- eða féiagaskrá þarf til að fella tillögu. Til að fella miðlunartillögu þurfa 33,3% atkvæðisbærra félagsmanna að vera á móti og einnig meirihluti þeirra sem þátt taka í kosningunni. Algerlega óásættanlegt. Tvöfalt strangari kröfur eru gerðar til að hægt sé að felia miðlunartillögu en núgildandi lög kveða á um. Þótt þátttaka sé nær 70% í atkvæða- greiðslu og meirihlutinn sé á móti getur tillagan engu að síður talist samþykkt. Ákvæðinu hefur verið breytt. Tillaga telst felld ef meira en helmingur af greiddum atkvæðum er á móti og mótatkvæði eru fleiri en fjórðungur atkvæða skv. atkvæða- eða félaga- skrá. Þetta gildir einnig um póst- atkvæðagreiðslu.
Félagsmálanefnd fjallar um breytingar á stéttarfélagsfrumvarpinu
Lagastofnun
kynnir álit sitt
á mánudag
ASl fellst ekki á breytingar meirihluta félags-
málanefndar á stéttarfélagsfrumvarpinu.
Skv. heimildum Ómars Friðrikssonar telja
þrír lögfræðingar stéttarfélaga breytingamar
brot á félagafrelsisákvæðum en álit Laga-
stofnunar HÍ á breytingartillögunum verður
kynnt í nefndinni á mánudag.
RÍKISSTJÓRNIN og stjóm-
armeirihlutjnn á Alþingi
hafa tvívegis breytt fram-
varpsdrögum um breyt-
ingar á vinnulöggjöfinni til að koma
til móts við kröfur verkalýðshreyf-
ingarinnar. Forysta verkalýðshreyf-
ingarinnar er þó enn ósátt við fram-
varpið. í töflunni hér að ofan era í
samandregnu máli bornar saman
helstu breytingar sem gerðar hafa
verið á frumvarpinu og afstaða ASÍ
til einstakra atriða.
í janúar kynnti félagsmálaráð-
herra framvarpsdrög að breytingum
sem áttu eingöngu að ná til laga
um sáttastörf í vinnudeilum. Hug-
myndimar mættu mikilli andstöðu
verkaiýðshreyfingarinnar. Þegar
frumvarpið um stéttarfélög og
vinnudeilur var lagt fram á Alþingi
í mars hafði ráðherra dregið til baka
ýmsar tillögur sem voru í upphaf-
legu frumvarpsdrögunum frá í jan-
úar, þ.á.m. hugmyndir um að þriðj-
ung atkvæða samkvæmt atkvæða-
eða félagaskrá þyrfti til að fella
kjarasamning.
Framvarpið í heild sinni og flest
ákvæði þess mættu engu að síður
mikilli mótspyrnu verkalýðshreyf-
ingarinnar og í byijun vikunnar
kynnti félagsmálanefnd fulltrúum
stéttarfélaganna ýmsar nýjar tillög-
ur um breytingar sem gerðar hafa
verið á frumvarpinu. Mæta þær
einnig andstöðu verkalýðshreyfmg-
arinnar.
Skv. heimilum Morgunblaðsins
standa enn yfir viðræður í nefndinni
við fulltrúa ÁSÍ og Sambands banka-
manna um ýmis álitaefni og er ekki
talið útilokað að enn frekari breyting-
ar verði gerðar en reiknað er með
að frumvarpið verði afgreitt út úr
nefndinni í fyrri hluta næstu viku
Fulltrúar ASÍ era mjög ósáttir
við ýmis atriði brytingartillagnanna
m.a. um umboð samninganefnda,
atkvæðagreiðslur og ákvæði um
sameiginlega afgreiðslu vinnustaða-
samninga.
Þrír lögfræðingar á vegum stétt-
arfélaga hafa komið á fund félags-
málanefndar og m.a. lýst þeirri
skoðun sinni að ýmis atriði breyting-
anna bijóti í bága við félagafrelsisá-
kvæði stjórnarskrár og samþykktir
Alþjóðavinnumálastofnunarinnar.
Lagastofnun Háskóla íslands
skilaði fyrir nokkru áliti á því hvort
ákvæði frumvarpsins, eins og þau
voru þegar frumvarpið var lagt fram
á Alþingi, brytu í bága við stjórnar-
skrá og þjóðréttarsamninga. Taldi
Lagastofnun m.a. álitamál hvort
bann við að félagssvæði stéttarfé-
lags sé minna en sveitarfélag sam-
rýmdist alþjóðasáttmálum um fé-
lagafrelsi og benti einnig á að ekki
væri öruggt að áskilnaður um 250
manna lágmarksfjölda til að stofna
vinnustaðafélög stæðist. Þessi
ákvæði hafa nú bæði verið felld út
úr frumvarpinu en bætt hefur verið
inn í framvarpið málsgrein um
vinnustaðasamninga og sameigin-
lega afgreiðslu þeirra, sem mætir
einnig andstöðu verkalýðshreyfing-
arinnar.
Sérfræðingar Lagastofnunar
munu koma á fund félagsmála-
nefndar á mánudag til að kynna
álit sitt á því hvort umræddar breyt-
ingartillögum, sem meirihluti nefnd-
arinnar hefur gert á frumvarpinu,
standast ákvæði stjórnarskrár og
LAUGARDAGUR 11. MAÍ 1996 27
EMIL L. Sigurðsson hefur í
félagi við læknana Guð-
mund Þorgeirsson, Nikul-
ás Sigfússon og Helga
Sigvaldason verkfræðing unnið að
rannsókn á kransæðasjúkdómum
meðal íslenskra karlmanna. Hjarta-
vernd stendur fyrir þessari rannsókn
sem hófst árið 1968. Nú liggja fyrir
ýmsar niðurstöður úr þessari rann-
sókn, sem vakið hefur veralega at-
hygli í erlendum læknatímaritum.
„Það sem mesta athygli vakti í þess-
ari rannsókn var að þriðja hvert
hjartaáfall meðal íslenskra karl-
manna er „þögult“. Það þýðir að
einstaklingurinn fær engin eða mjög
óvenjuleg einkenni og greinist ekki
fyrr en kannski löngu seinna. Rann-
sóknin nær til 9139 karlmanna á
aldrinum 34-70 ára. Af þeim höfðu
154 fengið hjartaáfall áður en þeir
komu til rannsóknar, 84 til viðbótar
höfðu hins vegar fengið „þögult"
hjartaáfall. Um helmingur þeirra
sem greindust með „þögult“ hjarta-
áfall virðist ekki hafa haft nokkur
einustu einkenni, en hin helmingur-
inn fær lítil eða óvenjuleg einkenni.
Þessi óvenjulegu einkenni eru al-
mennur slappleiki, þurr hósti, hjart-
sláttur, kviðverkir, mæði, ógleði og
uppköst og yfirlið. Eftir því sem
menn verða eldri fá þeir frekar „þög-
ul“ hjartaáföll. Við sjötíu ára aldur
fá yfir fimm prósent manna þennan
sjúkdóm. Þessi rannsókn hefur sýnt
fram á að það er um tvenns konar
hjartaáföll að ræða, þau sem gefa
hefðbundin einkenni og hin sem era
„þögul“, gefa engin einkenni eða
óvenjuleg."
Reykingamenn í meiri
hættu en aðrir
Emil og félagar báru saman
áhættuþætti þessara forma hjarta-
áfalla og reyndust þeir vera nánast
þeir sömu. Meðal annars voru 90
prósent af þessum „þöglu“ hjartaá-
föllum meðal reykingamanna. Þó
að einkenni geti verið léttvæg við
svona „þögul“ hjartadrep eru horf-
ur þeirra sem fá þau jafn slæmar
og hinna sem fluttir eru í snarhasti
„Þögul“
hjartaáföll
algengari en
áður var talið
Veríð er að vinna úr rann-
sóknargögnum sem safnað
hefur veríð meðal íslenskra
karlmanna sem haft haf a
kransæðasjúkdóm. Margt
bendir til að margir fái
hjartaáföll án þess að hafa
nokkur einkenni og eru í auk-
inni lífshættu eftir það. Guð-
rún Guðlaugsdóttir ræddi þetta mál við
Emil L. Sigurðsson lækni, sem varði nýlega
doktorsrítgerð um þetta efni.
LÍNURIT sem sýnir lífslíkur einstaklinga með mismunandi form
kransæðasjúkdóma. 1. Hefðbundin hjartaáföll. 2. „Þögul“ lyarta-
áföll. 3., 4. og 5. Hjartaöng. 6. „Þöglar“ línuritsbreytingar. 7. Ein-
staklingar án kransæðasjúkdóms.
með sjúkrabíl á sjúkrahús. Okkar
ályktun er sú að bæði læknar og '
leikmenn þurfi að hafa vakandi
augu með þessum óvenjulegu ein- i
kennum, sérstaklega þegar um er
að ræða einstakling sem er í hættu j
á að fá kransæðasjúkdóm, t.d. í
reykir eða hefur í ætt sinni slíka 1
sjúkdóma. j
í rannsókninni kom einnig fram 1
að miklu færri fá kransæðasjúk- j
dóma nú en fyrir t.d. tuttugu árum. I
Þetta stafar af breyttum lífsvenjum
fólks, svo sem minni neyslu á dýra-
fitu, þannig að kólestról hefur lækk-
að í blóði þess. Fleira fólk sem greint 1
hefur verið með háþrýsting fær lyf I
sem lækka blóðþrýstinginn og með- i
ferðin er áhrifaríkari en áður var,“ v
sagði Emil. í rannsókninni var rætt u
við menn sem fengið hafa hjarta- j
áfall og svo þá sem fengið hafa i
hjartaöng (hjartakveisu). í ljós kom jj
að kransæðasjúkdómum í heild hef- !
ur fækkað, þó hefur þeim sem hafa j
einungis hjartaöng fjölgað en !
hjartaáföllunum fækkað.
Emil bar í ritgerð sinni saman j
lífslíkur þessara tveggja hópa j
manna. „Horfur þeirra sem fengið
hafa hjartaáfall eru mun verri þeirra
sem fengið hafa hjartaöng," sagði
Emil. Hann nefndi tölur máli sínu
til staðfestu. Þijátíu prósent af þeim
sem fengu hjartaáfall voru látnir
eftir tíu ár en aðeins 12 prósent
þeirra sem fengu hjartaöng um
sama leyti dóu. „Þetta stafar af því
að hjartaáfallsmennirnir hafa frekar
háþrýsting og of hátt kolesteról í
blóði og þeirra hjartavöðvi varð fyr-
ir skemmdum sem ekki var til að
dreifa í hinum hópnum.“
Einnig voru áhættuþættir skoð-
aðir hjá báðum þessum hópum. „Við
sýndum fram á að hinir hefðbundnu
áhættuþættir kransæðasjúkdóms
höfðu veruleg áhrif á horfur ein-
staklinga sem þegar era komnir með
sjúkdóminn og niðurstöðurnar
benda til þess að horfur hvers ein-
staklings mótist af flóknu samspili .
áhættuþáttanna og þess hvort hann ^
hafi fengið hjartaáfall eða sé með
hjartaöng." Hjartaöng getur fólk
fengið aftur og aftur. Hún lýsir sér
með bijóstverk eða þyngslum sem
koma helst við áreynslu og hverfa
við hvíld. Þessi einkenni geta leitt
út í vinstri handlegg og jafnvel upp
í háls. Við hjartaáfall á sér stað stífla
í einni af kransæðunum sem veldur
algerri blóðþurrð á ákveðnu svæði
í hjartavöðvanum sem leiðir til þess
að viðkomandi fær hjartadrep og
hjartavöðvinn veiklast vegna örvefs-
myndunar, slík örvefsmyndun á sér
hins vegar ekki stað við venjulega
hjartaöng
Áhættuþættir skipta
miklu máli fyrir alla
Rannsóknin sýndi svo ekki verður
um villst að þótt einstaklingur sé
kominn með kransæðasjúkdóm hafa
áhættuþættirnir ennþá verulega i
þýðingu fyrir hann. Ef fólk reykir 1
ekki, hefur eðlilegt kólesterólmagn
í blóði og blóðþrýstingur er í lagi
era horfur, jafnvel þeirra sem feng- t
ið hafa hjartaáfall, veralega góðar.
Þetta bendir til þess að mikilvægt
sé að kanna áhættuþáttamynd allra
kransæðasjúklinga og meðhöndla ;
þá sem þörf er á.
í síðustu tveimur hlutum rann- !
sóknarinnar var fjallað um annars I
vegar gildi ákveðinna hjartalínurits- *
breytinga meðal karlmanna sem
ekki hafa neinn þekktan kransæða-
sjúkdóm og sýndi sú athugun að
þessir einstaklingar hafa oft þögult 1 .
form á kransæðasjúkdómum og
þessar breytingar tvöfalda dánarlík-
ur. Hins vegar var skoðað sérstak-
lega vægi áhættuþátta kransæða-
sjúkdóms meðal þeirra sem hafa
hjartastækkun eða hjartabilun. Ný-
legar rannsóknir sýna að mjög mikil- j
vægt er að meðhöndla fólk með of
hátt kolesteról í blóði, en í þessum L
rannsóknum hafa hins vegar ekki «
verið teknir með einstaklingar með |
hjartabilun eða hjartastækkun. Nið- r
urstöður hinnar íslensku rannsóknar r
hafa sýnt að áhættuþættir eins og I
reykingar, of hár blóðþrýstingur og I
hátt kólésterol í blóði hafa jafn slæm |
áhrif á lífslíkur þessara manna ogf
annarra kransæðasjúklinga."