Morgunblaðið - 11.08.1996, Blaðsíða 8

8 SUNNUDAGUR 11. ÁGÚST 1996
MORGUNBIAÐIÐ
FRETTIR
m
'i'/
i'fivy ..iiiiMi // '■ iiii. _/jiot i, e/
... '<•
N\/|}í>, sW// \\/r, 1—ÍZ------- s/rtcto.''i</ '|y/' \l/u .. ,11// -
Mí//
-MN

-?3S/-£ 96
Keppendum okkar gengur ekkert betur að krækja sér í gullið á heimavelli en í Atlanta.,
Senda gamlan her-
trukk til Úkraínu
með hjálpargögn
HVÍTASUNNUHREYFINGIN á íslandi stendur nú
fyrir söfnun á hjálpargögnum, fatnaði, leikföngum
og öðrum daglegum nauðsynjum sem á að senda til
Kiev í Ukraínu.
Til flutninganna hefur Hvítasunnuhreyfingin
fengið gamlan austur-þýskan hertrukk og á að senda
hann með skipi til Rotterdam í Hollandi þann 15.
ágúst. Þar mun Snorri Óskarsson í Betel taka við
honum ásamt öðrum manni og keyra hann til Kiev.
Ferðin mun taka þrjá daga, ef allt gengur að óskum.
I Kiev taka Hvítasunnusöfnuðir við sendingunni og
sjá um dreifingu hennar.
Hafliði Kristinsson, forstöðumaður Filadelfíusafn-
aðarins í Reykjavík, segir að ástandið í Kiev sé mjög
slæmt vegna fátæktar og atvinnuleysis. Einnig hafi
afleiðingar kjarnorkuslyssins í Tsjernóbýl haft sín
áhrif á heilsufar íbúanna.
Tíðir þjófnaðir
Hertrukkurinn sem notaður er til verksins er á
vegum Hvítasunnusafnaðanna á Norðurlöndum. Haf-
Iiði segir hagra'ðingu í því að þurfa aðeins að hlaða
einu sinni í bílinn og geta keyrt hann alla leið, í stað-
inn fyrir að hlaða og umhlaða í gáma.
„Heyrst hefur að þjófnaður á bílum sé tíður á leið-
inni til Ukraínu, svo að ferðalangar þurfi áð gæta
farartækja sinna mjög vel. En Snorri hefur fengið
góðar leiðbeiningar frá vönum mönnum, þannig að
ég óttast ekki að að neinu verði stolið á leiðinni,"
segir Hafliði.
Hafliði segir að mikið hjálparsamstarf sé unnið á
vegum Hvítasunnusafnaða á Norðurlöndum í Ukra-
ínu, Póllandi og víðar.
„Islendingurinn, Sam Daniel Glad, sem nú er bú-
settur á Alandseyjum hefur haldið utan um þetta
hjálparstarf í tengslum við söfnuði í Kiev. Undanfar-
in ár höfum við verið að vinna hjálparstarf í Ukra-
ínu og er þetta í annað sinn sem við sendum hjálpar-
Morgunblaðið/Halldór
DANIEL Glad, faðir Sam Daníel Glad sem skipu-
leggur hjálparstarfið og Hafliði Krisljánsson,
forstöðumaður Fíladelfíusafnaðarins í Reykja-
vík gera hertrukkinn kláran í langferð.
sendingu til Kiev. Við höfum einnig sent heilmikið
til Póllands þegar erfiðleikar voru þar mestir.
Enn er nóg pláss í bilnum og við höfum tíma til
miðvikudags að fylla hann. Vetur eru mjög kaldir í
Kiev og hlífðarfatnaður er þar af skornum skammti.
Oll hversdagsleg tæki, fatnaður og sérstaklega skjól-
fatnaður, eru vel þegin.“
ID4 frumsýnd í fimm
kvikmyndahúsum samtímis
GEIMVERUHRYLLINGURINN, In-
dependence Day, eða ID4, verður
frumsýnd í fimm kvikmyndahúsum
samtímis á föstudaginn og hefur
kvikmynd ekki verið sýnd í fleiri
kvikmyndahúsum hérlendis samtím-
is. Á miðnætti á fimmtudagskvöld
verður forsýning á myndinni í öllum
kvikmyndahúsunum.
Birgir Sigfússon, markaðsfulltrúi
hjá Skífunni hf. sem sér um dreifingu
á myndinni, segir að verið sé að
fylgja bandarískri markaðssetningu
myndarinnar og sýna hana í sem
flestum kvikmyndahúsum fyrstu vik-
umar og laða að sem flesta áhorfend-
ur. Þannig hafi komið inn yfir 200
milljónir dollara á fyrstu vikunum í
Bandaríkjunum, en kvikmyndin var
frumsýnd 3. júlí sl., daginn fyrir þjóð-
hátíðardag Bandaríkjamanna, sem
myndin dregur nafn sitt af.
Myndin verður sýnd í Regnbog-
anum, Háskólabíó, Stjörnubíó,
Laugarásbíó og Borgarbíó á Akur-
eyri. Þegar áhorfendum fækkar er
ætlunin að meta hvaða kvikmynda-
hús haldi áfram sýningum. Regnbog-
inn mun sýna myndina lengst kvik-
myndahúsanna. Einnig mun Regn-
boginn bæta við tveimur sýningar-
tímum á myndinni, kl.13 eftir hádegi
og kl. 1 eftir miðnætti.
Rannsóknir í sjónrænni mannfræði
Líkmyndir létta
syrgjendum missi
sinna nánustu
Ahugi mannfræðinga
á sjónrænni mann-
fræði hefur aukist
á síðastliðnum 10 árum en
þar er leitast við að útskýra
sýnilega þætti svo sem
listaverk, skipulagsfræði,
kvikmyndir og ljósmyndir í
mismunandi menningar-
heimum.
Dr. Ray Ruby hefur und-
anfarin 30 ár einbeitt sér
að rannsóknum á tengslum
menningar og mynda í
samfélögum. Hann er
frumkvöðull í rannsóknum
á tengslum dauða og ljós-
mynda en líkmyndir segir
Dr. Ruby vera mjög al-
gengar m.a. í Bandaríkjun-
um og á Norðurlöndum til
að létta syrgjendum missj
nánustu aðstandenda. I
fyrra skrifaði hann bók um
efnið, Secure the Shadow:
Death and Photography in
America.
Dr. Jay Ruby
Á safni á hann um 5000 líkmynd-
um m.a. af látnu fólki í kistum,
og af andvana börnum.
Annað sérsvið hans eru heim-
ildarkvikmyndir, en hann hefur
borið saman aðferðir kvikmynda-
gerðarmanna og mannfræðinga
við gerð slíkra mynda og komist
að því að starfsaðferðir þeirra og
markmið eru oft á tíðum mjög
ólík.
Dr. Ruby dvaldi hérlendis í
nokkra daga, til að halda erindi
um hugðarefni sín og heimsækja
gamlan nemanda, Sigurjón Bald-
ur Hafsteinsson, sem undanfarin
tvö ár hefur kennt sjónræna
mannfræði í Háskóla íslands.
Morgunblaðið fékk Dr. Ruby til
að útskýra nánar viðfangsefni sín.
- Hver er munur á heimildar-
myndum mannfræðinga og kvik-
myndagerðarmanna?
„Mannfræðingar reyna að setja
sig inn í hugarheim viðfangsefnis-
ins, hversu flókinn og torskilinn
sem hann kann að vera. Höfðað
er því iðulega til mjög afmarkaðs
hóps. Kvikmyndagerðarmenn
hafa hins vegar tilhneigingu til
að einfalda hlutina og nota oft
sama formið, með inngangi, miðju
og niðurstöðum, svipað og um
ritgerðarsmíð væri að ræða.
Myndir þeirra eiga að vera arð-
bærar, og höfða til fjöldans.
Skemmtanagildið er því stundum
látið víkja fyrir sannleiksgildinu.
Veruleikinn er hins vegar svo
margbreytilegur að vafasamt er
að setja hann alltaf í sama formið.
Kvikmyndagerðarmenn líta á
myndina sé lokaðan_ heim sem
veitir ákveðin svör. Áhorfandinn
stendur því sjaldnast upp að sýn-
ingu lokinni með leitandi spurn-
ingar á vörunum."
- Hvað vakir fyrir syrgjendum
sem taka Ijósmyndir af látnum
ættingjum? ---------
„Slíkar myndir eru Hefur safnað
ein leið til að yfirstíga um qqqq
sorgina sem fylgir því
að missa barn, maka
eða
► Dr. Jay Ruby er fæddur 25.
október árið 1935 í Chicago.
Hann lauk doktorsnámi í mann-
fræði árið 1969 frá University
of California. Undanfarin ár
hefur hann starfað sem prófess-
or í mannfræði við Temple há-
skólann í Fíladelfíu og er deild-
arstjóri í sjónrænni mannfræði
fyrir nemendur í framhalds-
námi. Hann hefur skrifað ótal
fræðigreinar um heimildar-
myndir, m.a. um tengsl dauða
og ljósmynda, myndir og sið-
ferði, hugmyndafræði heimild-
armynda á Vesturlöndum og
um kvikmyndagerð frum-
byggja. Einnig hefur hann rit-
stýrt fjölda bóka er fjalla um
sjónræna mannfræði.
Nýlega var hann staddur hér
á landi á vegum Kvikmynda-
fræðifélags Islands og hélt fyr-
irlestra um heimildarkvik-
myndir og tengsl dauða og Ijós-
mynda.
Dr. Ruby er kvæntur og á
þrjú börn.
líkmyndum
foreldri. Ástvinur- ““
inn er látinn en myndin heldur
minningunni á Iofti. Landspítalinn
hefur meðal annars látið taka
myndir af börnum sem hafa fæðst
andvana og boðið foreldrum ljós-
myndirnar. Mannfræðinga skoða
meðal annars hugmyndir ólíkra
menningarheima um dauðann og
hvaða hlutverki líkmyndir gegna
innan mismunandi fjölskyldna.
Ég reyni að svara slíkum spurn-
ingum í bók minni. “
- Um hvað fjalla greinar þínar
um siðferði í heimildarmyndum?
„ímyndir fólks eru afar ólíkar
eftir því hvaða menningarheimi
það tilheyrir. Oft koma því upp
siðferðisleg vandamál við mynda-
tökur. Blökkumenn í Banda-
ríkjunum kvarta til dæmis undan
því að fjölmiðlar gefi almenningi
ranga mynd af þeirra menningu
og segja skýringuna vera fólgna
í því að of fáir blökkumenn starfa
við blaðamennsku.
Samar í Finniandi eru af sömu
ástæðu farnir að gera sínar eigin
heimildarmyndir í stað þess að
láta aðra um það.
íslenskt samfélag er einlitt og
því er þetta vandamál ekki eins
áþreifanlegt og til að mynda í
Bandaríkjunum. Þó get
ég ímyndað mér að
dreifbýlisfólki finnist
stundum sem þeirra
sjónarmið séu rangt
kynnt í fjölmiðlum og
þeir sitji því ekki við sama borð
og höfuðborgarbúar."
- Við hvað ertu að fást um
þessar mundir?
„Ég er að skrifa ævisögu
Francis Cooper sem var banda-
rískur ljósmyndari, uppi um síð-
ustu aldamót, en þá voru ljós-
myndir fyrst að öðlast viðurkenn-
ingu sem listgrein. Ég rannsaka
hvernig myndir hans sýna þjóðfé-
lagið, menninguna og söguna.“