Morgunblaðið - 07.07.1996, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 7. JÚLÍ1996 19
Morgunblaðiö/Valdimar Kristinsson
framförum í reiðmennsku og þjálfun
hróssa. Ég get alveg tekið undir það
en ég verð afar móðgaður ef því er
haldið fram að ekki hafi verið til
góðir reiðmenn hér á árum áður. Það
voru til þrælgóðir reiðmenn, þá sjálf-
menntaðir og lagnir. Ég tel að á
báðum sviðum hafi orðið miklar
framfarir og fer vel á að þetta tvennt
fylgist að. Það er líka rétt að undir-
strika það að þeir sem eiga heiðurinn
helst skilið fyrir framfarir í hrossa-
rækt eru ræktendurnir sjálfir. Ég
sem ráðunautur hef gefið leiðbein-
ingarnar en það eru ræktendumir
sem taka ákvarðanimar og áhætt-
una.“
Þótt líf og starf Þorkels hafi snú-
ist um hesta segir hann að það sem
hafi gefið honum mest í þessu starfi
sé sá mikli fjöldi manna sem hann
hefur kynnst og átt samstarf við.
„Hrossin eru ekki nema hálf sagan
í minni starfssögu og mér hlýnar um
hjartarætur þegar ég hugsa til allra
þeirra sem ég hef kynnst á ferlinum.
Auðvitað hefur stundum hvesst í
samskiptunum við ýmsa en það hefur
allt jafnað sig og það eru fyrst og
fremst góðu stundirnar sem sitja
eftir í mínum minningar ranni. Man-
nauðurinn er kannski sá mesti sem
við eigum og auðvitað eru menn
misjafnir en það er líka fjölbreytileik-
inn sem gefur mannlegum samskipt-
um gildi. Það er hjá fólkinu sem
drifkrafturinn liggur. Ef ekki væri
þessi mikli áhugi hjá þessu ágæta
fólki sem að hrossaræktinni stendur
myndi lítið gerast í framfaraátt."
Blendingsræktunln
betri kostur
Þorkell var tregur til að nefna ein-
hver nöfn og gilti þá einu hvort um
væri að ræða eftirminnileg hross eða
athyglisverðar persónur. Sagði hann
alltaf erfitt að gera slíkt þegar marg-
ir verðskulduðu að um þá væri getið.
Þess í stað beindi Þorkell talinu að
umræðunni um stofnræktun eða
blendingsrækt. sem, var kannski líf-
legri fyrir nokkrum árum. Segir hann
að fljótlega eftir að hann fór að leiða
hugann að þessu hafi hann komist
að raun um að íslenski stofninn hafi
verið búinn að ganga í gegnum svo
marga hreinsunarelda, t.d. móðu-
harðindin, og eftir þetta væri stofn-
inn orðinn mjög innræktaður og í
framhaldsræktuninni mætti hafa það
að leiðarljósi að sama væri hvaðan
gott kæmi innan stofnsins.
„Snemma á ferlinum þótti mér
Þorkell Bjarnason, fyrrverandi
hrossaræktarráðunautur, situr í dag
á meðal brekkudómara á fjórðungs-
móti sunnlenskra hestamanna eftir
að hafa setið „hinumegin11 í 35 ár.
ástæða til að hvetja menn til víðsýni
í stóðhestavali. Sömuleiðis hef ég
ekki lagt áherslu á stofnrækt en hef
hinsvegar sagt: „Ef þið viljið stunda
stofnrækt þá mun enginn leggja stein
í götu ykkar í því, hrossin verða
dæmd eins og þau koma fyrir.“ Eigi
að síður er ég ekki alsaklaus af því
að hafa kynnst stofnrækt og nefni
ég í því sambandi Kirkjubæjarbúið
en þar hef ég fylgst með ræktuninni
gegnum árin og stóð fyrir því að
stofnrækt var sett á laggirnar á
Hólum. Til stóð að vera með tvo
stofna þar en ég lagðist eindregið
gegn því, mælti með að þar yrðu
eingöngu ræktuð Svaðastaðahross.
Ef menn vildu stunda stofnrækt þótti
mér það í lagi þótt það væri ekki
mín stefna. Ég tel að menn eigi að
nota það sem þeim líst best á og
henti best fyrir þeirra hryssur burt-
séð af hvaða stofni hesturinn er,“
segir Þorkell fullur sannfæringar.
Þegar hér er komið sögu skaut
blaðamaður inn þeirri spumingu
hvort Hrafn frá Holtsmúla væri ekki
dæmigerður blöndunar- eða hræri-
grautarhestur, eins og ýmsir myndu
kjósa að nefna hann. Nú stóðst Þor-
kell ekki mátið. „Það er langt síðan
menn fóru að spyrja mig hver væri
besti hestur landsins í röðum stóð-
hesta. Ég hef alltaf gætt þess að
gefa ekki upp slíka skoðun og tala
ekki af mér. Það geta verið viðkvæmt
mál að setja einhvem hest öðmm
ofar.
Af Hrafnl frð Holtsmúla og
Svelnl á Sauðárkróki
í seinni tíð hef ég látið það eftir
mér að bijóta þessa reglu. Frá fyrstu
tíð hefur mér litist vel á Hrafn frá
Holtsmúla, var strax ágætis hestur
þótt ekki væri hann sjálfur stór-
snjall. Þegar svo afkvæmin fara að
koma fram undan honum kringum
’79 fer ég að gera mér grein fyrir í
hvað stefni með hestinn og fer að
tala utan af því að þarna fari hestur
öðrum merkilegri. í dag þarf enginn
að velkjast í vafa um að Hrafn er
besti stóðhestur landsins og í raun
ótrúlegt hvað hesturinn hefur skilað
mörgum góðum hrossum í ræktun-
ina. Besti mælikvarðinn á gæði hans
er líklega stöðugar vinsældir hans.
Hann hefur verið umsetinn alla tíð,
má segja að slegist hafi verið um
að fá að halda undir hann. Hann
stendur tvímælalaust upp úr hann
Hrafn," segir Þorkell og úr því hann
hafði leyft sér að nefna einn hest
umfram aðra gat hann ekki á sér
setið að nefna einn mann úr röðum
hrossaræktenda.
„Það verður ekki hjá því komist
að minnast á hrossarækt Sveins
Guðmundssonar á Sauðárkróki.
Hann ber höfuð og herðar yfir alla
ræktunarmenn á minni tíð. Ég hef
fylgst með hans starfí frá fyrstu tíð
og er þess fullviss að Ragnars-
Brúnka stendur fyrir þessari miklu
ganghæfni sem Sauðárkrókshrossin
hafa skilað ómælt út í ræktunina.
Hún var með mikinn vilja og vinnuf-
úst geðslag. Þessir góðu eiginleikar
einkenna mjög hrossin frá Sauðár-
króki. Sveinn hefur spilað vel úr því
sem hann fékk í upphafí síns ræktun-
arferils og má segja að hann hafí
staðið eins og klettur í hafínu. Það
er niðurstaða mín að þeir Hrafn og
Sveinn standi upp úr sem afburða
einstaklingar hvor á sínu sviði. Þótt
Sveinn hafí ekki notað Hrafn mikið
má ekki gleyma því að Hervör er
undan Hrafni og undan henni er
Hervar sem er í dag einn vinsælasti
stóðhestur landsins.
Kynnin af Sveini voru alveg sér-
stök fyrir mig, stundum deildum við
hart og það sýnir kannski betur en
margt annað hversu fast ég stóð á
minni sannfæringu að líklega hef ég
ekki deilt harðara við nokkurn mann
en Svein. Það var aldrei sjálfgefíð
þótt Sveinn kæmi fram með hryssu
í dóm að hún yrði efst þótt Sveinn
væri góður ræktunarmaður og ætti
góð hross. Sveinn hafði mikil ítök
meðal manna og fann ég stundum
fyrir miklum kulda eftir að við höfð-
um tekist á, til dæmis ef honum
mislíkaði dómur sem hross frá honum
höfðu hlotið. En við erum góðir vin-
ir,“ segir Þorkell og brosir örlítið
þegar hann rifjar upp samskipti sín
við Svein á Sauðárkróki.
„Auðvitað fékk ég ýmislegt á mig
á þessum árum en ég held ég hafí
alltaf staðið uppréttur. .Oftsinnis ver-
ið sakaður um hlutdrægni, sagður
hygla einum umfram aðra, þetta
hefur vissulega verið stormasamt.
En það eru björtu og góðu stundim-
ar sem sitja sterkar í minningarsarp-
inum. Ég er fullur þakklætis til fólks-
ins sem ég hef starfað fyrir. Ber
ekki kala til nokkurs manns og geng-
ið ágætlega að lynda við fólk.
Pínleg aðstaóa
Frá fyrstu tíð hefur Þorkell feng-
ist við hrossarækt samhliða ráðu-
nautarstarfínu og var hann spurður
hvort þarna hafí ekki orðið hags-
munaárekstrar. „Mín hrossarækt
hefur verið mér töluvert erfitt mál
hvað þessu viðkemur. Ég átti mín
hross þegar ég tók við starfínu og
eins og kom fram var hér aðeins um
hálft starf að ræða og mér datt ekki
til hugar að eyða hrossunum eða
losa mig við þau. Mér fannst þau
heldur ekki svo merkileg að þau
myndu komast ofarlega á blað á
sýningum. Einnig spilaði inn í að
börnin mín hneigðust snemma til
hesta og gat ég ekki farið að taka
hrossin af þeim. Þetta slapp nú vel
í tíu ár eða svo en þá fóru að koma
fram ljósir punktar í þessari ræktun.
Mér er það alltaf minnisstætt á
fjórðungsmóti ’76 að þá fannst með-
dómendum mínum að hryssa frá mér
best og ætti að standa efst í sínum
flokki. Þama komst ég í verulega
pínlega stöðu. Ég átti ekki von á
þessu en það fyrsta sem mér hug-
kvæmdist var að senda hryssuna
heim um kvöldið og segja hana halta.
Það var aftur ósanngjarnt gagnvart
syni mínum Gylfa sem þá var fímmt-
án ára og hafði sýnt hana af stakri
prýði. Svo ég reyndi að semja við
meðdómendur mína um að fá að
lækka hana um nokkrar kommur svo
hún yrði í svona fjórða eða fímmta
sæti. En það var ekki við það kom-
andi og sögðu þeir slíkt kæmi ekki
til greina því það væri deginum ljós-
ara að hryssunni bæri fyrsta sætið.
Þetta atvik fór frekar illa í mig. Ég
hef haft það fyrir reglu að ganga
úr dómi þegar hross héðan af heimil-
inu eru sýnd. Vafalaust hafa menn
fundið að því að hross héðan séu
leidd fyrir dóm og vantreyst mér.
Ég hef aldrei heyrt það sjálfur en
ég reikna ekki með öðru en svo sé,“
segir Þorkell.
Um ástæður þess að Þorkell hætt-
ir nú segist hann hafa tekið þessa
ákvörðun að vel athuguðu máli, ein
ástæðan sé sú að hrossarækt barna
hans sé orðin nokkuð umfangsmikil
og kannski hætta á hagsmunaá-
rekstrum. Um þessar mundir sé góð
sátt um störf hans og því megi segja
að nú hafí verið lag. „Það er gott
að hætta þegar góður andi ríkir í
kringum mann, síðustu vikur og
mánuði hef ég verið að ganga frá
ýmsum pappírsverkum og verð eitt-
hvað áfram við það þótt ég sé nú
hættur. Ég kvíði ekki verkefnaleysi,"
segir Þorkell og heldur áfram:
„Ahuginn á hestamennskunni er vel
virkur ennþá og mun ég leggja stund
á útreiðar í ríkari mæli en ég hef
gert undanfarin ár. Þá hef ég verið
beðinn um að mæta allvíða bæði
hérlendis og erlendis á fundi og leið-
beiningarnámskeið.
Hrossarækt freistar mín ekkert,
þetta er að langmestu leyti komið í
hendur afkomendanna og mun ég fá
mína ræktunarútrás í því að fylgjast
með framgangi í þeirra ræktun. Ég
held þetta hafi verið skynsamleg
ákvörðun því einhvers staðar segir
að gott sé að hætta hveijum leik þá
hæst fram fer,“ segir Þorkell í lok
viðtals þegar ekið er að Þóroddsstöð-
um að skoða Laugarvatnshrossin.
tilboðsverð
í iúlí:
eo
vart <rá
ágúst:
fæst í næstu
bókabúð
Sveppatínsla er bæði skemmtileg og
nytsöm iðja og er hægt að stunda
hana frá miðju sumrj og langt fram á
haust. í bókinni er fjallað um allt sem
máli skiptir við sveppatínsluna, svo
sem útlit sveppsins, eiginleika
sveppaholdsins, bragð og lykt,
gróduft og vaxtarstað. Ennfremur eru
í bókinni margar girnilegar matar-
uppskriftir og litljósmyndir af hverri
sveppategund auk fjölda skýringar-
teikninga.