Morgunblaðið - 02.11.1996, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 2. NÓVEMBER 1996 35
AÐSENDAR GREINAR
Kostir samkeppni leyna sér ekki
SL. ÞRIÐJUDAG birtist í Morg-
unblaðinu ítarleg greinargerð sem
Árni Matthíasson tók saman eftir
að hafa átt tal við stjómarmenn
INTIS. I hlemmifyrirsögn segir að
stjórn Internets á Islandi telji ráð-
herra gera fyrirtækið tortryggilegt.
Þessi orð mín í Morgunblaðinu fyrir
rúmum mánuði virðast vera tilefnið:
„Það hefur verið gagnrýnt að
Póstur og sími skuli nú hafa tekið
upp internetþjónustu. Þó liggur það
fyrir að við höfum aðeins átt völ á
einni gátt til útlanda sem byggir á
þjónustu sænska símafyrirtækisins
Telia. Slíkt einokunaraðstaða er
óþolandi og þess vegna ekki seinna
vænna að Póstur og sími bjóði upp
á sömu þjónustu. Með því að hún
er látin í té hefur verið komið á
virkri samkeppni um internetleið til
útlanda og hefur það væntanlega í
för með sér að verðið lækki og þjón-
ustan batni fyrir neytendur."
Morgunblaðið hnykkir á því að
stjórn INTÍS telji að ég hafi gert
fyrirtækið tortryggilegt og vitnar í
tvo stjórnarmenn, Maríus Ólafsson
og Helga Jónsson, þeir „segja að
ummæli ráðherra gefi til kynna að
INTÍS sé handbendi erlends fyrir-
tækis en það sé fjarri sanni“.
Ég hef auðvitað aldrei sagt neitt
í þessa átt og skil satt að segja
ekki af hverju stjórnarmenn INTIS
draga þessa ályktun
af orðum mínum. Upp-
hafið verður rakið til
þess að Reiknistofnun
Háskólans átti frum-
kvæði að því að SURÍS
var stofnað á sínum
tíma til að annast
rekstur á gagnalínu til
útlanda, sem var tengd
við NORDUnet sem er
samskiptanet háskól-
anna á Norðurlöndum
í sambandi við rann-
sóknastarfsemi. Það
var auðvitað gott mál.
Upphaflega nýttist
línan eingöngu í sam-
skiptum háskóla en
síðar hleypti SURÍS öðrum stofnun-
um og fyrirtækjum inn á línuna.
Þessi samskipti hafa byggst á
línum sem hafa ýmist verið leigðar
Nú hefur Póstur og sími
opnað nýja gátt fyrir
internetið til Bandaríkj-
anna, segir Halldór
Blöndal, enda hefur
verðið lækkað off gæðin
aukist.
hjá Pósti og síma og Telia sameigin-
lega eða hjá Telia eingöngu. Sú lína
sem INTÍS notar í dag fyrir inter-
netþjónustu er eingöngu leigð hjá
Telia. Póstur og sími útvegar Telia
að vísu flutningsgetu fyrir línuna í
hálfum sæstrengnum milli íslands
og Danmerkur, en viðskipti INTÍS
eru eingöngu við Telia. Eftir að
SURÍS var breytt í hlutafélag fékk
það nafnið INTÍS.
Þessu sambandi hefur verið líkt
við kerrustíg. Þar sem kvartað var
við mig persónulega yfir lélegri þjón-
ustu á internetinu í Kanada gaf það
t, utýr ^rnaíiitts af P&S|e)
og hamiárssítum adtó
Z Smur
viá UUnst la«:.
1 „ Lcí^r sbnalíoö af P&S’eí
Z
m INTIS
OBwt Inc. 'T
i&m lÉnaiiTjt t«i sgnrta oa i
Alnetstengingar
INTERNETS
á íslandi
Srfeáayffesvíd Pésls & sísna
Samkeopoissvíð Pósts & sírna
ÍNHS: iníenri«t á IslantS hf.
INTIS:
1. t«8« sfenaiínu sí? tétta
2, Semur aiíwts-
j>jört«sSíi »id
----;$r~~
NOBOU-
nörduiws a/s
..TELIA: Leigir
þennan hluta
hjá P&S(e) til
þess að geta
leigt INTIS
alla leiðina
ÞESSAR myndir skýra hvernig intemettengingar Pósts og síma og INTÍS liggja.
Halldór Blöndal
mér tilefni til að spyijast fyrir um
það á öndverðu sumri 1995 hvers
vegna kynningarefni Ferðamálaráðs
á veraldaravefnum skilaði sér ekki
sem skyldi. I svari Auglýsingastofu
Reykjavíkur kemur m.a. fram:
„Strax við uppbyggingu Islandsgátt-
arinnar var ljóst að gagnaflutnings-
geta sú sem þá var til staðar á veg-
um Pósts og síma var algerlega
ófullnægjandi. í fyrsta lagi til að
koma efni til skila á samsvarandi
hraðvirkan hátt og fyrirtæki erlend-
is og í öðru lagi til að höndla þá
umferð sem vænta mátti frá notend-
um veraldarvefsins.“
Auglýsingastofan
kvaðst hafa mætt litl-
um skilningi hjá Pósti
og síma og þess vegna
gengið „til samninga
við margmiðlunarfyrir-
tæki í Bandaríkjunum
um að setja upp „speg-
il“ íslandsgáttarinnar
þar í landi". í svarinu
segir enr.fremur: „Á tit-
ilsíðu íslandsgáttarinn-
ar er notendum boðið
upp á að velja tengingu
til íslands eða USA
undir yfirskriftinni Ice-
land (slower) US (fast-
er).“ í niðurlagi bréfs-
ins segir að hagsmunir viðskiptavina
auglýsingastofunnar eins og Ferða-
málaráðs séu „best tryggðir með
spegli okkar í Bandaríkjunum.
Flutningur á gögnum íslandsgáttar-
innar frá íslandi út frá sömu for-
sendum verður að líta á í dag sem
sambland af þjóðernishyggju og von
um betri tíð“.
Þetta þótti mér ógott sem yfír-
manni Pósts og síma sem raunar
hafði ekki intemetþjónustu á hendi.
Ég vildi komast til botns í málinu.
Það leiddi til þess að ég fékk viku
seinna, eða 27. júlí 1995, seinna
svar Auglýsingastofu Reylqavíkur
til Ferðamálaráðs í hendur og nú
kvað við annan tón: „Harmað er að
í seinna svari til Ferðamálaráðs (fyr-
irspurninni hafði áður verið svarað
munnlega) er vegna grundvallar
misskilnings og ófullnægjandi upp-
lýsinga vegið að Pósti og síma og
stofnunin ómaklega sökuð um lítinn
skilning á fullnægjandi bandvídd til
gagnaflutninga á veraldarvefi.“
Sama dag barst samgönguráðuneyt-
inu bréf frá INTÍS þar sem sagt var
að gagnrýni á Póst og síma væri
ómakleg í þessu samhengi. Þvert á
móti mætti segja_ að þjónusta Pósts
og síma við INTÍS hefði verið góð.
Og ennfremur segir:
„Þar fyrir utan hefur INTÍS hing-
að til leigt útlandasamband óbeint
WICANDERS
GUMMIKORK
í metravís
• Besta undirlagið fyrir trégólf
og linoleum er hljóðdrepandi,
eykur teygjanleika gólfsins.
• Stenst hjólastólaprófanir.
• Fyrir þreytta fætur.
GUMMIKORK róor gólfin niður!
PÞ
&co
i rúllum - þykktir 2.00 og 3.2 mm.
Þ. ÞORGRÍMSSON &CO
ÁRMÚLA 29 • PÓSTHÓLF 8360 • 128 REYKJAVÍK
SÍMI 563 8640 • 568 6100
af Pósti og síma þar eð samningar
um leigu á útlandasambandi hafa
af hagkvæmnisástæðum verið gerðir
gegnum NORDUnet A-S í Dan-
mörku.“
Ég hafði áður beitt mér fyrir því
að gjaldskrá Pósts og síma fyrir
leigulínur undir gagnaflutninga til
útlanda lækkaði verulega svo að
gjaldið varð lægra en meðaltals-
gjaldið á Norðurlöndum, en erlendi
kostnaðurinn breyttist ekki. Ég ósk-
aði því eftir því að viðræður yrðu
teknar upp um málið við sænska
fyrirtækið Telia og sátu þann fund
af íslands hálfu Ragnhildur Hjalta-
dóttir, skrifstofustjóri og Þorvarður
Jónsson, framkvæmdastjóri. Full-
trúar Telia tóku beiðni okkar um
lækkun á gjaldi fyrir línuleigu kurt-
eislega, og lofuðu að koma erindinu
áleiðis til UBN (Uniworld Business
Networks). Ég hafði satt að segja
vonast til að fulltrúar Telia hefðu
á því skilning að lækkað verð leiddi
til meiri notkunar þannig að báðir
græddu, neytandinn og seljandinn,
þegar upp yrði staðið. Það gerði
það aftur kleift að auka bandvídd-
ina og þar með gæði þjónustunnar.
En ég átti auðvitað erfitt um vik
þar sem þjónustusamningur INTÍS
var við hinn erlenda aðila.
Þannig er nú þetta þegar sam-
keppni er ekki á markaðnum. Nú
hefur Póstur og sími opnað nýja
gátt fyrir internetið til Bandaríkj-
anna enda hefur verðið lækkað og
gæðin batnað.
Höfundur er samgöngu-
málaráðherra.
ISLENSKT MAL
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
873. þáttur
Sveinbjörn Beinteinsson
(1924-1993) var afbær að vits-
munum, svo sem Skírnir 1991
vottar. Þar er snilldarleg grein
sem Berglind Gunnarsdóttir
skráði eftir honum.
Á sérsviði hans stóð honum
enginn á sporði. Þar var hann
óviðjafnanlegur, síðan var og hét
sr. Helgi Sigurðsson frá Jörva
(1815-1888). Þekking Svein-
bjarnar Beinteinssonar á rímum
annarra var ótrúleg, en auk þess
gat hann sjálfur ort rímur svo
vel, með öllum háttum og af-
brigðum þeirra, að undrum sæt-
ir. Ég sæki mér stundum sálar-
munað í verk hans. Rímnafræði
eru þó svo erfíð, að ég hrekk
jafnan undan eftir smávegis
áhlaup. Ég hef aðeins nasasjón
af þessari íþrótt aldanna á ís-
landi.
Fyrir nokkrum árum sýndi ég
hér í pistlunum dæmi um alla
(20) rímnabragarhætti, og er
þeim að viturra manna hætti
skipt í þrennt: ferskeytluætt,
stafhenduætt og braghendu-
ætt. Þegar dæmatalið var hér í
þáttunum, var sáralítið fjallað
um rímafbrigði, en þau eru ótölu-
leg.
Nú ætla ég að gamni mínu
að hafa öðru hvoru smáskammta
af rímnafræðum á þessum vett-
vangi.
Fyrst verður fyrir vísa úr Vil-
mundar rímum eftir Hall Magn-
ússon (1530-1601):
Hefnd er vökt, en holdið dökkt
haft frá stórum rentum;
hann dó svo snöggt, að gat ei glöggt
gert sitt testamentum.
Þetta er ferskeytluætt I, það
er ferskeytla, en tökum eftir
ríminu sem sett er langsetis í
frumlínunum (1. og 3.). Það er
feitletrað. Þegar svona er rímað,
heitir frumstiklað.
Hallur Magnússon var Norð-
lendingur. Hann var deilugjarn,
eyðslusamur, níðskældinn og
drykkfelldur, enda drukknaði
hann fullur í svarðargröf. Hann
var gáfumaður mikill og gott
skáld. Hann var kallaður Rímna-
Hallur.
★
Hlymrekur handan kvað:
Sankti Pétur hét áður fyrr Símon,
hann sá aldrei menn eins og Hrimon.
Suðrí Jórdanarlæki
æfði ’ann kristinna kæki,
en komst aldrei með tær upp á Dímon.
★
Það var fyrir löngu, að g tvö-
faldaðist (lengdist) á milli granns
(stutts) sérhljóðs og j. Því er
það, að samsvarandi lag er sögn-
in að leggja. Stundum vara
menn sig ekki á þessu og skrifa
tvö g, þar sem á að vera eitt,
t.d. „leggði“ í stað legði.
Svipað er að sjá í hyggja sem
er í þátíð hugði, og er það auðvit-
að leitt af hugur. Sörli Jónakurs-
son í Hamdismálum „hafði
svinna hyggju“ = vitran hug.
Ótalmargt fleira er dregið af
hugur, svo sem hygli, en það
nafnorð er tíðast með forskeyti,
svo sem athygli, íhygli og ger-
hygli. íhugull maður er einnig
kallaður hugall, og segir í Háva-
málum að afkvæmi konungs
skuli vera „þagalt og hugalt“,
það er orðvart og íhugult.
Láti menn sér annt um ein-
hvern, hugsi vel um hann, sýna
þeir honum umhyggju. Ef
skepna fóðraðist illa, veitti góður
bóndi henni hyglun eða tók hana
á hyglun, henni var með öðrum
orðum hyglað, en slíkt athæfí
er nú stundum notað í öðrum
samböndum og jafnvel til hnjóðs.
(Sjá um þetta orðalag Helgi-
spjall M.J. hér í blaðinu 28. sept.
s.l.). Enn fremur var til i þessari
merkingu hvorugkynsorðið hygl
eða hygli, en ég skynja í kven-
kyni nýyrði Hólmkels Hreinsson-
ar, frændhygli, fyrir nepotism,
sjá 808. þátt 5. ágúst í fyrra.
★
„Það er því eitt og annað dul-
arfullt við nöfn, yfirnáttúrlegur
máttur. Þetta gaumgæfðu menn
í gamla daga, þegar börnum
voru valin heiti. Sá sem hlaut
sterkt og voldugt nafn, skyldi
öðlast hina sömu eiginleika sem
fólust í merkingu nafnsins: Ei-
ríkur „hinn sívoldugi“, Harald-
ur „herstjórnandi", Ragnfríður
„sú sem guðirnir elska“.
Þvílíkt má fínna vítt um ver-
öld hveija.“
(Georg Sondergaard: Danske
fornavne; lauslega þýtt.)
★
Páll Pálsson kvað (um föður
sinn):
Arkar karlinn út í fjós
auðgrund til að fínna.
Ekki þarf hann alltaf ljós
til útiverka sinna.
Guðmundur Benediktsson,
fyrrv. ráðuneytisstjóri, heyrði
Knút Bjarnason bónda á Kirkju-
bóli í Dýrafirði taka svo til orða:
„Tertumar voru svo góðar, að
þær bitu af sér“, og þetta merkti
að það væri svo mikið í þær bor-
ið, að menn gátu ekki etið nema
lítið af þeim.
Umsjónarmanni væri mikil
þægð í að heyra frá ykkur um
þvílikt tal.
★
Hlymrekur handan kvað:
Þótti Geirmundi Jónssyni gott,
„og mér finnst geggjunarlegana flott",
sagði Bína frá Myllu,
„að búa í villu
í burgeisahverfi í Nouakchott“.
★
Auk þess þykir mér sögnin
að sjá ofnotuð og misnotuð um
þessar mundir. „Við erum að sjá
minni kvóta og verri afkomu,"
sagði maðurinn. Hér hefði um-
sjónarmaður heldur kosið: Kvót-
inn hefur minnkað og afkom-
an versnað.
Og við undirbúning síðasta
þáttar varð mér á sú skyssa að
gá ekki í síðustu útgáfu af Staf-
setningarorðabók próf. Halldórs
Halldórssonar, þar sem orðin
yfir íbúa Sauðárkróks eru. Menn
eru beðnir að reyna að virða
þetta á betri veg.
l
4HI*MHii«>