Morgunblaðið - 19.10.1996, Blaðsíða 31

Morgunblaðið - 19.10.1996, Blaðsíða 31
30 LAUGARÐÁGUR19. OKTÓBER1996 STOFNAÐ 1913 ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík. FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson. RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. • • Oryggi og giftusam- leg starfsemi IUPPHAFI ferða er farþegum í Flugieiðavélum sýnt myndband þar sem lögð er áherzla á að fyrsta boðorð félagsins sé ör- yggi farþega, enda mála sannast að lítið flugfélag hefði vart bolmagn til að standast flugslys af þeirri stærðargráðu sem heim- urinn þekkir; svo að ekki sé talað um sorg og sársauka. Það er því viturlegt af ráðamönnum félagsins að leggja slíka áherzlu á öryggismál sem raun ber vitni. Gæfan hefur fylgt þessu helzta alþjóðlega fyrirtæki íslendinga og vonandi verður svo áfram. En gæfan á ekki sízt rætur að rekja til fyrirhyggju og frábærra flug- manna sem orð fer af og þá einnig þeirra sérfræðinga sem ann- ast viðhald þotnanna, en það getur að sjálfsögðu ráðið úrslitum um öryggi og velgengni, ásamt öruggri flugumferðarstjórnun. Stjórn Flugleiða hefur nú skýrt frá því að hún hyggist festa kaup á tveimur nýjum Boeing 757-þotum. Er það vel, ekki sízt vegna þess að vélar þessar hafa reynzt félaginu mjög vel, auk þess sem þær hafa á þeim fjórtán árum sem þær hafa verið í notkun reynzt flestum öðrum flugvélum öruggari og reynslu- betri. Nú hafa Boeing-verksmiðjurnar framleitt um 700 þotur af þessari gerð, en um 2.800 þotur af 737-vélum, en þær eru minni gerð þeirra millilandaflugvéla sem Flugleiðir nota, vinsæl farar- tæki og hafa þótt í öruggara lagi þau 30 ár sem þær hafa verið í notkun. Nú segja flugmálayfirvöld í Bandaríkjunum að nauðsyn- legt sé að gera á þessum vélum breytingar svo öruggar vélar verði enn öruggari eins og sagt er. Þrátt fyrir það sem sagt hefur verið hér að framan stinga þær fréttir í augu að nauðsynlegt sé að gera verulegar breytingar á stýrisútbúnaði 737-þotna vegna óskýrðra flugslysa, eins og getið var um í fréttum Morgunblaðsins í gær og fyrradag. Það er að vonum að menn hafi nokkrar áhyggjur af óskýrðum flugslysum og allt sé reynt að gera til að koma í veg fyrir að þau endurtaki sig. Og nú hefur öryggisstofnun á vegum bandaríska samgöngu- ráðuneytisins óskað eftir breytingum á stýrisútbúnaði á hliðar- stýri þessara þotna og auk þess lagt áherzlu á frekari þjálfun flugmanna til að þeir séu betur í stakk búnir til að bregðast rétt við ef stýrisútbúnaður brygðist. Af fréttum að dæma fylgjast forráðamenn og sérfræðingar Flugleiða rækilega með þessari þróun og er það í samræmi við yfirlýsta stefnu félagsins um öryggismál. Við höfum ekki efni á öðru en fyllsta öryggi og aðgát í þessari mikilvægu atvinnugrein þjóðarinnar. Að því er bezt verður vitað hafa þrjú flugslys orðið á 757-þot- um, öll á nýliðnum misserum, en talið er að tvö þeirra megi rekja til mannlegra mistaka, en hið síðasta, þ.e. flugslysið á Boeing- 757 við Perú nú ekki alls fyrir löngu, virðist hafa orðið vegna tæknilegra bilana. Talsmaður Boeing hélt því þó fram að nær útilokað væri að öll tölvukerfi vélarinnar gætu brugðizt í einu, en svo virðist af frásögn flugstjórans sem fórst ásamt áhöfn sinni og farþegum með þessari sömu vél. Er nú kannað hver hin raun- verulega orsök var, en veður var einnig óhagstætt, myrkur og niðaþoka og sjónflug því útilokað. En hvað sem þessu líður, þá er þetta slys skelfileg staðreynd og nauðsyniegt að gera allt til þess að slíkur harmleikur endurtaki sig ekki. Mikið er í húfi, ekki sízt fyrir flugfélag sem byggir afkomu sína og vinsældir á þeim þotum sem hér hafa verið nefndar. í tengslum við þetta mál er ástæða til að vitna til þess sem Leifur Magnússon, forstöðumaður þróunarsviðs Flugleiða, sagði hér í blaðinu, en hann komst m.a. svo að orði: „Við höfum ekki áhyggjur af tækniástandi þessara véla [þ.e. 757-þotna], enda höfum við notað þær síðan 1990 og þær hafa verið í flugi síðan 1983. Vitaskuld fylgjast öll flugfélög með niðurstöðum rannsókna úr slysum sem þessum, en öll forðast þau að draga ályktanir of fljótt.“ Þá minnti Leifur á að menn verði „að hafa mannlega þáttinn í huga, enda sé ekki nóg að kaupa vélar með tölvuvædd- um hátæknibúnaði ef t.d. þjálfun áhafna eða flugvirkja er ábóta- vant“. Öryggisstofnun samgöngumála í Bandaríkjunum hefur gert tillögur um ýmsar lagfæringar á Boeing 757-þotum til að fyrir- byggja slys, og segir Leifur Magnússon að ástæður þessa hafi verið flugslys sem varð í Kólumbíu í fyrra. I athugasemd forstöðumanns þróunarsviðs Fiugleiða sem birt- ist hér í Morgunblaðinu í kjölfar fyrrnefndrar fréttar, segir að fram til 20. desember 1995 hafi engin þota af gerðinni B-757 farizt „og að þessi flugvélargerð hafi því haft algerlega „hreinan skjöld" hvað þetta varði“. Það er að sjálfsögðu frábær árangur en slysin síðustu misseri varpa þó skugga á þennan árangur. En þá er einnig ástæða til að hafa í huga að þessi þota á að baki tólf milljón flugstundir og um 5,5 milljón brottfarir. Dagleg meðal- nýting hennar er um 8,75 klukkustundir og brottfarartíðni án tæknitafa er um 98,9%. Ástæða er til að ætla að ungur og glæsilegur flugfloti Flug- leiða verði íslenzku þjóðinni áfram til vegsauka og vonandi að gæfan sitji þar áfram við stjórnvölinn. En til þess að svo verði er Flugleiðum nauðsynlegt að bæta enn öryggi öruggra flugvéla og gera þær breytingar á tækniútbúnaði þeirra sem sérfræðingar í Bandaríkjunum telja nauðsynlegar. Að sögn forráðamanna Flug- leiða hafa sumar þeirra verið gerðar en aðrar eru í athugun. Það er mikið í húfi að fyrsta boðorð Flugleiða sé rækilega haldið, öryggi í fyrirrúmi. MORGUNBLAÐIÐ MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR19. OKTÓBER1996 3i Alls voru 3.066 á biðlista eftir skurðaðgerð á stóru sjúkrahúsunum í mars SPARNAÐARAÐGERÐIR í heilbrigðisþjónustunni hafa valdið því að biðlistar í að- gerðir á sjúkrahúsunum í Reykjavík, á Akureyri og í Hafnar- firði hafa smám saman verið að lengj- ast undanfarin ár. Landlæknisemb- ættið hefur varpað ljósi á þróunina með því að taka saman tölur um helstu biðlista stóru sjúkrahúsanna frá árinu 1991. Samanlagður biðlisti var 2.667 í lok ársins 1991, 2.608 í lok ársins 1992, 2.574 í lok ársins 1993, 2.819 í lok ársins 1994, 3.087 í Iok ársins 1995 og 3.066 í mars á þessu ári. Ekki hafa borist upplýsingar frá öllum sjúkrahúsunum vegna yfir- standandi talningar landlæknisemb- ættisins. Af fyrirliggjandi tölum er hins vegar ljóst að lengsti biðlistinn er á bæklunardeildir. Langflestir eða 830 bíða eftir að komast að á bæklun- ardeild Sjúkrahúss Reykjavíkur. Alls bíða um 360 manns eftir að komast að á Landspítalanum, 112 bíða eftir aðgerð á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri og 65 eru á biðlista eftir að komast í aðgerð á St. Jósefsspítala í Hafnarfirði. Nú bíða því yfir 1.300 manns eftir að komast að á bæklunar- deildum sjúkrahúsanna. Biðlisti á bæklunardeildir sjúkrahúsanna var til samanburðar 1.160 manns árið 1991, 920 árið 1992, 913 árið 1993, 1.164 árið 1994 og 1.350 árið 1995. Af öðrum biðlistum er athyglisvert að langur biðlisti er eftir aðgerðum á háls-, nef- og eyrnadeildir eða yfir 1.100 manns. Þar af bíða 135 eftir því að komast í aðgerð á St. Jósefs- spítala í Hafnarfirði og 973 bíða eftir að komast í aðgerð á Sjúkrahúsi Reykjavíkur. Ótalinn er flutningur 70 til 100 aðgerða af Landakoti um þess- ar mundir. Fram hefur komið í fjöl- miðlum að biðlisti hafi verið að mynd- ast í augnaðgerðir á Landakoti. Að- gerðum hefur verið fækkað umtals- vert þar til augndeildin hefur verið flutt á Landspítalann. Hins vegar er gleðilegt að biðlisti hefur verið að styttast á hjartaskurðlækningadeild Landspítalans. Biðlisti á bæklunardeild ekki að styttast Brynjólfur Mogensen, yfirlæknir bæklunarlækningadeildar Sjúkrahúss Reykjavíkur, sagði að fjölgað hefði á biðlista eftir bæklunaraðgerðum úr 650 manns í um 830 manns á síðustu 10 mánuðum. Nú biðu á bilinu 160 til 170 manns eftir því að komast í gerviliða-, hryggaðgerðir og skyldar aðgerðir. Aðeins færri, eða um 150 manns, biðu eftir því að komast í miðlungsþungar aðgerðir á borð við krossbands- eða axlaraðgerðir. Af- gangurinn biði eftir að komast í létt- ari og upp í miðlungsþungar aðgerðir. „Þetta er auðvitað spurning um aðgengi að legurými og skurðstofum. Ég get nefnt að við höfum haft eina skurðstofu fimm daga í viku fyrir miðlungi þungar og léttar aðgerðir á Landakoti. Þar voru gerðar 1.000 að- gerðir í fyrra. Nú höfum við hana ekki lengur en fáum í staðinn þijá skurðstofudaga í Fossvoginum. Á Sjúkrahúsi Reykjavíkur höfum við haft um eina skurðstofu að jafnaði á dag á viku. Þessar tíu skurðstofur á viku í húsunum báðum hafa einfald- lega ekki dugað,“ sagði Brynjólfur og tók fram að gróflega áætlað sýndist honum að þörfin á báðum sjúkrahús- unum væri um 20 skurðstofudagar á viku til að sinna því sem þyrfti að sinna fyrir utan bráðaaðgerðir. Fram kom að biðlisti í aðgerð á bæklunar- deildinni væri mislangur en allt upp í tvö ár. Jónas Magnússon, yfirlæknir hand- lækningadeildar Landspítalans, sagði að því miður væru biðlistar ________ í bæklunaraðgerðir ekki að styttast. „Núna bíða 180 manns eftir að komast í hryggspengingu og sami fjöldi bíður eftir að komast í gerviliðaaðgerð. Miðað við full afköst, tvær hrygg- ___________ spengingar og sex gervil- iðaaðgerðir 45 vikur ársins, er um tveggja ára bið eftir hryggspengingu og um átta mánaða bið eftir gervil- iðaaðgerð. Töluvert er um að ungt fólk bíði eftir að komast í hryggspeng- ingu og eru afleiðingamar oft mjög alvarlegar. Fjárhagslegt tap vegna atvinnumissis hefur t.a.m. valdið hús- næðismissi og jafnvel gjaldþrotum. Yfir 1.300 bíða eft- ir bæklunaraðgerð Spamaðaraðgerðir hafa valdið því að biðlistar eftir aðgerðum á stóm sjúkrahúsunum hafa verið að lengjast. Anna G. Olafsdóttir komst að því að lengsti biðlistinn, eða yfir 1.300 manns, er á bækl- unardeildir sjúkrahúsanna. Læknar segja biðlista hafa í för með sér óþarfa þjáningu fyrir sjúklingana svo ekki sé talað um kostnað fyrir sjúklingana og samfélagið í heild. Lyfábið- tímanum kosta jaf n mikið og sjálf aðgerðin Ekki má heldur gleyma því að eftir því sem fólk er lengur frá vinnu þeim mun erfiðari verður endurhæfingin," sagði Jónas og tók fram að oft þyrfti að venja fólkið sérstaklega af sterkum lyfjum eftir bakaðgerðir. Hann sagði að eldra fólk væri fjöl- mennast á biðlista eftir gerviliðaað- gerð. „Inn á þennan biðlista kemst fólk ekki fyrr en halda verður verkjun- um niðri með svo og svo miklu af lyfj- um eða næturverkir eru farnir að gera vart við sig,“ sagði hann og tók fram að oft væri ekki um atvinnu- missi að ræða. „Hins vegar teppa sjúklingamir oft eftirsótt og dýr hjúkr- unarrými. Hvað kostnað varðar hafa rannsóknir vestan- og austanhafs sýnt fram á að liðskiptaaðgerðir séu með allra þjóðhagslega hagkvæmustu að- gerðunum." Biðlisti er að myndast í almennar skurðaðgerðir Smám saman hefur verið að mynd- ast biðlisti í almennar skurðaðgerðir. „Núna bíða á annað hundrað manns eftir að komast í aðgerð og hægt saxast á listann því mikið er um bráðatilfelli," segir Jónas. „Verst er biðin í kviðsjáraðgerðir vegna þindarslits. Sjúklingár á biðlista þurfa afar dýr lyf og staðreynd að á a.m.k. eins og hálfs árs biðtíma kosta lyfin jafnmikið og sjálf aðgerð- in. Aðgerðin felst í því að þindarslitið er lagað með 4 til 5 litlum götum á kviðarholið. Eftir aðgerðina losnar sjúklingurinn úr lyfjameðferð." Jónas segir að á fjórða hundrað sjúklingar bíði eftir því að komast í þvagfæraskurðaðgerð. „Afleiðingin 'af langri bið verður oft að sjúklingamir hætta að geta losað sig við þvag og þurfa á bráðainnlögn að halda. Vinnan fer því að snúast meira en eðlilegt er um bráðatilfellin og hægar gengur að vinna á almenna biðlistanum," segir hann. Svipaða sögu er að sögn Jónasar að segja af lýtalækningadeildinni og æðaskurðlækningadeildinni. „Á lýta- lækningadeildinni er verið að vinna með meðfædda sköpunargalla eins og klofna vör eða góm en aðstaðan er svo slæm að varla er hægt að sinna nema bráðatilfellum. Hið sama er að segja um æðaskurðdeildina," segir hann og tók fram að höfuðvandi hand- lækningadeildarinnar fælist í því að rekstrarfé vantaði til að nýta betur skurðstofurnar og taka fleiri skurð- stofur í notkun. Lengsti listinn á eina deild er hátt í 1.000 manns Kristján Guðmundsson, yfirlæknir á háls-, nef- og eyrnadeild Sjúkrahúss Reykjavíkur, sagði að háls-, nef- og eyrnadeildin nyti væntanlega þess vafasama heiðurs að vera með lengsta biðlistann á eina deild. „Núna eru um 973 á biðlista og af þeim eru 278 böm yngri en 14 ára. Biðlistinn hefur verið á svipuðu róli eða á bilinu 900 til 1.000 manns undanfarin ár. Síðan eigum við von á því að 70 til 100 árlegar aðgerðir af Landakoti verði fluttar hingað en meiningin er að hægt verði að auka afköstin um leið með mannafla þaðan,“ sagði Kristján og bætti við að vonandi yrði með hag- ræðingunni hægt að stytta biðlistann. Alls bíða 135 eftir því að komast að á St. Jósefsspítala. Kristján gat sér til að ástæðan fyrir því að ekki hefði verið tekið sérstaklega á vandanum fælist í því að sjúkdómarnir væru ekki álitnir sérstaklega alvarlegir. „Á hinn bóg- inn er biðtíminn auðvitað alltof lang- ur eða eitt til tvö ár,“ sagði hann. Um afleiðingarnar sagði hann að ef t.d. beðið væri eftir hálskirtlatöku vegna endurtekinnar hálsbólgu héldi hálsbólgan áfram. Hálsbólgunni gætu fylgt aðrar afleiðingar á borð við kýli í hálsi. „Sjúklingarnir þurfa á læknis- aðstoð að halda á meðan beðið er. Þess hefði annars auðvitað ekki þurft með. Ótalið er svo að hér eyðir ein manneskja í 75% starfi töluverðu af vinnutíma sínum í að halda utan um biðlistana. Þarna er töluvert verkefni enda reynum við að bóka eins mikið inn og hægt er en æði oft þarf að hætta við aðgerðir vegna bráðaað- gerða.“ Færri bíða eftir hjartaskurðaðgerð Grétar Ólafsson, yfírlæknir hjarta- og lungnaskurðdeild Landspít- alans, segir að fjölgun kransæðavíkk- ana á hjartalyflækningadeildinni hafí smám saman létt á hjarta- ___________ og lungnaskurðdeildinni. „Lengstur varð biðlistinn um 100 manns árið 1994. Mun færri eða 50 til 60 manns voru á biðlistanum árið eftir. Nú erum við svo komin niður í 30 til 34 síð-_______ ustu tvo mánuði. Aðeins voru 29 á biðlista í síðustu viku,“ sagði hann. ' Hann sagði afar mikilvægt að tryggja að ekki myndaðist langur bið- lisþi á deildinni. „Ef listinn lengist eykst hættan á því að við missum sjúklinga. Núna getum við látið alvar- lega sjúka ganga fyrir,“ sagði hann og tók fram að einn hefði látist af á þeim sem voru á biðlista á árinu. Grétar sagði að mögulegt væri að framkvæma 6 til 7 aðgerðir eða jafn- vel fleiri á deildinni í hverri viku. Um 5 aðgerðir hefðu verið gerðar á deild- inni í sumar og haust. Algengustu aðgerðirnar eru hjáveituaðgerðir á kransæðum og næstalgengastar eru aðgerðir á lokum eða 31 til 35 á hveiju ári. Hjartaþræðingarrannsóknar- stofa tekin í notkun í vor Árni Kristinsson, yfirlæknir á hjartalyflækningadeild Landspítalans, sagði að ný tækni ylli því að hægt væri að leysa vanda sífellt fleiri sjúkl- inga án skurðaðgerða. „Við höfum aðeins haft eina rannsóknarstofu fyrir kransæðavíkkanirnar, hjartaþræðing- arnar auk margháttaðrar annarrar æðamyndatöku. Afleiðingin af því er að hægar gengur að fara í gegnum biðlistana en ella. Nú bíða 106 manns eftir þræðingu og 52 eftir víkkun eða 158 manns allt í allt. Hins vegar er meðalbiðin kannski ekki svo löng enda höfum við gert 422 þræðingar og 260 víkkanir á árinu. Eftir erfiðan vetur sjáum við svo fram á að með nýrri hjartaþræðingarrannsóknarstofu birti til og biðlistar hverfí vonandi með vorinu,“ sagði hann en taka á nýja hjartaþræðingarrannsóknarstofu í notkun á Landspítalanum 1. apríl nk. Hann sagði að reglulegt yfírlit væri sent til lækna vegna sjúklinga frá þeim á biðlista. Læknarnir létu vita ef taka þyrfti sjúklingana fram yfír aðra í aðgerð. Með því móti væri hægt að koma í veg fyrir alvarlegar afleiðingar af biðinni. Hins vegar væri þvi ekki að leyna að bið hefði afar slæm sálræn áhrif á fólk. Ung börn á biðlista á barna- og unglingageðdeild Valgerður Baldursdóttir, yfírlæknir bama- og unglingageðdeildar Land- spítalans, sagði því ekki að leyna að biðlisti inn á deildina hefði heldur lengst á síðustu tveimur til þremur árum. „Við vorum komin með ansi langan biðlista eða um 90 böm sl. vor. Með 12 milljóna króna aukafjárveitingu til göngudeildarstarfseminnar gekk held- ur á biðlistann í sumar. Núna emm við með um 60 börn á biðlista. Flest era bömin innan við 12 ára því að erfiðara er að fresta því að taka á móti unglingunum," sagði Valgerður og tók fram að aðsóknin færi stigvax- andi eins og alltaf með haustinu. Valgerður sagði að biðlistinn þýddi að bömin þyrftu að bíða um sex mán- uði eftir að komast í meðferð ef ekki væri um bráðatilfelli að ræða. „Biðlist- inn er auðvitað of langur og ólíkt mörgum hópum hafa bömin heldur ekki í önnur hús að venda. Hvergi annars staðar er tekið á vanda barna út frá sálfræðilegu, læknisfræðilegu, félagsfræðilegu, námslegu og fjöl- skylduiegu sjónarmiði," sagði hún. Fram kom að langur biðtími gæti haft í för með sér að vandamál, t.d. hegðunartraflun, yrðu alvarlegri og/eða yllu fleiri vandamálum. Ung- mennin þyrftu því meiri aðstoð þegar kæmi loks að meðferðinni. Niðurskurður komið einna verst niður á öldruðum Þór Halidórsson, yfírlæknir á öldr- unarlækningadeild Landspítalans, sagði að niðurskurður í heilbrigðisþjón- ustu hefði komið einna verst niður á öldruðum. „Á Landspítalanum hefur ein af þremur legudeildum öldranar- lækningadeildar verið lokuð frá því í apríl sl. og verður lokuð út árið. Alls bíða 35 sjúklingar á öldrunarlækninga- __________ deildinni og um 15 sjúkling- ar á öðram deildum eftir að komast inn á hjúkrunar- heimili. Samkvæmt vistun- armati eru um 200 sjúkling- ar í brýnni þörf fyrir að komast inn á hjúkruhar- heimili. Þar af era um 140 með einkenni heilabilunar Vandamálin verða fleiri og/eða valda fleiri vanda- málum sem gerir umönnun þeirra mun þyngri. Niðurskurðurinn kemur því einnig fram í heimaþjónustu," sagði Þór og tók að lokum fram að yfír helmingur þeirra sem leituðu til bráðaþjónustu Landspít- alans væra 70 ára og eldri. Samkvæmt tölum frá landlæknisembættinu bíða 507 manns eftir að komast í endurhæf- ingu á Reykjalundi. Stórslys snertir allt samfélagið Morgunblaðið/Kristinn OLAFUR Ragnar Grímsson, forseti Islands, opnaði ráðstefnuna Björgun ’96 í gær. Á myndinni heilsar hann Raimo Tiilikainen sem hélt opnunarræðuna. Milli þeirra standa Gunnar Tómasson, for- maður Slysavarnafélagsins, og Esther Guðmundsdóttir, fram- kvæmdastjóri þess. Finninn Raimo Tiilika- inen, sem stjórnaði björgunaraðgerðum eftir Estoniuferjuslysið, segir að björgunarmenn hafí verið vel undirbúnir fyrir slíkan atburð. Hann er nú staddur hér á landi vegna ráðstefnunnar Björgun ’96 og ræddi við Helga Þorsteinsson um þann lærdóm sem draga má af einu stærsta sjó- slysi sögunnar. AÐ ERU ekki aðeins fórn- arlömbin og aðstandendur þeirra sem verða fyrir áhrifum þegar stórslys verða. Samfélagið allt verður fyrir áfalli og huga þarf að viðbrögðum almennings, fjölmiðla og annarra þjóða. Þetta er einn helsti lær- dómurinn sem Finnar hafa dregið af Estoniafeijuslysinu, að sögn Ra- imo Tiilikainen, en hann var yfir- maður strandgæslunnar á svæðinu þar sem feijan Estonia sökk og stjórnaði björgunaraðgerðum. Tii- likainen er nú orðinn þingmaður á finnska þjóðþinginu, ekki síst vegna þeirrar frægðar sem hann hlaut fyrir björgunarstörfin. Estonia var á siglingu milli Stokkhólms og Eistlands þegar hún fórst, milli klukkan 1 og 2 aðfara- nótt 28. september 1994. Um níu hundruð manns fórust, en 137 björguðust. Tiilikainen segir að flestir farþeganna hafi lokast inni í skipinu þegar það lagðist á hliðina og sökk og því hafi enginn mögu- leiki verið á að bjarga þeim. Aðeins 94 lík hafa fundist. Aðstæður til björgunar voru mjög erfiðar. Vindhraði var um 20 metrar á sekúndu að jafnaði og sjávarhitinn 8-10 gráður. Mjög dimmt var um nóttina og rigning. Talið er að í slíkum sjávarkulda tapi menn meðvitund eftir 15-60 mínútur og deyi eftir hálfa til tvær klukkustundir. Aðeins einn bjargaðist úr sjónum Farþegafeijur í grennd við Eston- iu voru fyrstar á vettvang, en mjög erfitt reyndist að bjarga fólki á þeim. Um klukkustund leið þangað til þyrlur lögðu af stað til björgunar og þær fljótustu voru einn tíma á leiðinni. Sá tími var of langur fyrir þá sem ekki höfðu komist upp í björgunarbáta, enda bjargaðist að- eins einn maður beint úr sjónum. Af þeim sem komust í björgunar- báta fundust fimmtán látnir. Síð- asti maðurinn sem fannst lifandi var bjargað klukkan tíu morguninn eftir slysið. Tiilikainen segir að björgunar- menn hafi verið vel undirbúnir fyrir slysið. Sjálfur hafði hann stjórnað þremur stórum alþjóðlegum sjó- björgunaræfingum næstu árin á undan og einnig ráðstefnu með fjölmiðlamönnum þar sem rætt var um upplýsingastreymi frá stórslys- um. Að sögn Tiilikainens skiptir það miklu máli að björgunarmenn frá mismunandi samtökum og stofnun- um og ólíkum löndum hafi góð tengsl sín í milli. Þessi tengsl þurfa að vera á öllum stigum, ekki aðeins milli yfirmanna. Samskiptin við björgunarstörf verða mun greiðari ef fólk hefur talast við áður og best ef það þekkist persónulega.' Ekki síst gildir þetta um fólk frá ólíkum löndum, því fólk á oft í erfið- leikum með að tala erlend tungu- mál ef það þekkir ekki viðmæland- ann. Tiilikainen leggur mikla áherslu á að samskipti við fjölmiðla séu í góðum farvegi. Þegar stóratburðir verða drífur mjög fljótt að 100-150 fréttamenn frá alþjóðlegum frétta- stofum og stórum ijölmiðlum. Þessu fólki og innlendum fjölmiðlamönn- um þarf að sinna og tryggja að réttar upplýsingar komist til skila. Ef ekki er góð stjórn á þessum sam- skiptum má búast við að fjölmiðl- arnir taki yfir stjórnina á umræð- unni. Það getur haft slæm áhrif á björgunarstörfin. Meðan á björgun- araðgerðum stóð vegna Estoniu- slyssins bannaði Tiilikainen yfir- mönnum björgunaraðgerða að fylgj- ast með fjölmiðlum, til að umfjöllun þeirra truflaði ekki starfið. Seinvirkt útkallskerfi Tiilikainen segir að það hafi taf- ið nokkuð viðbrögð við Estoniaslys- inu að útkallskerfið var seinvirkt. Aðeins einn maður var á vakt í símstöð þaðan sem björgunarmenn voru kallaðir út. Útkallið vindur upp á sig eins og snjóbolti eftir því sem tíminn líður, því alltaf eru fleiri sem hringja. Tiilikainen segir þó að til þess að nógu hratt gangi í upphafi þurfi útkallið að vera sjálf- virkt. Að þessu marki hefur verið unnið eftir slysið og einnig hefur verið fjölgað á vakt á útkallsmið- stöðinni. Tiiliaanen segist lítið þekkja til íslenskra björgunarmála, en hann telur að ávallt sé hægt að læra af stórslysum. Hann nefnir sem dæmi að eitt það sem hafi hjálpað honum mest við stjórnun á björgunarað- gerðum í Estoniuslysinu var reynsla sem gamall skipstjóri miðlaði hon- um af feijuslysi sem varð í Zee- briigge í Belgíu fyrir allnokkrum árum. Þar fórust tvö hundruð manns þegar feiju hvolfdi. Tiilikainen segir að eitt einkenni viðbrögð við stórslysum víða um lönd, en það er að stöðugt sé verið að leita að sökudólgum, bæði að slysinu sjálfu ogþví að björgunarað- gerðir hafi ekki tekist sem skyldi, Þetta segir hann ranga stefnu, fyrst og fremst eigi að reyna að læra af slysum, svo að hægt verði að bregð- ast betur við næst. Getum lært af björgunarað- gerðum eftir Estoniuslysið ESTHER Guðmundsdóttir, frarnkvæmdastjóri Slysavarn- afélagsins, segir að Islendingar geti lært af björgunaraðgerðum eftir Estoniuslysið. „Þetta er miklu stærra slys en nokkuð sem við höf- um þurft að takast á við, og allt skipuiag björgunarmála á Norður- löndum er öðruvísi en hjá okkur. Þar eru her og atvinnubjörgunar- menn mikilvægastir en hjá okkur sjálfboðaliðar. Samt er alltaf hægt að læra af slíkum atburðum. Eftir Estoniuslysið fórum við að ræða að æfa þyrfti viðbrögð við ferjuslysi hér á landi. Enn sem komið er höf- um við þó aðeins haldið æfingu á pappírnum. Við eigum ákveðið skipulag fyrir björgun úr sjó og æfum á hverju ári með Landhelgisgæslunni. Það sem þarf að auka eru æfingar við raunverulegar aðstæður útí á sjó. Við héldum reyndar eina slíka æf- ingu í vetur úti á Faxaflóa. Það er mikilvægt að Slysavarna- félagið og Landhelgisgæslan geti unnið vel saman. Við höfum ákveð- in verksvið, Slysavarnafélagið sljórnar björgun við strendur en Landhelgisgæslan tekur við þegar fara þarf lengra frá landi, en í báð- um tilvikum er þörf á samvinnu. Það sem Tiilikainen sagði um sam- skipti við fjölmiðla er í anda þess sem við höfum gert, til dæmis að segja alltaf sannleikann. Mér finnst mikil- vægt að trúnaður sé milli Ijölmiðla og björgimarmanna, til dæmis þann- ig að hægt sé að segja blaðamanni eitthvað en biðja um að geymt verði að birta það,“ segir Esther.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.